Amerykańska lingwistyka antropologiczna z początku XX wieku.

Źródła: Wykład z 12. 11. 2014; Heinz, Dzieje językoznawstwa w zarysie.

•

1920 – 1940 w USA ( w tym czasie w Europie króluje strukturalizm)

•

Głowni badacze nuru: Franz Boas, Edward Sapir, Benjamin Lee Whorf.

Franz Boas – (1858 - 1942) badacz niemiecki, znał metody badań historycznych,

wykszatałcony w duchu euopejskiej tradycji młodogramatycznej. Jednak gdy zainteresował się

językami Indian (opracował 19 języków), zauważył, że języki żywe trzeba badać inaczej, niż te

historyczne. Prezentował podejście strukturalne – badanie wnętrza danego języka. Lecz, co

ciekawsze, Boas zastosował do badania języków Indian metody wykorzystywane do badania

języków synchronicznych o charakterze naukowym. Wskazał na potrzebę podbudowy

psychologicznej i socjologiczej w tym zakresie ze względu na odmienną struktuę i semantyczną

(światopoglądową) i socjologiczną społeczności indiańskich w porównaniu do europejskich, które

to struktury są obecne w budowie gramatycznej języków indiańskich. (Włączanie językoznawstwa

do zakresu antropologii).

Eduard Sapir – (1884 - 1949) uczeń Boasa. Twierdził, że każdy język indiański jest

odrębną strukturą. Badanie ich formy wewnętrznej pozwala ustalić jakimi narzędziami posługują

się te języki.

Benjamin Lee Whorf – uczeń i współpracownik Sapira. Współautor koncepcji „Sapira –

Whorfa” :

Rzeczywistość jest jedna, lecz rzeczywistości kulturowych jest mnóstwo (powiązanie z

teorią Humboldta z XIX w. - w Europie wcześniej już kiełkował był taki sposób myślenia). Sapir

wywnioskował to na podstawie badania języków Indian. Interesowało go to, jak język danej grupy

wpływa na myślenie społeczności, a także to, jak to myślenie (obraz świata) utrwalone jest w

języku. Język bowiem jest wyrazem sposobu kategoryzacji świata przez daną społeczność

(Arystoteles – kategorie ontologiczne, ogólne, szczegółowe). Znamienne jest dwustronne działanie:

język – rzeczywistość i rzeczywistość – język.

Główne tezy powstałe w ramach koncepcji:

•

język jest tworem społecznym, w którym się wychowujemy i myślimy w tym języku, w

którym wyrośliśmy,

•

relatywizm językowy: typ języka zależy od kultury danego społeczeństwa, a rodzaj kultury

jest zależny od rodzaju języka jakim się to społeczeństwo posługuje,

•

nie ma "prymitywnych", gorszych języków (ponieważ język wyraża to, co społeczność chce

wyrazić).

Innym, wybitnym kontynuatorem myśli Sapira jest Kenneth Lee Pike.

Następnie królują inne nurty, np. generatywizm (radykalnie inny), metoda opisu może być

różna nawet jeśli założenia początkowe są takie same.