Etyka biznesu


to systematyczne studium kwestii moralnych występujących w biznesie

Etyka zawodowa


zbiór norm i reguł postępowania obowiązujących przedstawicieli danego zawodu, np.:

etyka lekarska, etyka nauczycielska, etyka urzędnicza, etyka samorządowa, etyka biznesu.

[Filek J. (red.) – Etyczne aspekty działalności samorządu terytorialnego. Poradnik dla samorządów. MSAP i MSWiA,

Kraków 2004.]

Argumenty za etyką biznesu:



zasady prawne wynikają też z etyki



zasady moralne stanowią istotną część struktury moralnej każdego społeczeństwa



zasady moralne są szczególnie uprzywilejowane: służą jako baza do oceny poprawności

pozostałych



działalność gospodarcza jest bardzo ważna



etyka biznesu stanowi część profesjonalizacji menedżerów



we własnym interesie jest być etycznym w biznesie

Proces podejmowania decyzji – aspekty etyczne


Pragmatyzm – aby działać moralnie nie możemy ślepo podążać za instrukcjami etycznymi

(abstrakcyjnymi zasadami etycznymi):



Nawet najbardziej spójny zbiór zasad może popaść w rozmaite sprzeczności i kolizje,



Żadna zasada i teoria nie przewidzi wszystkich możliwości,



Ludzie zwykle zgadzają się co do tego które zasady są odpowiednie ale nie zawsze (zawsze

istnieją zasady które są kontrowersyjne).

7

Etyczny proces podejmowania decyzji

Rozpoznanie

problemu

moralnego

Formułowanie

osądu

moralnego

Powzięcie

moralnej

intencji

Zaangażowanie

w moralne

działanie

Teorie etyczne

Czynniki indywidualne

Czynniki sytuacyjne

Czynniki indywidualne


Wiek i płeć



Narodowe i kulturowe uwarunkowania



Wykształcenie i zatrudnienie



Czynniki psychologiczne: np. stopień rozwoju moralnego

1



Wartości osobiste



Spójność osobowości



Wyobraźnia moralna.

Czynniki sytuacyjne


Czynniki związane z problemem



Czynniki związane z kontekstem

Racjonalizowanie nieetycznych zachowań



Nie uznanie odpowiedzialności („nie mieliśmy wyboru”, „to nie moja sprawa co my

/nasza firma/ robi w krajach rozwijających się”)



Nie uznanie szkody („nikt tak naprawdę nie jest poszkodowany”, „mogło być gorzej”)



Nie uznanie ofiar („zasłużyli sobie na to”, „sami podjęli decyzję żeby wziąć w tym

udział”)



Hierarchizowanie społeczeństwa („nie macie prawa nas krytykować”, „inni są gorsi od

nas”)



Odwołanie do wyższej instancji („przekroczyliśmy normy żeby osiągnąć wyższy cel /

ważniejszą wartość moralną”)



Metafora „rachunku” („nie ma nic złego w używaniu firmowego telefonu do celów

służbowych. W końcu pracuję ponad godziny pracy”).

Klasyfikacja decyzji

Podaj przykłady decyzji:


Legalnych i etycznych



Nielegalnych i nieetycznych



Nielegalnych i etycznych



Legalnych i nieetycznych

Społeczna odpowiedzialność


Koncepcja społecznej odpowiedzialności opiera się na uznaniu znaczenia relacji pomiędzy

przedsiębiorstwem a społeczeństwem i uświadomieniu sobie, że te relacje muszą być stale

brane pod uwagę przez najwyższe kierownictwo (Walton, 1967, p. 18)

Definicja społecznej odpowiedzialności:



Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw to koncepcja oparta na przeświadczeniu, że

przedsiębiorstwa mają obowiązki w stosunku do różnych grup społecznych (tzw.
interesariuszy) innych niż tylko akcjonariusze i innych niż tylko te, które przewiduje prawo

czy kontrakt ze związkami zawodowymi.



Dwa kluczowe elementy:



Obowiązki powinny być przyjęte dobrowolnie.



Obowiązki te wykraczają poza tradycyjne zobowiązania wobec udziałowców

(akcjonariuszy) rozciągając się na takie grupy społeczne jak: klienci, zatrudnieni,
dostawcy, społęczności lokalne, środowisko naturalne, … . (Jones, 1980, pp. 59-60)

Biznesowe argumenty za społeczną odpowiedzialnością



Kolejni i/lub dotychczasowi bardziej usatysfakcjonowani klienci (również brak bojkotów

konsumenckich),



Lepsi pracownicy zostaną przyciągnięci do firmy,



Dobrowolne zobowiązania i działania mogą wykraczać w przyszłość i pomagać spełniać

przyszłe ostrzejsze przepisy prawne tym samym uniezależniając firmę od rządu,



Długotrwała inwestycja w bezpieczniejsze, lepiej wykształcone i bardziej równe

społeczeństwo (stabilniejsze środowisko do prowadzenia biznesu).

2

Dalsze moralne argumenty za społeczną odpowiedzialnością



Firmy same tworzą problemy społeczne (np. zanieczyszczenia) – zatem są

odpowiedzialne również za ich rozwiązywanie i zapobieganie.



Jako potężni uczestnicy procesów społecznych są odpowiedzialni za racjonalne

wykorzystanie zasobów i swojej potęgi.



Każde działanie firmy ma wpływ społeczny od dostarczania dóbr i usług po

zatrudnienie i inne działania, nie można uciec od odpowiedzialności za te wpływy.



Funkcjonowanie korporacji zależy od wkładu innych grup społecznych przeszłych i

obecnych pokoleń (konsumenci, dostawcy, lokalne społeczności, wynalazki z przeszłości,
obecna infrastruktura, itp.).

Model społecznej odpowiedzialności Carroll‘a



Odpowiedzialność ekonomiczna – być dobrze funkcjonującą jednostką gospodarczą

(wobec akcjonariuszy, zatrudnionych i klientów),



Odpowiedzialność prawna – grać zgodnie z zasadami gry sformułowanymi w regulacjach

prawnych i innych,



Odpowiedzialność etyczna – robić to co jest dobre i słuszne,



Odpowiedzialność filantropijna – (filantropia - gr.

„miłość do ludzi”) dobrowolne

zaangażowanie w poprawę jakości życia zatrudnionych, społeczności lokalnej i społeczeństwa
jako całości (np. poprzez dawanie pieniędzy, budowę obiektów użytecznych społecznie,

wsparcie dla lokalnych szkół, itp.

Podejście organizacji do kwestii społecznej odpowiedzialności


Opór – odmowa uznania obowiązków nałożonych na firmę np. przez opinię publiczną, nie

przyznawanie się do winy, walka z oczekiwaniami społecznymi,


Społeczny obowiązek – firmy robią możliwie najmniej dla rozwiązania problemów

społecznych czy ekologicznych, wciąż unikając odpowiedzialności,


Społeczna reakcja – firmy robią dokładnie to czego wymaga od nich opinia publiczna

(reakcja w odpowiedzi na nacisk opinii publicznej),


Społeczny wkład – dobrowolny wkład w rozwój społeczności.

Polityka społeczna przedsiębiorstwa


Określa obowiązki przedsiębiorstwa wykraczające poza te, które są wymagane przez prawo

(Rybak M., Etyka menedżera, PWN 2004).

Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa


to proces, w ramach którego przedsiębiorstwa zarządzają swoimi relacjami z różnorodnymi

interesariuszami, którzy mogą mieć faktyczny wpływ na ich powodzenie w działalności
gospodarczej

Odpowiedzialność społeczna:


usprawnia zarządzanie - pokazuje jak ludzie najlepiej mają pełnić swoje funkcje, ukazuje

zadania, przed którymi staje organizacja


precyzuje odpowiedzialność - zagadnienie ponoszenia odpowiedzialności moralnej

korporacyjnej oraz pracowniczej


opłaca się - usprawnia działanie firmy i zmniejsza koszty ewentualnych konfliktów

Strategia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa


zakłada dobrowolne uwzględnianie przez firmę interesów społecznych przy dążeniu do

osiągania celów ekonomicznych.


zakłada dbałość o zasady etyczne, prawa pracowników, prawa człowieka, otoczenie

społeczne i środowisko naturalne.


integralna część polityki przedsiębiorstwa (obok ekonomicznych dążeń firmy).

[na podstawie publikacji Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce pt. „

Przedsiębiorca w krainie działań społecznych”].

3

Programy społeczne


To konkretyzacja polityki – według schematu zarządzania strategicznego

Proces zarządzania strategicznego – etapy:



Analiza strategiczna



analiza/diagnoza organizacji,



analiza/diagnoza otoczenia,



Określenie misji oraz opcji (scenariuszy) strategicznych,



Analiza wariantów pod kątem przyjętych kryteriów decyzyjnych,



Wybór strategiczny – wybór określonej strategii działania,



Opracowanie programów strategicznych,



Realizacja strategii,



Proces kontroli strategicznej (realizowany przez cały czas procesu zarządzania

strategicznego).

Funkcja wewnętrzna


Ukazanie zatrudnionym etycznego wymiaru funkcjonowania przedsiębiorstwa,



uświadomienie jego celów,



Ukazanie akceptowanych sposobów działania i zachowania pracowników, które są

niezbędne dla realizacji celów.

Problemy i zachowanie nieetyczne w organizacji



konflikty,



mobbing,



molestowanie seksualne,



romansowanie,



szantaż,



sabotaż w miejscu pracy,



plotkowanie w miejscu pracy,



kradzieże,



kłamstwo,



inwigilacja i donoszenie,



znieważanie,



zdrada,



łapówkarstwo,



protekcja i faworyzacja, dyskryminacja,



niewolnictwo XXI wieku,

Narzędzia podnoszenia poziomu etycznego instytucji


narzędzia, pozwalające organizacjom podnieść swój poziom etyczny, a tym samym

wpłynąć na ukształtowanie swego wizerunku jako organizacji etycznej.

Niektóre narzędzia podnoszenia poziomu etycznego instytucji


system selekcji i rekrutacji,



szkolenie pracowników,



przyjęcie strategii działania w zakresie etyki,



przywództwo etyczne,



budowanie i umacnianie kultury etycznej,



kodeksy etyczne,



instytucja doradcy do spraw etyki,



komitety etyczne,



techniki działań indywidualnych.

4

Kodeks etyczny


skodyfikowany zbiór norm etycznych, określający sposób postępowania i zachowania

człowieka w danej dziedzinie życia publicznego.


jest jednym z podstawowych instrumentów, służących harmonizacji postępowania i postaw

pracowników z powszechnie uznawanymi zasadami i wartościami etycznymi.

[Filek J. (red.) – Etyczne aspekty działalności samorządu terytorialnego. Poradnik dla samorządów. MSAP i MSWiA,

Kraków 2004.]

Funkcja zewnętrzna


Podtrzymanie dobrego imienia firmy/jej wizerunku

Polityka społeczna i programy społeczne


Kreują pozytywny wizerunek firmy,



Redukują konflikty interesów,



Zwiększają zaufanie pracowników, klientów, dostawców, umacniając ład społeczno-

gospodarczy,


Ograniczają przypadki kradzieży wewnętrznych, korupcji, oszustw i innych nadużyć.

Zaangażowanie społeczne

Termin, który określa różnorodne formy aktywności i dotyczy przede wszystkim
podejmowania przez daną firmę zagadnień społecznych i udział w rozwiązywaniu problemów

społecznych.

(B. Rok…s.71.)

Społeczne zaangażowanie biznesu (corporate community involvement/investment)



Społeczne zaangażowanie biznesu - jest pojęciem węższym od społecznej

odpowiedzialności biznesu



Podejmowanie przez firmę kwestii społecznych i udział w rozwiązywaniu problemów

społecznych.



Obejmuje różne metody zaangażowania firmy, tj.: wsparcie finansowe, pomoc

rzeczowa, wolontariat pracowniczy, bezpłatne usługi.



Zaangażowanie społeczne uwiarygodnia firmę w oczach opinii publicznej i buduje jej

pozytywny wizerunek.

[na podstawie publikacji Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce pt. "

Przedsiębiorca w krainie działań społecznych„]

Formy zaangażowania

Formy i narzędzia zaangażowania społecznego i CSR



prowadzenie fundacji korporacyjnych,



marketing zaangażowany społecznie – Cause Related Marketing – CRM,



produkt użyteczny społecznie,



wolontariat pracowniczy,



pomoc finansowa,



pomoc rzeczowa,



bezpłatne usługi,



odpisy z pensji (pay-roll),



programy etyczne i społeczne,



standardy odpowiedzialnego biznesu,



wprowadzanie zasad ładu korporacyjnego,



etyka biznesu,

Marketing zaangażowany społecznie

CRM, marketing społecznie zaangażowany; w marketingu społecznie zaangażowanym firmy
wspierają określony cel społeczny jednocześnie przyczyniając się do wzmocnienia własnej

sytuacji rynkowej oraz wizerunku.

5

Działalność komercyjna prowadzona przez firmę, uwzględniająca cele marketingowe firmy

oraz potrzeby społeczne łącznie. Umożliwia wykreowanie produktu, usługi lub wizerunku
firmy, przynosząc jednocześnie korzyść wspieranej sprawie lub organizacji społecznej

(Bolesław Rok "Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie", Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce,

Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa 2004, s. 69.)

Sponsoring

Wzajemne zobowiązanie dwóch stron, sponsora i sponsorowanego.
Sponsor przekazuje środki finansowe, rzeczowe lub usługi sponsorowanemu w zamian za

świadczenia promocyjne ze strony sponsorowanego.
Sponsoring jest działaniem planowanym i świadomym, służącym kreowaniu pozytywnego

wizerunku firmy.
Często jest częścią długookresowej strategii marketingowej firmy.

Wolontariat pracowniczy

Polega na angażowaniu się pracowników firm w działalność woluntarystyczną na rzecz
organizacji pozarządowych i innych podmiotów działających w sferze zadań publicznych.

Pracownicy – wolontariusze świadczą różnego rodzaju prace na rzecz osób potrzebujących,
wykorzystując przy tym swoje umiejętności i zdolności, a jednocześnie rozwijają swoje

talenty w innych dziedzinach.
Firma wspiera pracownika w tych działaniach – w zależności od swojej kultury organizacyjnej

– przekazuje pomoc rzeczową, wsparcie logistyczne i finansowe. Wolontariat pracowniczy nie
dotyczy bezpłatnej pracy świadczonej na rzecz firmy.

„Współpraca firm z organizacjami pozarządowymi – formy prawne”, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce,

Warszawa 2004, 2006 str.16.

Filantropia

to działalność osób bądź instytucji, polegająca na bezinteresownym udzielaniu pomocy
finansowej lub materialnej potrzebującym.

Obecnie filantropią zajmują się organizacje charytatywne, fundacje, korporacje, a także
osoby prywatne.

---

6