kryteria diagnostyczne, podział, obraz kliniczny,

przebieg, rokowanie

UM

UM

WWL -8/II

WWL -8/II

Kryteria diagnostyczne

- Epizod depresyjny

Łagodny

Łagodny

Umiarkowa

Umiarkowa

ny

ny

Ciężki

Bez objawów z

Bez objawów z

objawami

objawami

psychot. psychot.

psychot. psychot.

Objawy

główne

co najmniej

2

co najmniej

2

wszystkie 3

Objawy

dodatkowe

co najmniej

2

3 - 4

co najmniej 4

Nasilenie

bez ciężkich

objawów

część objawów

może osiągać

znaczne

nasilenie

znaczne nasilenie części

lub wszystkich objawów

Czas

trwania

epizodu

co najmniej

2 tyg.

co najmniej

2 tyg.

przy szczególnie dużym

nasileniu rozpoznanie można

postawić przed upływem 2 tyg.

Funkcjonow.

społeczne

utrudnia, lecz

nie zatrzyma

całk.

codziennego

funkcjonowania

wyraźnie trudn.

z

wykonywaniem

codziennych

obowiązków

uniemożliwia codzienne

wykonywanie

obowiązków, prócz

drobnych czynności

Objawy

psychotyczn

e

----

----

urojenia
---- omamy lub
osłupienie
depr

Kryteria diagnostyczne

HIPOMANIA

HIPOMANIA

A.

A.

Nastrój podwyższony lub drażliwy w

Nastrój podwyższony lub drażliwy w

stopniu zdecydowanie nieprawidłowym

stopniu zdecydowanie nieprawidłowym

dla danej osoby utrzymujący się co

dla danej osoby utrzymujący się co

najmniej przez 4 kolejne dni.

najmniej przez 4 kolejne dni.

B.

B.

Występują co najmniej 3 z n/w

Występują co najmniej 3 z n/w

objawów

objawów prowadzące do zaburzenia
funkcjonowania:

1.

1.

Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

2. Wzmożona rozmowność

2. Wzmożona rozmowność

3. Trudności z koncentracją uwagi

3. Trudności z koncentracją uwagi

4. Zmniejszona potrzeba snu

4. Zmniejszona potrzeba snu

5. Zwiększone libido

5. Zwiększone libido

6. Lekkomyślne i mało przewidywalne

6. Lekkomyślne i mało przewidywalne

zachowanie

zachowanie

(nieprzemyślane wydatki)

(nieprzemyślane wydatki)

7. Wzmożona łatwość kontaktów

7. Wzmożona łatwość kontaktów

interpersonalnych,

interpersonalnych,

brak dystansu.

brak dystansu.

Wykluczanie przyczyn zw. ze
stosowaniem substancji
psychoaktywnych, czy zaburzeń
organicznych

MANIA

MANIA

A.

A.

Dominacja wzmożonego nastroju,

Dominacja wzmożonego nastroju,

wyraźnie nieprawidłowego dla danej

wyraźnie nieprawidłowego dla danej

osoby. Zmiana nastroju jest wyraźna i

osoby. Zmiana nastroju jest wyraźna i

utrzymuje się co najmniej przez 7 dni.

utrzymuje się co najmniej przez 7 dni.

B.

B.

Występują co najmniej 3 z n/w objawów

Występują co najmniej 3 z n/w objawów

prowadzące do zaburzenia

prowadzące do zaburzenia

funkcjonowania

funkcjonowania:

1.

1.

Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

2. Wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)

2. Wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)

3. Gonitwa myśli

3. Gonitwa myśli

4. Utrata normalnych zachowań społecznych,

4. Utrata normalnych zachowań społecznych,

prowa-

prowa-

dząca do zachowań niedostosowanych

dząca do zachowań niedostosowanych

społecznie.

społecznie.

5. Zmniejszona potrzeba snu

5. Zmniejszona potrzeba snu

6. Wzmożona samoocena lub poczucie

6. Wzmożona samoocena lub poczucie

wyższości

wyższości

7. Stałe zmiany aktywności bądź planów

7. Stałe zmiany aktywności bądź planów

8. Zachowania lekkomyślne, ryzykowne

8. Zachowania lekkomyślne, ryzykowne

9. Nadmiernie wzmożone libido,

9. Nadmiernie wzmożone libido,

niekontrolowane

niekontrolowane

zachowania seksualne.

zachowania seksualne.

Mania z obj. psychotycznymi

Mania z obj. psychotycznymi

:

:

zawyżona są-moocena, idee

zawyżona są-moocena, idee

wielkościowe przechodzące w urojenia

wielkościowe przechodzące w urojenia

wielkościowe, podejrzliwość

wielkościowe, podejrzliwość





w uro-

w uro-

jenia prześladowcze, gonitwa myśli,

jenia prześladowcze, gonitwa myśli,

słowotok, podniecenie i aktywność

słowotok, podniecenie i aktywność.

Spektrum zaburzeń afektywnych wg

koncepcji Akiskala. Obejmuje 7 grup

zaburzeń:

Spektrum zaburzeń afektywnych wg

koncepcji Akiskala c.d.:

Spektrum zaburzeń afektywnych wg

koncepcji Akiskala c.d.:

Obowiązujące systemy klasyfikacyjne tylko w małym stopniu uwzględniają
przedstawiona koncepcję

Podział

Stany depresyjne występujące w przebiegu zaburzeń

Stany depresyjne występujące w przebiegu zaburzeń

afektywnych są często nazywane w psychiatrii

afektywnych są często nazywane w psychiatrii

europejskiej „depresjami endogennymi”. Z kolei

europejskiej „depresjami endogennymi”. Z kolei

psychiatrzy amerykańscy używają określenia „duża

psychiatrzy amerykańscy używają określenia „duża

depresja” [

depresja” [

major depression

major depression

].

].

Zespoły depresyjne

Zespoły depresyjne

typu endogennego mogą

typu endogennego mogą

przybierać obraz typowy [

przybierać obraz typowy [

zaburzenia podstawowego

zaburzenia podstawowego

nastroju, anhedonia, zobojętnienie, brak satysfakcji,

nastroju, anhedonia, zobojętnienie, brak satysfakcji,

spadek aktywności i.t.p.

spadek aktywności i.t.p.

].

].

Może się jednak zdarzyć, że zespoły depresyjne

Może się jednak zdarzyć, że zespoły depresyjne

przybierają obraz atypowy – w którym jedynie występują

przybierają obraz atypowy – w którym jedynie występują

pewne elementy depresji przy braku wyraźniejszych

pewne elementy depresji przy braku wyraźniejszych

zaburzeń nastroju [

zaburzeń nastroju [

depresja poronna, subdepresja

depresja poronna, subdepresja

].

].

Depresja typowa endogenna – obraz

kliniczny

o

b

ja

w

y

o

b

ja

w

y

w

tó

rn

e

w

tó

rn

e

Depresja atypowa – poronna

(subdepresja)



Poszczególne objawy i cechy wykazują małe nasilenie,
niektóre nie wystepują, a na pierwszy plan wysuwają się 1-2
objawy, które dominują.



Obraz kliniczny depresji poronnych nie spełnia wymogów
zawartych w kryteriach diagnostycznych depresji wg ICD-10
i DSM-IV



W obrazie klinicznym depresji poronnej:

- nie jest zauważalne przez p-ta, ani nie ujawnia bad.
psychiatryczne [obniżenie nastroju (smutek, zobojętnienie,
przygnębienie)];
- mogą występować natomiast jako objawy zespołu np..
[zaburzenia snu, bóle głowy, natręctwa].

Depresja maskowana – obraz

kliniczny



Stanowią szczególną postać depresji poronnych, a chorzy
zanim trafią do psychiatry korzystają z pomocy lekarzy innych
specjalności uzyskując pomoc objawową, często nieskuteczną.



Prawdopodobnie najczęstszą maską depresji są: zaburzenia
snu



Do częstych masek depresji należą zespoły w których gł.
objawem jest przewlekle utrzymujący się lęk.



W obrazie klinicznym depresji maskowanych też mogą
dominować zaburzenia wegetatywne (zaburzenia
psychofizjologiczne i psychosomatyczne gł. dot. ukł. krążenia
lub przewodu pokarmowego).
Mogą też występować różnorodne z. bólowe (bóle głowy, bóle
kręgosłupa).

Zaburzenia afektywne

dwubiegunowe

Obejmują grupę nawracających zaburzeń afektywnych, w

których przebiegu występują przeciwstawne zaburzenia nastroju

i aktywności:

zespoły depresyjne i stany maniakalne [z.a.d. typ I]

lub

zespoły depresyjne i stany hipomanii [z.a.d. typ II].

Wymienione stany chorobowe u większości chorych są

oddzielone ok.. remisji, jednak u części osób pojawiają się

bezpośrednio po sobie.
Akiskal – wyodrębnia tzw. spektrum z.a.d.
Obecny stan wiedzy medycznej nie pozwala na rozstrzygnięcie

czy postacie kliniczne o których mówi Akiskal są szczególnymi

formami przebiegu jednego schorzenia, czy też są odrębnymi

schorzeniami.
Ocenia się, że rozpowszechnienie z.a.d. wynosi 0,4 – 1,5%
Wg Akiskala rozpowszechnienie z.a.d. sięgać ma 5%.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe

- obraz kliniczny

Pierwszy epizod może wystąpić w każdym wieku,

najczęściej pomiędzy 20-30 r.ż.
Obraz kliniczny manii jest w dużym stopniu
przeciwwskazaniem depresji, do gr. objawów
podstawowych zalicza się:



zaburzenia podstawowego nastroju i emocji [zadowolenie,
uczucie radości, szczęścia, beztroska, skłonność do żartów,
dysforia].



zaburzenia napędu psychoruchowego [wzmożony napęd,
przyspieszony tok myślenia, zaburzone kojarzenie, wzmożona
aktywność ruchowa]



zaburzenia rytmów biologicznych wielu procesów
fizjologicznych [zaburzenia rytmu snu i czuwania, objawy
psychopatologiczne wyraźnie nasilone rano i wieczorem].

Zaburzenia afektywne

dwubiegunowe

- obraz kliniczny c.d.

Objawy dodatkowe:



podwyższona, bezkrytyczna ocena własnych możliwości



niedostrzeganie trudności i przeszkód w realizacji
podejmowanych działań (u części chorych zaburzenia
samooceny noszą walory urojeń wielkościowych).



zmiana aktywności złożonej i celowego działania



powierzchowność zainteresowań i liczne inicjatywy oraz
pochopne działania



natychmiastowa realizacja licznych pomysłów (zakupy,
podróże)



wzmożony popęd seksualny.

Zaburzenia depresyjne nawracające

- obraz kliniczny

Obejmują gr. zab. afektywnych, w której występują nawracające zespoły
depresyjne, u części chorych oddzielone okresami remisji, u części zaś po
przeminięciu ostrej fazy nawrotu utrzymują się st. subdepresji. Nawroty
choroby są często poprzedzone różnorodnymi wydarzeniami życiowymi.
Z.d.n. – są najprawdopodobniej gr. zab. afektywnych z której w przyszłości
będą wyodrębnione bardziej homogenne podgrupy diagnostyczne.
Epizody dużej depresji i zab. depr. nawracające należą do często spotykanych
postaci zaburzeń psychicznych.
Rozpowszechnienie jest szacowane na 10%, chociaż może być większe.
Z.d.n. wystepują częściej u kobiet, niż u mężczyzn (2:1).
Pierwszy epizod choroby może pojawić się w każdym wieku, najczęściej w 4
lub 5 dekadzie życia.
Większość tzw. depresji w przebiegu menopauzy spełnia kryteria
diagnostyczne z.d.n.
U większości p-tów obraz kliniczny spełnia kryteria epizodu dużej depresji.
Często, zwłaszcza u osób po 50 r.ż. jest to depresja z nasilonym lękiem,
niepokojem, zab. snu, urojeniami depresyjnymi.

Dystymiczne zaburzenia nastroju

Dystymiczne zaburzenia nastroju

- obraz kliniczny

- obraz kliniczny

Dystymia należy do częstych postaci zab. afektywnych i jest rzadko
rozpoznawana. Rozpowszechnienie 3-5% w populacji, u kobiet 2 x
częściej niż u mężczyzn.

W obrazie klinicznym dominują:



umiarkowane zaburzenia nastroju



złe samopoczucie



uczucie stałego zmęczenia (apatia, anhedonia, zaniżona samoocena)



wzmożone napięcie emocjonalne (drażliwość) u części chorych

Kryterium diagnostycznym jest co najmniej okres dwuletniego
stałego lub stale nawracającego obniżenia nastroju. Wyrównany
nastrój rzadko trwa dłużej niż kilka tygodni.
żaden albo prawie żaden z poszczególnych epizodów depresji w ok.
dwuletnim nie przybiera nasilenia ciężkiego epizodu depresyjnego
spełniającego kryteria diagnostyczne.

Cyklotymia - obraz kliniczny

Termin „cyklotymia” oznacza utrzymujące się przez długi okres czasu
(często przez całe życie) wahania nastroju i aktywności pod postacią
łagodnych st. subdepresyjnych oraz hipomanii – występujących
zwykle naprzemiennie, niekiedy oddzielonych kilkumiesięcznymi
okresami normalnego samopoczucia.

Rozpowszechnienie w gr. 3-5%. Występuje równie często u kobiet jak
i u mężczyzn.

Przebieg przewlekły, początek zazwyczaj w późnym wieku
młodzieńczym, chociaż może i w wieku dojrzałym. U niektórych osób
zab. cyklotymiczne pojawiają się po kilku nawrotach depresji i manii.

Kryterium diagnostycznym jest co najmniej dwuletnia niestabilność
nastroju obejmująca kilka okresów depresji lub hipomanii
przedzielone ok. prawidłowego nastroju.

Żaden z przejawów depresji lub hipomanii w ciągu dwuletniego
okresu nie spełnia kryteriów manii lub epizodu umiarkowanej czy
ciężkiej depresji.

Zaburzenia afektywne sezonowe

(depresja sezonowa)

Zaburzenia te występują często u młodych osób, znacznie

częściej wśród kobiet (60-90%) i to głównie ale nie wyłącznie w
rejonach niedoboru światła słonecznego (Skandynawia, Alaska).

Duże znaczenie przypisuje się patogenezie tego schorzenia

zaburzeniom rytmów biologicznych związanych z okresowym
deficytem światła słonecznego, zaburzeniom w wydzielaniu
melatoniny (niepotwierdzona hipoteza).

W obrazie klinicznym:



utrzymujący się przez kilka tygodni (niekiedy 3-4 m-ce) epizod
depresji łagodnej lub umiarkowanej, rzadko ciężkiej.



hipersomnia



znacznie zmniejszona aktywność, ospałość



wzmożone łaknienie (zwłaszcza węglowodanów)



przyrost masy ciała

Jest zaburzeniem nawracającym u niektórych pojawia się

każdej zimy, u niektórych na wiosnę występuje hipomania.