KOMENDY I PODSTAWY LINUXA

POWŁOKA BOURNE (sh), RED HAT 7.2

23.04.2002

Opracowanie:

IDELIX

1. OGÓLNE POLECENIA

(góra)

man costam - info o danym poleceniu
cd nazwa_katalogu - wej

ście do katalogu

cd .. - wyj

ście z katalogu

mkdir nazwa_katalogu - tworzy katalog
rmdir nazwa_katalogu - usuwa katalog
rm nazwa_pliku - usuwa plik
rm * - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu
rm * -i - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu z potwierdzeniem
rm * -f - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu i wył

ącza potwierdzenia (nawet zabezpieczone przed usunięciem)

rm -f - usuni

ęcie plików zabezpieczonych przed kopiowaniem

rm -r - usuni

ęcie plików również w podkatalogach

rm -rf - usuwa cały system plików
chmod u+r jeden.doc - mog

ę czytać dany plik

w - mog

ę zapisywać i edytować dany plik

x - mog

ę wykonywać dany plik

ls -a - pokazuje ukryte pliki
ls -l - pokazuje wi

ęcej info o pliku:

W WYNIKACH POWY

śSZEJ KOMENDY NA POCZąTKU Są:

"-" - oznacza zwykły plik
"d" - oznacza katalog
Potem pierwsze 3 znaki oznaczaj

ą dostępność do pliku właściciela, następne 3 znaki dla grupy, a następne 3 dla innych

u

żytkowników

ls > wynik - wysłanie spisu zawarto

ści katalogu do pliku wynik jeżeli taki plik istnieje to skasuje się jego poprzednia zawartość

ls >> wynik - dopisanie zawarto

ści katalogu do zawartości pliku wynik

mount /mnt/floppy - montuje flopa
umount /mnt/floppy - rozmontowuje flopa
cat jeden.doc > wszystkie.doc - nadpisanie zawarto

ści w pliku wszystkie.doc zawartościami innych plików

cat jeden.doc dwa.doc >> wszystkie.doc - dopisanie do pliku wszystkie.doc zawarto

ści innych plików

cat nazwa_pliku - czytanie zawarto

ści pliku

cat *.doc - znajdzie np.: dwa.doc sratytaty.doc
cat jeden.doc dwa.doc > wszystkie.doc - wrzuca zawarto

ść plików do jednego

cat < jeden.doc > dwa.doc - wypisze zawarto

ść jeden.doc na ekran (standartowe wyjście) i nadpisze zawartość pliku jeden.doc do

pliku dwa.doc
cat parowka.doc | more - wyj

ście programu cat (parowka.doc) jest przekazywane na wyjście programu more

head -42 nazwa_pliku - wy

świetla 42 pierwszych wierszy zawartych w pliku

tail -42 nazwa_pliku - wy

świetla 42 końcowych wierszy zawartych w pliku (przydaje się w obserwowaniu świeżo dopisanych

logów do pliku)
cp plik_zrodlowy plik_docelowy - kopiuje zawarto

ść z pliku do pliku

cp plik(i)_zrodlowy katalog(i)_docelowy - kopiuje pliki do katalogu
mv stara_nazwa nowa_nazwa - zmiana nazwy pliku
mv nazwa_pliku nazwa_katalogu - przenoszenie pliku do katalogu
lp nazwa_pliku - drukowanie pliku
lpr nazwa_pliku - wstawienie pliku do koleiki drukowania
pwd - pokazuje w jakim jeste

ś katalogu

. - oznacza katalog bie

żący

.. - oznacza katalog nadrz

ędny

touch nazwa_pliku - tworzy pusty plik
stty -a - wypisanie skrótów do np. zatrzymania procesu
mail - otwiera plik z poczta
printenv albo export (powłoka C) - zobaczenie zawarto

ści zmiennych środowiska

nazwa=zawarto

ść - pierwsze przypisze zmiennej powłoki odpowiednia zawartość

export nazwa drugie utworzy zmienna o tej samej nazwie i zawarto

ści co zmienna powłoki

MOJA_ZMIENNA="jakas_wartosc" - tworzy zmienna

środowiska z wartością "jakas_wartosc"

echo $MOJA_ZMIENNA wypisuje zawarto

ść MOJA_ZMIENNA (znakiem dolara poprzedzamy nazwy zmiennych środ. które to

nazwy powłoka ma zast

ąpić zawartością odpowiedniej zmiennej

1

find

ścieżka/nazwa_pliku lub kryterium - wyszukiwanie plików

grep - słu

ży do wyszukiwania plików według zadanego wzorca

2. KRYTERIA SZUKANIA OKRE¦LONYCH STRINGÓW

(góra)

* - zast

ępuje wiele znaków np.: ls *.doc

*.* - oznacza pliki z kropka w nazwie
*xyz - oznacza pliki w rodzaju xyz albo fghxyz
? - zast

ępuje jeden znak

[abc] - oznacza a lub b lub c
[a-z] - oznacza od a do z
doc[0-9] - oznacza doc0 do doc 9
*[Aa]dd* - oznacza useradd lub User-Add itd
*[Aa] [Dd] [Dd]* - oznacza userADD lub xxxAdd itd
- R - wszystkie podkatalogi

3. U

śYTKOWNICY, PRAWA DOSTĘPU ITD

(góra)

newgrp grupa - zmiana grupy
chmod g+r jeden.doc - dodanie u

żytkownikom grupy do której należy plik jeden.doc

prawa do jego czytania (doł

ączanie praw):

u - u

żytkownik

o - pozostali u

żytkownicy systemu

- - odebranie danego uprawnienia
chmod u=rw jeden.doc - nadanie tobie wył

ącznie czytanie i pisania do pliku jeden.doc (zastępowanie praw)

chmod u=rw /katalog - masz prawo do przeszukiwania katalogu je

żeli nie miałbyś tych praw możesz znaleĽć tylko plik którego

znasz nazw

ę (zastępowanie praw)

chmod 777 nazwa_pliku - nast

ępny sposób zastępowania praw, numeryczny 777 oznacza akurat przyznanie wszystkich praw

wszystkim u

żytkownikom do danego pliku a 666 prawo do odczytu i zapisu pliku dla wszystkich użytkownikow

PRAWA DOST

ĘPU I ICH ODPOWIEDNIKI NUMERYCZNE:

--- 0
--x 1
-w- 2
-wx 3
r-- 4
r-x 5
rw- 6
rwx 7

umask - w momencie tworzenia nowego pliku otrzymuje on domy

ślne prawa dostępu określone za pomocą parametru umask

4 2 1 - warto

ści liczbowe odpowiadające określonym uprawnieniom

r w x ka

żda liczba odpowiada koleino użytkownikowi -> grupie -> "światu" (reszcie użytkowników)

umask 421 - oznacza: wła

ściciel może plik czytać grupa może do pliku pisać, a pozostali użytkownicy mogą plik wykonywać

umask 700 - oznacza pełne prawa dla wła

ściciela i żadnych praw dla grupy i reszty użytkowników

umask 077 - wył

ączy prawa do czytania pisania i wykonywania dla grupy i całego "świata" (reszty użytkowników)

PO WPISANIU UMASK I WARTO¦CI OD TEJ PORY KA

śDY UTWORZONY PLIK BĘDZIE MIAŁ TAKIE PRAWA DOSTĘPU

chown nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do pliku innemu u

żytkownikowi

chown -r nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do wszystkich plików w katalogu innemu u

żytkownikowi

chgrp nowa_grupa nazwa_pliku - daje prawa do pliku okre

ślonej grupie

who - info o wszystkich zalogowanych do systemu, obejmuje nazw

ę użytkownika

finger - to samo co who tylko jeszcze jest imi

ę terminal, i czas zarejestrowania się w systemie

who am i - info tylko o tobie

4. KOMUNIKACJA MI

ĘDZY UśYTKOWNIKAMI

(góra)

write nazwa_uzytkownika - wysyłanie wiadomo

ści do określonego użytkownika, tekst pojawia się od razu po wpisaniu, teksty obu

u

żytkowników mogą się mieszać

mesg n - zablokowanie przychodz

ących wiadomości write

mesg y - odblokowanie przychodz

ących wiadomości write

talk nazwa_uzytkowika - nast

ępny program tutaj ekran dzieli się na dwie części a rozmowa się nawiązuje jeśli drugi rozmówca

odpowie "talk twoja_nazwa_uzytkownika"

2

conrol-c - zaka

ńcza program talk

5. MAIL

(góra)

mail - otwiera twoja skrzynk

ę odbiorcza

mail nazwa_uzytkownika1 nazwa_uzytkownika2 - wysłanie maila do danego(ych) u

żytkownika np.: mail [e-mail], mail grzes

control-d lub ("." sama w wierszu) - zako

ńczenie listu i wysłanie

control-c - opuszczenie programu bez wysyłki listu
/usr/spool/mail nazwa_uzytkownika lub /usr/mail/ nazwa_uzytkownika - tu znajduje si

ę plik w którym są zapisywane nadchodzące

listy (nazwa pliku jest tez napisana w zmiennej

środowiskowej MAIL można się tam dostać wpisując export i znaleĽć MAIL=...)

d2 - wrzuca 2 list do "kosza"
q - usuwa listy z "kosza" i zamyka program
x - opuszczenie programu bez usuwania listów
- - poprzedni list
+ - nast

ępny list

p - powtórne wy

świetlenie bieżącego listu

w 1 /home/zachowana_tresc - zachowanie tre

ści listu nr 1 w pliku zachowany_list w katalogu home

s 1 /home/zachowany_list - zachowanie listu (nagłówka i tre

ści) nr 1

6. SIE

Ć

(góra)

rlogin nazwa_kompa - rejestracja w inny systemie Unix
telnet nazwa_kompa - rejestracja w innych systemach np.: winNT
rcp nazwa_kompa:plik_zrodlowy plik_docelowy - program do przesyłania plików pomi

ędzy systemami Unix

ftp plik_zrodlowy nazwa_kompa:plik_docelowy - program do przesyłania plików pomi

ędzy dowolnymi systemami

KOMENDY FTP:

get plik - pobranie pliku z innego kompa
mget plik(i) - pobranie wielu plików
put plik - wysłanie pliku do innego kompa
mput plik(i) - wysłanie wielu plików
bye - zamkniecie poł

ączenia z innym kompem

ls - spis plików na drugim kompie
cd - zmiana katalogu na drugim kompie
binary - tryb przesłania plików binarnych
ascii - tekstowy tryb przesłania (z tłumaczeniem znaków ko

ńca wiersz)

control-] - nie przerywaj

ąc pracy na zdalnym kompie powrót do swojego systemu lokalnego (W PRZYPADKU SESJI TELNET)

return~control-z - to co wy

żej ale dla RCP (działa jeśli twoja powłoka ma wbudowany mechanizm wielozadaniowości zwany "job-

control"

7. PROCESY

(góra)

ps - wypisuje stan procesów
ps -l - dokładniejsze wypisanie stanów procesów
ps -aux | more - wypisanie wł

ącznie z procesami nie należącymi do ciebie (| more - udogodnienie)

OPIS WYPISANYCH KOLUMN:

PID - identyfikator procesu
TTY - terminal do którego jest podł

ączony proces

STAT - stan procesu (W=czekaj

ący, R=wykonywany lub gotowy do wykonania S=uśpiony, Z=zabity ale wciąż przebywający w

systemie)
TIME - czas jego wykonywania
COMMAND lub CMD - nazwa programu który wykonuje proces
UID - nazwa u

żytkownika który jest właściciele procesu

PPID - proces nadrz

ędny który utworzył dany proces

C lub CP - wykorzystanie procesora - u

żywane do szeregowania procesów

PRI - priorytet
NI - warto

ść używana do obliczania priorytetu

ADDR - adres procesu
SZ - rozmiar procesu w blokach
WCHAN - zdarzenie na które oczekuje proces

3

nice o_ile_nizszy polecenie

- zmiana priorytetu procesu i mniejsza liczba tym wy

ższy priorytet (automatycznie niższy priorytet otrzymują procesy

intensywnie wykorzystuj

ące CPU) (tylko administrator może podawać liczby ujemne)

cat *.doc > wszystkie.doc &

- znaczek & na ko

ńcu polecenia oznacza ze powłoka utworzy dany proces i uruchomi program ale nie będzie czekała na jego

zako

ńczenie

kill identyfikator_procesu

- zako

ńczenie procesu

kill -9 identyfikator_procesu

- zako

ńczenie procesów które ignorują zwykłą komendę kill

kill -v nazwa_procesu

- zabija proces po podaniu jego nazwy

at czas "polecenie" control-d

- wykonanie procesu o okre

ślonej godzinie np.: "cat 0900a "cat *.doc > razem.doc" control-d" co oznacza ze proces się

uruchomi o godzinie 9:00 rano (a=a.m., p=p.m.)

8. EDYTOR VI

(góra)

vi nazwa_pliku - otwiera edytor z plikiem do edycji
vi - uruchamia edytor potem:
: - wierszowy tryb pracy (wiersz staje si

ę poleceniem po naciśnięciu return)

i - drugi tryb pracy gdzie znaki s

ą wstawiane do bufora aż do naciśnięcia klawisza esc

10x - usunie 10 znaków pod kursorem
10X - usunie 10 znaków na lewo od kursora
:w - zachowanie pliku na dysku
:q - opuszczenie programu
:wq lub ZZ - zapisuje plik i opuszcza program
:q! - wyj

ście bez zapisania pliku

10dd - wycina do schowka 10 wierszy od kursora w dół
10yy - kopiuje do schowka 10 wierszy od kursora w dół
p - wklejenie zawarto

ści schowka na lewo od kursora

P - wklejenie zawarto

ści schowka na prawo od kursora

/klocek - znajduje string klocek
/ - nast

ępne wyszukanie tego samego stringu

:s/klocek/badylek - zamiana klocek na badylek w bie

żącym wierszu

:1,$s/klocek/badylek/g - zamiana klocek na badylek w całym pliku
:r nazwa_pliku - wczytanie do bufora innego pliku
:set number - numerowanie wierszy
:set no number - nie ponumerowane wiersze
u - cofni

ęcie skutków ostatniego polecenia

9. EDYTOR EMACS

(góra)

control-h - wypisanie pomocy emacs
na przykład: control-h a file - wypisanie info o funkcji w której wyst

ępuje słowo file

control-h o - przeł

ączanie miedzy oknami

control-h 0 - usuni

ęcie okna pomocy gdy kursor się w nim znajduje

control-h 1 - usuni

ęcie okna pomocy gdy kursor znajduje w oknie z redagowanym tekstem

control-x b (i poda

ć nazwę pliku) - wyświetlenie określonego redagowanego pliku

emacs nazwa_pliku (w wierszu polece

ń) - otwarcie pliku w edytorze emacs

control-x control-s - zapisanie pliku
control-x control-c - opuszczenie emacsa
nazwa_pliku~ - nazwa kopii zapasowej pliku
esc x overwrite-mode - tryb zast

ępowania tekstu

control-k - wyci

ęcie do schowka tekstu od kursora do końca wiersza

control-@ - zaznaczenie pocz

ątku przenoszonego bloku tekstu

control-w - zaznaczenie ko

ńca bloku przenoszonego tekstu

control-y - wklejenie zawarto

ści schowka

control-s - wyszukiwanie stringa
10. INNE INFORMACJE

(góra)

1) gdzie co jest "standardowo":
- / - katalog główny
- /root - katalog administratora (root-a)

4

- /home - katalogi u

żytkowników

- /usr/bin - programy dla u

żytkowników, pliki wykonywalne (standartowe programy instalowane na początku z systemem)

- /usr/local/bin - programy dodane przez administratora dla konkretnego hosta lub lokalnej sieci
- /usr/local - oddziela pliki dostarczone przez "sprzedawc

ę" i póĽniejsze rozszerzenia od programów pochodzących z systemu

- /usr/lib - pliki pomocnicze dla standartowych programów linuksowych
- /usr/man - pliki podr

ęcznika systemowego man

- /usr/src - kody

Ľródłowe programów

- /var/log - pliki dziennika
- /var/spool - katalogi koleiek dla drukarek, poczty itd.
- /bin lub /sbin - standartowe programy b

ędące częścią systemu, niezbędne do zapewnienia minimalnej funkcjonalności systemu

- /tmp - pliki tymczasowe (usuwane przy starcie systemu)
- /var/tmp - pliki tymczasowe (nie usuwane przy starcie systemu)
- /etc - programy konfiguracyjne, nazwy pozostałych u

żytkowników (w pliku passwd)

- /dev - j

ądro systemu, pliki odpowiadające urzadzeniom

2) wykonywany program mo

żna zakończyć klawiszami: control-c lub zastopować klawiszami control-\ wtedy zostaje stworzony plik

core w którym jest zapisany stan programu w momencie stopu (plik core mo

że być duży)

3) wypisywanie danych na ekran mo

żna zatrzymać: control-s i wznowić: control-q

4) skrypt inicjuj

ący: .profile

5) przy tworzeniu plików z dziwnymi znaczkami w nazwie trzeba je poprzedza

ć \ lub umieścić nazwę w "" wtedy znaczki stracą swoje

specjalne znaczenia ale wtedy trzeba uwa

żać przy kasowaniu żeby np.: nie wpisać rm * tylko rm"*" bo można skasować wszystkie

pliki z katalogu
6) wyrejestrowanie si

ę: control-d - powłoki bourne i korn, logout - powłoka c

7) od

świeżanie ekranu: control-l

8) ka

żdy plik ma dwóch właścicieli użytkownika i grupę

- u

żytkownik może być członkiem więcej niż jednej grupy

- nowo utworzony plik nale

ży do tej grupy, do której należy katalog, w którym jest tworzony plik

- gdy chcesz cos robi

ć z plikiem system najpierw bada czy jesteś właścicielem pliku, jeśli tak to są sprawdzane prawa dostępu

u

żytkownika, w przeciwnym wypadku jest porównywana grupa do której należy plik gdy odp. jest pozytywna system sprawdza

grupowe prawa dost

ępu gdy nie, prawa dostępu pozostałych użytkowników

9) po zmontowaniu np.: cdromu jest "tworzony" punkt zamontowania który nie musi mie

ć nic wspólnego z fizycznymi nośnikami,

podrz

ędny system plików jest "doczepiany" do systemu głównego w punkcie zamontowania

10) Kod

Ľródłowy systemu Linux znajduje się w katalogu /usr/src/linux-2.4 w tym katalogu jest tez katalog "kernel" gdzie jest plik

"sched.c" dotyczy on zarz

ądzania procesami

11) Domy

ślna lokalizacja pakietów na płycie z instalka linuksa jest: /mnt/RedHat/RPMS

12) Programem lpq mo

żemy opróżnić bufor drukarki

shutdown -r now lub reboot - ponowne uruchomienie kompa
shutdown -h now lub halt - zatrzymuje prace systemu
gnomecc - control-panel dla gnome
uname -a - informacje m.in. o wersji j

ądra którą mamy

df - ilo

ść wolnego miejsca na dysku

du - wielko

ść katalogów i ich podkatalogów w kilobajtach

file

ścieżka - podaje rodzaj pliku

11. MONTOWANIE CD-ROM, FLOPPY I PARTYCJI Z WINDOWS

(góra)

PAMI

ĘTAJ śE ¦CIEśKA: /mnt/jakis_katalog MUSI ISTNIEĆ PRZED ZMONTOWANIEM CZYLI MUSISZ NAJPIERW

STWORZY

Ć KATALOG W /mnt DO KTÓREGO BĘDZIE PODMONTOWYWANY JAKI¦ SYSTEM PLIKÓW

mount /dev/cdrom/ mnt/cdrom - zamontowanie cdrom-u
umount /dev/cdrom albo umount /mnt/cdrom - odmontowanie cdromu
mount /dev/fd0 /mnt/floppy - zamontowanie flopa
umount /dev/fd0 albo umount /mnt/floppy - odmontowanie flopa
mount /dev/hda1 /mnt/windows - montowanie dysku z windowsem (je

śli masz 2 dyski na pierwszym jest win a na drugim linux jeśli

masz inaczej np.: win jest na tym samym dysku co linux mo

że ścieżka wyglądać inaczej)

umount /dev/hda1 /mnt/windows - odmontowywanie partycji z windowsem

MO

śESZ SKONFIGUROWAĆ LINUKSA TAK ABY MONTOWAŁ NP: PARTYCJĘ WINDOWSOWą ZARAZ NA STARCIE -

MUSISZ ZNALE¬

Ć TYLKO PLIK /etc/fstab OTWORZYC GO NP: PROGRAMEM gedit I NA SAMEJ GÓRZE WPISAĆ PO

KOLEI:
/dev/hda1 /mnt/windows fat auto 0 0
OCZYWI¦CIE SCIE

śKA /dev/hda1 MOśE BYĆ INNA W TWOIM KOMPIE

12. AUTOMATYKA, SKRYPTY W LINUKSIE

(góra)

5

at - mo

żna tym poleceniem zlecić systemowi wykonywanie jakiegoś polecenia o określonej godzinie ( jeśli ma być wykonywane

cyklicznie mo

żna je dodać do pliku cron danego użytkownika)

(CHCEMY ABY O 16:05 BYŁ WYSYŁANY LIST NA OKRE¦LONY ADRES) PO kolei:
at teatime + 5 minutes - zaznaczmy o której ma to nast

ąpić (teatime oznacza 16:00) czas można tez określić np. tak: at 2:14pm Jan9,

at now + 5 minutes (hour, week, day, year), at teatime next day
mail -s "temat wiadomo

ści" [e-mail] - piszemy co ma być wykonywane i wciskamy enter

"co tam słycha

ć" - wpisujemy treść listu i wciskamy enter

naciskamy control-d - i tym samym ko

ńczymy

mail [e-mail] <~/nazwa_pliku - wysyła na podany adres zawarto

ść pliku

atq - wy

świetla wszystkie polecenia oczekujące na wykonanie

atrm numer - usuwa polecenie o okre

ślonym numerze

cron - automatyczne uruchamianie polece

ń w określonych odstępach czasu (np.: przypomnienie co tydzień o zrobieniu kopii

zapasowej)
/var/spool/cron - pliki cron wszystkich u

żytkowników. Pliki cron można stworzyć w linux configuratorze

history n > nazwa_skryptu - "tworzy" skrypt z ostatnich n komend
chmod u+x nazwa_skryptu - PAMI

ĘTAJ śEBY NADAWAĆ SKRYPTOM MOśLIWO¦Ć WYKONYWANIA

TWORZENIE SKRYPTÓW POWŁOKI (PRZYKŁADOWE SPOSOBY):

1) SPOSÓB - Gnotepad
Uruchom jakikolwiek edytor np. gnotepad
Na samej górze wpisz (musi zawiera

ć pełną ścieżkę do "programu" w którym będzie wykonywany):

#!/bin/bash
potem np.:
echo -e "dzwonek! \a"
nast

ępnie zapisz plik np.: pod nazwą: skrypt aby uruchomić skrypt np.: wejdĽ do katalogu gdzie jest i wpisz:

bash skrypt

2) SPOSÓB - vi
Wpisz w linii komend:
vi nazwa_skryptu (np.: skrypt) naci

śnij:

i
wci

śnij:

control-c wpisz:
:wq i aby uruchomi

ć skrypt wpisz:

bash skrypt (ale je

śli jesteś w tym samym katalogu co skrypt)

licznik = 0 - deklaracja zmiennej
nazwa = "Stefan Telefan" - równie

ż deklaracja w tekście wystąpiła spacja wiec jest otoczony cudzysłowem

licznik = $mojazmienna - przypisanie jednej zmiennej warto

ści drugiej (mojazmienna przejęła wartość)

$1, $2 itd. - dzi

ęki tym argumentom ich wartości można przekazywać po uruchomieniu skryptu z wiersza poleceń

SKRYPT - WY¦WIETLANIE ARGUMENTÓW Z WIERSZA POLECE

Ń

if [$# -eq 0]
then
echo "Podaj identyfikator u

żytkownika"

else
echo "Witaj" $1
fi

$# - oznacza wszystkie argumenty które mo

żna podać z wiersza poleceń

$# -eq 0 - porównanie (je

śli $# jest równe 0 )

fi - zako

ńczenie instrukcji warunkowej if

$# - oznacza wszystkie argumenty które mo

żna podać z wiersza poleceń

$0 - nazwa programu powłoki
$* - pojedynczy tekst utworzony ze wszystkich argumentów przekazanych w wierszu polece

ń

= - równe (ła

ńcuchy znaków)

!= - nierówne (ła

ńcuch znaków)

-eq - równe (liczby)
-ge - wi

ększe lub równe (liczby)

-le - mniejsze lub równe (liczby)
-ne - ro

żne (liczby)

-gt - wi

ększe niż (liczby)

6

-lt - mniejsze ni

ż (liczby)

for...do...done
while...do...done
until...do...done
select...element...in...lista_elementów...do...done
if...elif...else...fi
case

J

ĘZYK AWK

Poni

ższy skrypcik jest pisany w linii komend i ma wypisać ilość liter w każdym wierszu pliku z tekstem (język Awk najlepszy jest

wła

śnie do przetwarzania tekstu)

cat nazwa_pliku | gawk '{print NF ": " $0}'

J

ĘZYK PERL

Perl mo

że być uruchamiany na prawie każdym systemie operacyjnym, służy m.in. do obsługi stron WWW za pomocą mechanizmów

CGI lub np.: automatyzacji zada

ń administracyjnych.

SKRYPT - WY¦WIETLA NUMER IDENTYFIKACYJNY U

śYTKOWNIKA

Wszystko podobnie jak w tworzeniu skryptów powłoki tylko

że tu wpisujemy po kolei w pliku:

#! /usr/bin/perl
print"Twój numer identyfikacyjny to $< \n"
print "-------------------------------------- \n"

Uruchom powy

ższy skrypt wpisując po prostu jego nazwę

$< - zmienna która zawiera numer identyfikacyjny u

żytkownika

J

ĘZYKI PYTHON I TCL

Python obsługuje klasy wyj

ątki i dynamiczne typy danych może pracować interaktywnie lub interpretując kod zapisany w modułach.

Programy w tym j

ęzyku mogą korzystać ze środowiska graficznego np.: Gnome.

TCL jest prostym j

ęzykiem skryptowym przeznaczonym głownie do osadzania w innych językach, ma za zadanie spajać biblioteki i

j

ęzyki programowania o większych możliwościach.

J

ĘZYK C

PONI

śEJ OPISUJĘ CO TRZEBA ZROBIĆ śEBY STWORZYĆ PROGRAM W POJEDYNCZYM PLIKU (oczywiście są na to inne

sposoby):
wpisujemy: vi progs.c - otwiera nowy plik "progs.c" w edytorze vi
naciskamy i - wchodzimy w tryb wpisywania programu
wpisujemy np. taki program:
#include
int main()
{
printf("Pararara \n");
exit(0);
}

po wpisaniu programu naciskamy ctr-c - dzi

ęki temu wejdziemy w tryb wpisywania na terminalu

wpisujemy: :wq - czyli zapisz i zamknij edytor
wpisujemy: touch program - tworzymy pusty plik
wpisujemy: gcc progs.c -o program - dzi

ęki temu nasz program z pliku progs.c zostaje skompilowany do pliku wynikowego program

wpisujemy: ./program - uruchamia nasz program

13. INSTALACJA PAKIETÓW - GnoRPM

(góra)

Wejd

Ľ do Main Menu / System / GnoRPM

naci

śnij przycisk Install

naci

śnij przycisk Add

teraz (je

śli chcesz cos zainstalować z cdromu) wejdĽ do (nie koniecznie musisz mieć taka sama ścieżkę) /mnt/cdrom/... i znajdĽ pliki

z rozszerzeniem .rpm, który chcesz zainstalowa

ć, jak już cos wybierzesz naciśnij Add i zamknij to okno

na tym oknie co pozostało powiniene

ś widzieć ikonkę paczki i nazwę wybranego przez siebie pakietu teraz już po prostu naciśnij

Install

7

Je

śli chcesz uzyskać dokładniejsze info o pakiecie naciśnij na niego prawym klawiszem i wybierz Query, jeśli chcesz sprawdzić czy

nie ma bł

ędów naciśnij Verify. Możesz tez instalować pakiety z internetu - do tego służy przycisk Web Find.

Pakiety RPM

Aby zainstalowa

ć pakiet RPM wpisujemy polecenie:

rpm -ivh nazwa_pakietu.rpm

u

żyte opcje:

-i -polecenie instalacji pakietu
-v - podaje nazw

ę instalowanego pakietu

-h - pokazuje post

ęp instalacji za pomocą znacznika #

Aby uaktualni

ć zainstalowany pakiet należy wydać polecenie:

rpm -Uvh nazwa_pakietu.rpm

Zastosowana tutaj opcja -U usuwa poprzedni

ą wersję programu i instaluje nową.

Odinstalowanie programu mo

żemy wykonać wydając polecenie:

rpm -e nazwa_pakietu.rpm

śeby zainstalować pakiety Ľródłowe RPM, mające rozszerzenie *.src.rpm, należy je wcześniej skompilować poleceniem:

rpm --rebuild nazwa_pakietu.src.rpm

Po tej operacji, je

żeli nie wystąpiły jakieś błędy podczas kompilacji, powinniśmy uzyskać ( Red Hat ) w katalogu /

usr/src/redhat/RPMS/i386 gotowy do zainstalowania pakiet binarny.

Instalacja programów spakowanych programami tar, gzip i bzip2

Aby rozpakowa

ć dany plik musimy wydać odpowiednią komendę:

dla plików z rozszerzeniem *.tgz lub *.tar.gz odpowiednia jest komenda: tar -xvzf nazwa_pliku.tar.gz

dla plików *.tar.bz2 musimy u

żyć komendy: tar -xvjf nazwa_pliku.tar.bz2

Teraz mo

żemy przystąpić do instalacji programu, wykonuje się to zazwyczaj ciągiem poleceń wydanych w katalogu ze Ľródłami

programu:
./configure

8

make
make install

Przed instalacj

ą warto jest przeczytać pliki README i INSTALL, zazwyczaj znajdujące się w katalogu ze Ľródłami. Można w nich

dowiedzie

ć się ważnych informacji dotyczących programu i sposobu jego konfiguracji i instalacji.

Inne pliki instalacyjne

Czasami mo

że się zdarzyć, że programy wymagają odmiennego podejścia do ich instalacji. Przykładem może być ostatni hit -

StarOffice - udost

ępniany jako plik instalacyjny zakończony rozszerzeniem *.bin. W tym wypadku należy nadać plikowi możliwość

uruchomienia poleceniem chmod. Zdarzaj

ą się też inne programy, które posiadają gotowe skrypty lub programy instalacyjne

Cz

ęstym problemem początkującego użytkownika Linuksa jest ustawienie wyświetlania polskich znaków diaktrycznych. Do ustawienia

polskich ustawie

ń możemy użyć programu locale_config dołączonego standardowo do dystrybucji Linuksa, w efekcie czego

powinni

śmy uzyskać w pliku /etc/sysconfig/i18n wpis:

LANG="pl_PL"
LC_ALL="pl_PL"
LINGUAS="pl_PL"
SYSFONT=lat2u-16
UNIMAP=lat2u
SYSFONTACM=iso02

Mo

żemy również wpisać je tam ręcznie, korzystając z powyższego wzoru. Po czym wydajemy polecenia:

/sbin/setsysfont
loadkeys pl

W Midnight Commanderze powinni

śmy także wybrać w opcji ustawień wyświetlania znaków ISO-8599-1 oraz pełne 8-bitowe

wej

ście.

Aby uzyska

ć polskie znaki w X-sach należy je najpierw zainstalować, można je ściągnąć z "Polskiej strony ogonkowej". W większości

nowych dystrybucji czcionki te ju

ż są, wystarczy je zaznaczyć podczas instalacji.

Czcionki powinny znale

Ľć się w katalogu:

/usr/share/fonts/ISO8859-2/

lub

/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-2/

W poszczególnych katalogach z czcionkami powinien znajdowa

ć się plik fonts.dir, jeżeli go nie ma to musimy go utworzyć

poleceniem mkfontdir. Nast

ępnie dopisujemy ścieżkę dostępu do czcionek do pliku /etc/X11/fs/config, powinno to wyglądać mniej

wi

ęcej tak:

catalogue = /usr/share/fonts/ISO8859-2/misc:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/75dpi:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/100dpi:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/misc,

9

/usr/share/fonts/ISO8859-2/Type1,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/75dpi,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/100dpi
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi,
/usr/share/fonts/default/TrueType,
/usr/share/fonts/default/Type1,

Wa

żne jest aby polskie czcionki znalazły się na początku listy.

Wy

świetlanie polskich znaków - GNOME Aby polskie znaki poprawnie się wyświetlały powinniśmy mieć już ustawione polskie

LOCALE i zainstalowane czcionki ISO8859-2. Nast

ępnie uruchamiamy Centrum Sterowania GNOME i w sekcji Wybór motywu

zaznaczamy wykorzystanie czcionki u

żytkownika i wybieramy czcionkę z filtrem ISO8859-2. Po tych zabiegach GNOME powinien już

przemówi

ć do nas po polsku.

Wy

świetlanie polskich znaków - KDE

Robimy to nast

ępująco: wchodzimy w Ustawienia, następnie Desktop i Czcionki. Dla wszystkich czcionek ustawiamy kodowanie na

ISO-8859-2, za

ś w sekcji Język ustawiamy jako pierwszy język polski (pl). Po zapisaniu zmian i restarcie KDE powinniśmy zobaczyć

polski interfejs z poprawnie wy

świetlającymi się polskimi znakami.

Pliki i katalogi w Linuksie.
Pliki podobnie jak w innych systemach umieszczone s

ą w katalogach. Układ katalogów przypomina strukturę drzewa, czyli jest

katalog główny - korze

ń ( root direktory ), a gałęzie to podkatalogi i pliki.

Katalog główny czyli root, jest katalogiem specjalnym uło

żonym podczas instalacji Linuksa, większość z nich są to katalogi

systemowe i musz

ą występować w określonej hierarchii, w zależności od dystrybucji mogą występowąć pewne różnice.

Mo

żesz tworzyć nowe katalogi oraz pliki, w ich nazwach zabronione jest używanie ukośników, znaków zapytania oraz

gwiazdek. Nazwa mo

że mieć długość do 256 znaków.

W nazwach plików mo

żesz używać rozszerzenia, jest to część nazwy po kropce. Rozszerzenia stosuje się w celu określenia

kategorii pliku, np nazwa kelwin.mp3 oznacza: plik ten jest plikiem muzycznym, a read.txt jest plikiem tekstowym. Mo

żesz

tworzy

ć własne rozszerzenia lub używać nazw bez rozszerzeń.

Istniej

ą także specjalne pliki ukryte, poprzedzone kropką (dot files), są to najczęściej pliki inicjujące i konfiguracyjne.

Opis niektórych katalogów w Linuksie. (Redhat)

/home

- zawiera katalogi domowe (osobiste) u

żytkowników

/bin

- znajduj

ą się tu standardowe polecenia i programy

/lib oraz /usr/lib

- wszelkiego rodzaju biblioteki

/usr/doc oraz /usr/share/doc - zawiera dokumentacj

ę Linuksa oraz programów

/etc

- zawiera pliki konfiguracyjne

/sbin

- polecenia administracyjne ( powinny by

ć używane tylko przez roota )

/var

- pliki zmienne np. logi systemowe, poczta, kolejki wydruków i inne.

/usr

- polecenia i programy dla u

żytkowników (zawiera wiele podkatalogów)

/dev

- pliki odpowiadaj

ące urządzeniom

/root

- katalog domowy administratora

/usr/man oraz /usr/share/man - pliki podr

ęczników elektronicznych

/tmp

- zawiera pliki tymczasowe

/boot

- pliki niezb

ędne do uruchomienia systemu

10

Niektóre polecenia, u

żywane do zarządzania katalogami oraz plikami

ls

- polecenie do wy

świetlania nazw plików i katalogów

ls -R

- wylistowanie katalogu wraz z podkatalogami.

mkdir

- polecenie słu

ży do stworzenia nowego katalogu np. mkdir dokumenty

rmdir

- do usuni

ęcia katalogu np. rmdir dokumenty

cd nazwa
katalogu

- zmiana katalogu na zadany katalog,

cd

- powrót do katalogu domowego

cd..

- przej

ście do katalogu nadrzędnego

cp

- kopiowanie pliku. Polecenie jako argumenty przyjmuje oryginaln

ą nazwę pliku i nazwę jego kopii, np. cp nazwa

nowa-nazwa

mv

- przeniesienie lub zmiana nazwy pliku lub katalogu

ln

- tworzenie dowi

ązań do plików lub katalogów

rm

- usuwanie plików

pwd

- wy

świetlenie nazwy ścieżki bieżącego katalogu

du

- wy

świetlenie ilość zajętego miejsca przez katalogi

df

- wy

świetla ilość zajętego miejsca na wszystkich dyskach i partycjach

more

- wy

świetlanie pliku w kilku częściach, gdy nie mieści się na ekranie.

chmod

- zmienia atrybuty plików.

chown

- zmienia wła

ściciela pliku i przynależność do grup

gzip i gunzip

- gzip- kopmresuje pliki, a gunzip dekompresuje.

tar

- tworzy archiwum plików z jednego lub kilku katalogów.

fdformat

- formatuje dyskietki

fsck

- sprawdza i naprawia systemy plików wyszczególnione w pliku /etc/fstab

Niektóre pliki konfiguracyjne Systemu Linux

Szczegółowe informacje na temat sposobu zastosowania poszczególnych polece

ń, uzyskasz w elektronicznych podręcznikach man, np.

polecenie man cp, wy

świetli Ci wszystko na temat polecenia cp.

W man-ie tekst przegl

ądasz za pomocą kursorów, góra, dół. Wyjście z podręcznika za pomocą klawisza Q.

/etc/fstab

- plik zawiera nazwy dysków, partycji, inne systemy plików które maj

ą być zamontowane w

czasie startu systemu

/etc/inittab

- głowny plik startowy systemu. Zawiera list

ę terminali, z których możliwe jest otwarcie sesji,

oraz list

ę procesów do uruchomienia w czasie ładowania systemu.

/etc/ld.so.conf

- plik zawiera nazwy

ścieżek bibliotek

/etc/lilo.conf

- plik konfiguracyjny LILO (Linux Loadera)

/etc/man.config

- plik konfiguracyjny elektronicznych podr

ęczników (manuali) Man, dla aplikacji

/etc/mime.types

- plik konfiguracji skojarze

ń

/etc/modules.conf

- plik konfiguracyjny modułów

/etc/printcap

- konfiguracja drukarek

/etc/profile

- konfiguracja powłoki BASH

/etc/resolv.conf

- plik zawiera adresy serwerów DNS

/etc/X11/XF86Config lub /
etc/X11/XF86Config-4

- plik konfiguracyjny X Window System

/etc/X11/fs/config

- plik konfiguracyjny font serwera

/etc/httpd/conf/httpd.conf

- plik konfiguracyjny serwera Apache

/etc/issue

- w tym pliku znajduje si

ę domyślne powitanie twojego systemu

/etc/crontab

- zawiera plan zada

ń do wykonania o określonej porze, przez system

/etc/httpd/conf/httpd.conf

- plik okre

śla ogólne atrybuty serwera Apache

/etc/httpd/conf/access.conf

- plik konfiguruj

ący dostęp do serwera WWW

/etc/httpd/conf/srm.conf

- plik konfiguracyjny zasobów serwera Apache - dokumentów i innych informacji,
udost

ępnionych przez serwer użytkownikom

11