Amputacja kończyn

Amputacja kończyn



Amputacja (amputatio) – to odjęcie kończyny w

Amputacja (amputatio) – to odjęcie kończyny w

celu:

celu:



Poprawy zdrowia

Poprawy zdrowia



Poprawy funkcjonowania

Poprawy funkcjonowania



Poprawy wyglądu /kosmetyczne – deformacje

Poprawy wyglądu /kosmetyczne – deformacje

wrodzone

wrodzone

Przyczyny

Przyczyny



Choroba naczyń obwodowych/miażdżyca,

Choroba naczyń obwodowych/miażdżyca,

cukrzyca, choroba Burgera

cukrzyca, choroba Burgera



Urazy

Urazy



Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe



Wady wrodzone/częściowe lub całkowite

Wady wrodzone/częściowe lub całkowite

ubytki kończyn, lub zniekształcenia/

ubytki kończyn, lub zniekształcenia/



Inne/zapalenie kości i szpiku, następstwa

Inne/zapalenie kości i szpiku, następstwa

odmrożeń i oparzeń, zniekształcenia

odmrożeń i oparzeń, zniekształcenia

porażenne

porażenne

Wskazania

Wskazania



80%pacjentów poddawanych amputacji

80%pacjentów poddawanych amputacji

kończyn, to pacjenci chirurgii naczyń

kończyn, to pacjenci chirurgii naczyń



Bezwzględne – ratujące życie, a

Bezwzględne – ratujące życie, a

uformowanie kikuta zgodnie z zasadami

uformowanie kikuta zgodnie z zasadami

protetyki odsuwa się na plan dalszy

protetyki odsuwa się na plan dalszy



Względne – wysokość odjęcia i sposób

Względne – wysokość odjęcia i sposób

uformowania kikuta są celem

uformowania kikuta są celem

zaplanowanej operacji

zaplanowanej operacji

Wskazania

Wskazania



Pierwotne – w których zachodzi

Pierwotne – w których zachodzi

konieczność odjęcia kończyny z

konieczność odjęcia kończyny z

powodu niemożliwości

powodu niemożliwości

chirurgicznego odtworzenia

chirurgicznego odtworzenia

przepływu

przepływu



Wtórne – wykonane po nieudanych

Wtórne – wykonane po nieudanych

próbach przywrócenia ukrwienia

próbach przywrócenia ukrwienia

kończyny

kończyny

Problemy pacjentów

Problemy pacjentów



85% to, dolegliwości bólowe

85% to, dolegliwości bólowe



Problemy snu, wycieńczenie

Problemy snu, wycieńczenie



Unieruchomiemie

Unieruchomiemie



Zaparcia

Zaparcia



Wysuszenie i świąd skóry

Wysuszenie i świąd skóry



Trudności w samodzielnym

Trudności w samodzielnym

zapewnieniu higieny

zapewnieniu higieny

Metody amputacji

Metody amputacji



Konwencjonalna tzw.

Konwencjonalna tzw.

Mioplastyczna/ płatowa, gilotynowa/

Mioplastyczna/ płatowa, gilotynowa/



fizjologiczna

fizjologiczna

Amputacja

Amputacja

konwencjonalna

konwencjonalna



Polega na prawidłowym obcięciu końcówki

Polega na prawidłowym obcięciu końcówki

kostnej, tzn. kikut kostny musi być krótszy

kostnej, tzn. kikut kostny musi być krótszy

od kikuta mięśniowego. Szczyt kikuta

od kikuta mięśniowego. Szczyt kikuta

kostnego jest zabezpieczony okostną.

kostnego jest zabezpieczony okostną.



Duże pnie naczyniowe są podszywane, małe

Duże pnie naczyniowe są podszywane, małe

koagulowane

koagulowane



Właściwe zabezpieczenie zakończeń nerwów

Właściwe zabezpieczenie zakończeń nerwów

obwodowych ogranicza bóle fantomowe i

obwodowych ogranicza bóle fantomowe i

zapobiega tworzeniu się nerwiaków

zapobiega tworzeniu się nerwiaków



Należy prawidłowo uformować masy

Należy prawidłowo uformować masy

mięśniowe kikuta, przecięte mięśnie

mięśniowe kikuta, przecięte mięśnie

zostają zszyte, tzn. antagonistyczne

zostają zszyte, tzn. antagonistyczne

grupy mięśni zszywa się ze sobą pod

grupy mięśni zszywa się ze sobą pod

pewnym napięciem włókien

pewnym napięciem włókien

mięśniowych/15% napięcia aby

mięśniowych/15% napięcia aby

pokryły szczyt kikuta

pokryły szczyt kikuta



Właściwe zabezpieczenie skóry/

Właściwe zabezpieczenie skóry/

poszczególne warstwy skóry zszyte ze

poszczególne warstwy skóry zszyte ze

sobą

sobą

Amputacja fizjologiczna

Amputacja fizjologiczna



Przytwierdzenie antagonistycznych

Przytwierdzenie antagonistycznych

grup mięśniowych do końcówki

grup mięśniowych do końcówki

kostnej

kostnej



Zaprotezowanie kikuta jest na stole

Zaprotezowanie kikuta jest na stole

operacyjnym lejem gipsowym z

operacyjnym lejem gipsowym z

unieruchomieniem stawu powyżej

unieruchomieniem stawu powyżej

amputacji

amputacji

Amputacja fizjologiczna

Amputacja fizjologiczna



Pierwsze protezy zakładane

Pierwsze protezy zakładane

pacjentowi są tymczasowe / lej

pacjentowi są tymczasowe / lej

gipsowy bez stopy/, po uformowaniu

gipsowy bez stopy/, po uformowaniu

się kikuta pacjent utrzymuje protezę

się kikuta pacjent utrzymuje protezę

ostateczną

ostateczną

Porównanie amputacji

Porównanie amputacji



Konwencjonalna

Konwencjonalna



Blizna przechodzi przez

Blizna przechodzi przez

szczyt kikuta

szczyt kikuta



Brak plastyki mięśni

Brak plastyki mięśni

ogranicza możliwość

ogranicza możliwość

kikuta

kikuta



Dłuższa rehabilitacja

Dłuższa rehabilitacja



Częste przykurcze

Częste przykurcze



Utrzymujący się ból,

Utrzymujący się ból,

obrzęk

obrzęk



Może dochodzić do

Może dochodzić do

opóźnienia gojenia się ran

opóźnienia gojenia się ran



Fizjologiczna

Fizjologiczna



Zaprotezowanie na

Zaprotezowanie na

stole operacyjnym

stole operacyjnym



Dobrze formowane

Dobrze formowane

kikuty eliminują

kikuty eliminują

konieczność

konieczność

formowania kikuta

formowania kikuta



Rehabilitacja efektywna

Rehabilitacja efektywna



Brak przykurczów

Brak przykurczów



Mniejszy ból obrzęk

Mniejszy ból obrzęk



Nie dochodzi do

Nie dochodzi do

opóźnienia gojenia się

opóźnienia gojenia się

ran

ran

Wybór techniki operacji

Wybór techniki operacji

zależy od

zależy od



Wieku pacjenta

Wieku pacjenta



Płci

Płci



Zawodu

Zawodu



Poziomu amputacji

Poziomu amputacji



Ogólnego stanu zdrowia

Ogólnego stanu zdrowia



Rodzaju przewidywanej protezy

Rodzaju przewidywanej protezy



Wyposażenie i przygotowanie

Wyposażenie i przygotowanie

specjalistycznego zespołu dokonującego

specjalistycznego zespołu dokonującego

odjęcie kończyny

odjęcie kończyny

Kikut kończyny

Kikut kończyny



Jest to część kończyny po odjęciu, pomiędzy

Jest to część kończyny po odjęciu, pomiędzy

poziomem odjęcia, a najbliższym stawem

poziomem odjęcia, a najbliższym stawem



W badaniu przedmiotowym kikuta

W badaniu przedmiotowym kikuta

uwzględnia się

uwzględnia się



Jego kształt długość

Jego kształt długość



Pokrycie tkankami miękkimi

Pokrycie tkankami miękkimi



Zakres ruchów, siłę mięśni

Zakres ruchów, siłę mięśni



Pionizację

Pionizację



Ukrwienie, unerwienie obwód

Ukrwienie, unerwienie obwód



bezbolesność

bezbolesność

Rodzaje kikutów

Rodzaje kikutów



Stożkowaty – po odjęciu w 1/3

Stożkowaty – po odjęciu w 1/3

obwodowej przedramienia i po odjęciach

obwodowej przedramienia i po odjęciach

nadkolana

nadkolana



Walcowaty – po odjęciu 1/3 bliższej

Walcowaty – po odjęciu 1/3 bliższej

przedramienia

przedramienia



Cylindryczny – stosowany przy odjęciach

Cylindryczny – stosowany przy odjęciach

nadkłykciowych uda

nadkłykciowych uda



Kolbowaty – w odjęciach przedstawowych

Kolbowaty – w odjęciach przedstawowych

Przygotowanie pacjenta

Przygotowanie pacjenta

do odjęcia kończyny

do odjęcia kończyny



Ćwiczenia oddechowe

Ćwiczenia oddechowe



Ćwiczenia wzmacniające mięśnie

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie



Nauka chodzenia o kulach

Nauka chodzenia o kulach



Poinformowanie o możliwości

Poinformowanie o możliwości

pojawienia się bólów fantomowych

pojawienia się bólów fantomowych



Przygotowanie do możliwości

Przygotowanie do możliwości

samodzielnego funkcjonowania

samodzielnego funkcjonowania

Powikłania

Powikłania

Wczesne – spowodowane

Wczesne – spowodowane

nieodpowiednią techniką

nieodpowiednią techniką

chirurgiczną:

chirurgiczną:



Obumarcie miażdżycowych tkanek

Obumarcie miażdżycowych tkanek



Nadmiar pozostawionych szwów

Nadmiar pozostawionych szwów



Przedłużony wysięk

Przedłużony wysięk



Kikut uda ustawia się w odwiedzeniu

Kikut uda ustawia się w odwiedzeniu

i zgięciu w stawie biodrowym

i zgięciu w stawie biodrowym



Kikut podudzia ustawia się w zgięciu

Kikut podudzia ustawia się w zgięciu



Kikut ramienia ustawia się w

Kikut ramienia ustawia się w

odwiedzeniu, zgięciu i rotacji

odwiedzeniu, zgięciu i rotacji

wewnętrznej

wewnętrznej

Powikłania późne

Powikłania późne



Proteza, przewlekłe drażnienie, długi ucisk, tarcie

Proteza, przewlekłe drażnienie, długi ucisk, tarcie



Zgrubienie skóry

Zgrubienie skóry



Tworzenie modzeli

Tworzenie modzeli



Owrzodzenia, zapalenia skóry

Owrzodzenia, zapalenia skóry



Rogowacenie, cysty łojowe

Rogowacenie, cysty łojowe



Torbiele skórzaste

Torbiele skórzaste



Zanik mięśni, tkanki tłuszczowej

Zanik mięśni, tkanki tłuszczowej



Sinica, zastój żylny

Sinica, zastój żylny



Tworzenie nerwiaków

Tworzenie nerwiaków



Zrzeszotnienie kości

Zrzeszotnienie kości

Zabiegi pielęgnacyjne i

Zabiegi pielęgnacyjne i

usprawniające

usprawniające



Utrzymanie prawidłowego ustawienia kikuta

Utrzymanie prawidłowego ustawienia kikuta



Zapobieganie przykurczą

Zapobieganie przykurczą



Regulowanie objętości i hartowanie kikuta

Regulowanie objętości i hartowanie kikuta



Utrzymanie prawidłowej higieny kikuta

Utrzymanie prawidłowej higieny kikuta



utrzymanie pełnego zakresu ruchów w

utrzymanie pełnego zakresu ruchów w

stawach

stawach



Poprawę siły mięśni

Poprawę siły mięśni



Wyrobienie czucia głębokiego i

Wyrobienie czucia głębokiego i

powierzchniowego

powierzchniowego



Zwiększenie sprawności ogólnej

Zwiększenie sprawności ogólnej

Zabezpieczenie poprawnego

Zabezpieczenie poprawnego

ustawienia kikuta

ustawienia kikuta



Uzyskuje się przez zastosowanie:

Uzyskuje się przez zastosowanie:

wyciągu osiowego, przylepcowego

wyciągu osiowego, przylepcowego

lub gąbkowego

lub gąbkowego



Opatrunku gipsowego lub

Opatrunku gipsowego lub

woreczków z piaskiem

woreczków z piaskiem

Hartowanie kikuta

Hartowanie kikuta



Rozpoczyna się na 2-3 dzień po operacji od

Rozpoczyna się na 2-3 dzień po operacji od

delikatnego opukiwania go opuszkami palców.

delikatnego opukiwania go opuszkami palców.

Po zdjęciu szwów można wprowadzić podczas

Po zdjęciu szwów można wprowadzić podczas

kąpieli delikatny masaż przy użyciu gąbki,

kąpieli delikatny masaż przy użyciu gąbki,

rękawicy frotte, a następnie miękkich

rękawicy frotte, a następnie miękkich

szczoteczek. Od 2 tygodnia wprowadza się

szczoteczek. Od 2 tygodnia wprowadza się

stopniowe oklepywanie całej powierzchni kikuta

stopniowe oklepywanie całej powierzchni kikuta

przez 10 – 15 minut. opuszkami palców lub

przez 10 – 15 minut. opuszkami palców lub

miękką maczugą / bandaż/. Można też stosować

miękką maczugą / bandaż/. Można też stosować

kąpiele naprzemienne w ciepłej i zimnej wodzie.

kąpiele naprzemienne w ciepłej i zimnej wodzie.

Regulowanie objętości

Regulowanie objętości

kikuta

kikuta



Dokonuje się przez bandażowanie.

Dokonuje się przez bandażowanie.

Zmniejszenie zastoju limfatycznego

Zmniejszenie zastoju limfatycznego

i żylnego uzyskuje się przez wyższe

i żylnego uzyskuje się przez wyższe

ułożenie kikuta lub jego powieszenie

ułożenie kikuta lub jego powieszenie

w taki sposób, aby zachować

w taki sposób, aby zachować

wyprost w stawie sąsiadującym z

wyprost w stawie sąsiadującym z

kikutem

kikutem

Bandażowanie

Bandażowanie



Rozpoczyna się po wygojeniu rany przy użyciu

Rozpoczyna się po wygojeniu rany przy użyciu

opaski elastycznej o szer, 12-25cm. Bandaż

opaski elastycznej o szer, 12-25cm. Bandaż

prowadzi się od przodu do tyłu wzdłuż osi długiej

prowadzi się od przodu do tyłu wzdłuż osi długiej

kikuta. Tą samą opaskę w górnej części kikuta

kikuta. Tą samą opaskę w górnej części kikuta

prowadzi się okrężnie tak, aby przytrzymać część

prowadzi się okrężnie tak, aby przytrzymać część

bandaża założonego podłużnie. Następnie

bandaża założonego podłużnie. Następnie

bandaż prowadzi się skośnie na koniec kikuta.

bandaż prowadzi się skośnie na koniec kikuta.



Od końca kikuta prowadzi się kłosem

Od końca kikuta prowadzi się kłosem

wstępującym coraz wyżej, nadając mu kształt

wstępującym coraz wyżej, nadając mu kształt

ściętego stożka

ściętego stożka



Bandażowanie należy kontynuować aż do chwili

Bandażowanie należy kontynuować aż do chwili

zaprotezowania.

zaprotezowania.

Zasady prawidłowego

Zasady prawidłowego

bandażowania

bandażowania



Stosować wyłącznie opaski elastyczne o

Stosować wyłącznie opaski elastyczne o

dostosowanej szerokości

dostosowanej szerokości



Nie rozciągać opaski maksymalnie

Nie rozciągać opaski maksymalnie



Największy okrężny ucisk wypada na

Największy okrężny ucisk wypada na

szczycie kikuta i zmniejsza się w jego

szczycie kikuta i zmniejsza się w jego

części bliższej

części bliższej



Bandaż obejmuje najbliższy staw

Bandaż obejmuje najbliższy staw



Tylna powierzchnia stawu jest wolna co

Tylna powierzchnia stawu jest wolna co

umożliwia wykonywanie ćwiczeń

umożliwia wykonywanie ćwiczeń

Błędy przy bandażowaniu

Błędy przy bandażowaniu



Zbyt mały lub nadmierny ucisk

Zbyt mały lub nadmierny ucisk

opaski elastycznej

opaski elastycznej



Bandażowanie samego kikuta z

Bandażowanie samego kikuta z

pominięciem najbliższego stawu

pominięciem najbliższego stawu

doprowadza do zsuwania się

doprowadza do zsuwania się

bandaża

bandaża

Utrzymanie prawidłowej

Utrzymanie prawidłowej

higieny

higieny



Codzienna kąpiel kikuta w ciepłej

Codzienna kąpiel kikuta w ciepłej

wodzie z mydłem. W dni upalne –

wodzie z mydłem. W dni upalne –

częściej

częściej



Dokładne osuszanie

Dokładne osuszanie



Codzienne mycie leja protezy i

Codzienne mycie leja protezy i

osuszanie

osuszanie



Codzienna zmiana pończoch, które

Codzienna zmiana pończoch, które

należy prac w wodzie z mydłem

należy prac w wodzie z mydłem

Podstawowe zabiegi

Podstawowe zabiegi

usprawniające

usprawniające



Utrzymanie pełnego zakresu ruchów

Utrzymanie pełnego zakresu ruchów

w stawach jest jednym z warunków

w stawach jest jednym z warunków

protezowania

protezowania



Po kilku dniach od zabiegu- ćwiczenia

Po kilku dniach od zabiegu- ćwiczenia

wolne czynne, a po 2 tyg w wodzie

wolne czynne, a po 2 tyg w wodzie



Po 3 tyg ćwiczenia oporowe

Po 3 tyg ćwiczenia oporowe



Ćwiczenia czucia powierzchniowego i

Ćwiczenia czucia powierzchniowego i

głębokiego

głębokiego

Terapia przeciw

Terapia przeciw

przykurczeniowa

przykurczeniowa



Po zagojeniu się rany pooperacyjnej

Po zagojeniu się rany pooperacyjnej

stosuje się następujące pozycje;

stosuje się następujące pozycje;



Amputacja podudzia – leżenie tyłem

Amputacja podudzia – leżenie tyłem



Amputacja uda – leżenie na brzuchu

Amputacja uda – leżenie na brzuchu

lub na boku po stronie amputowanej,

lub na boku po stronie amputowanej,

nie wykonujemy rotacji zewnętrznej

nie wykonujemy rotacji zewnętrznej

przy przekręcaniu się, a leżenie

przy przekręcaniu się, a leżenie

tyłem jest z woreczkiem na kikucie.

tyłem jest z woreczkiem na kikucie.

Po zagojeniu rany ćwiczymy

Po zagojeniu rany ćwiczymy

mięśnie antagonistyczne do

mięśnie antagonistyczne do

przykurczonych

przykurczonych



Amputacja podudzia – mięsień

Amputacja podudzia – mięsień

czworogłowy uda i wybiórczo mięśnie

czworogłowy uda i wybiórczo mięśnie

pośladkowe

pośladkowe



Amputacja uda – mięśnie prostowniki,

Amputacja uda – mięśnie prostowniki,

przywodziciele stawu biodrowego i

przywodziciele stawu biodrowego i

rotatory wewnętrzne

rotatory wewnętrzne



Zaczynamy od ćwiczeń czynnych

Zaczynamy od ćwiczeń czynnych

wolnych i stopniowo przechodzimy do

wolnych i stopniowo przechodzimy do

ćwiczeń oporowych

ćwiczeń oporowych