TWORZENIE

JEDNOLITEGO

RYNKU

TRANSPORTOWEGO

Pierwsze kroki ku utworzeniu wspólnego

rynku poczyniono już w latach 60.,

tworząc unię celną.

Celem sformułowanego programu rynku

wewnętrznego było zapewnienie

liberalizacji transferu towarów, osób,

usług

i kapitału poprzez eliminację istniejących

barier.

Program określił 3 rodzaje barier: bariery

fizyczne, techniczne i fiskalne, definiował

metody ich likwidacji oraz przewidywał

harmonogram działań niezbędnych do

zrealizowania na szczeblu wspólnotowym.

Jednolity Akt Europejski określa rynek

wewnętrzny jako „obszar bez granic

wewnętrznych, na którym zostaje

zapewniony wolny przepływ towarów,

osób, usług i kapitału”.

Pozytywne aspekty istnienia rynku
wewnętrznego to m.in.:
o       spadek inflacji,
o       wzrost konkurencji,
o       intensyfikację handlu
wewnętrznego

i zagranicznych inwestycji

bezpośrednich,

strukturalne zmiany rynkowe

uwarunkowane

fuzjami firm.

Zasady polityki leżące u podstaw

jednolitego rynku w zakresie

transportu:

• lądowego,
• powietrznego,
• morskiego.

Inwestycje infrastrukturalne powinny

przyczynić się do:

rozwoju regionów zacofanych,

pozbawionych szans rozwojowych

oraz do wzrostu mobilności przestrzennej

siły roboczej.

Przez wiele lat kraje Wspólnoty

przeznaczały znaczne nakłady na

rozwój infrastruktury, czego efektem

jest:

• stale rosnąca długość dróg kołowych o wysokich

standardach,

• poprawa struktury linii kolejowych – choć ogólna

długość linii kolejowych ulega zmniejszeniu,
zwiększył się udział linii zelektryfikowanych,
dynamicznie rozbudowywane są linie szybkiej
kolei pasażerskiej, rośnie też długość linii
kolejowych dla transportu kombinowanego,

• poprawa jakości eksploatowanych dróg wodnych

śródlądowych.

Program TEN

Koncepcja sieci transeuropejskich (TEN)

powstała we Wspólnocie Europejskiej w

latach 80-tych, wraz z projektem

stworzenia Jednolitego Rynku.

Miała ona wspierać istnienie 4 wolności

dzięki zapewnieniu nowoczesnej i

wydajnej infrastruktury.

W traktacie z Maastricht zapisano, iż

Unia Europejska promuje rozwój sieci

transeuropejskich jako kluczowego

czynnika niezbędnego dla stworzenia

wspólnego rynku i zapewnienia spójności

gospodarczej i społecznej.

Podstawę prawną funkcjonowania TEN

stanowi Tytuł XV Traktatu o Unii

Europejskiej (TUE) – artykuł 154.

Działania UE powinny być nakierowane

na wspieranie wzajemnych połączeń

i interoperacyjności sieci krajowych oraz

zapewnienie dostępu do tych sieci, w tym

w szczególności połączenie rejonów

peryferyjnych, zamkniętych i

wyspiarskich z centralnymi regionami

WE.

W kwietniu 1994 roku Komisja przekazała

wstępne dyrektywy dotyczące rozwoju

europejskiej sieci transportowej do

Parlamentu Europejskiego,

a w czerwcu 1996 roku Parlament i Rada

podjęły decyzję o „Wytycznych Wspólnoty

dotyczących rozwoju Transeuropejskiej

Sieci Transportowej”.

Program TEN-T to:

• program pomocowy Unii Europejskiej

w dziedzinie transportu wykorzystujący
m.in. środki z Funduszu Spójności,

• program skierowany do wszystkich państw

członkowskich UE,

• o finansowanie z programu TEN-T mogą

ubiegać się podmioty państwowe oraz
prywatne działające w sferze usług
publicznych, a także projekty Partnerstwa
Publiczno-Prywatnego.

Zadaniami sieci transeuropejskiej

jest:

• zapewnienie mobilności osób i towarów wewnątrz WE;
• przyczynianie się do wzmocnienia spójności społecznej i

gospodarczej;

• oferowanie użytkownikom wysokiej jakości infrastruktury;
• objęcie wszystkich form transportu;
• umożliwienie

optymalnego

wykorzystania

zdolności

przewozowych;

• interoperacyjność i zachęcanie do intermodalności pomiędzy

różnymi formami transportu;

• ekonomiczna opłacalność;
• objęcie całego terytorium Państw Członkowskich WE;
• możliwość połączenia z sieciami państw EFTA, Europy Środkowo-

Wschodniej oraz krajami Basenu Morza Śródziemnego.

Sieci transeuropejskie obejmują 3

obszary:

• transeuropejskie sieci transportowe (TEN-T),

• transeuropejskie sieci energetyczne

(TEN-E),

• transeuropejskie sieci

telekomunikacyjne (e-TEN).

Dla celów zarządzania działalnością WE

w dziedzinie transeuropejskiej sieci

transportowej ustanowiono w dniu 26 X

2006 r. Agencję Wykonawczą ds.

Transeuropejskiej Sieci

Transportowej, która ma funkcjonować

do dnia

31 XII 2015 r.

Inwestycje te to:

• modernizacja

wybranych

linii

kolejowych;

• budowa autostrad;
• budowa dróg ekspresowych;
• przebudowa dróg krajowych.

Sieć ta obejmuje

łącznie:

     

• 58000 km autostrad,
• 70000 km dróg kolejowych,
• 12000 km dróg wodnych

śródlądowych.

Na przełomie lat 80-tych i 90-tych

Polska podpisała umowy

międzynarodowe dotyczące

transportu w skali europejskiej:

• AGR - European Agreement on Main International

Traffic Arteries (Europejska umowa o głównych
międzynarodowych arteriach ruchu),

• AGC - European Agreement on Main International

Railways Lines (Europejska umowa o głównych
międzynarodowych liniach kolejowych),

• AGTC - European Agreement on Important

International Combined Transport and Related
Installations (Europejska umowa o ważniejszych
międzynarodowych

liniach

transportu

kombinowanego i obiektach towarzyszących).

Sieci transeuropejskie stanowią część

koncepcji Pan-Europejskiej Sieci

Transportowej:

• 10

Korytarzy

Pan-Europejskich

(przebiegających przez terytorium Europy
Środkowo-Wschodniej);

• 4 Pan-Europejskie Obszary Transportowe

(położone na obszarach mórz);

• sieć TINA (rozwój sieci transportowej na

terytorium państw kandydujących do UE);

• połączenia europejsko-azjatyckie.

Korytarz transportowy jest to ciąg

komunikacyjny międzynarodowego

znaczenia, w którym przebiegają co

najmniej dwie różne drogi transportowe

o odpowiednich parametrach

technicznych,

z rozmieszczonymi na nich węzłami

transportowymi (np. centrami

logistycznymi).

Przebieg korytarzy transportowych w

Europie:

• I : Helsinki – Ryga – Kowno – Warszawa z odgałęzieniem:

• IA : Ryga – Kaliningrad – Gdańsk,

• II : Berlin – Warszawa – Moskwa – Niżnyj Nowgorod,
• III : Berlin/Drezno – Wrocław – Kijów

• IV : Berlin/Norymberga – Praga – Budapeszt –

Konstanca/Saloniki – Istamuł,

• V : Wenecja – Triest – Koper – Lublana – Budapeszt –

Bratysława – Użgorod – Lwów,

• VI : Gdańsk – Katowice – Žilina

• VII : Dunaj (korytarz drogą wodną),
• VIII : Durres – Tirana – Skopje – Sofia – Warna,
• IX

:

Helsinki

–

Kijów/Moskwa

–

Odessa/Kiszyniów/Bukareszt – Plovdiv.

• X : Salzburg – Lublana – Zagrzeb – Belgrad – Nis –

Skopije – Verles -Saloniki

Ustaloną tak sieć nazwano roboczo TINA

(Transport Infrastructure Needs

Assesment) i zatwierdzono

w 1999 roku jako przyszły fragment sieci

TEN.

W skład sieci TINA wchodzą

najważniejsze drogi kołowe, kolejowe i

wodne śródlądowe i morskie, porty

lotnicze oraz terminale transportu

kombinowanego o znaczeniu

międzynarodowym, przede wszystkim

zlokalizowane w korytarzach

transportowych.

Sieć TINA obejmuje łącznie swym
zasięgiem:
18 tys. km dróg,
20 tys. km linii kolejowych,
38 lotnisk,
13 portów morskich
i 49 portów rzecznych.

Koszt prac do 2015 r. szacuje się na 90
mld Euro.

W związku z rozszerzeniem UE

z dniem 1 maja 2004 roku,

całość sieci TINA stała się częścią sieci

TEN-T

z dniem 1 stycznia 2007 roku

60 mld euro środków z

Unii Europejskiej (2007-

2013)

Z sumy tej 21 275,2 mln

euro trafi do Programu

Operacyjnego

Infrastruktura

i Środowisko

Ogółem na realizację tego programu
przeznaczy się 26 054,7 mln euro:

Fundusz Spójności -18 927,6 mln euro

Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego
– 2 347,6 mln euro,

3754,5 mln - wkład własny z
publicznych środków krajowych,

środki prywatne w wielkości 1025 mln
euro.

Transport obejmują priorytety VI

- IX. Określono je jako:

• Transeuropejskie sieci transportowe TEN-

T. Jego celem jest poprawa dostępności

komunikacyjnej

Polski

i

połączeń

międzyregionalnych poprzez rozwój drogowej

i lotniczej sieci TEN-T. Ogółem na priorytet

ten przeznaczy się 6826 mln euro. Obejmuje

on budowę i modernizację autostrad, dróg

ekspresowych

i

krajowych,

budowę

i modernizację obwodnic, a także ośmiu

portów lotniczych.

• Transport

przyjazny

środowisku.

Priorytet ten ma za zadanie „zwiększenie
udziału ekologicznych gałęzi transportu
w ogólnym przewozie osób i ładunków”.
Do tego rodzaju transportu zaliczono
transport kolejowy, morski, miejski w
dziewięciu

polskich

obszarach

metropolitarnych oraz intermodalny. Na
cel ten zaplanowano 6430,1 mln euro.

• Bezpieczeństwo

transportu

i

krajowe

sieci

transportowe,

położone poza siecią TEN-T.
W ramach tego priorytetu realizowane
będą również projekty pilotażowe w
zakresie

inteligentnych

systemów

transportowych. Środki unijne, 900
mln euro, pochodzić będą z EFRR.

• Infrastruktura drogowa w Polsce

wschodniej - 990 mln euro. Ma on na
celu

poprawę

połączeń

komunikacyjnych

głównych

miast

wschodniej Polski z pozostałą częścią
kraju.