KS. WOJCIECH TUROWSKI

*

Studia E ckie

15 (2013) nr 2

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

Troska o chrze cija skie wychowanie m odzie y to jedno z podstawo-

wych zada Ko cio a. Wskazywanie dróg zbawienia, pe ni doskona

ci cz o-

wieka oraz budowanie wiata bardziej ludzkiego, to sens i misja Ko cio a,
o czym uczy Sobór Watyka ski II

1

. Zadanie to Ko ció realizuje przez systema-

tyczn katechizacj oraz ró nego rodzaju formy duszpasterstwa m odzie owe-
go, do których nale rekolekcje ewangelizacyjne. Obecno religii w szkole od
ponad dwudziestu lat, z dwiema godzinami lekcji religii tygodniowo, z dobrze
opracowanymi programami i podr cznikami do jej nauki, ka e my le , e to
wystarczy. Jednak tak nie jest. Obecnie zauwa a si istnienie pewnej grupy

odzie y, która z ró nych powodów nie ucz szcza na lekcje religii. Trzy

czwarte m odzie y szkó

rednich okre la si jako ludzie wierz cy, jako niewie-

rz cy deklaruje si 4%, oboj tni 9%, a niezdecydowani 12%. Zmniejszy o si
zaanga owanie modlitewne m odzie y. Dla przyk adu, w 1988 roku modlitw
codzienn odmawia o 50%, w 1996 roku – 35%, a w 2001 roku – 30%

2

.W 2005

roku ks. Dariusz Tu owiecki bada religijno osiemnastolatków w Ostrowi
Mazowieckiej i okaza o si , e 16,8% deklarowa o coniedzielne uczestnictwo
we Mszy w., 36,6% prawie w ka

niedziel , 15% tylko w wielkie wi ta

3

.

Powy sze dane statystyczne nie powinny napawa pesymizmem i narzekaniem:
„ach ta m odzie !”, lecz inspirowa do refleksji i wyci gni cia konstruktyw-
nych wniosków. Nakre lony problem „jako ci” wiary wspó czesnej m odzie y
winien rodzi pytanie, co nale y zrobi , aby to zmieni . Jednym ze sposobów
jest s uchanie m odzie y i wychodzenie naprzeciw jej potrzebom, równie po-
trzebom wiary. Polem do dzia ania ewangelizacyjnego, które gwarantuje dzi
szko a, s rekolekcje szkolne.

Niniejszy artyku b dzie analiz bada ankietowych, przeprowadzonych

bezpo rednio po rekolekcjach wielkopostnych skierowanych do m odzie y

4

*

Ks. Dr Wojciech Turowski – doktor nauk teologicznych, specjalno : teologia pastoralna; e-

mail: [e-mail]

1

Por. Sobór Watyka ski II, Deklaracja o wychowaniu chrze cija skim, nr 3.

2

Zob. K. Pawlina, Religijno polskiej m odzie y, „Wychowawca”, 2002 nr 11, s. 8.

3

Por. D. Tu owiecki, Bez Boga, Ko cio a i zasad, Kraków 2012, s. 208.

4

Podmiotem refleksji w artykule jest m odzie . Samo poj cie

odzie jest nieostre i trudne do

zdefiniowania. Za W. Piwowarskim, m odzie okre la si jako grup zawieraj ca si w przedziale

KS. WOJCIECH TUROWSKI

220

Zespo u Szkó Weterynaryjnych i Ogólnokszta

cych Nr 7 w om y (w 2012

roku) oraz kleryków Wy szego Seminarium Duchownego w om y (w 2009
roku). Autor szuka odpowiedzi na pytanie: jak przeprowadza dzi rekolekcje

odzie owe? Interesuje go, jaki by odbiór przeprowadzonych rekolekcji

w badanych grupach. W pierwszej cz ci artyku u przedstawi on rekolekcje
szkolne w przestrzeni szkolnej i katechetycznej. W drugiej cz ci zwróci uwag
na potrzeb rekolekcji w duchu nowej ewangelizacji. W trzeciej natomiast za-
prezentuje badania ankietowe w kontek cie trzech aspektów nowej ewangeliza-
cji: nowego zapa u, metody i wyrazu.

Rekolekcje szkolne

Nauczanie religii w szkole w ogólnym za

eniu powinno wype nia za-

danie postawione przez Ko ció – przekaza m odym s uchaczom przede
wszystkim to, e tylko poznanie Chrystusa i wiara w Niego zagwarantuje im
pe ny rozwój ich osobowo ci. G oszenie Ewangelii jest powinno ci sta Ko-

cio a, skierowan szczególnie do tych, którzy jej nie znaj albo znaj powierz-

chownie. Je li chodzi o rodowisko szkolne zapewne znajd si w nim ucznio-
wie oboj tni religijnie lub ca kowicie niewierz cy. Co w takiej sytuacji Ko ció
mo e mu zaoferowa ? Trzeba pami ta , e „szko a nie jest miejscem duszpa-
sterstwa Ko cio a, tzn. Ko ció nie mo e zaw aszczy szko y do prowadzenia

asnej dzia alno ci na jej terenie”

5

. Owszem, w szerokim rozumieniu duszpa-

sterstwa i misji g oszenia Ewangelii lekcja religii mie ci si w tym obszarze.
I dlatego za obopólnym porozumieniem Ministra Edukacji i Ko cio a prowa-
dzona jest edukacja religijna w szko ach oraz mo liwo przeprowadzenia reko-
lekcji szkolnych przez parafi , na której terenie znajduje si szko a. Z uwagi na

wiecki charakter szko y i dla utrzymania dialogu mi dzy szko a Ko cio em,

Ko ció proponuje tylko lekcje religii, gdzie przez swój cel wychowawczy
i dydaktyczny mo e podprowadzi niewierz cych do róde wiary, a wierz -
cych do pog bienia wiedzy religijnej. Jednak w pe ni rozumiana ewangelizacja
mo e si dopiero dokona na katechezie parafialnej, przez wtajemniczenie,
wspólnot wiary i modlitwy, poprzez celebracj liturgiczn . W takiej przestrze-
ni wiary nale y doprowadza ludzi do wiary dojrza ej, osobistej, skupionej na
jedynym centrum, którym jest Osoba Jezusa Chrystusa

6

.

Tak wi c maj c na uwadze misj szko y, jej wiecki charakter oraz dialog

mi dzy szko a Ko cio em, nale y stwierdzi , e rekolekcje szkolne s wyj t-

wiekowym od 14-15 do 25-26 lat. Por. W. Piwowarski, Idea y wspó czesnej m odzie y polskiej,
„Collectana Theologica”, 1981 nr 2, s. 66.

5

K. Misiaszek, Lekcja religii w szkole nie b dzie katechez , www.katolik.pl/lekcja-religii-w-

szkole-nie-bedzie-katecheza,23245,416,cz.html, odczyt: 20.04.2013.

6

Por. R. Jodko. Ewangelizacja m odzie y w nauczaniu Jana Paw a II, w:

odzie a ewangeliza-

cja w perspektywie wyzwa XXI wieku, red. W. Nowak. Olsztyn 2000, s. 137-140; tak e K. Mi-
siaszek, Lekcja religii w szkole nie b dzie katechez .

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

221

kiem od wymienionych regu . S jedyn i niecodzienn okazj do przeprowa-
dzenia ju nie lekcji religii, lecz ewangelizacji i katechezy z charakterystycz-
nymi dla nich elementami mistagogii, wtajemniczenia i liturgii. Z drugiej strony
trzeba ze smutkiem stwierdzi , e cz sto organizatorzy nie umiej w pe ni wy-
korzysta pod wzgl dem katechetycznym i ewangelizacyjnym tych trzech dni,
które na takie dzia ania s wprost przeznaczone.

Od kwietnia 1992 roku rekolekcje szkolne posiadaj swój status prawny,

który reguluje Rozporz dzenie Ministra Edukacji Narodowej, gdzie czytamy:
„Uczniowie uczestnicz cy na nauk religii uzyskuj trzy kolejne dni zwolnienia
z zaj szkolnych w celu odbycia rekolekcji”

7

.

Jak definiuje si rekolekcje szkolne, czym one s ? Przez rekolekcje

szkolne rozumie si akcj duszpastersk i ewangelizacyjn Ko cio a, podejmo-
wan wzgl dem dzieci katechizowanych w ramach jednej szko y przez grono
osób do tego upowa nionych i odpowiednio przygotowanych

8

.

W Polsce realizowane s cztery modele rekolekcji szkolnych: pe ne,

skrócone, wieczorowe i zamkni te. Pe ne rekolekcje szkolne odbywaj si za-
miast zaj szkolnych. Sk adaj si z dwóch cz ci: liturgicznej i pedagogicz-
nej. Pierwsza cz

ma miejsce w ko ciele, gdzie m odzie bierze udzia w Eu-

charystii, nabo

stwach, adoracji Naj wi tszego Sakramentu, a tak e spowiada

si i ws uchuje w g oszone s owo Bo e. Cz

pedagogiczna odbywa si

w szkole lub w sali parafialnej. Tam odbywaj si zaj cia warsztatowe, konkur-
sy, spotkania z ciekawymi lud mi, prelekcje, konferencje ewangelizacyjne lub
koncerty. W

ciw cech tego modelu jest korelacja poszczególnych dzia

z zamierzonym planem rekolekcji. Wed ug drugiego modelu, tzw. skrócone
rekolekcje szkolne odbywaj si w dwóch wersjach: szkolnej i ko cielnej. M o-
dzie najpierw gromadzi si na skróconych lekcjach w szkole, a potem udaje si
do ko cio a, gdzie maj miejsce spotkania w grupach, piew, nabo

stwo,

a punktem kulminacyjnym jest Msza w. Trzeci form rekolekcji szkolnych s
tzw. rekolekcje wieczorowe, adresowane do m odzie y starszej, pracuj cej.
Spotkania odbywaj si wieczorem, po zaj ciach szkolnych. Na pierwszym
spotkaniu odprawia si nabo

stwo s owa Bo ego z homili ; na drugim – dro-

ga krzy owa z sakramentem pojednania i pokuty; na trzecim – Eucharystia.
Czwarty model rekolekcji szkolnych ma charakter zamkni ty. Odbywaj si one
w domach zakonnych lub rekolekcyjnych i przeznaczone s dla pewnej grupy
(nie dla ca ej szko y)

9

.

7

Rozporz dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warun-

ków i sposobu organizowania rekolekcji szkolnych (Dz.U. nr 97, poz. 425 z 1992 roku).

8

Por. M. Cogiel, Szkolne rekolekcje wielkopostne, www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAK/re

kolekcje_szkolne.html, odczyt: 23.03.2013.

9

Por. W. Przyczyna, Blaski i cienie rekolekcji szkolnych, „Homo Dei”, 2004 nr 1, s. 27-29.

KS. WOJCIECH TUROWSKI

222

Cel i zadania rekolekcji szkolnych jest podobny do celów i zada lekcji

religii pod wzgl dem dydaktyki, lecz odmienny gdy chodzi o wtajemniczenie,
inicjacj wiary, która dokonuje si we wspólnocie wierz cych. Do g ównych
zada rekolekcji szkolnych nale : wychowanie liturgiczne, poznanie tre ci
wiary, formacja moralna, nauczanie modlitwy, wychowanie do ycia wspólno-
towego

10

.

Rekolekcje s nieocenion szans realizacji tych celów i zada , je li na-

st pi dobór odpowiednich metod, form organizacji i skoordynowanie dzia

katechetów, nauczycieli, dyrekcji szko y, uczniów, a tak e rodziców.

Rekolekcje szkolne prowadzi zaproszony rekolekcjonista, którym prze-

wa nie jest osoba duchowna. W sposób odpowiednio dostosowany do m odzie-

y przekazuje prawdy z zakresu wiary, poruszaj c przyk adowe tematy: czy

istnieje Bóg?, grzech najwi kszym nieszcz ciem cz owieka, kim jest Chrystus
dla wspó czesnego cz owieka?, po co Ko ció i sakramenty? itp. Z zakresu roz-
woju osobowo ci m odego cz owieka: jaki jestem?, moje do wiadczenie Boga
itp. Z zakresu relacji m odzie y w grupie rówie niczej i rodzinnej: rodzina szan-

rozwoju, po co autorytety?, jeste my sobie nawzajem potrzebni itp.

11

. Reko-

lekcje szkolne w swej tre ci winny zawiera trzy elementy harmonijnie powi za-
ne z sob : biblijny (nauki rekolekcyjne s przekazem or dzia zbawienia), teolo-
giczno-doktrynalny (nauki rekolekcyjne s pog bionym przekazem g ównych
prawd wiary) i egzystencjalny (przekaz ten jest skierowany do rozpoznanej
konkretnej sytuacji cz owieka)

12

.

Rekolekcje szkolne w nurcie nowej ewangelizacji

Rekolekcje szkolne wpisuj si w nurt wychowania chrze cija skiego,

a co za tym idzie, wpisuj si w szkoln nauk religii, o czym ju mówili my.
Dyrektorium Katechetyczne Ko cio a Katolickiego w Polsce, maj c na uwadze
zlaicyzowane spo ecze stwo, zwraca uwag na wymiar ewangelizacyjny kate-
chizowania m odego pokolenia. Mówi wprost o „konieczno ci przej cia zada
nowej ewangelizacji”

13

. Jakie s te zadania?

Na ten temat wypowiedzia si Jan Pawe II 9 marca 1983 roku, spotyka-

c si z Rad Konferencji Episkopatów Ameryki aci skiej. Mówi m.in.

o zaanga owaniu si w ewangelizacj , ale nie w powtórn ewangelizacj , t
sprzed pi ciuset lat, ale w „ewangelizacj now ”. „Now w swym zapale,
w swych metodach, w swym wyrazie”

14

.

10

Por. Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium Katechetyczne Ko cio a Katolickiego

w Polsce, Warszawa 2001, nr 23.

11

Zob. W. Przyczyna, Rekolekcje dla m odzie y, Kraków 1993, s. 27.

12

Por. Dyrektorium Katechetyczne Ko cio a Katolickiego w Polsce, nr 18.

13

Tam e, nr 20.

14

Jan Pawe II, Przemówienie do Rady Konferencji Episkopatów Ameryki aci skiej,

„L’Osservatore Romano”, 4 (1983) nr 4, s. 29.

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

223

Ewangelizacja najpierw powinna by nowa w swym zapale. Chodzi o za-

pa wynikaj cy z aru ognia, p omienia Ducha wi tego

15

. arliwe s owo rodzi

si z arliwo ci serca. Przepowiadanie, gdy rodzi si z do wiadczenia p omienia
Ducha Chrystusa Zmartwychwsta ego, budzi entuzjazm i arliwo

16

. To zna-

czy, e g osz cy Ewangeli ma pal

potrzeb dzielenia si z innymi wiar

w Boga, którego spotka osobi cie w swoim yciu. Zosta dotkni ty Jego mi o-

ci , dlatego chce g osi Jego imi i czyni to z gorliwo ci . J. Salij twierdzi, e

„jedynym powodem, dla którego nale y g osi Ewangeli i zaprasza do Ko cio-

a, jest rado , e Bóg obdarowa nas swoim Synem – rado , której nie potrafimy

zatrzyma dla siebie, lecz musimy si ni dzieli z innymi, tak, aby jak najwi cej
ludzi mog o si radowa razem z nami”

17

.

Rado i gorliwo to klucz zespo u ewangelizacyjnego.

Mówi c o nowej ewangelizacji, nale y mówi o nowych metodach g o-

szenia Ewangelii. Musz si one zmienia w zale no ci od wieku, mentalno ci,
stylu ycia, do wiadczenia odbiorców. Nie chodzi tu o zmian zasad wiary –
one s niezmienne; chodzi jedynie o zmian sposobu ich przedstawienia na
bardziej trafny, co wymaga odnalezienia j zyka komunikacji odpowiedniego do
czasu i osób

18

. Z tym zwi zany jest proces inkulturacji. Wymaga on ci

ego

wnikania w mentalno i sposób ycia poszczególnych rodowisk. Nale y
uwzgl dnia problemy ludzkie, by g biej je poznawa i odczytywa w wietle
Ewangelii, aby dopomóc pi knie

.

„Cz owiek jest kochany przez Boga! Oto proste, a jak e przejmuj ce or dzie, któ-
re Ko ció jest winien cz owiekowi. Ka dy chrze cijanin mo e i musi s owem
oraz yciem g osi : Bóg ci kocha, Chrystus przyszed dla ciebie, Chrystus dla
ciebie jest Drog , Prawd i yciem”

19

.

Najskuteczniejsz metod nowej ewangelizacji jest wiadectwo ycia wiar
osób i wspólnot, uwa a Jan Pawe II

20

.

Wreszcie, mówi c o nowej ewangelizacji, nale y pami ta o nowej for-

mie wyrazu. Oznacza to, e j zyk przekazu musi by konkretny i dostosowany
do okoliczno ci i do poziomu odbiorców. J zyk liturgii i teologii – jakkolwiek
dostojny, szacowny, „ wi ty” oraz poprawny pod wieloma wzgl dami – nie
trafia jednak do serc i umys ów ludzi, zagubi gdzie z horyzontu cz owieka.
Nie ma odbioru na tej samej fali, nie ma wspó brzmienia, a tylko jaki dyso-
nans. W

nie ca a dzia alno ewangelizatorów polega, aby wykorzystuj c

15

Por. Pnp 8, 6.

16

Por. Jan Pawe II, Redemptoris missio, nr 45.

17

J. Salij, Ewangelizacja: uwagi elementarne, „Znak”, 10 (1992), s. 7.

18

Cz. Parzyszek, Tre poj cia „nowa ewangelizacja” wed ug Jana Paw a II, „Kultura—

Media—Teologia”, 2010 nr 2, s. 147.

19

Jan Pawe II, Christifideles laici, nr 34.

20

Por. Jan Pawe II, List do M odych (1985), w: Listy, or dzia, przemówienia, homilie, Pozna

2005, s. 8.

KS. WOJCIECH TUROWSKI

224

wszelkie mo liwe rodki komunikacji, doprowadzi do spotkania z yj cym
i Zmartwychwsta ym Chrystusem

21

.

Ewangelizacja nie polega na przekonywaniu kogokolwiek o prawdziwo-

ci systemu. Nie polega na wyk adzie teologicznym. Jest jasnym, przejrzystym

i syntetycznym g oszeniem wiary. Polega na prze ywaniu zbawienia. Ewangeli-
zacja s

y przekazowi wiary.

Mówi c o rekolekcjach szkolnych w nurcie nowej ewangelizacji, nale y

podkre li , e maj one ten sam cel misyjny, jaki realizuje Ko ció i ka dy ka-
techeta, ka dy rekolekcjonista, a mianowicie doprowadzi do spotkania z Chry-
stusem tych, którym g osi si Ewangeli , którzy uczestnicz w rekolekcjach,
którym wyk ada si zbawcze prawdy wiary. Nowa ewangelizacja mocno akcen-
tuje personalistyczny charakter wiary. Jest to istotne w czasach zaniku wiary
u ochrzczonych, jak równie cenne w dobie ró nych synkretyzmów religijnych,
czy kultury New Age. Podmiotem ewangelizacji jest cz owiek, który yje
w konkretnych, okre lonych warunkach, który by mo e s ysza o Chrystusie,
lecz nie spotka si z Nim na swojej drodze ycia. Potwierdza to Benedykt XVI
w swojej adhortacji Verbum Domini, gdzie czytamy:

„Nie mo emy zatrzymywa dla siebie s ów ycia wiecznego, które daje nam Je-
zus Chrystus, gdy Go spotykamy: one s dla wszystkich, dla ka dego cz owieka.
Ka dy cz owiek w naszych czasach czy wie o tym, czy te nie, potrzebuje tego
or dzia (…). My za jeste my odpowiedzialni za przekazanie tego, co sami dzi ki

asce otrzymali my” (VD 21).

Personalistyczny nurt nowej ewangelizacji, d

cy do doprowadzenia

cz owieka do nawi zania osobistej wi zi z Chrystusem, jest kompatybilny
z misj wychowawcz ka dej szko y, o czym przypomnia minister Miros aw
Handke:

„W szkolnym wychowaniu powinien nast pi powrót do personalizmu, czyli wi-
dzenia w dziecku cz owieka. Prosz zwróci uwag , jak silnie personalistyczne
jest chrze cija stwo – jest to wyra ne w jego podstawowych prawdach. Musimy
wi c widzie w ka dym cz owieku, w ka dym dziecku osob , za wychowanie to

nie formowanie si tej osoby”

22

.

Nowa ewangelizacja jest zatem postaw

mia

ci, odwa nym sposobem

post powania, by przekaza wiar w Jezusa. Ten dynamiczny impuls wiary jest

yciodajny dla ka dej formy przepowiadania Ewangelii, jest potrzebny do prze-

prowadzenia szkolnych rekolekcji. To nowa ewangelizacja ma w sobie zdolno
odczytania i zrozumienia nowych kontekstów: spo ecznych, kulturowych, go-
spodarczych, politycznych i religijnych, które pojawi y si w ostatnich dziesi -

21

Por. Cz. Parzyszek, Zadania osób konsekrowanych w dziele nowej ewangelizacji, w: Ewangeli-

zacja odpowiedzi Ko cio a w Polsce na wyzwania wspó czesno ci, Sandomierz 2011, s. 183-185.

22

M. Handke, Ministerstwo Edukacji Narodowej o wychowaniu w szkole, w: Biblioteczka Refor-

my, t. 13, Warszawa 1999, s. 10.

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

225

cioleciach w ramach dziejów ludzko ci, aby w nich si zadomowi i przemieni
je w miejsca wiadectwa i g oszenia Ewangelii

23

.

Tak wi c rekolekcje szkolne przeprowadzone w nurcie ewangelizacyj-

nym s sposobem docierania do tej grupy ludzi, którzy ucz szczaj na lekcje
religii, maj wiedz religijn , lecz nie praktykuj poznanej wiary, nie respektuj
jej norm. Takie rekolekcje s wyj tkow okazj , jak stwarza szko a, z której
warto korzysta .

Rekolekcje w om y z nowym zapa em, metod i wyrazem

Modne dzi s owo ewangelizacja wi e si z lud mi, których nale y do-

prowadza do Chrystusa. Ze wzgl du na adresatów wyró nia si ewangelizacj
misyjn , pastoraln i now . Ewangelizacja misyjna jest g oszeniem or dzia
Jezusa Chrystusa tym, którzy Go nie znaj , jest to pierwsze g oszenie Ewange-
lii. Ewangelizacja pastoralna jest zwróceniem si do tych, którzy od dawna
znaj Jezusa Chrystusa, ale istnieje potrzeba pog bienia i umocnienia ich wia-
ry. Nowa ewangelizacja jest skierowana do tej grupy chrze cijan, dla których
or dzie chrze cija skie przesta o ju by Dobr Nowin

24

. M odzie

om

-

ska, to przestrze do nowej ewangelizacji i ewangelizacji pastoralnej.

Przeprowadzono badania ankietowe po rekolekcjach z klerykami Wy -

szego Seminarium Duchownego w om y (w 2009 roku) i m odzie Zespo u
Szkó Weterynaryjnych i Ogólnokszta

cych Nr 7 w om y (w 2012 roku).

W obu grupach rekolekcje wielkopostne przeprowadzi y zespo y Szkó Nowej
Ewangelizacji: w WSD zespó z Gubina, a w ZSWiO grupa z Otwocka. Ankiety
wype ni o 88 kleryków i 233 uczniów.

Nale y zauwa

, e badano dwie grupy o zbli onym wieku, ale od-

mienne w podej ciu do wiary, praktyk religijnych czy instytucji Ko cio a. Gru-
pa kleryków wst puj c do seminarium duchownego ju zadeklarowa a si pod
wzgl dem religijnym. Zapewne prezentuj oni integralnie poj

religijno ,

która czy w sobie jednocze nie: przekonania, struktury i postawy, które s
ka dego dnia weryfikowane przez sze cioletni program formacyjny, czego mo-

e brakowa m odzie y szko y redniej, która obj ta jest planow lekcj religii,

gdzie zdobywa wiedz o swojej religii, ale praktyki religijne s pozostawione
jako osobista sprawa. Religijno tych grup naturalnie wymaga odr bnego ba-
dania i przeanalizowania, aby móc wyci gn w

ciwe wnioski.

Ks. J. Maria ski zauwa a, e w ród osób deklaruj cych si jako katolicy

znajduj si „materialni” heretycy, a nawet niewierz cy i indyferentni religijnie.
Uwa a on, e dzi w pluralistycznym wiecie: mo na wierzy , nie nale c ja-
kiegokolwiek Ko cio a, mo na te nale

i nie wierzy . Z przynale no ci

23

Por. Synod Biskupów (XIII Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne), Nowa ewangelizacja dla prze-

kazu wiary chrze cija skiej, Watykan 2011, nr 6.

24

Por. Pawe VI, Evangelii nuntiandi, nr 51, 53 i 54; Jan Pawe II, Redemptoris missio, nr 31 i 33.

KS. WOJCIECH TUROWSKI

226

wyznaniow nie w pe ni koresponduj pozytywne autodeklaracje wiary

25

. Nale-

y pami ta , e m odzie szkolna jest grup bardziej spluralizowan , otwart na

ró nego rodzaju wp ywy, a klerycy, to grupa bardziej zamkni ta, zhierarchizo-
wana, o pewnych schematach funkcjonowania. Prezentowane badania s cz st-
kowe i jednorazowe, wymagaj szerszego studium i ich powtórze , mimo to
uzyskane wyniki daj pewien zarys oczekiwa m odzie y, co do sposobu pro-
wadzenia rekolekcji szkolnych.

Rekolekcje szkolne z nowym zapa em

Wiara jest odpowiedzi cz owieka na Bo e Objawienie. Mówi c tak, do-

tykamy wewn trznej struktury cz owieka, samo wiadomo ci, intymnej relacji:
ludzkiego „ja” z Boskim „Ty”. Nie jest ona aktem intelektu, który akceptuje
odpowiednie tre ci przekazane w odpowiednich zdaniach, ale jest osobow
odpowiedzi cz owieka na objawiaj cego si osobowego Boga w Jezusie Chry-
stusie. Dlatego akt wiary b dzie polega na ywej relacji z Bogiem, a nie tylko
na formalnym jej uzewn trznianiu. Warunkiem powstawania wiary jest jej
przekazywanie. „Wiara rodzi si z tego, co si s yszy, tym za , co si s yszy,
jest s owo Chrystusa” (Rz 10, 17). Potrzeba przekazywa s owa wiary, s owa
Chrystusa, nale y okazywa mi

. Istnieje cis y zwi zek mi dzy wiar

a mi

ci . aci ski zwrot credo (wierzy ) wywodzi si od cor dare, co w do-

ownym t umaczeniu znaczy „dawa serce”. ywa wiara, to wiara dojrza a,

która integruje ca osob cz owieka, wprowadza harmoni , nowy porz dek
w ycie cz owieka. Taka dojrza a wiara wyzwala rado i entuzjazm ycia, któ-
rego udziela Duch wi ty. To Trzecia Osoba Boska niejako popycha wierz -
cych do wiadectwa, do ewangelizacji, do dzielenia si wiar . Za aposto em
Piotrem nale y powiedzie , e ten, kto spotka Jezusa, nie mo e o Nim nie mó-
wi

26

. Dlatego w g oszeniu Chrystusa dzi wymagana jest dojrza a wiara ewan-

gelizatorów, którzy z zapa em, entuzjazmem g osz Ewangeli , bo tylko ci,
którzy p on , mo e zapali innych. Ogromn rol w komunikacji wiary odgry-
wa osoba, która to czyni. Dlatego papie Pawe VI w Evangelii nuntiandi
stwierdzi : „Cz owiek naszych czasów ch tniej s ucha wiadków ani eli na-
uczycieli; a je li s ucha nauczycieli, to dlatego, e s

wiadkami” (EN 41).

Dla ewangelizatora osoba Chrystusa jest najwa niejsza. To wokó Niej toczy si
jego ycie osobiste, rodzinne, zawodowe, jak równie dzie o ewangelizacyjne.
Ewangelizator nigdy nie powinien swoimi dzia aniami przys oni osoby Jezusa,
ani swoj wypowiedzi umniejsza Jego s ów. Wr cz przeciwnie, powinien da

wiadectwo wspania ego ycia w przyja ni z Panem, którego obecno nie

ogranicza wolno ci cz owieka, ani niczego nie odbiera. Ewangelizator, g osz c
or dzie paschalne o Zmartwychwsta ym, powinien doprowadzi do odczucia, e

25

Por. J. Maria ski, Katolicyzm Polski ci

i zmiany, Kraków 2011, s. 31.

26

Por. Dz 4, 20.

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

227

dla niego Jezus Chrystus jest kim wa nym. Autentyczno , bycie wiarygod-
nym wiadkiem Chrystusa, jest gwarancj powodzenia misji ewangelizacyjnej.

Na postawione pytanie „jak oceniasz ewangelizacyjne spotkania?”, 52%

kleryków (KL), 69% kobiet (K) i 64% m czyzn (M) zakre li o odpowied
„interesuj ce”, 39% KL, 51% K i 52% M – „g bokie”, a 28% KL, 50% K
i 60% M – „mobilizuj ce”. Jak wynika z bada , rekolekcje podoba y si bar-
dziej dziewcz tom, i co drugiemu klerykowi. Badane grupy dostrzeg y g bi
przekazywanych tre ci, które mog y wp ywa na ich mobilizacj do zmiany
post powania, przekona , woli. Jednak oporniejsi na proponowane tre ci okaza-
li si klerycy, co trzeci z nich przyzna , e ewangelizacyjne komunikaty by y
„mobilizuj ce”. Niezadowolonych by o 8% uczniów ZSWiO oraz 10% klery-
ków. Ich zdaniem, rekolekcje by y ogólnikowe, zawi e i udziwnione.

Zapa w ewangelizacji wi e si z odwag , zdecydowan postaw , pew-

no ci siebie. Winien on by zaskakuj cy i wywo uj cy zdziwienie s uchaczy,
podobnie jak to by o z Piotrem i Janem, którzy byli wi zieni i przemawiali
przed Sanhedrynem: „widz c odwag Piotra i Jana, a dowiedziawszy si , e s
oni lud mi nieuczonymi i prostymi, dziwili si ” (Dz 4, 13).

Dla 67% K, 66% M i 92% KL g osz cy mówili z przekonaniem. Mówili

wiarygodnie dla 57% K, 49% M i 67% KL. Jednak dla 7% uczniów i 8% klery-
ków ewangelizatorzy nie byli wiarygodni, nie byli sob . Pozostali nie mieli
zdania. Pozornie wydawa by si mog o, e „mówi z przekonaniem”, to „mó-
wi wiarygodnie”. Okazuje si , e nie s to zwroty synonimiczne. Pierwszy
zwrot jest szerszy, drugi w szy. Mo na by przekonuj cy przez stosowanie
ró nych technik socjotechnicznych, perswazyjnych, ale ostatecznie nie wzbu-
dza wiary u wszystkich. By mo e ta ró nica jest wynikiem wysy anych
sprzecznych komunikatów, które gdzie zapad y w pod wiadomo odbiorcy
i to ograniczy o zaufanie. Co ósmy bowiem odbiorca stwierdzi , e ewangeliza-
torzy nie byli wiarygodni, nie byli sob .

Zapa ewangelizacyjny ma cis y zwi zek z osobist relacj ewangeliza-

tora z Jezusem Chrystusem. Postawiono pytanie: jak my lisz, czy osoba Jezusa
by a wa na dla Ewangelizatorów? Twierdz co odpowiedzia o 56% K, 51% M
i 68% KL, a 35% K, 36% M i 46% KL zakre li o odpowied „cz sto zwracano
uwag na Niego”. Jednak 6-9% ankietowanych zakre li o odpowied „trudno
powiedzie ”, a 3-5% udzieli o przecz cej odpowiedzi. Wed ug badanych, grupa
z Gubina by a w bli szej relacji z Jezusem, ni grupa z Otwocka.

Rekolekcje szkolne nowymi metodami

Mówi c o nowych metodach w ewangelizacji, nale y raczej powiedzie

o powrocie do starych, stosowanych przez Chrystusa. Jakie to metody? Jest to

oszenie Ewangelii w asnym yciem, na poziomie t umów i w ma ej grupie

KS. WOJCIECH TUROWSKI

228

apostolskiej

27

. Do tych metod Chrystusowej ewangelizacji wróci y Szko y No-

wej Ewangelizacji, Neokatechumenat, Ruch wiat o- ycie, Odnowa w Duchu

wi tym, Gloriosa Trinita i inne; odkry y one i przyj y sprawdzone metody

oszenia s owa Bo ego.

Nowa metoda w ewangelizacji powinna by prowadzona drogami, któ-

rymi cz owiek wspó czesny komunikuje si ze wiatem i przez które wiat zbli-

a si do niego. Wspó czesny cz owiek, a szczególnie cz owiek m ody, ma per-

cepcj telewizyjn i bardziej woli widzie ni s ysze , chyba e jest to mi y

wi k. Dlatego jasno trzeba stwierdzi , e we wspó czesnym g oszeniu Ewan-

gelii nie powinno zabrakn nowoczesnych rodków komunikacji. Oczywiste
jest, e rodki przekazu mog by u yteczne, ale nie mog zast pi w aden
sposób g oszenia s owa Bo ego podczas liturgii.

„Nie mo na go zast pi

adnym innym sposobem szerzenia my li, chocia by od-

znacza si on wyj tkow si oddzia ywania i skuteczno ci , dzi ki zastosowaniu
technik, publikacji, radia i telewizji”

28

.

Dzisiejsza kultura audiowizualna osi gn a swój próg masowo ci, dlate-

go Ko ció nie mo e ignorowa tego zjawiska, w które wprz gni ty jest prze-
ci tny katolik – u ytkownik komunikacji spo ecznej, na którego wspó czesne
media oddzia uj przez to, co mówi i pokazuj , a wi c informuj lub dezin-
formuj , kszta tuj dobre lub z e wzorce zachowa . Na temat wykorzystywania
przez Ko ció

rodków audiowizualnych w g oszeniu or dzia zbawienia wypo-

wiadali si wielokrotnie papie e. Oto jedna z taki wypowiedzi:

„Wiemy, e dzisiaj ludzie s ju przesyceni mowami, bardzo cz sto znudzeni s u-
chaniem, a co gorsza, nieczuli na s owa. Znamy te zdania wielu psychologów
i

socjologów, którzy utrzymuj , e cywilizacja s owa, jako nieskuteczna

i nieu yteczna, ju si prze

a, a obecnie nast puje nowy styl ycia, cywilizacja

obrazu. Taki stan rzeczy atwo podsuwa my l, e do g oszenia Ewangelii trzeba
stosowa takie wie e rodki, jakimi dysponuje ta cywilizacja” (EN 42).

Mo na powiedzie , e media elektroniczne staj si „wspó czesn ambon ”,
poprzez któr Ko ció mo e i powinien przemawia do rzesz wiernych. Bardzo
wyra nie doceni to papie Jan Pawe II, który ze s owem Bo ym poprzez rod-
ki masowego przekazu dociera niemal do wszystkich ludzi na ziemi.

Grupy ewangelizacyjne, które przeprowadzi y rekolekcje w Wy szym

Seminarium Duchownym w om y i w Zespole Szkó Weterynaryjnych
i Ogólnokszta

cych Nr 7 w om y, chc c dotrze do m odego pokolenia,

stosowa y nowoczesne metody komunikacji, którymi s ewangelizacja wizualna
przez du e bilbordy, prezentacje multimedialne oraz fragmenty filmów, jak
równie ewangelizacja foniczna przez krótkie koncerty i wspólny piew. Dla

27

Por. k 9, 1-6; 10, 1-12.

28

Pawe VI, Ecclesiam suam, nr 90.

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

229

wi kszej integracji, jako przerywnik lub wprowadzenie w temat, stosowano
pantomim oraz „ piew z pokazywaniem”.

Poproszono ankietowanych, aby zaznaczyli, które metody stosowane

przez grup ewangelizacyjn im si podoba y. 29% uczniów ZSWiO i 40%
kleryków zaznaczy o „film”, 34% uczniów i 37% kleryków – „muzyka”, 35%
uczniów i kleryków – „pantomima”. Natomiast 23% uczniów i 30% kleryków
zakre li o „inne”, gdzie podano: ciekawe historie z ycia, yciowe przyk ady,
indywidualne rozmowy.

Nale y zauwa

, e komunikacja wizualna, do której zaliczamy film,

spodoba a si bardziej grupie kleryków ni uczniów. By mo e jest tak dlatego,

e uczniowie maj na co dzie wi kszy dost p do tego typu rozrywki ni klery-

cy ze wzgl du na cis y program formacyjny. Obie grupy lubi muzyk , wspól-
ny piew, jak równie ogl danie pantomimy. Zauwa ono te werbalne metody,
jakimi s m.in. ciekawe historie z ycia, które podobaj si zapewne przez swój
egzystencjalny, praktyczny, pogl dowy charakter.

Na koniec warto wskaza , e 42% uczniów i 3% kleryków na ten temat

nie wypowiedzia o si . By mo e wspó czesna m odzie ma trudno ci z okre-

leniem w asnych upodoba lub jest ju znudzona multimedialnym sposobem

komunikacji.

Rekolekcje szkolne nowe w wyrazie

Jednym z postulatów nowej ewangelizacji jest nowy sposób komunikacji

prawd wiary poprzez zrozumia y j zyk, obrazowo , entuzjastyczny, radosny
przekaz. Dobr Nowin trzeba g osi j zykiem zrozumia ym dla tego, kto s u-
cha. Takie by o nauczanie Jezusa. On przekazywa wa ne prawdy wiary, odwo-

uj c si do porówna , do przyk adów z ycia wzi tych. Ulubion form wy-

powiedzi Pana Jezusa by y przypowie ci zwane parabolami, zestawiaj ce dwie
rzeczywisto ci: jedn z codziennego ycia, dotycz

zwyk ych ludzkich spraw,

i drug , ods aniaj

pewn prawd o królestwie Bo ym, dotycz

zbawienia.

Przez sw obrazowo i konkretny j zyk by y zapami tywane, a ich nauka za-
pada a g boko w umys y i serca s uchaczy

29

.

Mówi c o nowym wyrazie g oszenia or dzia zbawienia, nale y zauwa-

, i istniej wieloaspektowe zwi zki kultury ludzkiej z Ewangeli ; Ko ció

ma tego wiadomo . W dokumentach Soboru Watyka skiego II czytamy:

„Podobnie i Ko ció , yj cy w ci gu wieków w ró nych warunkach, pos

si

dorobkiem ró nych kultur, a eby Chrystusowe or dzie zbawcze rozpowszechnia
swym przepowiadaniem w ród wszystkich narodów oraz wyja nia je, bada ,

biej zrozumie oraz lepiej wyrazi w odprawianiu liturgii i w yciu wielopo-

staciowej spo eczno ci wiernych”

30

.

29

Por. M. Wojciechowski, Przypowie ci dla nas, Cz stochowa 2007, s. 6-7.

30

Sobór Watyka ski II, Konstytucja Duszpasterska o Ko ciele, nr 58.

KS. WOJCIECH TUROWSKI

230

Nowa ewangelizacja, si gaj c do róde wiary – g oszenia Ewangelii

przez samego Jezusa i aposto ów – nawi zuje do prostego, obrazowego i kon-
kretnego sposobu komunikacji. Unika j zyka abstrakcyjnego, wyk adowego,
a trudne prawdy wiary prezentuje pogl dowo. Wykorzystuje do tego nowe

rodki przekazu, nowe mo liwo ci komunikacji, cz sto jest to zupe nie nowy

zyk, nowy styl ycia, sposób wyra enia siebie, jakim pos uguje si m ode

pokolenie, do którego adresowana jest ewangelizacja. To w

nie ono potrzebu-

je nowego j zyka, który przybli y mu Jezusa – S owo, które trwa na wieki.

Nowa ewangelizacja, si gaj c po nowe sposoby komunikacji wiary, które

bierze z kultury, w której g oszona jest Ewangelia, dokonuje inkulturacji. W ten
sposób nast puje twórcza wymiana, przez któr Ko ció wciela Ewangeli
w ró ne kultury. I dzi ki nowym rodkom wyrazu Ewangelia integruje si
z prawdziwymi autentycznymi warto ciami kulturowymi

31

.

Zespo y ewangelizacyjne, które przeprowadzi y szkolne rekolekcje

w Wy szym Seminarium Duchownym i w Zespole Szkó Weterynaryjnych
i Ogólnokszta

cych nr 7 w om y, si ga y po rodki komunikacji dostosowa-

nej do potrzeb odbiorców, aby lepiej wyrazi przygotowane ewangelizacyjne
tre ci. Do takich rodków wyrazu, które zosta y zastosowane, warto wymieni

odzie owy slang, swoist potoczn mow w

ciw dla pewnej grupy spo-

ecznej. Wplecenie w komunikat ewangelizacyjny m odzie owego slangu jest

pozytywnie odbierane przez m odzie . Sygnalizuje, e mówca zna i rozumie
tych, do których mówi. Jest prób zdobycia zaufania swoich odbiorców. Do
znanych ewangelizacyjnych zwrotów z pogranicza m odzie owego slangu
mo na zaliczy nast puj ce przek ady: ewangeliczne „zaprawd , zaprawd ” to
„bez kitu, bez kitu” lub „bez ciemy, bez ciemy”, „nauczyciel” to „belfer”,
„wej ” to „wbi si ”, „zbli

si ” to „pogina ”, „rozumie ” to „czai ”, wyra-

zi uznanie dla Jezusa to powiedzie „Jezus jest cool”. Mo na te wspomnie
o wykorzystaniu pewnych zwrotów ze znanych piosenek, np. „Brunetki, blon-
dynki, ja wszystkie was dziewczynki nawraca chc ”, czy „Im wi cej Ciebie
[Boga] tym mniej [grzechu, z a] bardziej to czuje ni wiem…”. Taki element
w nowej ewangelizacji, je li s

y lepszemu skomunikowaniu si , jest i s

y

absorpcji wiary, jest do przyj cia, a nawet jest wskazany w nowym sposobie
ewangelizacji, gdy czyni przes anie barwnym, zrozumia ym dla odbiorcy.

Warto zauwa

, e j zyk religijny, w tym biblijny, w niewielkim tylko

stopniu bierze udzia w codziennym obiegu j zyka. Celem ewangelizacji jest
zaszczepiane my lenia biblijnego, chrystianizacja wspó czesnego j zyka. Jed-
nak nale y pami ta , by stosuj c slang m odzie owy, nie trywializowa s owa
Bo ego, by nie zapomina , e m odzie owy slang jest narz dziem, a nie celem
w ewangelizacji, nim jest Chrystus, Jego mi

, któr nale y przekaza g osz c

31

Por. Jan Pawe II, Redemptoris mission, nr 52; ten e, Ecclesia in Africa, nr 59.

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

231

Ewangeli . Nie znaczy to równie , e teraz nale y bezzw ocznie wprowadzi
slang, wyra enia kolokwialne i zachwian sk adni do katechezy czy do liturgii
podczas g oszenia homilii. „Nie mo na jednak tak e popada w przeciwn
skrajno – konserwowa i petryfikowa j zyk religijny jako wi ty, czyli nie-
naruszalny”

32

.

Badane grupy zapytano: jaki by j zyk komunikatów? Podano nast puj -

ce okre lenia: poprawny, zrozumia y, m odzie owy, zawi y, ewangelizuj cy,

yciowy, „ponad g owami”. Poproszono o wybranie trzech przymiotników.

56% K, 51% M i 69% KL wybra a „poprawny”. 70% uczniów i 41% kle-

ryków zaznaczy a „m odzie owy”. 42% K, 35% M i 24% KL wybra o „ewan-
gelizuj cy”. 3-5% badanych wybra o „zawi y”, „ponad g owami”. Nale y
stwierdzi , e ewangelizatorzy pos ugiwali si j zykiem poprawnym, zgodnym
z przyj tymi zasadami frazeologii i gramatyki j zyka polskiego. Jednak cz ciej
ten przymiot zakre lali klerycy oraz uczniowie. Prawdopodobnie jest to zwi za-
ne z ich lepsz znajomo ci obowi zuj cych norm w j zyku polskim. Na dru-
gim miejscu wybrano „m odzie owy”. Tak zakre la co siódmy ucze i co
czwarty kleryk. W tym przypadku prawdopodobnie grypa z Gubina, maj c

wiadomo g oszenia rekolekcji klerykom, stosowa a mniej m odzie owego

slangu, gdy nie by o takiej potrzeby. Na trzecim miejscu wytypowano „ewan-
gelizuj cy” charakter us yszanej mowy. By mo e kontekst wypowiedzi, któ-
rym by y rekolekcje szkolne, u atwi wybór tego okre lenia. Zadawalaj ce jest
to, e tylko 3-5% badanych zakre li o: „zawi y”, „ponad g owami”.

Innym rodkiem wyrazu by o odwo ywanie si do pozytywnych przyk a-

dów z ycia i w asnego wiadectwa, które mia o mocno perswazyjny wyd wi k.
Ewangelizuj cy wiadomie przyj li strategi akcentowania dobra, dlatego mó-
wili o mi

ci, przyja ni, prawdzie, czysto ci, a tylko na marginesie o sprawach,

które s temu przeciwne. To dawa o ogólnie pozytywny, radosny odbiór, by o

oszeniem Dobrej Nowiny w pe nym tego s owa znaczeniu. Zauwa

o to 70%

K, 63% M i 84% KL. Jest to du a grupa. Wynik taki pozwala s dzi , e m ody

uchacz potrzebuje w taki sposób uj tych tre ci, konstruktywnego przekazu,

afirmuj cego szlachetny styl ycia. M odzie lubi s ucha

wiadków wiary,

wyczuwa, e dobro jest motywuj ce do osobistego zaanga owania. Mo na by
rzec, e ewangelizatorzy zastosowali si do sugestii Paw a VI, który w Evange-
lii nuntiandi napisa :

„Zachowajmy wi c gorliwo ducha, piel gnujmy s odk i pe

pociechy rado

z ewangelizowania, nawet wtedy, kiedy trzeba zasiewa , p acz c. Miejmy taki za-
pa ducha – jaki mia Jan Chrzciciel, Piotr i Pawe , inni Aposto owie” (EN 80).

32

A. Dragu a, Ewangelia hip-hopowa? Biblia pierwszego kontaktu. Spór o nowe przek ady Pisma

wi tego, www.lutownica.dominikanie.pl/biblia/57_ewang_hiphop.htm, odczyt: 10.02.2013.

KS. WOJCIECH TUROWSKI

232

Podsumowanie

Rekolekcje szkolne s wyj tkow i jedyn w swoim rodzaju okazj do

pe nej katechizacji i ewangelizacji m odzie y na terenie szko y, zapewniaj to
regulacje prawne. Troska Ko cio a, by ka demu da Chrystusa, zapala duchem
misyjnym odpowiedzialnych za organizowanie rekolekcji szkolnych, by spo-
tkanie to by o bogatym prze yciem religijnym, kszta tuj cym postawy i okazj
do wyznania wiary. Jan Pawe II swoj apostolsk i misyjn dzia alno ci zapa-
li w Ko ciele ducha nowej ewangelizacji, która winna inkulturowa spo ecze -
stwo, ca y wiat. Ewangelizacja winna by nowa w zapale, metodach i sposobie

oszenia, aby by a radosnym i odwa nym wiadectwem wiary w Zmartwych-

wsta ego Pana, który jest niestrudzonym W drowcem, krocz cym ci gle przez

wiat z ka dym pokoleniem, ka dym cz owiekiem, i ma potrzeb zatrzymania

si w domu cz owieka.

Analiza uzyskanych bada nie mo e stanowi podstawy do wyci gania

generalnych wniosków i jednoznacznych tez co do wp ywu przeprowadzonych
rekolekcji szkolnych na ewangelizacj m odzie y. S to jednorazowe badania,
które przeprowadzone w krótkim czasie po rekolekcja zawieraj subiektywne
zniekszta cenia. Niemniej udzielone odpowiedzi kre

jaki obraz metakomu-

nikacji, s echem prze

rekolekcyjnych i w pewien sposób podpowiadaj , czy

warto i w tym kierunku przy organizowaniu kolejnych rekolekcji.

Z bada wynika, e m odzie jest bacznym obserwatorem i potrafi odró -

ni wiarygodnych wiadków Chrystusa od tych, którzy Go g osz przez stoso-
wanie socjotechnik i perswazji. W stosowaniu rodków audiowizualnych nale y
zachowa umiar. M odzie lubi piewa , s ucha dobrej muzyki, ogl da pan-
tomim oraz s ucha pozytywnych, yciowych przyk adów akcentuj cych do-
bro. Generalnie rekolekcje szkolne tego typu podobaj si m odzie y. Dlatego
warto w ich realizacj anga owa zespo y ewangelizacyjne, w których osoby

wieckie wraz z duchownymi b

czyni obecnym i aktywnym Ko ció

w takich miejscach i w takich okoliczno ciach, gdzie jedynie przy ich pomocy
sta si on mo e sol ziemi

33

.

Autor ma wiadomo , e potrzeba podj cia dalszych bada na tym, na

ile rekolekcje szkolne ewangelizuj m odzie i czy taki, ewangelizacyjny, spo-
sób ich prowadzenia jest skuteczniejszy od tradycyjnych form rekolekcji para-
fialnych.

***

33

Por. Sobór Watyka ski II, Konstytucja Dogmatyczna o Ko ciele, nr 33.

REKOLEKCJE SZKOLNE EWANGELIZACJ M ODZIE Y

233

SCHOOL RETREATS AS A YOUTH EVANGELIZATION

SUMMARY

The article is focused on school retreats as a place of the new evangelization. The considerations
are mainly based on opinion polls which were conducted among young people after Lent retreats
held at the seminary in Lomza (in 2009) and at the veterinary and general education secondary
school in Lomza (in 2012). The author’s attention was paid to three aspects of the new evangeli-
zation, namely zeal, method, and expression. The analyses suggest that (1) young people are
careful observers and can distinguish reliable religious testimony from mere preaching supported
by social engineering and persuasion training, (2) towards audiovisual means one should keep
moderate attitude and resist a temptation of making them an end in itself, (3) young people love to
sing, listen to the good music, watch the pantomime, and be exposed to positive examples of life,
which makes an opportunity to face them with the new evangelization. In the conclusion the
author claims that school retreats are liked by young people and in a certain way they do evangel-
ize them.

KEY WORDS: school retreat, new evangelization, zeal, method, expression.