Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
1
1. System logistyczny przedsiębiorstwa
System logistyczny przedsiębiorstwa jest bardzo złożony. Do głównych jego podsystemów,
wyodrębnionych w oparciu o kryterium funkcjonalne, należą: zaopatrzenie, produkcja,
transport, magazynowanie, zbyt, wraz z relacjami między nimi i ich własnościami, ze stałą
dążnością do wzrostu stopnia zorganizowania. Głównym zadaniem logistyki jest to, aby
dostawa produktu do miejsca przeznaczenia nastąpiła zgodnie z zamówieniem:
by
właściwy produkt (pod względem rodzaju, jakości i ilości) dostarczony był w
odpowiednim miejscu i we właściwym czasie. Ważne jest, aby cały ten proces
odbywał się przy minimalnych kosztach.
1.1. Pojęcie logistyki
- logos (gr.)
lub
logicos
(liczenie, sztuka liczenia, prawidłowo myślący, rozsądny),
- loger (fr.)
lub
logis
(zakwaterowanie, kwatera).
Historia
-
Baron
de
Jomini
(1837
r.
"Zarys
sztuki
wojennej")
"O logistyce, czyli sztuce wprawiania w ruch oddziałów", przypisuje logistyce znaczenie, które
później
znalazło
drogę
do
nauk
cywilnych.
W rozdziale tym mówi się już m.in. o:
lokalizacji i zaopatrywaniu magazynów,
planowaniu i realizacji marszów,
przygotowywaniu środków transportowych,
urządzaniu dróg komunikacyjnych,
zaopatrywaniu oddziałów
Jeszcze do niedawna termin logistyka był odnoszony wyłącznie do wojskowości.
W gospodarce cywilnej Stanów Zjednoczonych termin logistyka został użyty w latach
pięćdziesiątych i odnosił się przede wszystkim do przedsiębiorstwa.
W Europie pojawił się on w latach siedemdziesiątych i tu ma znacznie szersze, bowiem
odnosi się nie tylko do przedsiębiorstwa, ale także do jego otoczenia.
We współczesnej literaturze przedmiotu
możemy napotkać wiele definicji logistyki m in.
następujące
:
(...) do logistyki należą wszystkie czynności, poprzez które następuje planowanie, realizacja i
kontrola przestrzenno-czasowych transformacji produktów i związane z nimi transformacje w
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
2
zakresie ilości i rodzajów produktów, podatności tych produktów na procesy manipulacyjne.
Poprzez współdziałanie tych czynności następuje uruchomienie przepływu materiałów,
łączącego w sposób możliwie najbardziej efektywny miejsca wysyłki i odbioru. Sprawą
logistyki jest zapewnienie, by odbiorca otrzymał od dostawcy produkt właściwy pod
względem ilości i rodzaju, we właściwym czasie i miejscu oraz by koszt związany z dostawą
był minimalny.
(...) w ujęciu ogólnym logistyka jest nauką planowania, sterowania i kontroli w systemach
przepływu materiałów, kadr, energii i informacji.
O systemie logistycznym można mówić wtedy, gdy rozwiązanie zagadnień planowania,
sterowania i kontroli dotyczy co najmniej dwu elementów logistyki. Elementami logistyki są:
towary i inne dobra materialne, kadry, informacje, energia, środki niezbędne dla przepływu
materiałów (środki transportowe, opakowania, magazyny), środki niezbędne dla produkcji
dóbr, środki informacji, infrastruktura (budynki, drogi).
Logistyka w nowoczesnym ujęciu
pojmowana jest jako zintegrowany system
planowania, zarządzania i sterowania strukturą przepływów materiałowych oraz sprzężonych
z nimi przepływów informacyjnych i kapitałowych w celu optymalnego tworzenia i
transformacji dóbr fizycznych.
Przedmiotami rozważań logistyki są przede wszystkim:
problemy przemieszczania materiałów,
przemieszczania informacji,
gromadzenie i przetwarzanie danych,
integracja przepływu materiałów, planowania, sterowania i kontroli.
Warto przytoczyć tu najpopularniejszą definicję opracowaną przez Council of Logistics
Management:
Logistyka jest terminem opisującym proces planowania,
realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu
surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej
informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia
wymagań klienta. Działania logistyczne mogą obejmować (choć nie muszą się do
nich ograniczać): obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji,
kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności
reparacyjne i zaopatrywanie w części, lokalizacja zakładów produkcyjnych i
składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie
odpadami, czynności transportowe i składowanie
. [6]
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
3
W strukturze logistyki wyróżnia się trzy poziomy jej działania [7]:
poziom operacyjny (przepływy materiałów w systemach zaopatrzenia, produkcji,
magazynowania, dystrybucji i recyrkulacji),
poziom taktyczny (przepływy informacyjne),
poziom strategiczny (zarządzanie logistyczne).
Na poziomie operacyjnym możemy wyodrębnić części składowe systemu logistycznego:
logistyka transportu
logistyka zaopatrzenia
logistyka produkcji
logistyka dystrybucji
logistyka recyrkulacji.
Analiza przepływu dóbr z rynku zaopatrzenia do rynku zbytu umożliwia wydzielenie
następujących podsystemów logistycznych (rys. 1).
Rys. 1. Schemat struktury podsystemów logistycznych
Logistyka zaopatrzenia – dostarczanie dóbr od dostawców na rynku zaopatrzeniowym do
magazynu zaopatrzenia przedsiębiorstwa; możliwy jest także bezpośredni przepływ dóbr z
rynku zaopatrzenia do miejsc przetwarzania materiałów.
Logistyka produkcji – przepływ surowców, materiałów pomocniczych, części z magazynów
zaopatrzenia do miejsc przetwarzania, przepływ wyrobów gotowych do magazynów zbytu.
Logistyka dystrybucji – przepływ dóbr od magazynów wyrobów gotowych do klientów.
Logistyka recyrkulacji – przepływ dóbr w kierunku przeciwnym: materiały wadliwe,
uszkodzone, odzyskane surowce wtórne, odpady produkcyjne, opakowania zwrotne. [7]
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
4
Poszukiwania w zakresie oszczędności kosztów, poprawy jakości i skrócenia czasu procesów
tworzących ostatecznie łączną wartość dla klienta doprowadziły do koncentracji działań w
ramach
Łańcucha Logistycznego Przedsiębiorstwa
. Działania te pozwalają na
zarządzanie kolejnymi przepływami i etapami tworzenia produktu od podstawowego surowca
do dostarczenia finalnego wyrobu do ostatecznego odbiorcy.
1.2. Łańcuch logistyczny
Formułując cele logistyczne rozpatruje się łańcuchy działań, które muszą być podejmowane
w celu realizacji zamówienia. Łańcuch ten łączy rynek zaopatrzeniowy z rynkiem zbytu,
poprzez funkcje spełniane poprzez odpowiednie działy przedsiębiorstwa, w celu dostarczenia
klientowi żądanego wyrobu w najdogodniejszych dla niego warunkach tj. we właściwym
czasie, miejscu, stanie i ilości.
Najważniejszymi elementami tego łańcucha są obok działań produkcyjnych takie działania
jak: składowanie, przemieszczenie, sortowanie i komisjonowanie lub montaż.
Łańcuch logistyczny
zawiera w sobie dwa przepływy, które zachodzą równolegle.
Przepływ fizyczny to przemieszczanie surowców i materiałów poprzez poszczególne ogniwa
łańcucha logistycznego począwszy od miejsc, w których pozyskuje się surowce, półprodukty i
materiały, poprzez miejsce przetwarzania tych surowców i materiałów (produkcja),
skończywszy na odbiorcach dóbr, klientach indywidualnych, innych przedsiębiorstwach i
instytucjach. Z przepływem fizycznym ściśle związany jest przepływ informacji (rys. 2).
Rys. 2. Zintegrowany łańcuch logistyczny[8]
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
5
Przepływ fizyczny uruchomiony zostaje w momencie złożenia zamówienia przez klienta. Jest
ono jednocześnie informacją o ilości i rodzaju zamawianego asortymentu. W momencie
złożenia zamówienia uruchomiony zostaje cały szereg procesów. Po pierwsze, odbywa się
sprawdzenie ilości zamawianego towaru z ilością posiadanego asortymentu i możliwością
natychmiastowej realizacji zamówienia z zapasów magazynowych. Jeśli przedsiębiorstwo nie
posiada zapasów, wówczas zostaje przekazana informacja do produkcji (względnie centrum
dystrybucji) o ilości dóbr, które powinny być wyprodukowane, aby zaspokoić potrzeby
zgłaszane z rynku. Po drugie, przyjęte w danym okresie czasu zamówienia klientów, stają się
podstawą do planowania produkcji ujętej w plany produkcyjne, względnie służą planowaniu
dostaw z centrum dystrybucji. Plany produkcyjne stają się podstawą planowania potrzeb
materiałowych, a te z kolei służą zamawianiu odpowiednich ilości surowców i materiałów u
dostawców. Po trzecie, informacja dotycząca przemieszczenia odpowiedniej ilości dóbr w
odpowiednim czasie, musi być przekazana do działu transportu, względnie przedsiębiorstwa
świadczącego usługi transportowe.
Poza wymienionymi procesami na ogół zachodzi konieczność wymiany informacji pomiędzy
danym przedsiębiorstwem, klientem a bankiem lub inną instytucją świadczącą usługi
finansowe.
Zamówienia klientów generują informację, która służy zarówno uruchomieniu procesu
dostawy, produkcji i zaopatrzenia przedsiębiorstwa, jak i kontroli całego procesu dla
pojedynczego przedsiębiorstwa, a w skali łańcucha – dla wszystkich zaangażowanych w
proces ogniw. Koncepcja współpracy wszystkich przedsiębiorstw uczestniczących w łańcuchu
przekazywania dóbr od miejsca pozyskiwania surowca do ostatecznego odbiorcy, związana z
koordynacją przepływu dóbr i informacji, z jednoczesnym dodawaniem wartości dla klienta
przez kolejne ogniwa tego łańcucha (rys.2) ma na celu dostarczenie osobistych korzyści
wszystkim współpracującym partnerom poprzez eliminowanie istniejących między nimi barier
i osiąganie wysokiej sprawności całego łańcucha dzięki integracji i koordynacji przepływów.
Sukces zarządzania łańcuchem dostaw zależy od integracji i koordynacji trzech rodzajów
przepływów:
informacji, produktów i gotówki
Zintegrowany łańcuch dostaw charakteryzuje zbiór atrybutów, które przesądzają o jego
sprawności. W pierwszej kolejności zaliczyć do nich należy:
wykorzystywanie dokładnej informacji jako źródła działań decyzyjnych,
traktowanie czasu przepływu jako miernika sprawności łańcucha i konsekwentne dążenie do
jego skracania,
wspólne identyfikowanie i eliminowanie barier na drodze przepływu dóbr i informacji,
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
6
eliminowanie działań, które nie dodają wartości,
zaspokajanie potrzeb ostatecznego klienta traktowane jako wspólny cel wszystkich
współpracujących przedsiębiorstw.
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
7
1.3. Zarządzanie logistyczne
Zarządzanie logistyczne obejmuje następujące sfery działalności przedsiębiorstwa:
sferę zaopatrzenia,
magazynowania,
gospodarki zapasami,
produkcji
dystrybucji.
Zarządzanie logistyczne polega na integracji tych działań w celu skoordynowania czynności
związanych z planowaniem, wdrażaniem i kontrolą przepływów produktów, usług i informacji
przez całość firmy.
Ogromna rola logistyki w realizacji strategicznych celów przedsiębiorstwa znalazła swój
wyraz w nowoczesnych koncepcjach zarządzania marketingowo - logistycznego. Rysunek 3
prezentuje koncepcję marketingu z perspektywy zarządzania logistycznego. [6]
Zadowolenie klienta
-
Dostawcy
-
Pośrednika
-
Klienta Finalnego
Zintegrowane działania
marketingowo-
logistyczne
-
Marketing- mix
(produkt, cena,
promocja, dystrybucja)
-
Logistics - mix
(transport, zapasy,
składy, realizacja
zamówienia)
Zyski przedsiębiorstwa
-
Maksymalizacja
zysków
długoterminowych
-
Najniższe koszty
globalne przy
akceptowalnym
poziomie obsługi
klienta
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
8
Rys. 3. Koncepcja zarządzania marketingowo – logistycznego [6]
Zadowolenie klientów osiągane jest z jednej strony poprzez skoordynowane działania
marketingowe dotyczące produktu, ceny, promocji i dystrybucji oraz poprzez logistykę -
maksymalizację użyteczności czasu i miejsca.
Osiągnięcie przez przedsiębiorstwo akceptowalnego poziomu zysku w długim okresie jest
determinowane obniżką globalnych kosztów logistycznych, przy założeniu zachowania
określonego poziomu obsługi klienta. Zdolność przedsiębiorstwa do szybkiego i taniego
dostarczania klientom wymaganych produktów umożliwia mu osiągnięcie przewagi rynkowej
nad swymi konkurentami.
Technologie informatyczne a zarządzanie logistyczne
Zmiany jakościowe narzędzi informatycznych i rozwój sieci komputerowego przesyłania
danych, mają ogromny wpływ na istotę zarządzania logistycznego. Zmiany te przydają nowe
jakości tradycyjnie rozumianej logistyce. Wydaje się, że ten szczególny wpływ postępu
informatyczno-telekomunikacyjnego na systemy logistyczne można analizować co najmniej w
ramach następujących zagadnień:
informacja jako przedmiot procesów logistycznych,
wpływ rozwoju informatyki i telekomunikacji na przeobrażenia modelowe w zakresie
organizacji i zarządzania logistycznego,
wpływ zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania na kształt systemów
logistycznych.
Systemy informacyjne zarządzania (ERP) sprzyjają lepszemu wykorzystaniu zasobów poprzez
redukcję kosztów i doskonalenie procesów zarządzania. Logistyka stała się niezbędnym
elementem wielu nowo definiowanych procesów. Dobrym przykładem jest koncepcja
just in
time
(JIT). Warunkiem koniecznym jej wdrożenia jest posiadanie dobrze zamodelowanych
procesów i poprawnie wdrożonego systemu informacyjnego zarządzania. Nie można jednak
liczyć na sprawną realizację koncepcji
just in time
bez niezawodnej logistyki zaopatrzenia i
dobrze wykorzystującej zasoby logistyki produkcji. Bez nich będziemy tworzyli koszty
wynikające z wyczerpania zapasów, czyli
tracili pieniądze na przestoje w wytwarzaniu,
handlu lub świadczeniu usług, zamiast zmniejszać koszty kapitału związanego w zasobach
magazynowych i utrzymaniu samych magazynów. Jest to przykład konfliktu kosztów.
Zarządzanie logistyczne [9 stron]
www.wkuwanko.pl
9
Przodownicy branż stosują daleko zaawansowane technologie informacyjne sprzyjające
obniżeniu kosztów. Obecnie, ze względu na powszechne stosowanie ERP, nie mają oni w tym
zakresie zbyt wielu szans na utrzymanie i pogłębienie swojej przewagi konkurencyjnej. Nową
klasą systemów informacyjnych stwarzającą takie szanse są systemy zarządzania relacjami z
klientami (CRM –
customer relationship management
). Celem ich jest wspomaganie w
pozyskaniu i utrzymaniu klientów.
Internet zyskuje coraz większe znaczenie w kształtowaniu procesów gospodarczych.
Jednocześnie rośnie logistyczne znaczenie Internetu. Tego typu sieć komputerowa realizuje
bowiem podstawowe postulaty logistyki, związane z poszczególnymi obszarami
zainteresowań tej dziedziny tj. obsługi klienta a wraz z nią:
transportu (alokacja taboru, likwidacja pustych przebiegów, stały nadzór nad taborem),
magazynowania (JIT),
podtrzymywania procesów informacyjno-decyzyjnych (utrzymywanie kontaktów w trybie on-
line między dostawcą a odbiorcą, co pozwala np. na kontrolę stanów magazynowych w
magazynach kontrahentów),
utrzymywania zapasów (przerzucenie utrzymania zapasów na dostawców),
procesu zamawiania dostaw (uproszczenie sposobu składania zamówień oraz przelewu
płatności),
obsługi klienta.
LITERATURA:
P. Blaik, Logistyka. PWE, Warszawa 1997.
S. Abt, Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie. PWE, 1998.
S. Abt, Systemy logistyczne w gospodarowaniu. Teoria i praktyka logistyki. AE Poznań,
Poznań 1997.
E. Gołembska, M. Szymczak, Informatyzacja w logistyce przedsiębiorstw. PWN, Warszawa -
Poznań 1997.
M. Christopher, Logistyka i zarządzanie łańcuchem podaży. Wydawnictwo Profesjonalnej
Szkoły Biznesu, Seria: Biblioteka menedżera, 1998.
Beier F.J., Rutkowski K.: Logistyka. Szkoła Główna Handlowa, 1997.