Plan wykładu:

1. Koszty – rozliczenie i ewidencja

a) Pojęcie i klasyfikacja kosztów
b) Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym
c) Ewidencja kosztów w układzie funkcjonalnym
d) Ewidencja kosztów w układzie rodzajowo-funkcjonalnym

2. Zasady ustalania, ewidencji i rozliczania wyniku

finansowego

a) Pojęcie wyniku finansowego
b) Przychody i koszty działalności podstawowej
c) Pozostałe przychody i koszty operacyjne
d) Przychody i koszty finansowe
e) Zyski i straty nadzwyczajne
f) Metody ustalania wyniku finansowego
g) Rozliczenie i podział wyniku finansowego

Pojęcie kosztów

„…pod pojęciem kosztów i strat rozumie się uprawdopodobnione

zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o

wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości

aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań rezerw, które

doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego, lub zwiększenia jego

niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców

lub właścicieli”

/Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r., art.3/

Koszty stanowią wyrażone w pieniądzu zużycie składników aktywów, usług

obcych,

nakładów pracy pracowników oraz niektóre wydatki nieodzwierciedlające zużycia,
związane z prowadzeniem działalności przez jednostkę gospodarczą w określonej
jednostce czasu w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych (np. składki ZUS nie

są

wynikiem zużycia jednego czynnika produkcji, a są traktowane jako koszt).

Klasyfikacja kosztów

 Kryterium kosztów dla celów sprawozdawczych;

1. Koszty według typów działalności;

- Koszty działalności operacyjnej (koszty właściwej działalności

operacyjnej oraz pozostałe koszty operacyjne);

- Koszty działalności inwestycyjnej ;
- Koszty działalności finansowej.

2. Koszty według odmian działalności;

- Koszty działalności podstawowej;
- Koszty działalności pomocniczej;
- Koszty zarządu.

3. Koszty w układzie rodzajowym;

amortyzacja, zużycie

materiałów i energii, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne
świadczenia, usługi obce, podatki i opłaty

4. Koszty w układzie funkcjonalnym

;

koszty zakupu, koszty

sprzedaży, koszty działalności właściwej

5. Koszty w układzie kalkulacyjnym;

- Koszty bezpośrednie;
- Koszty pośrednie (koszty zarządu, koszty zakupu, koszty sprzedaży)

 Kryterium kosztów dla celów decyzyjnych;

1.

Stopień reagowania na zmiany wielkości produkcji;

- Koszty stałe;
- Koszty zmienne.

2

.

Istotność podejmowania decyzji;

- Koszty istotne (znaczące);
- Koszty nieistotne (nieznaczące).

 Kryterium kosztów dla celów kontrolnych;

1.

Celowość i możliwość kontroli

- Koszty kontrolowane;
- Koszty niekontrolowane.
2.

Związek z osiągniętymi przychodami;

- Koszty uzyskania przychodów
- Koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów

Ewidencja kosztów

Rodzaje ewidencji kosztów;
 Ewidencja kosztów tylko w układzie rodzajowym –

według rodzajów zużywanych czynników produkcji
( zespół 4)

 Ewidencja kosztów tylko w układzie kalkulacyjnym

– według funkcji (zespół 5)

 Bez uwzględnienia kont zespołu 4 i 5
 Rozwinięta ewidencja kosztów – zarówno układ

rodzajowy jak i kalkulacyjny (występują konta
zespołu 4 jak i 5)

Koszty rodzajowe

Zgodnie z Ustawą o rachunkowości koszty układu rodzajowego powinno się
podzielić na minimum siedem grup:
1. Amortyzacja – konto to służy do ewidencji kosztów planowych odpisów
amortyzacyjnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
służących potrzebom działalności operacyjnej według zasad określonych

ustawą o

rachunkowości (art. 32 i 33), dokonywanych zgodnie z planem amortyzacji.
Po stronie Wn konta „Amortyzacja” księguje się:
- Odpisy amortyzacyjne środków trwałych;
- Odpisy amortyzacyjne wartości niematerialnych i prawnych.
Po stronie Ma ewidencjonujemy;
- Przeniesienie kosztów amortyzacji środków trwałych oraz wartości

niematerialnych i prawnych na koniec roku na konto „Wynik finansowy”

Na tym koncie nie księgujemy nieplanowanych odpisów amortyzacyjnych od

środków trwałych i wartości niemater. I pr., wycofanych z użytkowania,

sprzedanych, zlikwidowanych lub przekazanych nieodpłatnie – zalicza się je zgodnie

z UoR art. 3 ust.1 pkt 20 do kosztów operacyjnych.

2. Zużycie materiałów i energii – przeznaczone do ewidencji

zużycia materiałów i energii na cele działalności podstawowej,
pomocniczej i ogólnego zarządu.

Po stronie Wn tego konta ujmujemy:
-

Zużycie materiałów, surowców, półfabrykatów obcej produkcji do
wytwarzania przez jednostkę wyrobów, robót i usług;

-

Zużycie materiałów na potrzeby ogólnogospodarcze i administracyjne;

-

Zużycie energii elektrycznej, cieplnej, gazu, wody, pary

-

Odchylenia debetowe od cen ewidencyjnych materiałów w części
przypadającej na materiały zużyte

Po stronie Ma ewidencjonujemy;
-

Zwroty materiałów, odpady mające wartość użytkową, odchylenia
kredytowe od cen ewidencyjnych materiałów, rozliczone nadwyżki
zmniejszające koszty, otrzymane bonifikaty do zużycia energii;

-

Przeniesienie kosztów zużycia materiałów i energii na koniec roku
obrotowego na „Wynik finansowy”

Nie ujmujemy na tym koncie: opłat mających charakter sankcyjny za

przekroczenie limitów zużycia energii oraz obniżenia wartości

zapasów materiałów do poziomu cen sprzedaży netto na skutek

utraty ich przydatności czy cech użytkowych.

3. Usługi obce – służy do ewidencji kosztów obcych usług

świadczonych przez inne jednostki. Do najczęście nabywanych usług
zalicza się m.in.:

• usługi transportowe realizowane przy zastosowaniu środków

transportu lądowego, wodnego, powietrznego, zaś w odniesieniu do
substancji płynnych również rurociągowego;

• usługi sprzętowe, składowania;
• usługi najmu, dzierżawy obiektów na cele produkcyjne, usługowe,

leasingu operacyjnego;

• usługi pocztowe i telekomunikacyjne;
• usługi załadunkowe, przeładunkowe i wyładunkowe;
• usługi bankowe, finansowe i maklerskie;
• usługi informatyczne;
• usługi księgowe.

Do usług obcych zalicza sic takie koszty licencji, jeżeli okres korzystania

z licencji nie przekracza roku lub opłata licencyjna realizowana jest w

zależności od sprzedanej ilości wyrobów.

Na koncie tym nie ujmuje sic usług transportowych związanych z

kosztami podróży służbowych, opłat o charakterze sankcyjnym.

c.d. do usług obcych;

Po stronie Wn konta „Usługi obce" ujmuje się;
- poniesione koszty usług wyświadczonych danej jednostce.

Po stronie Ma księguje się;
- zmniejszenie kosztów oraz przeniesienie sumy kosztów na

koniec roku

obrotowego na wynik finansowy w przypadku sporządzania

wariantu

porównawczego rachunku zysków i strat lub na konto

„Rozliczenie kosztów

rodzajowych", gdy rachunek zysków i strat sporządzany jest w

wersji

kalkulacyjnej.

4. Podatki i opłaty – na tym koncie ewidencjonuje się wszelkie płacone

przez

jednostkę podatki i opłaty stanowiące koszty zwykłej działalności:

• podatek od środków transportowych;

• naliczony podatek VAT nie podlegający potrąceniu z podatku należnego

lub zwrotowi;

• podatek od nieruchomości;

• podatek akcyzowy płacony przy sprzedaży niektórych wyrobów;

• podatek od gier;

• opłaty sądowe i notarialne;

• opłaty za zanieczyszczenie środowiska, które nie mają charakteru

sanacyjnego;

• podatki i opłaty lokalne;

• opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów.
Po stronie Wn konta ,Podatki i opłaty" ujmowane są;
- kwoty naliczonych podatków i poniesionych opłat.
Po stronie Ma księguje się;
- korekty podatków i opłat zmniejszające obciążenia podatkowe, a także
przeniesienie sumy kosztów podatków i opłat na wynik finansowy w

przypadku

sporządzania rachunku zysków i strat w wersji porównawczej lub na konto
,Rozliczenie kosztów rodzajowych" - w przypadku wariantu kalkulacyj nego
rachunku zysków i strat.

5. Wynagrodzenia - służy do księgowania zarówno

wynagrodzeń pieniężnych, jak i

świadczeń w naturze wypłacanych pracownikom na podstawie

umów o pracę,

zlecenia, umowy o dzieło.

Po stronie Wn konta „Wynagrodzenia" ewidencjonuje się;
- zarachowania wynagrodzeń brutto na podstawie listy płac.
Po stronie Ma ujmuje się;
- wszelkie zmniejszenia wynagrodzeń oraz przeniesienia sumy

wynagrodzeń na

koniec roku obrotowego na wynik finansowy lub konto 490.

Nie ujmuje się na tym koncie wypłat ze środków funduszy

specjalnych lub

otrzymanych od innych jednostek lub innych wypłat, które

nie kwalifikują się jako wynagrodzenia.

6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia - służy do

ujęcia świadczeń na

rzecz pracowników, które nie są zaliczane do wynagrodzeń, np.

obciążające

pracodawcę składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, składki na

rzecz Funduszu

Pracy, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

odpisy na Zakładowy

Fundusz Świadczeń Socjalnych lub świadczenia urlopowe

wypłacone zamiast

odpisów na ten fundusz, szkolenie pracowników, dopłaty do

biletów

miesięcznych, nieodpłatnie, obligatoryjnie wydawana

pracownikom odzież

robocza i ochronna, ekwiwalenty za odzież, posiłki profilaktyczne i

regeneracyjne

wydawane pracownikom zatrudnionym w ciężkich warunkach.

Wymienione koszty świadczeń na rzecz pracowników

ewidencjonuje się

po stronie Dt konta „Ubezpieczenia społeczne i inne

świadczenia".

Po stronie Ma tego konta księguje się korekty świadczeń

zaliczonych wcześniej

w koszty, np. częściowy zwrot kosztów szkolenia i przeniesienie

sumy kosztów świadczeń na wynik finansowy lub rozliczenie

kosztów rodzajowych w zależności od sporządzanego wariantu

rachunku zysków i strat.

7. Pozostałe koszty - na tym koncie księguje się wszystkie

pozostałe koszty,

inne aniżeli ujmowane dotychczas na wymienionych kontach

układu

rodzajowego.

Po stronie Wn konta ujmuje się m.in.:
- składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych,
- składki na rzecz organizacji, do których przynależność nie jest

obowiązkowa,

- podróże służbowe obejmujące koszty przejazdów, noclegów i

diet związanych z

wyjazdami w celach służbowych,

- koszty reprezentacji i reklamy z podziałem na limitowane i

nielimitowane

zgodnie z przepisami prawa podatkowego,

- wypłaty ryczałtów za używanie przez pracowników własnych

samochodów w

celach służbowych.

Po stronie Ma konta „Pozostałe koszty" księguje się
- zmniejszenie tych kosztów oraz ich przeniesienie na koniec roku

obrotowego na konto "Wynik finansowy" w przypadku
sporządzania rachunku zysków i strat w wersji porównawczej
lub na konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych", gdy rachunek
zysków i strat sporządzany jest w wariancie kalkulacyjnym.

Umorzenie

Amortyzacja

Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń

Wynagrodzenia

Materiały

Zużycie materiałów i

energii

Rozrachunki

Usługi obce

Rozrachunki z ZUS

Ubezpieczenia

społeczne i inne

świadczenia

Rozrachunki

Podatki i opłaty

Pozostałe rozrachunki

Pozostałe koszty

rodzajowe

„

Rozliczenia kosztów

rodzajowych”

To konto służące do przeniesienia i rozliczenia kosztów według

rodzajów.

Konto to funkcjonuje na różnych zasadach w zależności od tego,

czy jednostka ewidencjonuje koszty na kontach układu

rodzajowego i następnie przenosi je na konta według typów

działalności (zespół 5), czy do ewidencji kosztów wykorzystuje

jedynie konta układu rodzajowego.

Po stronie Wn konta „Rozliczenie kosztów rodzajowych"
na koniec roku obrotowego księguje się;

- koszty ujęte na koncie „Koszt własny sprzedanych produktów" oraz na
koncie „Koszt obrotów wewnętrznych„;
- przeniesienie salda Ma tego konta na wynik finansowy.

Po stronie Ma konta „Rozliczenie kosztów rodzajowych"
księguje się głównie:

- poniesione w ciągu okresu dotyczące go koszty proste, w
korespondencji ze stroną Wn kont kosztów według typów działalności;
- poniesione w ciągu okresu koszty proste dotyczące przyszłych okresów
lub określające wykorzystane rezerwy na koszty przyszłych okresów;
- przeniesienie salda Wn (oznaczającego zmniejszenie stanu produktów)
na wynik finansowy.

Ewidencja kosztów w

układzie funkcjonalnym

Do ewidencji i rozliczania kosztów w układzie funkcjonalnym służą konta
zespołu 5 o nazwie „Koszty według typów działalności i ich

rozliczanie".

Podstawowy podział kont kosztów zespołu 5 dostosowany jest do potrzeb
sporządzania kalkulacyjnego wariantu rachunku zysków i strat i zawiera
następujące grupy kosztów:
• koszty działalności podstawowej,
• koszty działalności pomocniczej,
• koszty zarządu.
 

Podział na grupy kosztów w ramach układu funkcjonalnego określony jest z

jednej strony przez wymogi sprawozdawczości w zakresie rachunku

zysków i

strat, z drugiej zaś - przez potrzeby kierownictwa danej jednostki.

 

Koszty działalności podstawowej

Do ewidencji kosztów działalności podstawowej stanowiącej główny

przedmiot działalności jednostki służy konto o tej samej nazwie.

Przyjmując jako kryterium różne odmiany działalności podstawowej (np.
wytwarzanie wyrobów, wykonywanie usług, działalność handlowa), z

konta

„Koszty działalności podstawowej" można wyodrębnić następujące

konta:

• koszty działalności produkcyjnej z podziałem na bezpośrednie i

pośrednie;

• koszty działalności usługowej;
• koszty działalności handlowej, w tym koszty handlu detalicznego,

hurtu czy koszty zakupu;

• koszty produkcji i budowlano-montażowej.

Koszty działalności pomocniczej

Obejmują one koszty bezpośrednie i pośrednie wyodrębnionych

organizacyjnie

komórek danej jednostki świadczących różnego rodzaju usługi na

rzecz

podstawowej działalności produkcyjnej.

Do działalności pomocniczej zalicza się m.in. następujące usługi:
• wytwarzanie na potrzeby jednostki różnych rodzajów energii

(elektrycznej, cieplnej),

• usługi budowlane i instalacyjne,
• usługi transportowe (własne) świadczone na rzecz innych

rodzajów działalności danej jednostki,

• pełnienie innych funkcji pomocniczych, jak np. prowadzenie

stołówki, utrzymanie zakładowych obiektów socjalnych,
sprawowanie nadzoru nad domami mieszkalnymi.

Koszty zarządu

Zgodnie z Ustawą o rachunkowości (art. 28, ust. 2, pkt 2) przez

koszty zarządu

rozumie się koszty działania jednostki jako całości oraz

zarządzania nią.

Koszty te dzieli się z reguły na:
• koszty ogólnoadministracyjne, do których zalicza się m.in.:

wynagrodzenie kierownictwa i ubezpieczenia społeczne od tych
wynagrodzeń, zużycie materiałów biurowych, wynagrodzenia
pracowników administracji i pełniących funkcje kontrolne, doradcze,
ewidencyjne, koszty podróży służbowych krajowych i zagranicznych,
podatki, opłaty skarbowe, ubezpieczenia, opłaty pocztowe,
telekomunikacyjne, składki na rzecz orga nizacji społecznych;

• koszty ogólnogospodarcze, do których zaliczyć można zużycie

energii energetycznej i cieplnej w komórkach zarządu, amortyzację
środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
wykorzystywanych w komórkach zarządu, koszty utrzymania i
ochrony biur, magazynów, szkolenia, bezpieczeństwa i higieny
pracy, remonty i konserwację budynków administracji.

Rozliczenie kosztów

rodzajowych

Koszty działalności

podstawowej

Koszty ogólnego

zarządu

Koszty produkcji

pomocniczej i socjalnej

Koszty sprzedaży

Rozliczenie miedzyokr.

kosztów

1

2

3

4

5

Objaśnienia:

1.Przeniesienie kosztów ukł. rodzajowego obciążające
koszty produkcji podstawowej.
2.Przeniesienie kosztów ukł. rodzajowego w ciężar konta
koszty ogólnego zarządu.
3.Przeniesienie kosztów ukł. rodzajowego obciążające
koszty produkcji pomocniczej i socjalnej.
4.Przeniesienie kosztów ukł. rodzajowego obciążające
koszty sprzedaży.
5.Przeniesienie kosztów ukł. rodzajowego obejmujących
wiele okresów sprawozdawczych.

Ewidencja kosztów w układzie

rodzajowo –funkcjonalnym

Ewidencja kosztów w układzie rodzajowo-funkcjonalnym polega

na ujęciu kosztów zarówno na kontach układu rodzajowego, jak

i w układzie funkcjonalnym.

Księgowe ujęcie kosztów na kontach zespołu 4 i 5 przebiega w
następujący sposób:
1.Księgujemy koszty na kontach układu rodzajowego w
korespondencji z odpowiednimi kontami bilansowymi zespołu 0,
1, 2, 3 i 8.
2.Ze względu na to, że koszty poniesione w danym okresie
mogą dotyczyć zarówno okresu bieżącego, jak i przyszłych
okresów sprawozdawczych, w następnej kolejności koszty z
kont układu rodzajowego przenosi się za pośrednictwem konta
„Rozliczenie kosztów rodzajowych" na stronę Wn kont według
typów działalności, tj. na konto „Koszty działalności
podstawowej", „Koszty działalności pomocniczej", „Koszty
zarządu" - w przypadku kosztów dotyczących bieżącego okresu
sprawozdawczego. Koszty dotyczące przyszłych okresów
sprawozdawczych przenosi się natomiast na stronę Wn konta
„Rozliczenie międzyokresowe kosztów".

Rozliczenie międzyokresowe

kosztów

Ujęcie kosztów dotyczących przyszłych okresów

sprawozdawczych w bieżącym okresie w istotny sposób

zniekształciłoby wynik finansowy jednostki gospodarczej za dany

okres sprawozdawczy i pozostawałoby w sprzeczności z zasadą

periodyzacji oraz współmierności kosztów i przychodów.

Rozliczenie kosztów w czasie polega na:

 wyłączeniu z kosztów poniesionych w danym okresie tych
kosztów, które
dotyczą przyszłych okresów;

zaliczeniu do kosztów bieżącego okresu także pozycji kosztów,
które przypadają
na ten okres, ale zostaną poniesione w okresach przyszłych.

Przyjmując jako kryterium rozbieżności między poniesieniem
kosztów a wytworzeniem produktów wyróżnia się:

-rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne,
-rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne.

Rozliczenie międzyokresowe

kosztów czynne

Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne

(zgodnie z art. 35, ust. 1 Ustawy o rachunkowości)

występują wówczas, gdy poniesione w bieżącym okresie

koszty obejmują również okresy przyszłe. Poniesione

koszty obejmujące wiele okresów sprawozdawczych dzieli

się na liczbę tych okresów, których one dotyczą i w ten

sposób otrzymuje się kwotę kosztów przypadającą na

dany okres sprawozdawczy. Nierozliczona w danym roku

obrotowym część rozliczanych w czasie kosztów czynnych

stanowi składnik aktywów bilansu.

Do czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów można
zaliczyć m.in.:
- koszty zakupu;
- ubezpieczenia majątkowe;
- czynsze, dzierżawy, prenumeraty i inne opłaty płatne z góry;
- opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu;
- podatki i opłaty obciążające koszty;
- koszty przygotowania nowej produkcji poprzedzające
rozpoczęcie produkcji na skalę przemysłową.

Rozliczenie międzyokresowe

kosztów bierne

Rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne

(art. 39, ust. 2 Ustawy o rachunkowości)

występują wówczas, gdy do kosztów bieżącego okresu

zalicza się pewne elementy kosztów, które zostaną

poniesione w okresach późniejszych.

Rozliczeniu podlegają koszty przewidywane, a więc takie,

których wartość nie jest dokładnie oszacowana w

momencie ich rozliczania. Zaliczanie do kosztów

produktów części kosztów przewidywanych to nic innego,

jak tworzenie rezerw na koszty.

Do biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów zalicza się
m.in.:

- przewidywane koszty z tytułu gwarancji i rękojmi za
sprzedane, złożone
produkty długotrwałego użytku, np. pralki, samochody,
lodówki itp.;
- rezerwy na przewidywane koszty;
- rezerwy na przewidywane remonty.

Pojęcie wyniku finansowego

Wynik finansowy stanowi pieniężne wyrażenie rezultatów

działalności

gospodarczej. Dodatni wynik finansowy jest określany

mianem zysku, ujemny – stratą.

Najogólniej ujmując otrzymuje się go poprzez porównanie

przychodów

osiągniętych z różnych rodzajów działalności, z kosztami

ponoszonymi dla

osiągnięcia tych przychodów.

 

Wynik finansowy netto jest kategorią ukazującą rezultaty

działalności jednostki

gospodarczej, która łączy rachunek zysków i strat z bilansem.

Zgodnie z art. 42, ust. 1 Ustawy o rachunkowości, w

jednostkach

innych niż banki i zakłady ubezpieczeń, czynniki

kształtujące wynik

finansowy netto, to;
• wynik działalności operacyjnej, w tym z tytułu

pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych;

• wynik operacji finansowych;
• wynik operacji nadzwyczajnych;
• obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z

tytułu podatku dochodowego którego podatnikiem
jest jednostka, i płatności z nim zrównanych
(Podatek dochodowy wystąpi tylko w przypadku
dodatniego wyniku finansowego, tzn. zysku brutto)

Struktura wyniku finansowego

Działalność operacyjna

podstawowa

Wynik ze sprzedaży

Działalność operacyjna

pozostała

Wynik z pozostałej

działalności operacyjnej

Wynik z działalności

operacyjnej

Działalność finansowa

Wynik z działalności

finansowej

Wynik z działalności

gospodarczej

Wynik zdarzeń

nadzwyczajnych

Zdarzenia

nadzwyczajne

c.d. struktura wyniku finansowego

Wynik finansowy

brutto

Obciążenia wyniku

finansowego

Obowiązkowe obiążenia

wyniku finansowego

Wynik finansowy

netto

Wynik działalności operacyjnej

Stanowi różnicę między przychodami netto ze

sprzedaży produktów, towarów i materiałów, z

uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i

innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku

od towarów i usług, oraz pozostałymi

przychodami operacyjnymi a wartością

sprzedanych produktów, towarów i materiałów

wycenionych w kosztach wytworzenia albo

cenach nabycia lub zakupu, powiększoną o

całość poniesionych od początku roku

obrotowego kosztów ogólnych zarządu,

sprzedaży produktów, towarów i materiałów

oraz pozostałych kosztów operacyjnych.

Wynik działalności finansowych

Stanowi różnicę między przychodami

finansowymi, w szczególności z tytułu

dywidend (udziałów w zyskach), odsetek,

zysków ze zbycia inwestycji, aktualizacji

wartości inwestycji, nadwyżki dodatnich

różnic kursowych nad ujemnymi a kosztami

finansowymi, w szczególności z tytułu

odsetek, strat ze zbycia inwestycji,

aktualizacji wartości inwestycji, nadwyżki

ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi.

Wynik operacji nadzwyczajnych

stanowi różnicę między zyskami

nadzwyczajnymi a stratami nadzwyczajnymi.

Przychody – pojęcia podstawowe

„… wpływ korzyści ekonomicznych brutto (w okresie

obrachunkowym) z tytułu normalnej działalności

przedsiębiorstwa, jeśli powoduje on wzrost kapitału

własnego dokonany inną drogą zwiększenia wkładów

udziałowców”

/MSSF nr 18/

„Uprawdopodobnione powstanie w okresie

sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie

określonej wartości zobowiązań, które doprowadzą do

wzrostu kapitału włąsnego lub zmniejszenia jego

niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez

udziałowców lub właścicieli”

/ustawa o rachunkowości, art. 30 ust.1 pkt.30/

Przychody ze sprzedaży

Przychody ze sprzedaży stanowią kwoty należne lub uzyskane za

sprzedane produkty, towary i materiały wynikające z przemnożenia

sprzedanej ilości przez jednostkową cenę sprzedaży, skorygowane o

udzielone rabaty, bonifikaty i inne opusty i zmniejszone o należny

od tej sprzedaży podatek VAT.

Z punktu widzenia rachunkowości oraz przepisów

podatkowych

ważne jest ustalenie momentu sprzedaży!! Moment

uzyskania

przychodu musi być ściśle określony, ponieważ wielkość

podstawy

opodatkowania podatkiem dochodowym oraz VAT-em jest

uzależniona od wielkości uzyskanych w danym okresie

przychodów.

c.d. Przychody ze sprzedaży

Podstawę ewidencji przychodów ze sprzedaży mogą

stanowić;

1. Faktura VAT – wystawiona przynajmniej w 2

egzemplarzach

2. Faktury korygujące wystawione już po

udokumentowaniu sprzedaży (np.w przypadku
błędnie wystawionej faktury)

3. Dobowe i miesięczne raporty kas rejestrujących lub

raporty sklepowe, co ma szerokie zastosowanie
zwłaszcza w jednostkach handlu detalicznego

Do ewidencji przychodów ze sprzedaży służy

odpowiedni zestaw

kont niebilansowych (wynikowych) który zazwyczaj

obejmuje

konta:
- „przychody ze sprzedaży produktów”
- „przychody ze sprzedaży towarów”
- „przychody ze sprzedaży materiałów”

c.d. Przychody ze sprzedaży

Przychody uzyskane w wyniku sprzedaży

produktów, towarów i

materiałów są wykazywane po stronie Ct

odpowiednich kont zaś

ewentualne zmniejszenia przychodów są

księgowane po stronie Dt.

Na koniec roku obrotowego salda tych kont są

przenoszone na konto „Wynik finansowy”

Przykład

Zaksięgować poniższe operacje finansowe w spółce XYZ:
1. Faktura Vat za sprzedane produkty:
a) Wartość sprzedanych produktów w cenie sprzedaży netto

40 000

b) Należny podatek

8 800

2. Faktura VAT korygująca:
a) Zmniejszenie przychodu na skutek uznanych reklamacji

odbiorców 4 000

b) Korekta należnego podatku VAT 22%

880

3. Przeniesienie na koniec roku obrotowego przychodów ze

sprzedaży

produktów

Wynik finansowy

Przychody ze

sprzedaży

produktów

Rozrachunki z

odbiorcami

40
000

40
000

(1a)

4 000

4 000

(2a)

36
000

36
000

(3)

Rozliczenie

VAT

8 800

8 800

(1b)

880

880

(2b)

Koszt sprzedanych produktów

Do ewidencji kosztów sprzedanych produktów służy

zazwyczaj jedno konto o nazwie „Koszt

sprzedanych produktów”.

Po stronie Dt tego konta księgujemy:
- Wartość sprzedanych wyrobów gotowych i ewentualnie

półproduktów według cen ewidencyjnych,

- Odchylenia debetowe od cen ewidencyjnych produktów

przypadające na wyroby sprzedane,

- Odpis z tytułu trwałej utraty wartości zapasu produktów

gotowych

- Koszty sprzedaży oraz koszty zarządu jeśli nie sa wprost

przenoszone na konto „Wynik finansowy” lub „Rozliczenie
kosztów”

Po stronie Ct konta „Koszt sprzedanych produktów księgujemy:
- Wartość wyrobów gotowych i ewentualnie półproduktów

zareklamowanych i zwróconych przez odbiorców wg. cen
ewidencyjnych ( po uznaniu reklamacji)

- Odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych

c.d. Koszt sprzedanych produktów

Konto to może wykazywać w ciągu roku obrotowego

wyłącznie saldo debetowe, które wyraża pełny

rzeczywisty koszt sprzedanych produktów –

często określany mianem „Koszty własny

sprzedanych produktów” - lub tylko koszt

wytworzenia sprzedanych produktów, gdy nie

ujmuje się na tym koncie poniesionych kosztów

sprzedaży oraz kosztów zarządu.

Do konta „koszt sprzedanych produktów” celowe jest

prowadzenie ewidencji szczegółowej w sposób

umożliwiający ustalenie wyniku na sprzedaży każdej

odmiany sprzedawanych produktów lub

wyodrębnionych zakładów

Przykład – koszt sprzedanych produktów

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
S – suma dotychczas zarejestrowanych kosztów.
1. Rozchód (wydanie) sprzedanych wyrobów gotowych według

cen ewidencyjnych. – 20 000

2. Zwrot wyrobów gotowych zareklamowych przez odbiorców

wegług cen ewidencyjnych – 2 000

3. Narzut odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na

sprzedane wyroby gotowe:

a) odchylenia debetowe, a także odpis z tytułu trwałej utraty

wartości produktów gotowych - 900

b) Odchylenia kredytowe - 100
4. Przeniesienie w końcu roku poniesionych kosztów sprzedaży
5. Przeniesienie w końcu roku poniesionych kosztów zarządu
6. Przeniesienie w końcu roku kosztów sprzedanych produktów w

przypadku, gdy jednostka sporządza:

a) Porównawczy rachunek zysków i strat
b) Kalkulacyjny rachunek zysków i strat

Produkty gotowe

Odchylenia od cen

ewidencyjnych

produktów

Koszty sprzedaży

Koszty zarządu

Koszt sprzedanych

produktów

Rozliczenie kosztów

Wynik finansowy

20 000

20 000

(1)

2 000

2 000

(2)

Sp) 60
000

Sp) 3 000

Sp) 6 000

Sp) 19
000

900

900

6 000

6 000

19 000

19 000

43 800

43 800

(6a
)

(3a
)
(3b
)

(4)

(5)

(6b
)

100

100

45 900

45 900

Koszt sprzedanych towarów i

materiałów

Do ustalenia i ewidencji kosztów sprzedanych towarów

i materiałów służą z reguły dwa odrębne konta:

- „Wartość sprzedanych towarów według cen zakupu”
- „Wartość sprzedanych materiałów według cen

zakupu”

Na stronie debet tych kont księguje się:
- Wartość sprzedanych towarów lub materiałów w cenach

ewidencyjnych;

- Odchylenia debetowe od cen ewidencyjnych przypadające na

materiały sprzedane.

Po stronie Ct księgujemy:
- Zmniejszenia wynikające z uznanych reklamacji;
- Odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych

Na koniec roku roku obrotowego wykazują salda debetowe, które

na dzień bilansowy są przenoszone na konto „Wynik

bilansowy”.

Na podstawie przedstawionych sposobów ewidencji

przychodów oraz kosztów sprzedanych produktów,

towarów i materiałów można obliczyć w sposób

statystyczny wynik ze sprzedaży.

A

Przychody ze sprzedaży towarów i

produktów

110 000

I

Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów

74 000

II

Przychody ze sprzedaży produktów

36 000

B

Koszt sprzedanych towarów i produktów

78 000

I

Wartość sprzedanych towarów i materiałów

59 100

II

Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

18 900

C

Zysk/Strata brutto ze sprzedaży (A-B)

32 000

D

Koszty sprzedaży

6 000

E

Koszty ogólnego zarządu

19 000

F

Zysk/Strata ze sprzedaży (C-D-E)

7 000

Przychody i koszty tworzące wynik ze sprzedaży – wariant
kalkulacyjny

Pozostałe koszty i przychody

operacyjne

Wynik na pozostałej działalności operacyjnej stanowi

różnicę między osiągniętymi pozostałymi przychodami

operacyjnymi a poniesionymi pozostałymi kosztami

operacyjnymi.

Zgodnie z UoR pozostałe koszty i przychody operacyjne to koszty i przychody

związane bezpośrednio z

działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności z:

-

Działalnością socjalną,

-

Ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości
niematerialnych i prawnych,

-

Odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,
nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publiczno-
prawnym nie obciążających kosztów,

-

Utworzeniem i rozwiązaniem rezerw z wyjątkiem rezerw związanych z
operacjami finansowymi,

-

Odpisami aktualizującymi wartości aktywów i ich korekt, z wyjątkiem odpisów
obciążających koszty wytworzenia sprzedanych produktów lub sprzedanych
towarów, kosztów sprzedaży lu koszty finansowe,

-

Odszkodowaniami, karami i grzywnami,

-

Przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny
aktywów, a tym także środków pieniężnych na inne cele niż nabycie lub
wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości
niematerialnych i prawnych.

/ustawa o rachunkowości, art. 3 ust.32

c.d. Pozostałe koszty i przychody

operacyjne

Przykładowy zakres operacji stanowiących pozostałe koszty i przychody
operacyjne:

Pozostałe koszty operacyjne

Pozostałe przychody

operacyjne

1. Wartość netto sprzedanych lun

zlikwidowanych środków trwałych

oraz wartości niematerialnych i

prawnych.

2. Koszty poniesione w związku z

likwidacją lub sprzedażą środków

trwałych.

3. Odpisy aktualizujące wartość

należności.

4. Opisane należności przedawnione,

umorzone i nieściągalne.

5. Utworzenie rezerw na

przewidywane zobowiązania i

straty.

6. Zapłacone kary, grzywny i

odszkodowania.

7. Koszty utrzymania zakładowych

obiektów socjalnych.

8. Wartość nieodpłatnie

przekazanych składników

aktywów trwałych i obrotowych

(darowizny).

9. Odpisy z tytułu trwałej utraty

wartości zapasów materiałów.

1. Należne lub uzyskane przychody

za sprzedane środki trwałe oraz

wartości niematerialne i prawne.

2. Wartość przyjętych do magazynu

odzysków z likwidacji środków

trwałych.

3. Odpisane zobowiązania

przedawnione i umorzone.

4. Przywrócenie utraconej wartości

należności.

5. Rozwiązanie rezerw utworzonych

na przewidywane zobowiązania i

straty.

6. Należne i uzyskane kary i

odszkodowania.

7. Wartość nieodpłatnie

otrzymanych składników aktywów

trwałych i obrotowych (darowizny)

8. Dofinansowanie kosztów

uzyskania obiektów socjalnych.

Przykład – pozostałe koszty operacyjne

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
1. Wartość netto środków trwałych oraz wartości niematerialnych

i prawnych sprzedanych, zlikwidowanych oraz nieodpłatnie
przekazanych – 10 000

2. Odpisanie należności przedawnionych, umorzonych i

nieściągalnych – 1 000

3. Odpisy aktualizujące należności – 3 000
4. Zapłata odszkodowań, kar i grzywien – 4 000
5. Odpisy aktualizujące (zmniejszające) wartość zapasów

materiałów – 4 000

6. Przeniesienie łącznej kwoty pozostałych kosztów operacyjnych

poniesionych w ciągu roku obrotowego.

Środki trwałe, wartości

niematerialne i prawne

10 000

Rozrachunki z odbiorcami

Odpisy aktualizujące

należności

Rachunek bieżący

Odchylenia od cen

ewidencyjnych

materiałów

Pozostałe koszty

operacyjne

10 000

1 000

1 000

3 000

3 000

4 000

4 000

4 000

4 000

2

1

3

4

5

22 000

Wynik finansowy

22 000

6

Przykład – pozostałe przychody operacyjne

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
1. Przychody ze sprzedaży środków trwałych oraz wartości

niematerialnych i prawnych sprzedanych, zlikwidowanych oraz
nieodpłatnie przekazanych –

15 000
1. Odpisanie zobowiązań przedawnionych, umorzonych i

nieściągalnych – 500

2. Korekta odpisów aktualizujących - 900
3. Otrzymane odszkodowania i kar – 5 000
4. Wartość otrzymanych nieodpłatnie składników aktywów

obrotowych – 1 000

5. Przeniesienie łącznej kwoty pozostałych przychodów

operacyjnych osiągniętych w ciągu roku obrotowego.

Rozrachunki z odbiorcami

Rozrachunki z

dostawcami

Odpisy aktualizujące

należności

Rachunek bieżący

Materiały, towary

Pozostałe przychody

operacyjne

Wynik finansowy

15 000

15 000

500

500

900

900

5 000

5 000

1 000

1 000

22 400

22 400

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

Pozostałe koszty i przychody

operacyjne

Na podstawie danych liczbowych możemy obliczyć wynik

osiągnięty na

pozostałej działalności operacyjnej:

Pozostałe przychody operacyjne

22 400

Pozostałe koszty operacyjne

22 000

= wynik (zysk) na pozostałej działalności operacyjnej

400

Suma wyniku ze sprzedaży i wyniku na pozostałej działalności

operacyjnej

stanowi wynik na działalności operacyjnej. W omawianym

przypadku jego

wyliczenie wygląda następująco:

Wynik ze sprzedaży

7 000

+ wynik na pozostałej działalności operacyjnej

4

00

= wynik (zysk) na działalności operacyjnej

7 400

Przychody i koszty finansowe

Ustawa o rachunkowości w art. 42 ust. 3 określa wynik

na operacjach finansowy jako różnicę między

przychodami finansowymi, a w szczególności z

tytułu dywidend (udziałów w zyskach), odsetek,

zysków ze zbycia inwestycji, aktualizacji wartości

inwestycji, nadwyżki dodatnich różnic kursowych

nad ujemnymi a kosztami finansowymi, w

szczególności z tytułu odsetek, strat ze zbycia

inwestycji, aktualizacji wartości inwestycji, nadwyżki

ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi, z

wyjątkiem odsetek, prowizji, dodatnich i ujemnych

różnic kursowych, o których mowa w art. 28 ust. 4 i

ust. 8 pkt. 2.

c.d. Przychody i koszty finansowe

Przykładowy zakres operacji stanowiących koszty i przychody finansowe:

Koszty finansowe

Przychody finansowe

1. Wartość w cenach nabycia

sprzedanych aktywów finansowy

(udziałów, akcji i innych papierów

wartościowych) zarówno długo-

jak i krótkoterminowych.

2. Odpisy aktualizujące

(zmniejszające) wartość aktywów

finansowych.

3. Odsetki i prowizje od

zaciągniętych kredytów i

pożyczek.

4. Dyskonto weksli własnych oraz

weksli obcych dyskontowych w

banku.

5. Opłaty z tytułu leasingu

finansowego.

6. Ujemne różnice kursowe.

7. Odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie

zobowiązań.

8. Utworzenie rezerw na przyszłe

zobowiązania w związku z

dokonywanymi operacjami

finansowymi.

1. Przychody ze sprzedaży aktywów

finansowych (udziałów, akcji,

innych papierów wartościowych)

zarówno długoterminowych jak i

krótkoterminowych.

2. Otrzymane dywidendy od

posiadanych akcji i udziałów.

3. Odsetki od udzielonych pożyczek

oraz od lokat i wkładów

bankowych.

4. Dyskonto weksli i czeków obcych

oraz papierów wartościowych.

5. Dodatnie różnice kursowe.

6. Otrzymane, a także należne

odsetki za zwłokę w spłacie

należności.

7. Rozwiązanie niewykorzystanych

rezerw utworzonych w ciężar

kosztów finansowych.

Przykład – koszty finansowe

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
1. Wartość w cenach nabycia sprzedanych składników

długoterminowych aktywów finansowych – 12 000

2. Odpisy aktualizujące (zmniejszające) wartość

długoterminowych aktywów finansowych- 2 000

3. Odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek zapłacone z

rachunku bankowego – 1 000

4. Ujemne różnice kursowe z tytułu rozrachunków w walucie

obcej – 500

5. Utworzenie rezerw na przyszłe zobowiązania związane z

operacjami finansowymi – 3 000

6. Przeniesienie na dzień bilansowy łącznej kwoty kosztów

finansowych poniesionych w ciągu roku obrotowego.

Koszty finansowe

Długoterminowe aktywa

finansowe

Odpisy aktualizujące

długoterminowe aktywa

finansowe

Rachunek bankowy

Rozrachunki z odbiorcami

i dostawcami

Rezerwy

Wynik finansowy

12 000

12 000

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

2 000

2 000

1 000

1 000

500

500

3 000

3 000

18 500

18 500

Przykład – przychody finansowe

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
1. Przychody ze sprzedaży aktywów finansowych – 24 000
2. Otrzymane dywidendy od posiadanych akcji i udziałów – 4 000
3. Otrzymane odsetki od udzielonych pożyczek oraz lokat i

wkładów bankowych – 500

4. Dodatnie różnice kursowe od stanu środków pieniężnych - 900
5. Przeniesienie na dzień bilansowy łącznej kwoty przychodów

finansowych osiągniętych w ciągu roku obrotowego.

Przychody finansowe

Rachunek bankowy

Wynik finansowy

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

29 400

29 400

24 000

24 000

4 000

4 000

500

500

900

900

Jak wynika ze schematów wynik na operacjach finansowych

wynosi:

przychody finansowe 29

400

-koszty finansowe 18

500

= wynik (zysk) na operacjach finansowych

10 900

Suma dotychczasowych obliczonych wyników cząstkowych

stanowi wynik na

działalności gospodarczej. W naszym przykładzie wynosi on:

wynik ze sprzedaży

7 000

+ wynik na pozostałej działalności operacyjnej

400

+ wynik na działalności finansowej

10 900

= wynik (zysk) na działalności gospodarczej

18 300

Straty i zyski nadzwyczajne

Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o rachunkowości

przez zyski i straty nadzwyczajne należy rozumieć

straty i zyski powstające na skutek zdarzeń

trudnych do przewidzenia, poza działalnością

operacyjną jednostki i niezwiązane z ryzykiem

ogólnym jej prowadzenia.

/ustawa o rachunkowości Art. 3 ust. 33/

Według Międzynarodowych Standardów

Rachunkowości nr 8 „pozycje nadzwyczajne są

to przychody lub koszty wynikłe z transakcji

lub zdarzeń, które wyraźnie różnią się od

normalnej działalności przedsiębiorstwa i

które nie będą się często ani regularnie

powtarzać.”

Przykładowy zakres operacji stanowiących koszty i przychody finansowe:

c.d. Straty i zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Zyski nadzwyczajne

1. Wartość netto aktywów trwałych i

obrotowych utraconych

(zniszczonych) na skutek zdarzeń

losowych nie nadających się do

dalszego wykorzystania.

2. Koszty usuwania skutków zdarzeń

losowych.

3. Utworzenie rezerw na pewne lub

bardzo prawdopodobne przyszłe

zobowiązania spowodowane

zdarzeniami niezwiązanymi z

ogólnym ryzykiem prowadzenia

działalności.

1. Otrzymane odszkodowania od

firm ubezpieczeniowych za utratę

lub zniszczenie aktywów trwałych

i obrotowych w wyniku zdarzeń

losowych.

2. Uzyskane przychody ze sprzedaży

składników majątkowych, które

uległy uszkodzeniu na skutek

zdarzeń losowych.

3. Wartość składników majątkowych

uszkodzonych wskutek zdarzeń

losowych, ale nadających się

jeszcze do dalszego

wykorzystania.

4. Rozwiązanie rezerwy utworzonych

na pewne lub bardzo

prawdopodobne przyszłe

zobowiązania spowodowane

zdarzeniami niezwiązanymi z

ogólnym ryzykiem prowadzenia

działalności.

Przykład – straty nadzwyczajne

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
1. Wartość netto środków trwałych utraconych bądź zniszczonych

na skutek zdarzeń losowych – 20 000

2. Koszty wykonanych przez obce jednostki prac związanych z

usuwaniem skutkó zdarzeń losowych – 1 000

3. Utworzenie rezerwy na już pewne przyszłe zobowiązania

spowodowane zdarzeniami niezwiązanymi z ogólnym ryzykiem
prowadzenia działalności –

2 000.
4. Przeniesienie na dzień bilansowy łącznej kwoty strat

nadzwyczajnych poniesionych w ciągu roku obrotowego.

Straty nadzwyczajne

Środki trwałe

Wynik finansowy

Rozrachunki z

dostawcami

Rezerwy

20 000

20 000

1 000

1 000

2 000

2 000

23 000

23 000

(1)

(2)

(3)

(4)

Przykład – straty nadzwyczajne

Zaksięgować następujące operacje w sp. XYZ:
1. Odszkodowania otrzymane za straty spowodowane

zdarzeniami losowymi –

12 000
2. Przychody ze sprzedaży rzeczowych składników aktywów

uszkodzonych na skutek zdarzeń losowych – 5 000

3. Wartość przyjętych do magazynu składników majątkowych

uszkodzonych na skutek zdarzeń losowych – 1 000

4. Przeniesienie na dzień bilansowy łącznej kwoty zysków

nadzwyczajnych osiągniętych w ciągu roku obrotowego.

Zyski nadzwyczajne

Rachunek bankowy

Pozostałe rozrachunki

Materiały, towary

Wynik finansowy

12 000

12 000

5 000

5 000

1 000

1 000

18 000

18 000

(3)

(2)

(1)

(4)

Jak wynika ze schematów wynik zdarzeń nadzwyczajnych wynosi:
Zyski nadzwyczajne 18

000

-straty nadzwyczajne -23

000

= wynik (strata) zdarzeń nadzwyczajnych

- 5 000

Ten ujemny wynik spowoduje zmniejszenie obliczonego wcześniej

wyniku 9zysku)

na działalności gospodarczej, w rezultacie czego wynik finansowy

brutto

wyniesie:

Wynik (zysk) na działalności gospodarczej

18 300

-wynik zdarzeń nadzwyczajnych

- 5 000

= wynik finansowy brutto

13 300

Obowiązkowe obciążenia wyniku

finansowego

Do obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego zalicza

się:

- Podatek dochodowy od osób prawnych lub osób

fizycznych,

- Wpłaty z zysku wnoszone przez przedsiębiorstwa

państwowe oraz jednoosobowe spółki Skarbu Państwa.

Wynik finansowy

brutto

Obowiązkowe

obciążenia

Wynik finansowy

netto

W związku z tym, że ustalony na podstawie ksiąg
rachunkowych wynik finansowy brutto z reguły nie jest
równy podstawie opodatkowania podatkiem
dochodowym, tj. dochód w rozumieniu ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych pojawiły się
dwa odmienne określenia tego samego wyniku, a
mianowicie:

 Wynik finansowy księgowy (brutto), przez
który należy rozumieć wynik obliczony według
zasad zawartych w ustawie o rachunkowości lub
inaczej, który został obliczony zgodnie z prawem
bilansowym,

Wynik finansowy podatkowy, który należy
interpretować jako wynik obliczony według zasad
zawartych w ustawie o podatku dochodowym od
osób prawnych lub inaczej, który został obliczony
zgodnie z prawem podatkowym.

Odzwierciedlenie wyniku
finansowego w rachunku

zysków i strat

W wariancie kalkulacyjnym przychodom osiągniętym ze
sprzedaży produktów przeciwstawia się koszty sprzedanych
produktów gotowych, tj. koszt wytworzenia sprzedanych
produktów, koszty sprzedaży oraz koszty zarządu.

Wariant kalkulacyjny

I. Wartość sprzedanych

towarów i materiałów ( w cenie

zakupu)

I. Przychody ze sprzedaży

towarów i materiałów

II. Koszty sprzedanych

produktów:

II. Przychody ze sprzedaży

produktów

a) Koszt wytworzenia

sprzedanych produktów

b) Koszty sprzedaży

c) Koszty ogólnego zarządu

III. Zysk ze sprzedaży

III. Strata ze sprzedaży

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

I.Przychody netto ze sprzedaży produktów
II.Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty  sprzedanych  produktów,  towarów  i  materiałów

I.Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II.Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży
E.

Koszty ogólnego zarządu

F.

Zysk (strata) ze sprzedaży  (C-D-E)

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne
I.

Zysk z działalności operacyjnej (F+G-H)

J.

Przychody finansowe

K.

Koszty finansowe

L.

Zysk z działalności gospodarczej (I+J-K)

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)
O. Podatek dochodowy

P.

Pozostałe obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

R.

Zysk (strata) netto (N-O-P)

Rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny) – schemat uproszczony

Źródło: UOR, 2000 r.

Odzwierciedlenie wyniku finansowego w

rachunku zysków i strat

W wariancie porównawczym przychodom uzyskanym ze
sprzedaży produktów przeciwstawia się poniesione koszty
rodzajowe.

Wariant porównawczy

I.

Wartość sprzedanych towarów i

materiałów ( w cenie zakupu)

I. Przychody ze sprzedaży towarów i

materiałów.

II. Koszty według rodzajów:

II. Przychody ze sprzedaży

a) Amortyzacja

II. Zmiany stanu produktów (korekta

przychodu):

b) Zużycie materiałów i energii

a) Zwiększenie (wartość dodatnia)

c) Usługi obce

b) Zmniejszenie (wartość ujemna)

d) Podatki i opłaty

e) Wynagrodzenia

f) Ubezpieczenia społeczne i inne

świadczenia

e) Pozostałe koszty

III. Zyski na sprzedaży

A.

Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
I.Przychody netto ze sprzedaży produktów
II.Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość
ujemna)
III.Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV.Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B.

Koszty działalności operacyjnej
I.

Amortyzacja

II.

Zużycie materiałów i energii

III.

Usługi obce

IV.

Podatki i opłaty

V.

Wynagrodzenia

VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C.

Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)

G.

Pozostałe przychody operacyjne

H.

Pozostałe koszty operacyjne

I.

Zysk z działalności operacyjnej (F+G-H)

J.

Przychody finansowe

K.

Koszty finansowe

L.

Zysk z działalności gospodarczej (I+J-K)

M.

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

N.

Zysk (strata) brutto (L+/-M)

O.

Podatek dochodowy

P.

Pozostałe obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

R.

Zysk (strata) netto (N-O-P)

Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

W wariancie porównawczym w którym są

wykazywane poniesione w danym okresie koszty

rodzajowe ustalenie tej ich części, która dotyczy

wyłącznie sprzedanych produktów stanowi istotny

problem. Dla ustalenia prawidłowego wyniku

należy wyliczyć wielkości, które skorygują wielkość

przychodów ze sprzedaży umożliwiając

porównanie ich z kosztami układu rodzajowego. Są

nimi:

- Zmiana stanu produktów,
- Koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby

jednostki.

c.d. Odzwierciedlenie wyniku

finansowego w rachunku zysków i strat

Księgowy sposób ustalania zmian

stanu produktów

Rozliczenie kosztów

Koszty sprzedanych

produktów (obejmujące:

koszt własny sprzedanych

produktów, koszty

sprzedaży, koszty

zarządu, koszty handlu)

Przeniesienie salda Ct
(zwiększenie stanu
produktów)

Koszty rodzajowe
przeniesione na konta
układu kalkulacyjnego

Przeniesienie salda Dt
(zmniejszenie stanu
produktów)

Reasumując…

Zasadnicza różnica między porównawczym a

kalkulacyjnym wariantem rachunku zysków i strat

polega na sposobie ujęcia kosztów.

W wariancie porównawczym wszystkie koszty z

kont układu rodzajowego przenosi się

bezpośrednio na stronę Dt konta „Wynik

finansowy" i saldo konta „Rozliczenie kosztów

rodzajowych" oznaczające zmianę stanu

produktów.

Natomiast w wersji kalkulacyjnej rachunku zysków

i strat bezpośrednio na wynik finansowy przenosi

się koszt wytworze nia danych produktów, koszty

zarządu oraz koszty sprzedaży.

Rozliczenie i podział wyniku

finansowego

Podział zysku finansowego dokonuje się:
- W spółkach prawa handlowego na podstawie

prawomocnych uchwał walnego zgromadzenia
akcjonariuszy i udziałowców

- W przedsiębiorstwach państwowych na podstawie

uchwały samorządu załogi

- W spółdzielniach na podstawie uchwały walnego

zgromadzenia

- W spółkach komandytowych, jawnych i cywilnych

na podstawie decyzji właściciela lub właścicieli

 Spółki akcyjne – obligatoryjny i fakultatywny

podział zysku – 8% zysku netto zgodnie z Kodeksem
handlowym przeznacza się na powiększenie kap.
zapasowego do wysokości 1/3 kapitału zakładowego.
Ponadto SA może tworzyć kapitał rezerwowy na
pokrycie szczególnych strat i wydatków. Po
dokonaniu tych odpisów wspólnicy mają prawo do
całego zysku wykazanego w bilansie po jego
zweryfikowaniu u zatwierdzeniu.

 Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – nie

ma obowiązku dokonywania odpisów zysku na kap.
zapasowy chyba, że umowa spółki mówi inaczej

c.d. Rozliczenie i podział wyniku

finansowego

 Przedsiębiorstwa państwowe – ustawa o

działalności finansowej przedsiębiorstw – zysk po
opodatkowaniu podatkiem dochodowym i odliczeniu
wpłat na rzecz budżetu państwa może być
przeznaczony na:

- Fundusze celowe,
- Fundusz nagród dla pracowników,
- Dofinansowanie zakładowego funduszu świadczeń

socjalnych

 Spółdzielnie – zysk może być rozdysponowany na

dywidendy członków, na cele rozwojowe oraz na inne
cele. Wszystkie jednostki mogą pokrywa ćz wyniku
finansowego straty bilansowe powstałe w poprzednich
okresach sprawozdawczych.

c.d. Rozliczenie i podział wyniku

finansowego

Rozliczenie wyniku

finansowego

Wynik finansowy

Kapitał zapasowy

Kapitał rezerwowy

Rozrachunki z

akcjonariuszami

Rozrachunki z

pracownikami

Wynik finansowy

(4)

(1)

(2)

(3)

(5)

(6)

Objaśnienia – ewidencja rozliczenia wyniku
finansowego

1. Przeksięgowanie zysku netto za rok ubiegły.
2. Przeksięgowanie straty netto za rok ubiegły.
3. Przeksięgowanie części zysku netto na kapitał

zapasowy.

4. Przeksięgowanie części zysku netto na kapitał

rezerwowy.

5. Przeksięgowanie części zysku netto na wypłaty

dywidend dla akcjonariuszy.

6. Przeksięgowanie części zysku netto na premie i

nagrody dla pracowników.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ