IPR-Helpdesk is a constituent part of the "IP Awareness and Enforcement: Modular Based Actions for SMEs" project which is financed by the CIP Programme, DG Enterprise

and Industry of the European Commission

OCHRONA OPAKOWANIA PRODUKTU

1

-

1. Znaki towarowe

....................................................................................................................................1

-

2. Wzory przemysłowe

............................................................................................................................1

-

3. Prawo autorskie

...................................................................................................................................2

-

4. Nieuczciwa konkurencja

......................................................................................................................2

Opakowanie produktu stanowi istotny instrument marketingowy. Poza oczywistymi funkcjami

praktycznymi wskazuje ono również na pochodzenie produktu od określonego przedsiębiorcy.

Wygląd zewnętrzny produktu przyciąga uwagę konsumentów i wpływa na ich decyzje o zakupie,

pomaga kupującym zorientować się w bogatej ofercie rynkowej. Rosnące znaczenie opakowań w

walce konkurencyjnej powoduje, że stają się one przedmiotem naśladownictwa rywali rynkowych.

Jak więc chronić opakowanie produktu, którego wytworzenie i utrwalenie w świadomości

konsumentów jako "symbolu" określonego przedsiębiorcy łączy się przecież z dużymi nakładami

finansowymi ?
Otóż ochrona opakowań może wynikać z kilku różnych aktów prawnych, a mianowicie z przepisów

dotyczących :

1. znaków towarowych,

2. wzornictwa przemysłowego,

3. prawa autorskiego,

4. zwalczania nieuczciwej konkurencji.

1. Znaki towarowe

Opakowanie może być chronione prawem do znaku towarowego jako znak przestrzenny

(trójwymiarowy - 3D) pod warunkiem, że spełnione są przesłanki wymagane odpowiednimi

przepisami dla ochrony znaków towarowych, a więc, gdy opakowanie posiada zdolność

odróżniania towaru jednego przedsiębiorstwa od towarów pochodzących od innego

przedsiębiorstwa.
Mogą zatem uzyskać ochronę jako trójwymiarowy znak towarowy opakowania produktu (np.

kartonowe pudełko na czekoladki, flakonik na perfumy).
Należy także pamiętać, że umieszczane na opakowaniu znaki towarowe (słowne, słowno-

graficzne) podlegają ochronie. Niekiedy również slogany mogą być rejestrowane jako znaki

towarowe. Wyjątkowo kolor per se opakowania może również podlegać ochronie.
Prawo do znaku towarowego daje uprawnionemu wyłączność używania go w celu identyfikacji

własnych towarów. Uprawniony może również udzielić licencji na używanie swojego znaku innym

podmiotom.
Znak towarowy może być chroniony na terenie jednego lub kilku państw, a także na terenie całej

Unii Europejskiej.
Szczegółowo na temat ochrony znaków towarowych proszę zapoznać się z dokumentem:

Znaki

towarowe - Przewodnik

.

2. Wzory przemysłowe

Opakowanie może być chronione jako wzór przemysłowy. Zarówno opakowanie dwuwymiarowe,

jak i trójwymiarowe może podlegać ochronie jako wzór.
Wzorem podlegającym ochronie jest zewnętrzna postać produktu (a więc i opakowanie) jednakże

pod warunkiem, iż jest "nowa" i wykazuje "indywidualny charakter".
Wzór jest "nowy", jeżeli przez datą zgłoszenia do rejestracji żaden identyczny lub podobny wzór

nie został podany do publicznej wiadomości, a więc np. gdy zaprojektowany kształt butelki, słoika

czy wzór graficzny pudełka nie jest "identyczny lub podobny" do tego, który już jest w obrocie.
"Indywidualny charakter" posiada zaś ten wzór, który na "zorientowanym użytkowniku" wywołuje

odmienne, ogólne wrażenie w porównaniu do wzorów wcześniej udostępnionych. Należy mieć na

uwadze, że z ochrony nie korzystają jednak takie produkty (lub ich części), które są niewidoczne

IPR-Helpdesk is a constituent part of the "IP Awareness and Enforcement: Modular Based Actions for SMEs" project which is financed by the CIP Programme, DG Enterprise

and Industry of the European Commission

OCHRONA OPAKOWANIA PRODUKTU

2

przy normalnym użyciu. Poza ochroną znajdują się również cechy wyglądu opakowania, które

wynikają wyłącznie z technicznych funkcji oraz elementy połączone mechanicznie (tzw. must-fit).
Jeżeli wzór spełnia wskazane warunki może zostać zarejestrowany w odpowiednim krajowym

Urzędzie Patentowym i wówczas będzie podlegał ochronie wedle odpowiednich przepisów

obowiązujących w danym państwie. Można także uzyskać rejestrację

wzoru przemysłowego

jako

wzoru wspólnotowego. Warto pamiętać także, iż na obszarze Unii wzory mogą być chronione

również bez rejestracji, jako wzory niezarejestrowane; czas ochrony wynosi w takim przypadku

lat 3.
Szczegółowo na temat ochrony wzorów proszę zapoznać się z dokumentem:

Wzory przemysłowe

- Przewodnik

.

3. Prawo autorskie

Opakowanie może być chronione prawem autorskim, jeżeli spełnia przesłanki od których

uzależniona jest ochrona utworów, a więc gdy jest oryginalne (stanowi przejaw działalności

twórczej o indywidualnym charakterze) i zostało ustalone w określonej postaci.
Również etykieta, która stanowi jeden z istotnych elementów opakowania produktu, może

być chroniona prawem autorskim. Jest to możliwe wówczas, gdy np. przyjęty w niej układ

(zestawienie) elementów (przede wszystkim graficznych) ma charakter twórczy. Ochronie

autorskoprawnej mogą podlegać elementy graficzne umieszczone na opakowaniu, krótkie

wiersze, czy też reprodukcje utworów plastycznych (lub ich części).
Ochrona opakowania (także umieszczonej na nim etykiety), które może być uznane za utwór

w rozumieniu prawa autorskiego, nie jest uzależniona od spełnienia jakichkolwiek wymogów

formalnych, w szczególności rejestracji. Powstaje z chwilą stworzenia opakowania (ustalenia go

w formie materialnej).
Autorskie prawa majątkowe chronią wyłączność korzystania z utworu i rozporządzania nim (w

tym czerpania korzyści ekonomicznych). Prawa te są zbywalne (mogą być przedmiotem obrotu

na podstawie umów z twórcą) i wygasają w większości państw po 70 latach od śmierci twórcy.
Szczegółowo na temat ochrony autorskoprawnej proszę zapoznać się z tekstem:

Prawo autorskie

- Przewodnik

.

4. Nieuczciwa konkurencja

Swoboda korzystania z cudzych osiągnięć rynkowych (np. opakowanie produktu), które nie

są chronione prawami wyłącznymi (np. jako wzór, znak towarowy) podlega ograniczeniom

przewidzianym przez krajowe przepisy normujące zwalczanie nieuczciwej konkurencji. Nierzadko

jest to jedyna podstawa udzielenia zainteresowanemu podmiotowi ochrony prawnej (gdy nie

otrzymał on ochrony dla opakowania jako znaku towarowego, wzoru przemysłowego lub na

podstawie prawa autorskiego).
Przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zakazują podejmowania działań nieuczciwych

(nielojalnych) przez przedsiębiorców konkurujących na rynku; zachowanie takie stanowi czyn

niedozwolony. W pewnych przypadkach za czyn nieuczciwej konkurencji może być również

uznane kopiowanie cudzych produktów (opakowań), jeżeli działanie to może:

- wywołać mylne wyobrażenia co do oferty konkurenta, tj. wprowadzać w błąd klientów co

do tożsamości producenta lub pochodzenia towaru, albo

- ma charakter pasożytniczy, tzn. wykorzystuje cudze pomysły, renomę, nakład pracy (np.

w Niemczech, Szwajcarii, Francji).

Przy czym, niekoniecznie musi to być wierne skopiowanie opakowania. Wystarczy bowiem, aby

opakowania (oryginalne i kopia) były podobne w takim stopniu, że przeciętny konsument nie

potrafi stwierdzić, które z nich jest oryginałem, a które kopią.

IPR-Helpdesk is a constituent part of the "IP Awareness and Enforcement: Modular Based Actions for SMEs" project which is financed by the CIP Programme, DG Enterprise

and Industry of the European Commission

OCHRONA OPAKOWANIA PRODUKTU

3

Problematyka prawa nieuczciwej konkurencji w zakresie kopiowania (naśladowania) opakowań

produktów nie została szczegółowo uregulowana w prawie unijnym.

IPR-Helpdesk

is a constituent

part of the "IP Awareness and

Enforcement: Modular Based

Actions for SMEs" project

which is financed by the CIP

Programme, DG Enterprise

and Industry of the European

Commission

Project Management Office

IPR-Helpdesk

Edificio Germán Bernácer

Universidad de Alicante

P.O. Box 99

03080 Alicante

España

e-mail:

[e-mail]

Tel.: [phone]

Fax: [phone]