2012-05-06

1

Uproszczone formy ewidencji

podatkowej

Zagadnienia wstępne.

Podejmowanie działalności gospodarczej

Wybór

miejsca prowadzenia

działalności gospodarczej
• Czynniki ekonomiczne (np.:

chłonność rynku zbytu,

bliskość dostawców, rynek

pracowniczy, infrastruktura,

itd.)

• Opodatkowanie podmiotu

(np.: specjalne strefy

ekonomiczne, podwyższone

odpisy amortyzacyjne,

zwolnienia lub stawki w

podatkach lokalnych)

• Właściwość miejscowa

organów ewidencyjnych

Wybór formy prawnej działalności
gospodarczej

• Zakres odpowiedzialności

właściciela

• Kapitał zakładowy i źródła

finansowania

• Uprawnienia zarządcze i

kontrolne

• Opodatkowanie działalności

i odpowiedzialność
podatkowa

Podstawy prawne podejmowania

działalności gospodarczej

Podstawowym aktem prawnym regulującym status prawny,

uprawnienia i obowiązki przedsiębiorców

w Polsce jest:

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności

gospodarczej

(t.j.: Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz.1095 ze zm.)

Reguluje

podejmowanie,

wykonywanie

i

zakończenie

działalności gospodarczej oraz zadania organów administracji
publicznej w tym zakresie.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

• Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność

wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz

poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin

ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w

sposób zorganizowany i ciągły. (art. 2)

• Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba

fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna

niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa

przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym

imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców

uznaje się również wspólników spółki cywilnej w

zakresie

wykonywanej

przez

nich

działalności

gospodarczej. (art. 4)

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

• Zasady podejmowania i wykonywania działalności

gospodarczej

• Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności

Gospodarczej

• Koncesje oraz regulowana działalność gospodarcza
• Kontrola przedsiębiorcy
• Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców

zagranicznych

• Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej



Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i

przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli

oraz upoważnienia i protokoły kontroli, a także

udostępniać je na żądanie organu kontroli.



Wpisy w książce kontroli dokonywane są przez

organ kontroli.



Przedsiębiorca jest obowiązany dokonywać w

książce

kontroli

wpisu

informującego

o

wykonaniu zaleceń pokontrolnych bądź wpisu o

ich uchyleniu przez organ kontroli lub jego organ

nadrzędny albo sąd administracyjny.

2012-05-06

2

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż

jednej kontroli działalności przedsiębiorcy.

Wyłączenia (powoływane najczęściej):

•

przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla

prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub

dochodzenia;

•

odrębne przepisy przewidują możliwość

przeprowadzenia kontroli w toku prowadzonego

postępowania dotyczącego przedsiębiorcy;

•

kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku

od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu;

•

kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku

od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie

osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z

budownictwem mieszkaniowym.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w

jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

• w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
• w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
• w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;
• w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.

Najczęściej przywoływane wyjątki:

•

przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla prowadzonego przeciwko

przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia;

•

kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i

usług przed dokonaniem tego zwrotu;

•

kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i

usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych

wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej



Przedłużenie czasu trwania kontroli określonego

w upoważnieniu wymaga uzasadnienia na piśmie.
Uzasadnienie doręcza się przedsiębiorcy i wpisuje do
książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności
kontrolnych.



Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie

przepisów prawa przez przedsiębiorcę, można
przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym
zakresie

przedmiotowym,

w

danym

roku

kalendarzowym, a czasu jej trwania nie wlicza się do
czasu ustawowego.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

zawieszenie działalności (art. 14a sdgU)

• Przedsiębiorcy niezatrudniający pracowników

mogą zawiesić wykonywanie działalności
gospodarczej na okres od 1 do 24 miesięcy.

• W przypadku wykonywania działalności

gospodarczej w formie spółki cywilnej
zawieszenie wykonywania działalności
gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem
jej zawieszenia przez wszystkich wspólników

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

zawieszenie działalności

W okresie zawieszenia wykonywania

działalności gospodarczej przedsiębiorca

nie może wykonywać działalności

gospodarczej i osiągać bieżących

przychodów z pozarolniczej działalności

gospodarczej.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

zawieszenie działalności

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej

przedsiębiorca:

1) ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania

lub zabezpieczenia źródła przychodów

;

2) ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować

zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania

działalności gospodarczej;

3) ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie

;

4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych,

postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z

działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem

wykonywania działalności gospodarczej;

5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

6) ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności

prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności

gospodarczej

;

7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla

przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

2012-05-06

3

Obowiązki rejestracyjne

• Wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w

urzędzie gminy właściwym dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy

(termin: najpóźniej w dniu podjęcia działalności )

• Wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym w

sądzie rejonowym (gospodarczym) właściwym dla siedziby podmiotu

zgłaszanego (termin: w ciągu 7. dni od daty uzasadniającej zgłoszenie)

• Wpis do Krajowego Rejestru Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON)

w wojewódzkim oddziale Urzędu Statystycznego właściwym dla siedziby

lub miejsca zamieszkania (termin: wniosek o wpis do CEIDG albo KRS

wyjątek s.c.)

• Zgłoszenie działalności w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca

zamieszkania lub siedziby jednostki organizacyjnej w celu uzyskania

numeru identyfikacji podatkowej (NIP) albo uzupełnienia danych w tym

systemie (termin: wniosek o wpis do CEIDG albo KRS – wyjątek s.c.)

• Zgłoszenie w zakresie ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego w ZUS-ie

właściwym dla siedziby lub miejsca zamieszkania (termin: wniosek o wpis

do CEIDG albo KRS – wyjątek s.c.)

• Zgłoszenie do organów kontroli: Państwowej Inspekcji Pracy, Stacji

Sanitarno-Epidemiologicznej, Wydziału Prewencji Straży Pożarnej

właściwym dla siedziby lub miejsca wykonywania działalności

Księgi podatkowe w Ordynacji podatkowej

Przez księgi podatkowe - rozumie się:
• księgi rachunkowe,
• podatkową księgę przychodów i rozchodów,
• ewidencje oraz rejestry
- do prowadzenia których na podstawie

odrębnych przepisów, dla celów podatkowych,
obowiązani są podatnicy, płatnicy lub
inkasenci

(art.3 pkt 4 Ordynacji podatkowej)

• księgi podatkowe korzystają ze szczególnej mocy

dowodowej w postępowaniu podatkowym

(kontroli podatkowej, kontroli skarbowej)

• księgi podatkowe prowadzone w sposób

prawidłowy pod względem formalnym

(niewadliwe) i materialnym (rzetelne) mają taka

samą moc dowodową jak dokumenty publiczne

• domniemywa się, że miały miejsce wyłącznie

zdarzenia zapisane w księgach, oraz że zdarzenia

te miały taki przebieg jaki wynika z dokonanych

zapisów

Organy podatkowe i kontroli skarbowej są

związane

domniemaniem

rzetelności

i

niewadliwości ksiąg podatkowych dopóki nie
zostanie ono obalone poprzez wykazanie, że
księga jest nierzetelna lub prowadzona w
sposób wadliwy.

CECHY KSIAG PODATKOWYCH

RZETELNOŚĆ

• ZAPISY DOKONANE W

KSIĘGACH ODZWIERCIEDLAJĄ

STAN RZECZYWISTY

• rzetelność jak również

nierzetelność to kategorie
obiektywne

• dla oceny tej cech nie mają

znaczenia czynniki
subiektywne np.: zamiar, wina,
cel, czynniki losowe, itd.

NIEWADLIWOŚĆ

• KSIĘGI PODATKOWE

PROWADZONE W ZGODNIE Z

ZASADAMI WYNIKAJĄCYMI Z

PRZEPISÓW

• oceny w zakresie niewadliwość

należy dokonywać przy
uwzględnieniu przepisów
regulujących zasady
prowadzenia danego rodzaju
ksiąg (forma ksiąg, sposób
dokonywania zapisów, itd.)

• Szczególną

moc

dowodową

ksiąg

podatkowych, wyrażoną w art. 193 § 1
Ordynacji podatkowej, należy interpretować
jako zakaz określania w postępowaniu
podatkowym elementów mających wpływ na
wysokość

podatku,

bez

uprzedniego

stwierdzenia w sposób uregulowany prawem
prowadzenia ksiąg w sposób nierzetelny lub
wadliwy, które w danej sprawie objęte były
zakresem

prawnopodatkowego

stanu

faktycznego, które zgodnie z przepisami prawa
powinny być zaewidencjonowane w księgach
zgodnie z ich rzeczywistym przebiegiem.

(wyrok

WSA w Warszawie z 16.11.2004 r., sygn. akt: III SA/Wa 3525/03)

2012-05-06

4

Tryb obalenia ksiąg podatkowych

(art. 193 Ordynacji podatkowej)

• Poddanie badaniu ksiąg podatkowych przez organ

podatkowy prowadzący postępowanie

• Sporządzenie protokołu z badania ksiąg podatkowych
• Wskazanie w protokole na czym polegają uchybienia

formalne i materialne oraz za jaki okres i w jakiej części
odmawia się księgom szczególnej mocy dowodowej

• Doręczenie odpisu protokołu stronie postępowania lub

kontroli podatkowej

• Zbadanie zastrzeżeń i dowodów przedstawionych przez

stronę postępowania, które w jej opinii pozwalają na
prawidłowe określenie podstawy opodatkowania

Skutki prawne obalenia domniemań

związanych z księgami podatkowymi

• Księga w całości lub określonej części przestaje

być dowodem o szczególnej mocy dowodowej
w postępowaniu podatkowym i jest
traktowana jak każdy inny dokument prywatny

• Pozostaje nadal dowodem w części, w jakiej

nie odmówiono jej szczególnej mocy
dowodowej

• Organ podatkowy uzyskuje możliwość

oszacowania podstawy opodatkowania

Oszacowanie podstawy opodatkowania w Ordynacji podatkowej

Art. 23. § 1. Organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli:

1)

brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia lub

2)

dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy

opodatkowania, lub

3)

podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy

opodatkowania.

§ 2. Organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli

dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania,

pozwalają na określenie podstawy opodatkowania.

§ 3. Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody:

1)

porównawczą wewnętrzną - polegającą na porównaniu wysokości obrotów w tym samym

przedsiębiorstwie za poprzednie okresy, w których znana jest wysokość obrotu;

2)

porównawczą zewnętrzną - polegającą na porównaniu wysokości obrotów w innych

przedsiębiorstwach prowadzących działalność o podobnym zakresie i w podobnych warunkach;

3)

remanentową - polegającą na porównaniu wartości majątku przedsiębiorstwa na początku i

na końcu okresu, z uwzględnieniem wskaźnika szybkości obrotu;

4)

produkcyjną - polegającą na ustaleniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa;

5)

kosztową - polegającą na ustaleniu wysokości obrotu na podstawie wysokości kosztów

poniesionych przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem wskaźnika udziałów tych kosztów w

obrocie;

6)

udziału dochodu w obrocie - polegającą na ustaleniu wysokości dochodów ze sprzedaży

określonych towarów i wykonywania określonych usług, z uwzględnieniem wysokości udziału tej

sprzedaży (wykonanych usług) w całym obrocie.

§ 4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy nie można zastosować metod, o których mowa w §

3, organ podatkowy może w inny sposób oszacować podstawę opodatkowania.

§ 5. Określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania powinno zmierzać do określenia jej w

wysokości zbliżonej do rzeczywistej podstawy opodatkowania.

Organ podatkowy, określając

podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, uzasadnia wybór metody oszacowania.

Sytuacje, w których może znaleźć zastosowanie instytucja ustalenia

podstawy opodatkowania poprzez jej oszacowanie

(najczęściej spotykane przypadki)

• Nieuznanie ksiąg prowadzonych przez podatnika

za dowód w postępowaniu podatkowym

• Prowadzenie działalności gospodarczej bez

informowania o tym organów podatkowych –
brak ksiąg podatkowych oraz innych danych
dotyczących podstawy opodatkowania

• Brak danych dotyczących podstawy

opodatkowania w przypadku wyłączenia
podatnika z prawa do korzystania z karty
podatkowej

PODATNICY PODATKÓW

PODATEK DOCHODOW OD OSÓB
FIZYCZNYCH I PODATEK
DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH

• OSOBY PRAWNE
• OSOBY FIZYCZNE

PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG

• OSOBY PRAWNE
• OSOBY FIZYCZNE
• JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE

NIEMAJĄCE OSOBIOŚCI
PRAWNEJ

Formy prawne działalności gospodarczej

Prawo handlowe

• Spółka jawna
• Spółka partnerska
• Spółka komandytowa
• Spółka komandytowo

akcyjna

• Spółka z ograniczona

odpowiedzialnością

• Spółka akcyjna

Prawo cywilne

• Jednoosobowa działalność

gospodarcza osoby fizycznej

• Spółka cywilna osób

fizycznych

• Spółka cicha

• Spółka cywilna osób

fizycznych i osób prawnych
albo osób prawnych

2012-05-06

5

Opodatkowanie podatkiem dochodowym podmiotów gospodarczych

Podatek dochodowy od osób prawnych

• Spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością

• Spółka akcyjna
• Spółka komandytowo akcyjna

– wspólnik będący osobą
prawną

• Spółka komandytowa –

wspólnik będący osobą
prawną

• Spółka cywilna – wspólnik

będący osobą prawną

Podatek dochodowy od osób fizycznych

• Działalność gospodarcza osoby

fizycznej

• Spółka cywilna

• Spółka cicha

• Spółka jawna
• Spółka partnerska
• Spółka komandytowa –

wspólnik będący osobą

fizyczną

• Spółka komandytowo akcyjna

– wspólnik będący osobą

fizyczną

Rodzaje ewidencji księgowych dla poszczególnych form prawnych działalności gospodarczej

Księgi rachunkowe prowadzone
zgodnie z ustawą o rachunkowości

•

Spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością

•

Spółka akcyjna

•

Spółka komandytowo akcyjna

•

Spółka komandytowa

•

Spółka cywilna, spółka jawna – jeżeli

jeden ze wspólników jest osobą

prawną

•

Osoba fizyczna prowadząca

działalność gospodarczą, spółka

cywilna, spółka jawna, spółka

partnerska – fakultatywnie albo po

przekroczeniu progu wartości

sprzedaży netto towarów, produktów

i operacji finansowych za poprzedni

rok obrotowy (obecnie 1.200.000,-

EUR – średni kurs ogłaszany przez

NBP na 30. września roku

poprzedzającego rok podatkowy)

Ewidencje podatkowe prowadzone

na podstawie przepisów ustaw

podatkowych

• Osoba fizyczna prowadząca

działalność gospodarczą

• Spółka cywilna osób fizycznych
• Spółka jawna osób fizycznych
• Spółka partnerska
- fakultatywnie albo do

przekroczenia progu wartości
netto sprzedaży towarów,
produktów i operacji
finansowych za poprzedni rok
obrotowy (obecnie 1.200.000,-
EUR – średni kurs ogłaszany
przez NBP na 30. września
roku poprzedzającego rok
podatkowy)

Najkorzystniejsza forma opłacania podatku dochodowego

- kryteria ocen i wyboru formy podatku dochodowego

 Koszty prowadzenia ewidencji i rozliczeń

podatkowych

(finansowe i psychologiczne)

 Ryzyko podatkowe

(pewność podatku i

ryzyko ekonomiczne podatku)

 Możliwość wpływania na obciążenie

podatkowe

(ulgi, zniżki, podstawa

opodatkowania)

 Przewidywalność obciążenia podatkowego

(możliwości finansowe podatnika)

Podatek dochodowy

zasady ogólne (progresja i liniowy)

ZALETY

• Opodatkowanie dochodu
• Możliwość dokonania odliczeń

i wspólne opodatkowanie
małżonków (progresywny)

• Proporcjonalność

opodatkowania (liniowy)

• Możliwości informacyjna o

przedmiocie opodatkowania

• Obojętność podatkowa na

dochody z innych źródeł
(liniowy)

WADY

• Pracochłonność rozliczenia

podatkowego

• Ryzyko podatkowe wynikające

z interpretacji prawa

podatkowego

• Progresywny system stawek

podatkowych

• Wpływ dochodów z innych

źródeł przychodów na

wysokość podatku

(progresywny)

• Brak możliwości dokonania

odliczeń (liniowy)

Podatek dochodowy

ryczałty (ewidencjonowany i karta podatkowa)

ZALETY

• Ograniczony zakres ewidencji
• Ograniczenie ryzyka

podatkowego

• Niski koszt rozliczenia

podatkowego

• Obojętność podatkowa na

dochody z innych źródeł

• Degresywny efekt podatkowy

dla dużej rentowności

• Ulgi i odliczenia

WADY
• Obojętność podatkowa

wobec rzeczywistych
dochodów

• Warunki stosowania

ryczałtów

• Ograniczona możliwość

stosowania ulg i odliczeń

• Minimalne lub żadne

możliwości informacyjne o
przedmiocie opodatkowania

Porównanie obciążenia podatkowego

• Założenia:

Przychody podatkowe: 200.000,-
Koszty podatkowe: 100.000,-
Dochód: 100.000,-

_______________________________________

Dywidenda z tytułu udziałów w spółce kapitałowej

(np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością):

100.000 x 19% (CIT) = 19.000,-

81.000 x 19% (PIT) = 15.390,-
∑

CIT,PIT

=> 34.390,-

2012-05-06

6

Porównanie obciążenia podatkowego

Zasady ogólne (

progresja

):

a) samotnie

(100.000 – 85.528) x 32% + 14.839,02 = 19.470,-
b) małżonkowie (dochody uzyskuje tylko jeden z

małżonków)

(50.000 x 18% - 556,02) x 2 = 16.888,-

 Zasady ogólne (

proporcja

):

100.000 x 19% = 19.000,-

Porównanie obciążenia podatkowego

Ryczałt ewidencjonowany:
200.000 x 8,5% = 17.000,-
200.000 x 5,5% = 11.000,-
200.000 x 3,0% = 6.000,-
Karta podatkowa:
1.609 x 12 m-cy = 19.308,-

(u. budowlane, 5 pracowników, kol. 3)

371 x 12 m-cy = 4.452,-

(u. budowlane, 0 pracowników, kol. 3)