tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa
sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl
zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz
xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm
qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty
uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd
fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx
cvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwer
tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa
sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl
zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz

xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI –

OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH

WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

Projekt postępowania badawczego.

SOCJOLOGIA, ZAOCZNE

ROK II, SEMESTR III

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO

Strona 2

SPIS TREŚCI:

1. Motywy wyboru przedmiotu i problematyki badao.

2. Cel badao.

3. Precyzacja pojęd.

4. Problematyka badawcza.

5. Zmienne i wskaźniki.

6. Metody i techniki badawcze.

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO

Strona 3

1. Motywy wyboru przedmiotu i problematyki badao

Osobiste zainteresowanie problematyką bezdomności i chęd poszerzenia wiedzy na temat społecznej

percepcji osób bezdomnych.

2. Cel badao

Celem poznawczym badania jest ukazanie przyczyn, które prowadzą do bezdomności oraz

scharakteryzowanie postawy społecznej wobec zjawiska bezdomności. Celem praktycznym badania

jest skorelowanie obydwu problemów, opracowanie wniosków i przedstawienie wskazao

dotyczących reintegracji społecznej osób pozostających w bezdomności. Rozpoznanie przyczyn

zjawiska stwarza bowiem możliwośd przygotowania skutecznego programu wychodzenia z

bezdomności, zapobiegania jej oraz walki z następstwami, które ze sobą niesie.

3. Precyzacja pojęd

Bezdomnośd

W 2004 roku eksperci z Europejskiego Obserwatorium Bezdomności FEANTSA (European Observatory

of Homelessness, EOH) opublikowali typologię bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego ETHOS.

Projekt jest weryfikowany corocznie przez korespondentów z poszczególnych krajów członkowskich

Unii Europejskiej i podlega systematycznej aktualizacji w oparciu o dane zawarte w Raportach

Statystycznych.

Podstawą klasyfikacji jest założenie o istnieniu trzech obszarów, które konstytuują dom: fizycznego

(miejsce spełniające warunki mieszkalne), społecznego (domena prywatności i doświadczania relacji

społecznych), prawnego (tytuł prawny i/lub zabezpieczenie najmu).

Wykluczenie z jednej lub kilku domen wyznacza podział na cztery kategorie koncepcyjne, z których

dwie odnoszą się do bezdomności:



brak dachu nad głową – dotyczą ludzi mieszkających w przestrzeni publicznej (ulice lub miejsca

publiczne, które nie pełnią roli mieszkao) oraz ludzi zakwaterowanych interwencyjnie (noclegownie

lub schroniska niskoprogowe);



brak mieszkania – dotyczą ludzi zakwaterowanych w placówkach dla bezdomnych, gdzie docelowy

czas pobytu jest nie dłuższy niż 1 rok (schroniska dla bezdomnych, mieszkania tymczasowe/rotacyjne,

przejściowe mieszkania wspierane), kobiet zakwaterowanych w schroniskach dla kobiet, osób

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO

Strona 4

zakwaterowanych w ośrodkach dla imigrantów i uchodźców) oraz osób bez zagwarantowanego

miejsca do mieszkania opuszczających instytucje (np. penitencjarne, medyczne, domy dziecka)

1

.

Postawa

W psychologicznej literaturze naukowej funkcjonuje wiele definicji postawy, których różnorodnośd

jest wynikiem odmiennego sposobu ujmowania struktury postawy.

Bogdan Wojciszke określa postawę mianem stosunku emocjonalnego, którego przejawem jest

skłonnośd do wartościowania:

„Postawa człowieka wobec jakiegoś obiektu (osoby, przedmiotu, zdarzenia, idei) to względnie trwała

tendencja do pozytywnego lub negatywnego wartościowania tego obiektu przez tego człowieka. (…)

Określenie czyjejś postawy wobec jakiegoś obiektu oznacza umiejscowienie człowieka na

dwubiegunowym kontinuum wartościowania tego obiektu, rozciągającym się od stosunku skrajnie

negatywnego (całkowite odrzucenie obiektu) do stosunku skrajnie pozytywnego (całkowita

akceptacja obiektu)”

2

.

Wielu badaczy przywołuje inny model postawy, który charakteryzuje tzw. trójskładnikowa definicja.

Zgodnie z tym stanowiskiem postawę konstytuują trzy składniki:



komponent poznawczy – przekonania na temat obiektu;



komponent afektywny – stosunek emocjonalny;



komponent behawioralny – skłonnośd do określonych zachowao wobec obiektu.

4. Problematyka badawcza

A. Główny problem badawczy

Jakie czynniki prowadzą do życia w bezdomności?

Problemy szczegółowe

Jakie cechy demograficzne charakteryzują osoby bezdomne?

Czy osoby bezdomne doświadczają przemocy?

Czy osoba bezdomna straciła kogoś bliskiego i czy mogło byd to przyczyną wejścia w stan

bezdomności?

Czy bezdomni nadużywają alkoholu?

Czy problemy finansowe były przyczyną wejścia w stan bezdomności?

1

http://www.bezdomnosc.edu.pl/content/view/19/26/, 17.01.2010

2

B. Wojciszke, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa,

2002, ss. 180-181.

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO

Strona 5

Czy osoba bezdomna przebywała na bezrobociu i jaki okres czasu?

Czy choroba fizyczna lub psychiczna jest przyczyną wchodzenia w bezdomnośd?

W jakich okolicznościach doszło do opuszczenia ostatniego lokalu mieszkalnego, który bezdomny

nazywał swoim domem?

Z jakim miejscem utożsamiają się osoby bezdomne?

Jak kształtują się relacje badanych osób bezdomnych z pozostałymi bezdomnymi?

Jakie są psychiczne skutki pozostawania bezdomnym?

Czy osoby bezdomne wchodzą w konflikt z prawem?

Czy osoby bezdomne czują się dyskryminowane?

Czy korzystają z pomocy instytucji związanych z problemem bezdomności?

Jakie czynniki zdaniem osób bezdomnych utrudniają bądź uniemożliwiają im wyjście z bezdomności?

B. Główny problem badawczy

Jakie są postawy różnych kategorii społecznych wobec osób bezdomnych?

Problemy szczegółowe

Jakie czynniki wpływają na postawy różnych kategorii społecznych wobec osób bezdomnych?

Jakie zdaniem różnych kategorii społecznych są przyczyny bezdomności?

Jakiego rodzaju pomoc dla bezdomnych postrzegana jest społecznie jako wskazana i niewskazana?

Jakie środki zapobiegawcze zdaniem badanych mogłyby zmniejszyd zjawisko bezdomności w Polsce?

Jakie są najskuteczniejsze zdaniem badanych formy integracji osób bezdomnych ze społeczeostwem?

Jakie cechy charakterystyczne przypisywane są bezdomnym (fizyczne, charakterologiczne,

demograficzne?

Czy mają kontakt z bezdomnymi, jakiego rodzaju jest to kontakt i jak często do niego dochodzi?

Czy warunki materialne respondentów wpływają na ich postawę wobec osób bezdomnych?

Czy respondenci angażują się w akcje społeczne, pomocowe, wolontariat?

Jaka jest ich gotowośd do niesienia pomocy osobom bezdomnym?

Jakie uczucia wzbudzają osoby bezdomne?

Czy osoby bezdomne budzą lęk i obawę?

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO

Strona 6

5. Zmienne i wskaźniki

ZMIENNA

WSKAŹNIKI I KATEGORIE

ZALEŻNA

NIEZALEŻNA

Wchodzenie w stan
bezdomności i
trwanie w nim

Wiek

Przedziały wiekowe.
Dane pochodzące z wywiadu.

Wykształcenie

Wyższe, średnie, zawodowe, podstawowe.
Dane pochodzące z wywiadu.

Płed

Mężczyzna, kobieta.
Dane pochodzące z wywiadu.

Przemoc w rodzinie

Bezdomny jako ofiara przemocy.
Dane pochodzące z wywiadu.

Śmierd osoby bliskiej Relacje łączące bezdomnego z osobą bliską, która

poniosła śmierd; określenie czasu, w jakim osoba
bliska zmarła.
Dane pochodzące z wywiadu.

Alkoholizm

Określenie czasu, od którego bezdomny zmaga się z
uzależnieniem.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.

Problemy finansowe

Przyczyny.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.

Bezrobocie

Utrata pracy, przyczyny, czas pozostawania na
bezrobociu.
Dane pochodzące z wywiadu.

Problemy zdrowotne Fizyczne, psychiczne.

Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.

Kwalifikacje
zawodowe

Zawód wyuczony, zawody wykonywane,
dotychczasowe zatrudnienie.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.

Utrata mieszkania

Eksmisja, wyburzenie, zdarzenia losowe.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.

Relacje z innymi
osobami
pozostającymi w
bezdomności

Określenia odnoszące się do innych bezdomnych,
jakimi posługuje się respondent; czas spędzany z
innymi bezdomnymi; określenie, czy relacje są
przyjacielskie, czy wrogie.
Dane pochodzące z wywiadu, obserwacji.

Niskie poczucie
wartości

Określanie siebie jako gorszego od „normalsów”;
poczucie niższości; niewiara we własne zdolności.
Dane pochodzące z wywiadu.

Konflikt z prawem

Kradzieże, rozboje, zakłócanie porządku, awantury.
Dane pochodzące z wywiadu, analizy dokumentów.

Poczucie
wyobcowania

Nieśmiałośd, niskie poczucie wartości, samotnośd,
określanie własnej osoby w kategoriach człowieka
gorszego od „normalsów”.
Dane pochodzące z wywiadu, obserwacji.

ZJAWISKO BEZDOMNOŚCI – OKOLICZNOŚCI SPRZYJAJĄCE A POSTAWY

RÓŻNYCH KATEGORII SPOŁECZNYCH WOBEC OSÓB BEZDOMNYCH

PROJEKT POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO

Strona 7

Postawa wobec
bezdomnych

Wiek

Przedziały wiekowe.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Wykształcenie

Wyższe, średnie, zawodowe, podstawowe.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Płed

Kobieta, mężczyzna.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Miejsce
zamieszkania

Przedziały ilościowe mieszkaoców.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Wiedza na temat
zjawiska

Zainteresowanie tematem bezdomności,
postrzegana skala zjawiska, wiedza o formach
pomocy dla bezdomnych.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Stereotypy
bezdomnych

Wyobrażenie na temat cech osób bezdomnych.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Częstośd kontaktów
z osobami
bezdomnymi

Określenie, jak często dochodzi do bezpośredniego
kontaktu z bezdomnym i jaki jest jego czas trwania.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Warunki materialne

Przedział zarobkowy, określenie własnej sytuacji
materialnej jako dobrej, średniej, złej.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Aktywnośd społeczna Przynależnośd do organizacji społecznych i zrzeszeo,

uczestniczenie w akcjach społecznych, wolontariat.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Lęk przed
bezdomnymi

Określenia stosowane w odniesieniu do osób
bezdomnych, wyobrażenia na ich temat, emocje i
uczucia.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu.

Nastawienie do
bezdomnych

Określenia stosowane w odniesieniu do osób
bezdomnych, wyobrażenia na ich temat, emocje i
uczucia.
Dane pochodzące z ankiety, wywiadu, obserwacji.

6. Metody i techniki badawcze

A. Metody

Sondaż diagnostyczny

B. Techniki

Ankieta pocztowa

Wywiad kwestionariuszowy

Analiza dokumentów

Obserwacja