LASEROTERAPIA
LASEROTERAPIA
Biostymulacją laserową
Biostymulacją laserową
nazywamy pozytywną odpowiedź
nazywamy pozytywną odpowiedź
(reakcję) tkanek na naświetlanie słabą
(reakcję) tkanek na naświetlanie słabą
wiązką laserową o długości fali
wiązką laserową o długości fali
świetlnej od 630 do 1100 nanometrów (nm),
świetlnej od 630 do 1100 nanometrów (nm),
co odpowiada barwom od jaskrawej
co odpowiada barwom od jaskrawej
czerwieni (633 nm) , do tzw. bliskiej, choć
czerwieni (633 nm) , do tzw. bliskiej, choć
już niewidzialnej, podczerwieni (1100 nm).
już niewidzialnej, podczerwieni (1100 nm).
W tym właśnie przedziale, absorbcja wody
W tym właśnie przedziale, absorbcja wody
i barwników zawartych w tkankach
i barwników zawartych w tkankach
jest najmniejsza, co umożliwia głębokie
jest najmniejsza, co umożliwia głębokie
(nawet do 6 cm) wnikanie światła do
(nawet do 6 cm) wnikanie światła do
wnętrza organizmu i tym samym
wnętrza organizmu i tym samym
pozwala uzyskać pożądany efekt
pozwala uzyskać pożądany efekt
terapeutyczny.
terapeutyczny.
Biostymulację
Biostymulację
prowadzi się wyłącznie laserami
prowadzi się wyłącznie laserami
o małej i średniej mocy, zwykle
o małej i średniej mocy, zwykle
od 2 do 200 miliwatów (1 mW =
od 2 do 200 miliwatów (1 mW =
tysięczna część wata),
tysięczna część wata),
wykonanymi w technologii
wykonanymi w technologii
gazowej (np. laser helowo-
gazowej (np. laser helowo-
neonowy) lub obecnie coraz
neonowy) lub obecnie coraz
powszechniej, w technologii
powszechniej, w technologii
półprzewodnikowej.
półprzewodnikowej.
Terapia laserowa
Terapia laserowa
może być stosowana jako
może być stosowana jako
monoterapia lub terapia
monoterapia lub terapia
uzupełniająca przy leczeniu
uzupełniająca przy leczeniu
farmakologicznym,
farmakologicznym,
fizjoterapii i innych
fizjoterapii i innych
metodach leczenia.
metodach leczenia.
Wszystkie inne źródła światła, np.
Wszystkie inne źródła światła, np.
różnego rodzaju lampy czy żarówki
różnego rodzaju lampy czy żarówki
emitują promieniowanie o zupełnie
emitują promieniowanie o zupełnie
innych parametrach. Na tzw. barwy
innych parametrach. Na tzw. barwy
terapeutyczne, czyli skuteczne w
terapeutyczne, czyli skuteczne w
działaniu na tkankę, przypada
działaniu na tkankę, przypada
zaledwie ułamek promila wyświecanej
zaledwie ułamek promila wyświecanej
energii. Jedynie laser będący
energii. Jedynie laser będący
szczególnym, najbardziej efektywnym
szczególnym, najbardziej efektywnym
źródłem intensywnego,
źródłem intensywnego,
monochromatycznego
monochromatycznego
(jednobarwnego) światła o
(jednobarwnego) światła o
odpowiednim kolorze (inaczej -
odpowiednim kolorze (inaczej -
długości fali), zapewnia efekt
długości fali), zapewnia efekt
terapeutyczny. Dzieje się to w sposób
terapeutyczny. Dzieje się to w sposób
całkowicie bezinwazyjny, absolutnie
całkowicie bezinwazyjny, absolutnie
bezpieczny i na tyle subtelny, że
bezpieczny i na tyle subtelny, że
wzrost temperatury naświetlanych
wzrost temperatury naświetlanych
tkanek nigdy nie przekracza 1 stopnia
tkanek nigdy nie przekracza 1 stopnia
C.
C.
Dla odróżnienia od
Dla odróżnienia od
wcześniej wprowadzonej
wcześniej wprowadzonej
do medycyny chirurgii
do medycyny chirurgii
laserowej, w której
laserowej, w której
istotne jest
istotne jest
działanie
działanie
energetyczne (cieplne)
energetyczne (cieplne)
wiązki laserowej,
wiązki laserowej,
biostymulacja nazywana
biostymulacja nazywana
jest często
jest często
niskoenergetyczną
niskoenergetyczną
terapią laserową
terapią laserową
(ang.
(ang.
Iow level laser therapy)
Iow level laser therapy)
.
.
Mechanizmy działania
Mechanizmy działania
biostymulacji
biostymulacji
Fotony światła są absorbowane
przez cytochromy w
mitochondriach oraz przez
enzymy.
Istotnym mechanizmem działania
biostymulacji jest uczynnienie
fotoakceptorów łańcucha
oddechowego, czego wynikiem
jest obserwowany wzrost liczby
cząsteczek ATP w komórce.
Wykazano także,
Wykazano także,
zachodzącą pod wpływem
zachodzącą pod wpływem
absorbowanego,
absorbowanego,
monochromatycznego światła
monochromatycznego światła
laserowego,
laserowego,
fotoaktywację
fotoaktywację
enzymów
enzymów
takich jak: syntetaza
takich jak: syntetaza
ATP, dehydrogenaza NADPH,
ATP, dehydrogenaza NADPH,
reduktaza flawinowa, fosfataza
reduktaza flawinowa, fosfataza
zasadowa, aminotransferaza,
zasadowa, aminotransferaza,
dysmutaza nadtlenkowa i
dysmutaza nadtlenkowa i
dehydrogenaza glutaminowa.
dehydrogenaza glutaminowa.
Zaobserwowano
Zaobserwowano
wzrost syntezy
wzrost syntezy
RNA, DNA
RNA, DNA
oraz zwiększenie
oraz zwiększenie
liczby mitochondriów, co
liczby mitochondriów, co
warunkuje wiele dalszych
warunkuje wiele dalszych
zmian metabolicznych w
zmian metabolicznych w
komórce.
komórce.
Niezwykle istotnym efektem w
Niezwykle istotnym efektem w
procesie biostymulacji laserowej jest
procesie biostymulacji laserowej jest
wzrost aktywności i liczebności
wzrost aktywności i liczebności
populacji limfocytów T
populacji limfocytów T
, zachodzący pod
, zachodzący pod
wpływem wiązki laserowej o
wpływem wiązki laserowej o
małej mocy. Limfocyty T organizują
małej mocy. Limfocyty T organizują
reakcję układu immunologicznego i
reakcję układu immunologicznego i
mają znaczący udział w procesach
mają znaczący udział w procesach
regeneracji przez miejscowe
regeneracji przez miejscowe
uwalnianie czynników (wzrostu
uwalnianie czynników (wzrostu
śródbłonków - EnGF, nabłonków - EpGF,
śródbłonków - EnGF, nabłonków - EpGF,
komórek nerwowych -NGF, komórek
komórek nerwowych -NGF, komórek
krwiotwórczych - CSF oraz angiokin,
krwiotwórczych - CSF oraz angiokin,
limfokin i interleukin). Wzrost
limfokin i interleukin). Wzrost
aktywności limfocytów T stymuluje
aktywności limfocytów T stymuluje
także aktywność fagocytarną i
także aktywność fagocytarną i
ruchliwość makrofagów oraz
ruchliwość makrofagów oraz
monocytów, co objawia się
monocytów, co objawia się
miejscowym podniesieniem bariery
miejscowym podniesieniem bariery
immunologicznej
immunologicznej
.
.
Równie ważnym efektem
Równie ważnym efektem
biostymulacji laserowej jest
biostymulacji laserowej jest
wzrost aktywności i zwiększenie
wzrost aktywności i zwiększenie
liczby fibroblastów oraz
liczby fibroblastów oraz
przyspieszenie syntezy kolagenu
przyspieszenie syntezy kolagenu
.
.
Efektem jest szybsze gojenie
Efektem jest szybsze gojenie
tkanki łącznej, a także lepsze
tkanki łącznej, a także lepsze
właściwości mechaniczne nowo
właściwości mechaniczne nowo
powstałego kolagenu: poprzez
powstałego kolagenu: poprzez
bardziej równoległe ułożenie
bardziej równoległe ułożenie
cząsteczek tropokolagenu tkanka
cząsteczek tropokolagenu tkanka
powstała pod wpływem
powstała pod wpływem
niskoenergetycznej terapii
niskoenergetycznej terapii
laserowej jest bardziej odporna
laserowej jest bardziej odporna
mechanicznie na ściskanie i
mechanicznie na ściskanie i
zerwanie.
zerwanie.
Udowodniono także
Udowodniono także
stymulujący wpływ
stymulujący wpływ
biostymulacji laserowej na
biostymulacji laserowej na
osteoblasty
osteoblasty
, których
, których
aktywność warunkuje
aktywność warunkuje
regenerację tkanki
regenerację tkanki
kostnej, niezależnie od
kostnej, niezależnie od
etiologii uszkodzenia.
etiologii uszkodzenia.
Istotny wydaje się też fakt
Istotny wydaje się też fakt
zwiększenia zawartości
zwiększenia zawartości
wapnia
wapnia
w naświetlanej
w naświetlanej
tkance i
tkance i
gęstości
gęstości
beleczek kostnych
beleczek kostnych
.
.
Ważną cechą
Ważną cechą
niskoenergetycznej terapii
niskoenergetycznej terapii
laserowej jest jej
laserowej jest jej
wpływ
wpływ
na komórki nerwowe
na komórki nerwowe
.
.
Poza hiperpolaryzacją błon
Poza hiperpolaryzacją błon
komórkowych i
komórkowych i
zwiększeniem amplitudy
zwiększeniem amplitudy
potencjałów
potencjałów
czynnościowych, wspomaga
czynnościowych, wspomaga
ona
ona
regenerację komórek
regenerację komórek
nerwowych i komórek
nerwowych i komórek
osłonki Schwanna
osłonki Schwanna
.
.
Niskoenergetyczne
Niskoenergetyczne
promieniowanie laserowe ma
promieniowanie laserowe ma
również
również
działanie
działanie
antymutagenne
antymutagenne
. Komórki
. Komórki
naświetlane laserem He-Ne
naświetlane laserem He-Ne
przed i po zadziałaniu
przed i po zadziałaniu
czynnika mutagennego
czynnika mutagennego
(promieniowania gamma)
(promieniowania gamma)
wykazały częstość mutacji
wykazały częstość mutacji
zbliżoną do grupy kontrolnej,
zbliżoną do grupy kontrolnej,
tj. nie poddanej żadnemu
tj. nie poddanej żadnemu
rodzajowi promieniowania.
rodzajowi promieniowania.
Wpływ biostymulacji
Wpływ biostymulacji
laserowej na tkanki wiąże
laserowej na tkanki wiąże
się ze
się ze
wzrostem poziomu
wzrostem poziomu
endorfin
endorfin
. Te pochodne
. Te pochodne
propiomelanokortyny mają
propiomelanokortyny mają
działanie przeciwbólowe
działanie przeciwbólowe
18-30 razy silniejsze od
18-30 razy silniejsze od
morfiny (oczywiście w
morfiny (oczywiście w
stosunku molowym) i jako
stosunku molowym) i jako
substancje endogenne są
substancje endogenne są
mniej toksyczne niż leki
mniej toksyczne niż leki
przeciwbólowe.
przeciwbólowe.
Miejscowy wzrost poziomu
Miejscowy wzrost poziomu
serotoniny uwalnianej z płytek
serotoniny uwalnianej z płytek
krwi powoduje
krwi powoduje
obkurczenie
obkurczenie
naczyń krwionośnych
naczyń krwionośnych
, a zmiana
, a zmiana
stężenia histaminy i heparyny
stężenia histaminy i heparyny
umożliwia
umożliwia
poprawę
poprawę
mikrokrążenia,
mikrokrążenia,
co
co
zmniejsza obrzęki pourazowe
zmniejsza obrzęki pourazowe
.
.
Wspólnie ze zwiększonym
Wspólnie ze zwiększonym
poziomem prostagladyn i kinin
poziomem prostagladyn i kinin
tkankowych, czynniki te
tkankowych, czynniki te
wywierają wyraźny
wywierają wyraźny
efekt
efekt
przeciwzapalny
przeciwzapalny
, obserwowany
, obserwowany
często już po pierwszym
często już po pierwszym
naświetleniu.
naświetleniu.
Bardzo istotną reakcją
Bardzo istotną reakcją
tkanek na
tkanek na
niskoenergetyczną terapię
niskoenergetyczną terapię
laserową jest
laserową jest
miejscowe
miejscowe
podniesienie bariery
podniesienie bariery
immunologicznej,
immunologicznej,
objawiające się wzrostem
objawiające się wzrostem
zawartości limfokin,
zawartości limfokin,
lizozymu, interferonu
lizozymu, interferonu
i interleukiny,
i interleukiny,
które powodują między
które powodują między
innymi
innymi
większą
większą
aktywność fagocytarną
aktywność fagocytarną
makrofagów i neutrofilów.
makrofagów i neutrofilów.
Przyspieszenie
Przyspieszenie
regeneracji tkanek
regeneracji tkanek
obserwowane po
obserwowane po
biostymulacji laserowej jest
biostymulacji laserowej jest
związane z aktywacją
związane z aktywacją
neoangiogenezy
neoangiogenezy
warunkującej prawidłowe
warunkującej prawidłowe
gojenie oraz wzrostem
gojenie oraz wzrostem
ciśnienia parcjalnego tlenu
ciśnienia parcjalnego tlenu
w tkankach, które zwiększa
w tkankach, które zwiększa
częstość mitoz.
częstość mitoz.
Biostymulacja
Biostymulacja
we współczesnej
we współczesnej
medycynie
medycynie
Biostymulacja laserowa jest
Biostymulacja laserowa jest
nowoczesną, interdyscyplinarną
nowoczesną, interdyscyplinarną
metodą leczniczą, znajdującą
metodą leczniczą, znajdującą
zastosowanie w wielu
zastosowanie w wielu
dziedzinach medycyny.
dziedzinach medycyny.
Chroni przed powikłaniami,
Chroni przed powikłaniami,
oszczędza choremu bólu i skraca
oszczędza choremu bólu i skraca
znacznie czas powrotu do
znacznie czas powrotu do
zdrowia.
zdrowia.
Zasadnicze efekty kliniczne
Zasadnicze efekty kliniczne
i towarzyszące im
i towarzyszące im
procesy, zachodzące w wyniku
procesy, zachodzące w wyniku
biostymulacji na poziomie
biostymulacji na poziomie
tkankowym i komórkowym,
tkankowym i komórkowym,
możemy podzielić na kilka
możemy podzielić na kilka
rodzajów:
rodzajów:
Działanie przeciwbólowe;
Działanie przeciwbólowe;
Działanie przeciwzapalne
Działanie przeciwzapalne
i przeciwobrzękowe;
i przeciwobrzękowe;
Działanie regenerujące (naprawcze);
Działanie regenerujące (naprawcze);
Działanie odpornościowo-stymulujące;
Działanie odpornościowo-stymulujące;
Działanie polepszające mikrokrążenie;
Działanie polepszające mikrokrążenie;
Działanie odczulające.
Działanie odczulające.
Najpowszechniejsze
Najpowszechniejsze
zastosowania
zastosowania
biostymulacji:
biostymulacji:
stomatologia,
stomatologia,
rehabilitacja, traumatologia i medycyna
rehabilitacja, traumatologia i medycyna
sportowa,
sportowa,
kosmetyka i chirurgia plastyczna,
kosmetyka i chirurgia plastyczna,
dermatologia,
dermatologia,
reumatologia,
reumatologia,
laryngologia i otolaryngologia,
laryngologia i otolaryngologia,
ginekologia,
ginekologia,
proktologia,
proktologia,
urologia,
urologia,
gastroenterologia,
gastroenterologia,
neurologia,
neurologia,
pulmonologia,
pulmonologia,
kardiologia,
kardiologia,
angiologia,
angiologia,
anestezjologia,
anestezjologia,
akupunktura.
akupunktura.
Technika prowadzenia
Technika prowadzenia
zabiegów, czyli
zabiegów, czyli
biostymulacja w praktyce
biostymulacja w praktyce
Ze względu na
Ze względu na
zjawiska fizyczne
zjawiska fizyczne
towarzyszące padaniu wiązki
towarzyszące padaniu wiązki
laserowej na granicę ośrodków o
laserowej na granicę ośrodków o
różnej gęstości, najskuteczniejszym
różnej gęstości, najskuteczniejszym
sposobem naświetlania jest
sposobem naświetlania jest
bezpośredni kontakt sondy z tkanką.
bezpośredni kontakt sondy z tkanką.
Jeśli nie jest to możliwe, wówczas
Jeśli nie jest to możliwe, wówczas
należy zadbać o
należy zadbać o
prostopadłe podanie
prostopadłe podanie
wiązki
wiązki
laserowej na tkankę, co
laserowej na tkankę, co
minimalizuje odbicie i zmniejszy straty
minimalizuje odbicie i zmniejszy straty
energii. Jest to bardzo istotne,
energii. Jest to bardzo istotne,
ponieważ tylko światło
ponieważ tylko światło
zaabsorbowane w tkance wywiera
zaabsorbowane w tkance wywiera
działanie lecznicze. Światło odbite od
działanie lecznicze. Światło odbite od
powierzchni tkanek jest bezpowrotnie
powierzchni tkanek jest bezpowrotnie
stracone dla potrzeb leczenia.
stracone dla potrzeb leczenia.
c.d. Technika prowadzenia
c.d. Technika prowadzenia
zabiegów, czyli biostymulacja
zabiegów, czyli biostymulacja
w praktyce
w praktyce
Dotarcie do zmienionych
Dotarcie do zmienionych
patologicznie tkanek jest
patologicznie tkanek jest
uwarunkowane doborem odpowiedniej
uwarunkowane doborem odpowiedniej
długości fali (a tym samym rodzaju
długości fali (a tym samym rodzaju
lasera). Do naświetlania zmian
lasera). Do naświetlania zmian
powierzchniowych
powierzchniowych
, np. skóry czy
, np. skóry czy
śluzówki, wykorzystuje się światło
śluzówki, wykorzystuje się światło
czerwone o długości fali od 632 do
czerwone o długości fali od 632 do
640 nanometrów. Leczenie zmian
640 nanometrów. Leczenie zmian
głębszych
głębszych
wymaga zastosowania
wymaga zastosowania
niewidzialnej dla oka wiązki
niewidzialnej dla oka wiązki
podczerwonej, o długości fali od 830
podczerwonej, o długości fali od 830
do 850 nanometrów, głębiej
do 850 nanometrów, głębiej
penetrującej tkanki (4-6 cm).
penetrującej tkanki (4-6 cm).
c.d. Technika prowadzenia
c.d. Technika prowadzenia
zabiegów, czyli biostymulacja
zabiegów, czyli biostymulacja
w praktyce
w praktyce
Siła reakcji tkanki
Siła reakcji tkanki
, a więc efekt
, a więc efekt
biostymulacji laserowej, zależy od
biostymulacji laserowej, zależy od
ilości energii zaabsorbowanej przez
ilości energii zaabsorbowanej przez
tkankę i jest opisywana krzywą
tkankę i jest opisywana krzywą
Arndta-Schultza, z modyfikacją
Arndta-Schultza, z modyfikacją
Oshiro. Ilustruje ona zależność
Oshiro. Ilustruje ona zależność
efektu biologicznego od
efektu biologicznego od
zaaplikowanej dawki. Mówiąc
zaaplikowanej dawki. Mówiąc
ogólnie, słabe i średnie dawki energii
ogólnie, słabe i średnie dawki energii
pobudzają aktywność fizjologiczną,
pobudzają aktywność fizjologiczną,
natomiast zbyt silne - hamują ją
natomiast zbyt silne - hamują ją
.
.
c.d. Technika prowadzenia
c.d. Technika prowadzenia
zabiegów, czyli biostymulacja
zabiegów, czyli biostymulacja
w praktyce
w praktyce
Do
Do
prowadzenia zabiegów
prowadzenia zabiegów
biostymulacyjnych
biostymulacyjnych
nie
nie
są wymagane
są wymagane
specjalne uprawnienia
specjalne uprawnienia
. Jedynym
. Jedynym
i bezwzględnym warunkiem
i bezwzględnym warunkiem
bezpieczeństwa jest wymóg
bezpieczeństwa jest wymóg
stosowania przez pacjenta i
stosowania przez pacjenta i
wykonującego zabieg specjalnych
wykonującego zabieg specjalnych
okularów ochronnych
okularów ochronnych
, dostarczanych
, dostarczanych
zwykle wraz z urządzeniem. Jeżeli
zwykle wraz z urządzeniem. Jeżeli
zabieg został zalecony przez lekarza,
zabieg został zalecony przez lekarza,
może go prowadzić każda osoba
może go prowadzić każda osoba
przeszkolona w zakresie zasad BHP
przeszkolona w zakresie zasad BHP
przy pracy z laserami i obsługi
przy pracy z laserami i obsługi
konkretnego urządzenia.
konkretnego urządzenia.
c.d. Technika prowadzenia
c.d. Technika prowadzenia
zabiegów, czyli biostymulacja
zabiegów, czyli biostymulacja
w praktyce
w praktyce
Skuteczność każdego zabiegu
Skuteczność każdego zabiegu
będzie jednak wątpliwa, jeżeli
będzie jednak wątpliwa, jeżeli
zabraknie podstaw wiedzy
zabraknie podstaw wiedzy
medycznej i zasad techniki aplikacji
medycznej i zasad techniki aplikacji
wiązki laserowej. Niezbędną wiedzę
wiązki laserowej. Niezbędną wiedzę
na temat "warsztatu pracy",
na temat "warsztatu pracy",
metodologii zabiegów, a
metodologii zabiegów, a
zwłaszcza dawkowania, najłatwiej
zwłaszcza dawkowania, najłatwiej
zdobyć na specjalistycznych,
zdobyć na specjalistycznych,
profesjonalnych szkoleniach
profesjonalnych szkoleniach
organizowanych przez producenta
organizowanych przez producenta
laserów biostymulacyjnych.
laserów biostymulacyjnych.
PRZECIWWSKAZANI
PRZECIWWSKAZANI
A
A
Przeciwwskazaniem
Przeciwwskazaniem
bezwzględnym
bezwzględnym
do
do
stosowania biostymulacji
stosowania biostymulacji
jest:
jest:
choroba nowotworowa,
choroba nowotworowa,
ciąża.
ciąża.
PRZECIWWSKAZANI
PRZECIWWSKAZANI
A
A
Do grupy
Do grupy
przeciwwskazań względnych
przeciwwskazań względnych
należą:
należą:
zaburzenia wydzielania gruczołów
zaburzenia wydzielania gruczołów
dokrewnych, szczególnie nadczynność
dokrewnych, szczególnie nadczynność
i niedoczynność tarczycy,
i niedoczynność tarczycy,
nie ustabilizowana cukrzyca,
nie ustabilizowana cukrzyca,
arytmia, stany ostrej niewydolności
arytmia, stany ostrej niewydolności
krążenia,
krążenia,
ciężkie zakażenia wirusowe i grzybicze,
ciężkie zakażenia wirusowe i grzybicze,
wysoka gorączka,
wysoka gorączka,
nadwrażliwość na światło,
nadwrażliwość na światło,
przyjmowanie leków światlouczulających,
przyjmowanie leków światlouczulających,
choroby umysłowe.
choroby umysłowe.
Choroba
Choroba
niedokrwienna serca
niedokrwienna serca
może wymagać kontroli
może wymagać kontroli
kardiologa w trakcie
kardiologa w trakcie
leczenia, choć
leczenia, choć
aplikowaną zwykle
aplikowaną zwykle
energię, do 12 J na
energię, do 12 J na
zabieg, uważa się za
zabieg, uważa się za
bezpieczną.
bezpieczną.
Biostymulacja
Biostymulacja
laserowa:
laserowa:
1.
1.
nie jest naświetlaniem "szkodliwymi
nie jest naświetlaniem "szkodliwymi
promieniami" laserowymi;
promieniami" laserowymi;
2.
2.
nie jest nagrzewaniem tkanek wiązką
nie jest nagrzewaniem tkanek wiązką
laserową;
laserową;
3.
3.
nie jest terapią radiacyjną, jak np.
nie jest terapią radiacyjną, jak np.
naświetlanie "bombą kobaltową" czy
naświetlanie "bombą kobaltową" czy
promieniami RTG;
promieniami RTG;
4.
4.
nie zmienia normalnej fizjologii tkanek;
nie zmienia normalnej fizjologii tkanek;
5.
5.
nie powoduje niebezpiecznej kumulacji
nie powoduje niebezpiecznej kumulacji
wiązki laserowej w tkankach;
wiązki laserowej w tkankach;
6.
6.
nie ma efektów ubocznych i nie
nie ma efektów ubocznych i nie
zaobserwowano w wyniku jej działania
zaobserwowano w wyniku jej działania
skutków odległych;
skutków odległych;
7.
7.
ale uwaga! - nigdy nie zastępuje wiedzy
ale uwaga! - nigdy nie zastępuje wiedzy
i doświadczenia lekarza.
i doświadczenia lekarza.
Warunki powodzenia
Warunki powodzenia
biostymulacji laserowe
biostymulacji laserowe
j
j
:
:
1.
1.
prawidłowe rozpoznanie,
prawidłowe rozpoznanie,
2.
2.
zastosowanie odpowiedniego
zastosowanie odpowiedniego
lasera
lasera
(długość fali, moc),
(długość fali, moc),
3.
3.
wybór właściwego miejsca
wybór właściwego miejsca
naświetlania,
naświetlania,
4.
4.
prawidłowy sposób
prawidłowy sposób
prowadzenia
prowadzenia
naświetlania,
naświetlania,
5.
5.
aplikacja odpowiedniej dawki
aplikacja odpowiedniej dawki
energii,
energii,
6.
6.
właściwy dobór serii zabiegów.
właściwy dobór serii zabiegów.
Zalety terapii
Zalety terapii
laserowej:
laserowej:
leczenie bez lekarstw;
leczenie bez lekarstw;
aseptyczna, bez możliwości
aseptyczna, bez możliwości
infekcji;
infekcji;
bezbolesna, przyjazna;
bezbolesna, przyjazna;
atermiczna (nie powoduje
atermiczna (nie powoduje
podgrzania tkanki);
podgrzania tkanki);
pozytywne wyniki badań
pozytywne wyniki badań
klinicznych;
klinicznych;
brak skutków ubocznych.
brak skutków ubocznych.
Ponadto łódzcy
Ponadto łódzcy
lekarze po trzyletnich
lekarze po trzyletnich
badaniach udowodnili,
badaniach udowodnili,
że biostymulacja
że biostymulacja
laserowa wpływa
laserowa wpływa
korzystnie w walce ze
korzystnie w walce ze
stwardnieniem
stwardnieniem
rozsianym
rozsianym
(SM).
(SM).
Co
Co
trzeci traktowany w ten
trzeci traktowany w ten
sposób chory reaguje
sposób chory reaguje
pozytywnie, czyli
pozytywnie, czyli
odczuwa poprawę.
odczuwa poprawę.
PODSTAWY FIZYCZNE
PODSTAWY FIZYCZNE
atomy lub cząsteczki substancji mogą
atomy lub cząsteczki substancji mogą
znajdować się w pewnych określonych
znajdować się w pewnych określonych
stanach energetycznych
stanach energetycznych
, którym
, którym
odpowiadają ściśle określone
odpowiadają ściśle określone
poziomy
poziomy
energii
energii
. Ze stwierdzenia tego wynika,
. Ze stwierdzenia tego wynika,
że atom może zmieniać swoją energię
że atom może zmieniać swoją energię
tylko w sposób skokowy, w wyniku
tylko w sposób skokowy, w wyniku
emisji
emisji
lub
lub
absorpcji fotonu
absorpcji fotonu
, tzn.
, tzn.
pewnej ściśle określonej porcji energii
pewnej ściśle określonej porcji energii
promieniowania
promieniowania
elektromagnetycznego, zwanej
elektromagnetycznego, zwanej
kwantem.
kwantem.
Teoria kwantowa
Teoria kwantowa
ustala
ustala
związek ilościowy między energią
związek ilościowy między energią
fotonu, a częstością drgań lub
fotonu, a częstością drgań lub
długością fali danego promieniowania:
długością fali danego promieniowania:
gdzie:
gdzie:
E — energia fotonu
E — energia fotonu
h — stała Plancka = 6,62- 10-34
h — stała Plancka = 6,62- 10-34
J/s
J/s
v
v
— częstotliwość
— częstotliwość
c — prędkość światła
c — prędkość światła
λ
λ
— długość fali promieniowania
— długość fali promieniowania
elektromagnetycznego.
elektromagnetycznego.
EMISJA
EMISJA
Atom, znajdujący się w stanie
Atom, znajdujący się w stanie
energetycznym wyższym od
energetycznym wyższym od
podstawowego, nazywa się
podstawowego, nazywa się
atomem
atomem
energetycznym wzbudzonym
energetycznym wzbudzonym
.
.
Jest zrozumiałe, że w wypadku
Jest zrozumiałe, że w wypadku
przejścia atomu z wyższego poziomu
przejścia atomu z wyższego poziomu
energetycznego na niższy poziom,
energetycznego na niższy poziom,
różnica energii zostaje oddana na
różnica energii zostaje oddana na
zewnątrz w postaci fotonu, czyli
zewnątrz w postaci fotonu, czyli
kwantu
kwantu
hv. Przejście takie nazywa się
hv. Przejście takie nazywa się
emisyjnym
emisyjnym
.
.
Warunkiem emisji jest zatem
Warunkiem emisji jest zatem
wzbudzenie atomów danej substancji.
wzbudzenie atomów danej substancji.
ABSORPCJA
ABSORPCJA
Jest zjawiskiem odwrotnym do
Jest zjawiskiem odwrotnym do
emisji, w którym dostarczony
emisji, w którym dostarczony
kwant energii przenosi układ
kwant energii przenosi układ
energetyczny atomu z niższego
energetyczny atomu z niższego
poziomu na wyższy, a przejście nosi
poziomu na wyższy, a przejście nosi
nazwę
nazwę
absorpcyjnego
absorpcyjnego
(rysunek 1).
(rysunek 1).
Emisja promieniowania może
Emisja promieniowania może
mieć również charakter
mieć również charakter
wymuszony, który następuje w
wymuszony, który następuje w
wypadku, gdy na atom wzbudzony
wypadku, gdy na atom wzbudzony
pada kwant promieniowania
pada kwant promieniowania
zewnętrznego o
zewnętrznego o
odpowiedniej częstotliwości.
odpowiedniej częstotliwości.
Ryc.1. Przejścia kwantowe między dwoma poziomami
Ryc.1. Przejścia kwantowe między dwoma poziomami
energetycznymi E1 i E2. (wg Klejmana).
energetycznymi E1 i E2. (wg Klejmana).
A – przejście emisyjne,
A – przejście emisyjne,
B – przejście absorpcyjne.
B – przejście absorpcyjne.
Atom ten zostaje wówczas
Atom ten zostaje wówczas
niejako zmuszony do
niejako zmuszony do
wyemitowania fotonu
wyemitowania fotonu
i powraca do podstawowego
i powraca do podstawowego
stanu energetycznego. Fala
stanu energetycznego. Fala
padająca, w istocie nic
padająca, w istocie nic
nie tracąc ze swej energii,
nie tracąc ze swej energii,
przejmuje energię tego fotonu,
przejmuje energię tego fotonu,
ulegając tym samym
ulegając tym samym
wzmocnieniu.
wzmocnieniu.
Akt wymuszonej emisji
Akt wymuszonej emisji
promieniowania przedstawiono
promieniowania przedstawiono
na ryc. 2.
na ryc. 2.
Ryc. 2. Akt wymuszonej emisji (wg Klejmana).
Ryc. 2. Akt wymuszonej emisji (wg Klejmana).
Należy podkreślić, że kwant
Należy podkreślić, że kwant
promieniowania wymuszonego jest
promieniowania wymuszonego jest
identyczny z kwantem
identyczny z kwantem
wymuszającym emisję
wymuszającym emisję
promieniowania zewnętrznego,
promieniowania zewnętrznego,
co oznacza, że częstotliwość
co oznacza, że częstotliwość
promieniowania pochodzącego od
promieniowania pochodzącego od
emisji wymuszonej jest taka sama,
emisji wymuszonej jest taka sama,
jak promieniowania
jak promieniowania
wymuszającego.
wymuszającego.
Identyczne są
Identyczne są
również fazy (stany chwilowe ruchu
również fazy (stany chwilowe ruchu
falowego) wymienionych
falowego) wymienionych
promieniowań, a emisja odbywa się
promieniowań, a emisja odbywa się
w tym samym kierunku.
w tym samym kierunku.
Wymienione cechy są właściwe
Wymienione cechy są właściwe
promieniowaniu laserowemu, które
promieniowaniu laserowemu, które
jest
jest
promieniowaniem
promieniowaniem
wymuszonym
wymuszonym
.
.
Wzbudzone atomy mogą
Wzbudzone atomy mogą
również emitować fotony
również emitować fotony
samorzutnie
samorzutnie
(bez
(bez
pobudzenia z zewnątrz),
pobudzenia z zewnątrz),
przechodząc do stanów o
przechodząc do stanów o
niższej energii.
niższej energii.
Taki charakter ma emisja
Taki charakter ma emisja
wszystkich zwykłych źródeł
wszystkich zwykłych źródeł
światła, które jest
światła, które jest
promieniowaniem
promieniowaniem
spontanicznym
spontanicznym
. Proces ten
. Proces ten
polega na tym, że atomy
polega na tym, że atomy
substancji, będącej źródłem
substancji, będącej źródłem
światła, zostają wzbudzone
światła, zostają wzbudzone
przez doprowadzenie jej do
przez doprowadzenie jej do
wysokiej temperatury, jak np. w
wysokiej temperatury, jak np. w
przypadku żarnika żarówki
przypadku żarnika żarówki
oświetleniowej.
oświetleniowej.
Wzbudzone w ten sposób
Wzbudzone w ten sposób
atomy wracają w sposób
atomy wracają w sposób
nieuporządkowany
nieuporządkowany
(spontaniczny) do
(spontaniczny) do
podstawowego stanu
podstawowego stanu
energetycznego emitując
energetycznego emitując
fotony
fotony
. Taki rodzaj emisji
. Taki rodzaj emisji
nazywa się
nazywa się
spontaniczną
spontaniczną
, a
, a
będące jej wynikiem
będące jej wynikiem
promieniowanie jest niespójne,
promieniowanie jest niespójne,
ponieważ poszczególne atomy
ponieważ poszczególne atomy
emitują fotony niezależnie od
emitują fotony niezależnie od
siebie.
siebie.
Wystąpienie akcji laserowej
Wystąpienie akcji laserowej
jest uwarunkowane odpowiednią
jest uwarunkowane odpowiednią
strukturą
strukturą
energetyczną ośrodka czynnego, w
energetyczną ośrodka czynnego, w
którym akcja ta ma zaistnieć. Jeżeli
którym akcja ta ma zaistnieć. Jeżeli
weźmiemy pod uwagę, że podstawą
weźmiemy pod uwagę, że podstawą
efektu laserowego jest emisja
efektu laserowego jest emisja
wymuszona,
wymuszona,
to musi istnieć w nim odpowiednia
to musi istnieć w nim odpowiednia
przewaga atomów wzbudzonych
przewaga atomów wzbudzonych
energetycznie. Jedną z metod
energetycznie. Jedną z metod
uzyskania takiego stanu jest tzw.
uzyskania takiego stanu jest tzw.
pompowanie
pompowanie
.
.
Może ono polegać na
Może ono polegać na
napromieniowaniu ośrodka
napromieniowaniu ośrodka
czynnego lasera, np.
czynnego lasera, np.
promieniowaniem widzialnym
promieniowaniem widzialnym
(jest
(jest
w takim wypadku nazywane
w takim wypadku nazywane
pompowaniem
pompowaniem
optycznym), lub na
optycznym), lub na
pobudzaniu
pobudzaniu
prądem
prądem
.
.
W celu uzyskania akcji
W celu uzyskania akcji
laserowej ośrodek czynny
laserowej ośrodek czynny
umieszcza się w
umieszcza się w
optycznej komorze
optycznej komorze
rezonatorowej. Rezonator
rezonatorowej. Rezonator
stanowią dwa zwierciadła
stanowią dwa zwierciadła
ustawione prostopadle do osi
ustawione prostopadle do osi
długiej komory. Dzięki
długiej komory. Dzięki
wielokrotnemu
wielokrotnemu
odbiciu promieni od
odbiciu promieni od
zwierciadeł zwiększa się
zwierciadeł zwiększa się
gęstość promieniowania
gęstość promieniowania
wymuszającego i długość drogi
wymuszającego i długość drogi
jego oddziaływania z atomami
jego oddziaływania z atomami
ośrodka.
ośrodka.
Ryc. 3. Schemat budowy i działania lasera (wg Klejmana).
1 — zwierciadło rezonatorowe,
2 — materiał (ośrodek) czynny lasera,
3 — stan podstawowy atomu,
4 — stan wzbudzony atomu,
5 — foton nieosiowy,
6 — fotony poosiowe,
7 — wiązka promieni laserowych,
8 — światło pompujące.
W takiej sytuacji, po
W takiej sytuacji, po
osiągnięciu przez ośrodek
osiągnięciu przez ośrodek
odpowiedniego stanu
odpowiedniego stanu
wzbudzenia, wystarczy
wzbudzenia, wystarczy
pojawienie się jednego
pojawienie się jednego
fotonu, poruszającego się
fotonu, poruszającego się
równolegle do osi
równolegle do osi
rezonatora, aby rozpoczął
rezonatora, aby rozpoczął
się lawinowo narastający
się lawinowo narastający
proces emisji wymuszonej
proces emisji wymuszonej
.
.
Foton ten bowiem wywołuje
Foton ten bowiem wywołuje
emisję wymuszoną
emisję wymuszoną
napotkanych atomów
napotkanych atomów
wzbudzonych, a
wzbudzonych, a
powstały w ten sposób
powstały w ten sposób
promień odbija się
promień odbija się
wielokrotnie od zwierciadeł,
wielokrotnie od zwierciadeł,
oddziałując na inne atomy
oddziałując na inne atomy
wzbudzone i
wzbudzone i
wymusza coraz więcej
wymusza coraz więcej
aktów emisji. W ten sposób
aktów emisji. W ten sposób
powstaje wiązka
powstaje wiązka
promieniowania laserowego
promieniowania laserowego
(ryc. 3).
(ryc. 3).
Promieniowanie
Promieniowanie
laserowe wykazuje
laserowe wykazuje
charakterystyczne cechy
charakterystyczne cechy
odróżniające je od
odróżniające je od
zwykłego
zwykłego
promieniowania,
promieniowania,
powstającego w wyniku
powstającego w wyniku
emisji spontanicznej.
emisji spontanicznej.
Cechy promieniowania
Cechy promieniowania
laserowego
laserowego
:
:
1. Spójność (zwana również
1. Spójność (zwana również
koherentnością).
koherentnością).
Ta najistotniejsza
Ta najistotniejsza
cecha promieniowania laserowego
cecha promieniowania laserowego
wynika z określonej zależności fazowej
wynika z określonej zależności fazowej
między promieniami wychodzącymi z
między promieniami wychodzącymi z
różnych punktów źródła promieniowania
różnych punktów źródła promieniowania
oraz między dowolnymi punktami
oraz między dowolnymi punktami
jednego promienia. Zależność fazową,
jednego promienia. Zależność fazową,
występującą między różnymi punktami
występującą między różnymi punktami
źródła promieniowania, nazywa się
źródła promieniowania, nazywa się
spójnością przestrzenną, a dotyczącą
spójnością przestrzenną, a dotyczącą
jednego punktu w różnych momentach
jednego punktu w różnych momentach
czasu —
czasu —
spójnością czasową
spójnością czasową
.
.
Cechy promieniowania
Cechy promieniowania
laserowego
laserowego
:
:
2. Monochrornatyczność.
2. Monochrornatyczność.
Oznacza to, że promieniowanie
Oznacza to, że promieniowanie
laserowe ma prawie jednakową
laserowe ma prawie jednakową
długość fali. Tak np. lasery
długość fali. Tak np. lasery
emitujące promieniowanie
emitujące promieniowanie
widzialne wysyłają światło
widzialne wysyłają światło
praktycznie jednobarwne, o
praktycznie jednobarwne, o
bardzo małej szerokości linii
bardzo małej szerokości linii
widmowej, wyznaczającej
widmowej, wyznaczającej
zakres jego długości fali.
zakres jego długości fali.
Cechy promieniowania
Cechy promieniowania
laserowego
laserowego
:
:
3.
3.
Równoległość.
Równoległość.
Cecha ta wynika bezpośrednio z
Cecha ta wynika bezpośrednio z
omówionego mechanizmu powstawania
omówionego mechanizmu powstawania
promieniowania laserowego i polega na
promieniowania laserowego i polega na
równoległości (kolimacji) promieni
równoległości (kolimacji) promieni
tworzących wiązkę. Laser jako źródło
tworzących wiązkę. Laser jako źródło
emituje wiązkę już równoległą. Dzieje się
emituje wiązkę już równoległą. Dzieje się
tak dzięki ukierunkowaniu emisji i
tak dzięki ukierunkowaniu emisji i
selektywnemu działaniu rezonatora
selektywnemu działaniu rezonatora
optycznego. Kąt rozbieżności wiązki
optycznego. Kąt rozbieżności wiązki
laserowej jest bardzo mały i może być
laserowej jest bardzo mały i może być
zmniejszony nawet do jednej sekundy
zmniejszony nawet do jednej sekundy
kątowej, co oznacza że wiązka w
kątowej, co oznacza że wiązka w
odległości 1 km od źródła rozszerza się
odległości 1 km od źródła rozszerza się
o 5 mm. Jest to 10000 razy mniejsza
o 5 mm. Jest to 10000 razy mniejsza
rozbieżność od uzyskanej przy użyciu
rozbieżność od uzyskanej przy użyciu
najlepszego reflektora światła
najlepszego reflektora światła
niespójnego.
niespójnego.
Cechy promieniowania
Cechy promieniowania
laserowego
laserowego
:
:
4. Intensywność.
4. Intensywność.
Wynika ona z wymienionych już
Wynika ona z wymienionych już
trzech cech promieniowania
trzech cech promieniowania
laserowego oraz możliwość
laserowego oraz możliwość
wytwarzania impulsu
wytwarzania impulsu
promieniowania o bardzo
promieniowania o bardzo
krótkim czasie trwania, nawet
krótkim czasie trwania, nawet
do ułamków femtosekundy (10-
do ułamków femtosekundy (10-
15 s). Pozwala to uzyskać
15 s). Pozwala to uzyskać
ogromną gęstość energii,
ogromną gęstość energii,
wykorzystywaną oczywiście w
wykorzystywaną oczywiście w
technologicznych
technologicznych
zastosowaniach lasera.
zastosowaniach lasera.
Lasery
Lasery
dzieli się
dzieli się
według
według
rodzaju zastosowania w
rodzaju zastosowania w
nich
nich
ośrodka czynnego
ośrodka czynnego
.
.
Mogą to być np.
Mogą to być np.
lasery gazowe,
lasery gazowe,
półprzewodnikowe,
półprzewodnikowe,
cieczowe,
cieczowe,
z zastosowaniem ciała
z zastosowaniem ciała
stałego.
stałego.
Podział laserów według
Podział laserów według
rodzaju zastosowanego w nich
rodzaju zastosowanego w nich
ośrodka czynnego:
ośrodka czynnego:
W laserach gazowych
W laserach gazowych
ośrodkiem
ośrodkiem
czynnym są atomy gazów
czynnym są atomy gazów
, np.
, np.
helu (He) lub neonu (Ne),
helu (He) lub neonu (Ne),
molekuły, np. CO2, jony gazów
molekuły, np. CO2, jony gazów
szlachetnych — argonu (Ar),
szlachetnych — argonu (Ar),
kryptonu (Kr), ksenonu (Xe) —
kryptonu (Kr), ksenonu (Xe) —
oraz pary metali w gazie
oraz pary metali w gazie
szlachetnym, jak np. kadm (Cd) w
szlachetnym, jak np. kadm (Cd) w
helu (He-Cd).
helu (He-Cd).
Pompowanie w tych
Pompowanie w tych
laserach zachodzi przez energię
laserach zachodzi przez energię
wyładowań elektrycznych
wyładowań elektrycznych
.
.
Podział laserów według
Podział laserów według
rodzaju zastosowanego w
rodzaju zastosowanego w
nich ośrodka czynnego:
nich ośrodka czynnego:
W
W
laserach
laserach
półprzewodnikowych
półprzewodnikowych
ośrodkiem czynnym jest złącze
ośrodkiem czynnym jest złącze
półprzewodnikowe (dioda),
półprzewodnikowe (dioda),
najczęściej z arsenku galu
najczęściej z arsenku galu
(GaAs).
(GaAs).
Pompowanie jest
Pompowanie jest
realizowane przepływem przez
realizowane przepływem przez
diodę prądu elektrycznego.
diodę prądu elektrycznego.
Podział laserów według
Podział laserów według
rodzaju zastosowanego w
rodzaju zastosowanego w
nich ośrodka czynnego:
nich ośrodka czynnego:
Do laserów cieczowych
Do laserów cieczowych
zalicza
zalicza
się z kolei tzw.
się z kolei tzw.
lasery
lasery
chelatowe oraz barwnikowe
chelatowe oraz barwnikowe
.
.
Ośrodkiem czynnym w tych
Ośrodkiem czynnym w tych
laserach są ciekłe związki
laserach są ciekłe związki
organiczne lub nieorganiczne
organiczne lub nieorganiczne
o charakterze specyficznych
o charakterze specyficznych
kompleksów.
kompleksów.
Pompowanie
Pompowanie
odbywa się na drodze reakcji
odbywa się na drodze reakcji
chemicznych lub optycznie.
chemicznych lub optycznie.
Podział laserów według
Podział laserów według
rodzaju zastosowanego w
rodzaju zastosowanego w
nich ośrodka czynnego:
nich ośrodka czynnego:
W laserach z ośrodkiem czynnym w
W laserach z ośrodkiem czynnym w
postaci ciała stałego
postaci ciała stałego
pobudzeniu
pobudzeniu
ulegają atomy domieszek metali w
ulegają atomy domieszek metali w
ciele stałym
ciele stałym
. Spośród nich wymienić
. Spośród nich wymienić
należy lasery z zastosowaniem jako
należy lasery z zastosowaniem jako
ośrodka czynnego minerału,
ośrodka czynnego minerału,
będącego granatem itrowo-
będącego granatem itrowo-
aluminiowym, który określa się
aluminiowym, który określa się
angielskim skrótem YAG (yttrium –
angielskim skrótem YAG (yttrium –
aluminium – gamet).
aluminium – gamet).
W laserach tych
W laserach tych
pompowania dokonuje się światłem o
pompowania dokonuje się światłem o
dużym natężeniu.
dużym natężeniu.
Skonstruowanie lasera stanowiło
Skonstruowanie lasera stanowiło
przewrót w fizyce i technice,
przewrót w fizyce i technice,
stwarzając wiele nowych
stwarzając wiele nowych
możliwości w badaniach
możliwości w badaniach
naukowych i zastosowaniach
naukowych i zastosowaniach
technicznych. Dzięki temu nauka
technicznych. Dzięki temu nauka
i technika uzyskały
i technika uzyskały
rozległe perspektywy
rozległe perspektywy
zastosowań, między innymi w
zastosowań, między innymi w
telekomunikacji, meteorologii,
telekomunikacji, meteorologii,
nawigacji, optyce (holografii),
nawigacji, optyce (holografii),
fotografii, chemii, fizyce,
fotografii, chemii, fizyce,
technice jądrowej, elektronicznej
technice jądrowej, elektronicznej
technice obliczeniowej,
technice obliczeniowej,
medycynie i innych.
medycynie i innych.
W medycynie
W medycynie
lasery znalazły
lasery znalazły
szerokie zastosowanie przede
szerokie zastosowanie przede
wszystkim w różnych
wszystkim w różnych
dziedzinach chirurgii,
dziedzinach chirurgii,
w okulistyce do fotokoagulacji
w okulistyce do fotokoagulacji
siatkówki, w stomatologii,
siatkówki, w stomatologii,
onkologii i
onkologii i
pulmonologii. Lasery emitujące
pulmonologii. Lasery emitujące
promieniowanie o
promieniowanie o
małej mocy
małej mocy
znalazły zastosowanie w tzw.
znalazły zastosowanie w tzw.
biostymulacji
biostymulacji
.
.
Nazwę tę wprowadził węgierski
Nazwę tę wprowadził węgierski
uczony Endre Mester i dotyczy ona
uczony Endre Mester i dotyczy ona
wyłącznie terapii laserowej,
wyłącznie terapii laserowej,
polegającej na zastosowaniu
polegającej na zastosowaniu
promieniowania małej mocy.
promieniowania małej mocy.
Uzyskiwane efekty wiąże
Uzyskiwane efekty wiąże
się z działaniem
się z działaniem
promieniowania, a
promieniowania, a
nie z
nie z
jego efektem cieplnym
jego efektem cieplnym
.
.
Stwierdzono bowiem, że
Stwierdzono bowiem, że
promieniowanie takie nie
promieniowanie takie nie
wywołuje podwyższenia
wywołuje podwyższenia
temperatury tkanek
temperatury tkanek
większego niż
większego niż
0,l-0,5°C.
0,l-0,5°C.
Energia laserów małej
Energia laserów małej
mocy jest ograniczona
mocy jest ograniczona
do kilku mJ/cm2, a moc
do kilku mJ/cm2, a moc
średnia do około 50 mW.
średnia do około 50 mW.
Z tego powodu lasery
Z tego powodu lasery
małej mocy nazywa się
małej mocy nazywa się
zimnymi
zimnymi
(cold lasers).
(cold lasers).
W biostymulacji znajdują
W biostymulacji znajdują
zastosowanie głównie:
zastosowanie głównie:
lasery helowo-neonowe (He-Ne),
lasery helowo-neonowe (He-Ne),
które emitują widzialne
które emitują widzialne
promieniowanie czerwone = 632
promieniowanie czerwone = 632
nm),
nm),
półprzewodnikowe, w których
półprzewodnikowe, w których
ośrodkiem czynnym jest zwykle
ośrodkiem czynnym jest zwykle
dioda galowo – arsenkowa (Ga-
dioda galowo – arsenkowa (Ga-
As), emitują bliskie
As), emitują bliskie
promieniowanie podczerwone
promieniowanie podczerwone
(IR), o długości fali około 900 nm.
(IR), o długości fali około 900 nm.
Do laserów małej mocy zalicza
Do laserów małej mocy zalicza
się również inne lasery, jednak
się również inne lasery, jednak
pod warunkiem ograniczenia ich
pod warunkiem ograniczenia ich
mocy do poziomu miliwatów.
mocy do poziomu miliwatów.
Używany powszechnie w
Używany powszechnie w
piśmiennictwie fachowym i nie
piśmiennictwie fachowym i nie
tylko, angielski termin:
tylko, angielski termin:
soft
soft
laser (laser miękki)
laser (laser miękki)
jest
jest
zarezerwowany dla urządzeń
zarezerwowany dla urządzeń
He-Ne,
He-Ne,
podczas gdy terminem
podczas gdy terminem
mid
mid
laser (laser średni)
laser (laser średni)
dla
dla
odróżnienia określa się lasery z
odróżnienia określa się lasery z
zakresu bliskiej podczerwieni.
zakresu bliskiej podczerwieni.
Lasery małej mocy, z
Lasery małej mocy, z
punktu widzenia
punktu widzenia
bezpieczeństwa chorego,
bezpieczeństwa chorego,
określa się jako
określa się jako
urządzenia
urządzenia
o nieznamiennym ryzyku
o nieznamiennym ryzyku
terapeutycznym
terapeutycznym
(nonsignificant
(nonsignificant
risk devices), jednak w
risk devices), jednak w
trakcie ich eksploatacji
trakcie ich eksploatacji
obowiązuje przestrzeganie
obowiązuje przestrzeganie
przepisów dotyczących tej
przepisów dotyczących tej
grupy urządzeń
grupy urządzeń
terapeutycznych.
terapeutycznych.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
promieniowania
promieniowania
laserowego
laserowego
Zależy ono od
Zależy ono od
długości fali
długości fali
emitowanego promieniowania.
emitowanego promieniowania.
Nie można jednak tego wpływu na
Nie można jednak tego wpływu na
tkanki żywe rozpatrywać w
tkanki żywe rozpatrywać w
odniesieniu do działania
odniesieniu do działania
promieniowania niespójnego o
promieniowania niespójnego o
określonej długości fali.
określonej długości fali.
Niektórzy
Niektórzy
badacze usiłują tłumaczyć skutki
badacze usiłują tłumaczyć skutki
promieniowania laserowego
promieniowania laserowego
z
z
pozycji teoretycznych. Są to jednak
pozycji teoretycznych. Są to jednak
stwierdzenia fragmentaryczne,
stwierdzenia fragmentaryczne,
ujmujące tylko niektóre aspekty
ujmujące tylko niektóre aspekty
działania biologicznego.
działania biologicznego.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Najlepiej poznany jest wpływ
Najlepiej poznany jest wpływ
promieniowania laserowego na
promieniowania laserowego na
komórki żywe. Potwierdzono między
komórki żywe. Potwierdzono między
innymi niewątpliwy wpływ
innymi niewątpliwy wpływ
promieniowania laserowego na
promieniowania laserowego na
zwiększenie syntezy kolagenu,
zwiększenie syntezy kolagenu,
białek, oraz kwasu
białek, oraz kwasu
rybonukleinowego (RNA).
rybonukleinowego (RNA).
Stwierdzono również zachodzące pod
Stwierdzono również zachodzące pod
wpływem tego promieniowania
wpływem tego promieniowania
zmiany w potencjale błony
zmiany w potencjale błony
komórkowej, odgrywające
komórkowej, odgrywające
podstawową rolę w jej
podstawową rolę w jej
funkcjonowaniu.
funkcjonowaniu.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Zmianom ulega również
Zmianom ulega również
wydzielanie
wydzielanie
neuroprzekaźników, czyli
neuroprzekaźników, czyli
substancji biologicznych,
substancji biologicznych,
uczestniczących w
uczestniczących w
przekazywaniu pobudzenia w
przekazywaniu pobudzenia w
strukturach układu nerwowego.
strukturach układu nerwowego.
Usprawnieniu ulega również
Usprawnieniu ulega również
dysocjacja hemoglobiny, co
dysocjacja hemoglobiny, co
wpływa korzystnie na
wpływa korzystnie na
zaopatrzenie tkanek w tlen.
zaopatrzenie tkanek w tlen.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Należy sądzić, że w
Należy sądzić, że w
mechanizmach działania na
mechanizmach działania na
ustrój promieniowania
ustrój promieniowania
laserowego ważną rolę
laserowego ważną rolę
odgrywają również
odgrywają również
zachodzące pod jego
zachodzące pod jego
wpływem: zwiększenie
wpływem: zwiększenie
fagocytozy, syntezy
fagocytozy, syntezy
adenozynotrójfosforanu
adenozynotrójfosforanu
(ATP) oraz prostaglandyn.
(ATP) oraz prostaglandyn.
Wyżej wymienione skutki
Wyżej wymienione skutki
występowały już po
występowały już po
napromienieniu
napromienieniu
laserowym o
laserowym o
małej energii
małej energii
w jednorazowej dawce
w jednorazowej dawce
0,1 J/cm2.
0,1 J/cm2.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
W badaniach na zwierzętach,
W badaniach na zwierzętach,
potwierdzonych zresztą u
potwierdzonych zresztą u
ludzi, stwierdzono korzystny
ludzi, stwierdzono korzystny
wpływ promieniowania
wpływ promieniowania
laserowego na
laserowego na
leczenie
leczenie
uszkodzeń i stanów zapalnych
uszkodzeń i stanów zapalnych
tkanek miękkich
tkanek miękkich
.
.
Szczególnie korzystny wpływ
Szczególnie korzystny wpływ
tego promieniowania objawia
tego promieniowania objawia
się w
się w
gojeniu ran i owrzodzeń
gojeniu ran i owrzodzeń
.
.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Promieniowanie laserowe
Promieniowanie laserowe
stosowano również w
stosowano również w
leczeniu
leczeniu
złamań kości
złamań kości
. W
. W
badaniach mikroskopowych
badaniach mikroskopowych
stwierdzono zachodzące pod
stwierdzono zachodzące pod
jego wpływem
jego wpływem
zwiększenie
zwiększenie
unaczynienia
unaczynienia
oraz
oraz
szybsze
szybsze
formowanie się kostniny
formowanie się kostniny
w
w
miejscu złamania.
miejscu złamania.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Wiele uwagi poświęcono
Wiele uwagi poświęcono
badaniom wpływu
badaniom wpływu
promieniowania laserowego
promieniowania laserowego
na czynność obwodowego
na czynność obwodowego
układu nerwowego,
układu nerwowego,
stwierdzając u
stwierdzając u
zwierząt i ludzi
zwierząt i ludzi
zmiany
zmiany
w przewodzeniu nerwów
w przewodzeniu nerwów
i czynności komórek
i czynności komórek
nerwowych
nerwowych
.
.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Liczne badania
Liczne badania
elektrofizjologiczne i
elektrofizjologiczne i
kliniczne były prowadzone
kliniczne były prowadzone
w celu wyjaśnienia
w celu wyjaśnienia
mechanizmu ustępowania
mechanizmu ustępowania
lub zmniejszenia bólu
lub zmniejszenia bólu
pod
pod
wpływem promieniowania
wpływem promieniowania
laserowego, szczególnie
laserowego, szczególnie
podczerwonego.
podczerwonego.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Wyniki tych badań wydają się
Wyniki tych badań wydają się
wskazywać, że przeciwbólowe
wskazywać, że przeciwbólowe
działanie promieniowania
działanie promieniowania
laserowego wiąże się z:
laserowego wiąże się z:
jego wpływem na
jego wpływem na
stan czynnościowy
stan czynnościowy
naczyń tętniczych i włosowatych
naczyń tętniczych i włosowatych
oraz
oraz
zwiększeniem odpływu limfy z miejsc
zwiększeniem odpływu limfy z miejsc
dotkniętych stanem zapalnym.
dotkniętych stanem zapalnym.
Wpływ na skutek przeciwbólowy
Wpływ na skutek przeciwbólowy
ma również
ma również
zwiększenie
zwiększenie
zawartości endorfin i prostaglandyn
zawartości endorfin i prostaglandyn
oraz usprawnienie komórkowych
oraz usprawnienie komórkowych
procesów metabolicznych.
procesów metabolicznych.
Działanie biologiczne
Działanie biologiczne
Przedmiotem licznych badań
Przedmiotem licznych badań
klinicznych był również
klinicznych był również
korzystny wpływ
korzystny wpływ
promieniowania laserowego
promieniowania laserowego
w leczeniu
w leczeniu
reumatoidalnego
reumatoidalnego
zapalenia stawów
zapalenia stawów
. W wyniku
. W wyniku
tych badań ustalono, że
tych badań ustalono, że
promieniowanie laserowe jest
promieniowanie laserowe jest
czynnikiem godnym
czynnikiem godnym
szerszego stosowania w
szerszego stosowania w
leczeniu tego schorzenia.
leczeniu tego schorzenia.
WSKAZANIA:
WSKAZANIA:
choroba zwyrodnieniowa stawów
choroba zwyrodnieniowa stawów
zespoły bólowe w przebiegu dyskopatii
zespoły bólowe w przebiegu dyskopatii
w lędźwiowym i szyjnym odcinku
w lędźwiowym i szyjnym odcinku
kręgosłupa
kręgosłupa
zapalenia okołostawowe
zapalenia okołostawowe
zespoły powstałe w wyniku przeciążeń
zespoły powstałe w wyniku przeciążeń
mięśni i tkanek miękkich
mięśni i tkanek miękkich
okołostawowych
okołostawowych
zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek
zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek
ścięgnistych i kaletek stawowych
ścięgnistych i kaletek stawowych
utrudniony zrost kości
utrudniony zrost kości
przewlekłe stany zapalne
przewlekłe stany zapalne
nerwobóle nerwów obwodowych
nerwobóle nerwów obwodowych
neuropatia cukrzycowa
neuropatia cukrzycowa
trudno gojące się rany i owrzodzenia
trudno gojące się rany i owrzodzenia
PRZECIWWSKAZANIA:
PRZECIWWSKAZANIA:
choroba nowotworowa (bezwzględnie)
choroba nowotworowa (bezwzględnie)
ciąża (bezwzględnie)
ciąża (bezwzględnie)
zaburzenia wydzielania gruczołów
zaburzenia wydzielania gruczołów
dokrewnych, szczególnie nadczynność i
dokrewnych, szczególnie nadczynność i
niedoczynność tarczycy
niedoczynność tarczycy
nie ustabilizowana cukrzyca
nie ustabilizowana cukrzyca
arytmia
arytmia
stany ostrej niewydolności krążenia
stany ostrej niewydolności krążenia
ciężkie zakażenia wirusowe i grzybice
ciężkie zakażenia wirusowe i grzybice
wysoka gorączka
wysoka gorączka
nadwrażliwość na światło
nadwrażliwość na światło
przyjmowanie leków światlouczulających
przyjmowanie leków światlouczulających
choroby umysłowe
choroby umysłowe
choroba niedokrwienna serca może
choroba niedokrwienna serca może
wymagać kontroli kardiologa w trakcie
wymagać kontroli kardiologa w trakcie
leczenia, choć aplikowaną zwykle energię,
leczenia, choć aplikowaną zwykle energię,
do 12 J na zabieg, uważa się za bezpieczną
do 12 J na zabieg, uważa się za bezpieczną
Obecnie warunkiem, bezpiecznego
Obecnie warunkiem, bezpiecznego
użytkowania aparatu do
użytkowania aparatu do
laseroterapii jest posiadanie tzw.
laseroterapii jest posiadanie tzw.
ś
ś
w i a d e c t w a
w i a d e c t w a
d o p u s
d o p u s
z c z a l n o ś c i.
z c z a l n o ś c i.
Po akcesie do UE wymagana
Po akcesie do UE wymagana
jest
jest
tzw. DELKLARACJA ZGODNOCI =
tzw. DELKLARACJA ZGODNOCI =
certyfikat (Declaration of
certyfikat (Declaration of
Confirmation) wydane przez U.E.
Confirmation) wydane przez U.E.
Zasady bezpieczeństwa
Zasady bezpieczeństwa
obowiązujące przy użyciu urządzeń
obowiązujące przy użyciu urządzeń
emitujących promieniowanie
emitujących promieniowanie
laserowe, w chwili obecnej reguluje
laserowe, w chwili obecnej reguluje
Polska Norma PN – 91/T-06700,
Polska Norma PN – 91/T-06700,
dzieląca urządzenia te na 4 klasy.
dzieląca urządzenia te na 4 klasy.
KLASY BEZPIECZEŃSTWA
KLASY BEZPIECZEŃSTWA
URZĄDZEŃ EMITUJĄCYCH
URZĄDZEŃ EMITUJĄCYCH
PROMIENIOWANIE LASEROWE
PROMIENIOWANIE LASEROWE
KLASA I
KLASA I
– lasery całkowicie bezpieczne,
– lasery całkowicie bezpieczne,
KLASA II
KLASA II
– niecałkowicie bezpieczne –
– niecałkowicie bezpieczne –
emitują promieniowanie widzialne w
emitują promieniowanie widzialne w
przedziale od 400 do 700 nm (ochrona oczu
przedziale od 400 do 700 nm (ochrona oczu
zapewniona odruchem zamykania powieki),
zapewniona odruchem zamykania powieki),
KLASA III A
KLASA III A
– lasery niebezpieczne w
– lasery niebezpieczne w
przypadku patrzenia w wiązkę laserową
przypadku patrzenia w wiązkę laserową
poprzez urządzenia optyczne,
poprzez urządzenia optyczne,
KLASA III B
KLASA III B
– lasery niebezpieczne w każdym
– lasery niebezpieczne w każdym
przypadku patrzenia w wiązkę laserową
przypadku patrzenia w wiązkę laserową
padającą bezpośrednio lub pośrednio na
padającą bezpośrednio lub pośrednio na
odbitą wiązkę (od powierzchni
odbitą wiązkę (od powierzchni
zwierciadlanych),
zwierciadlanych),
Klasa IV
Klasa IV
– lasery bardzo niebezpieczne, dla
– lasery bardzo niebezpieczne, dla
oczu i skóry od promieniowania
oczu i skóry od promieniowania
bezpośredniego lub rozproszonego.
bezpośredniego lub rozproszonego.
Dziwiąc się wielkiej
skuteczności wiązki
laserowej często
zapominamy, że życie
powstało w otoczeniu
dwóch czynników - wody
i ... światła. O
podstawowym znaczeniu
wody dla zdrowia wiemy
od dawna. Czas teraz na
zrozumienie roli światła.