ZABURZENIA OBSESYJNO-

KOMPULSYJNE

Icd-10 – Zaburzenia nerwicowe, związane

ze stresem i pod postacią somatyczną

DSM IV – Zaburzenia lękowe

Częstość występowania i współwystępowanie z innymi

zaburzeniami

• Występuje u 1% populacji, częściej u kobiet niż u mężczyzn

(Stein 1997).

• Początek we wczesnej dorosłości, w wyniku wydarzenia

stresującego, jak ciąża, urodzenie dziecka, konflikt rodzinny,

problemy w pracy. Zwykle powstaje podczas epizodu depresji.

• Wczesne występowanie częstsze w przypadku mężczyzn i

wiąże się z kompulsją sprawdzania. Późniejsze występowanie

częstsze u kobiet i ma związek z kompulsją czystości.

• Mogą występować z innymi zaburzeniami lękowymi szczególnie

z paniką i fobiami , z depresją, zaburzenia obrazu ciała oraz z

różnymi zaburzeniami osobowości.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne- kryteria diagnostyczne

A. Obsesje – polegają na występowaniu uporczywych,

niekontrolowanych myśli, impulsów, wyobrażeń.

Np. lęk przed zabrudzeniem, wyrażeniem seksualnych

lub agresywnych impulsów, cielesną dysfunkcją,

Może przyjąć postać wątpienia, odkładania,

niezdecydowania.

B. Obsesje wydają się osobie je przejawiającej

nieracjonalne i niepoddające się kontroli.

C. Zakłócają normalne funkcjonowanie.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne- kryteria

diagnostyczne

D. Kompulsje – polegają na powtarzaniu zachowania, lub

umysłowego aktu, które osoba czuje się zmuszona wykonać w

celu zredukowania napięcia spowodowanego przez obsesyjne

myśli lub zabezpieczyć się w ten sposób przed ich

wystąpieniem.

Najczęściej mają postać
czyszczenia, mycia, porządkowania godzinami;
unikania określonych obiektów, jak uniknie wszystkiego w kolorze

brązowym;

powtarzania magicznych rytuałów, jak liczenie, wypowiadanie

określonych liczb, dotykanie talizmanu, lub określonej części

ciała, sprawdzanie do ośmiu razy, czy dana czynność została

wykonana, jak wyłączenie światła, silnika samochodu,

zamknięcie drzwi, jedzenie wolno.

OBSESJE

CECHY:

1. INTRUZYWNOŚĆ – zewnętrzne bodźce; obsesje

wdzierają się do świadomości wbrew woli, ich
obecność przerywa aktywność psychiczną
jednostki lub zaburza (koncentracja uwagi)

2. NIEAKCEPTOWALNOŚĆ – negatywne emocje

towarzyszące obsesjom

3. SUBIEKTYWNY OPÓR – poczucie konieczności walki

z obsesją. Chęć ograniczenia jej dominacji w
świadomości. Stąd …

Różne strategie kontroli:



Poszukiwanie wsparcia (chęć potwierdzenia u innych, że

Poszukiwanie wsparcia (chęć potwierdzenia u innych, że

negatywne następstwa obsesji i kompulsji się nie zdarzą)

negatywne następstwa obsesji i kompulsji się nie zdarzą)



Unikanie bodźców (najczęściej dotyczy obsesji o zakażeni,

Unikanie bodźców (najczęściej dotyczy obsesji o zakażeni,

popbrudzeniu

popbrudzeniu



Racjonalizacja

Racjonalizacja



Próba rozpraszania uwagi

Próba rozpraszania uwagi



Kompulsywne rytuały

Kompulsywne rytuały



Inne sposoby neutralizacji niepokoju

Inne sposoby neutralizacji niepokoju

Próby kontroli są często nieskuteczne = poczucie

BRAKU

KONTROLI

nad własnymi myślami

4. EGODYSTONICZNOŚĆ – odzwierciedla stopień, w

jakim tematyka obsesji jest w opozycji lub
odwrotnie – osobistemu postrzeganiu siebie,
własnych wartości, ideałów, zasad moralnych.
Obsesje najczęściej nie są tymi, które mogłyby
zostać zaakceptowane z własnym systemem
wartości.

cecha ta odnosi się głównie do obsesji, których

treść nawiązuje do możliwości zrobienia komuś
czegoś złego; też treść seksualna

TREŚĆ OBSESJI:

 Obawy związane z brudem i zarazkami
 Możliwość zachorowania i zakażenia
 Obawa przed zrobieniem komuś krzywdy i że komuś

może zdarzyć się coś złego

 Potrzeba porządku i symetrii
 O charakterze seksualnym, religijnym, bluźniercze,

obawa przed niewłaściwym zachowaniem

Zależy od przeżyć, doświadczeń indywidualnych

KOMPULSJE

to powtarzające się zachowania lub akty

psychiczne,które podejmuje się w celu redukcji

niepokoju. A więc nie w celu uzyskania przyjemności,

jak w przypadku uzależnień czy zaburzeń kontroli

impulsów

KOMPULSJA – jawny lub utajony rytuał, czyli

działanie o określonym początku i końcu,

które odbywa się według sztywnego wzorca i

w ustalonej kolejności

CECHY:

1.

Powtarzalność

2.

Stereotypowość

3.

Subiektywne poczucie przymusu ich
wykonania

4.

Zmniejszone poczucie kontroli nad nimi

5.

Uzyskana dzięki nim przejściowa redukcja
niepokoju

6.

Są częściowo akceptowane

Kompulsje:

 Rytuały czynnościowe – mycie rąk, kąpiel, czyszczenie

odzieży)

 Powtarzanie – wykonywanie czynności, slów, zachowań
 Natrętne sprawdzanie
 Dotykanie przedmiotów
 Przymusowe liczenie w myślach
 Ukladanie i porządkowanie rzeczy
 Przymus gromadzenia bezwartościowych rzeczy
 Poruszanie się w szczególny sposób

Remisje
Zmiany w zakresie treści i nasilenia (nagle i

nieoczekiwanie)

Chorzy zaczynają wykonywać rytuały na 4-6 miesięcy

wcześniej, zanim bliscy je zauważą

Wciąganie członków w natręctwa – często są

elementem rytuału

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Etiologia –wyjaśnienie psychoanalityczne

• Obsesja to objaw powstały w wyniku działania obrony ego, aby

nie uświadomić sobie wypartego konfliktu wywołującego lęk.

• Ego tworzy go używając mechanizmu przemieszczenia i

substytucji (Wegner i Zanakos 1994).

• Treść obsesji symbolizuje źródłowy konflikt.

• Konflikt przybiera postać symboliczną np. złość do rodzeństwa

o zabieranie uczuć rodziców przeniesiona na własne dzieci w

postaci myśli o dzieciobójstwie.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Etiologia –wyjaśnienie behawioralno-poznawcze

 Lęk obsesyjny jest uwarunkowany a następnie

wzmacniany przez komulsywne zachowanie

zmniejszające lęk na zasadzie wzmocnienia

negatywnego.

 Np. obsesyjny lęk przed zarazkami przez dotknięcie

czegoś zmniejsza się przez podjęcie kompulsywnego

zachowania - umycie rąk.

 Lub obsesyjny lek przed straszną konsekwencją

pozostawienia mieszkania otwartego zmniejsza się

przez sprawdzanie, czy drzwi zostały zamknięte.

 Próby stłumienia myśli o negatywnych konsekwencjach

działania, powodują nawrót niechcianych myśli.

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Etiologia –wyjaśnienie biologiczne

• Czynniki genetyczne

• Częściej występuje zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne wśród

krewnych pierwszego stopnia (10,3%) niż wśród osób z przeciętnej

populacji w grupie kontrolnej (1,9%) (McKeon i Murray 1978).

• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą się pojawić po urazie

mózgu. Lub towarzyszyć epilepsji, co sugeruje podłoże biologiczne.

• Na podstawie badania mózgu u osób z tym zaburzeniem

stwierdzono występowanie nieprawidłowości w obrazie mózgu:

• ■Zwiększona aktywność obszarów mózgu odpowiedzialnych za

filtrowanie nieistotnych informacji i za podtrzymywanie lub

powtarzanie zachowań.

• ■Stosowanie odpowiednich leków zmniejsza aktywność

pobudzonych obszarów mózgu.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I CIERPLIWOŚĆ