Choroby paznokci
Choroby paznokci
Choroby paznokci
Choroby paznokci
Anatomia i fizjologia.
Paznokcie są przydatkami skóry w formie
kieszonkowatych wgłębień skóry na końcowych
paliczkach palców rąk i stóp przekształconą w
płytkę paznokciową warstwą rogową.
Płytka paznokcia wyrasta z kieszeni paznokcia i w
swojej grzbietowej części jest wytworzona przez
macierz paznokcia, a jej część brzuszna produkuje
łożysko paznokcia. Płytka paznokcia jest w
otoczona w części bliższej i bocznej
podkowiastym wałem paznokcia, obwodowe
ograniczenie stanowi opuszka palca.
Anatomia i fizjologia.
Wzrost paznokcia dokonuje się w sposób
ciągły, wynosi on około 1mm tygodniowo i
zmniejsza się w miarę upływu lat.
Paznokcie palców rąk rosną szybciej niż
paznokcie nóg.
Patologia:
Genetyczne i dziedziczne zaburzenia
rogowacenia bądź tkanki łącznej występują
również w paznokciach. Nabyte uszkodzenia
mogą być wywołane przez zewnątrzpochodne
czynniki szkodliwe (zakażenia, szkodliwe
czynniki fizykochemiczne) lub przez
włączenie paznokcia w dermatozy
umiejscowione w otoczeniu paznokcia oraz
przez wewnątrzpochodne czynniki szkodliwe.
Patologia:
Zmiany chorobowe mogą się rozwinąć
1.
Przez bezpośrednie uszkodzenie płytki
paznokciowej
2.
Jako zaburzenia wykształcenia się
paznokcia wskutek uszkodzenia macierzy
bądź łożyska paznokcia
3.
Przez zmiany chorobowe w obrębie wału
paznokciowego
Obraz kliniczny:
Płytki paznokciowe mogą być pierwotnie wadliwie
ukształtowane
Do zmian nabytych należą:
- utrata zabarwienia (zaburzenia pigmentacji), białawe
zblednięcia=bielactwo paznokci.
- zmiany formy (dystrofia): zmiany rzeźby
(zagłębienia, rowki, bruzdy), zmiany kształtu
(paznokcie łyżeczkowate, w kształcie szkiełka
zegarka), zmiany grubości paznokcia
- zmiany konsystencji mogą one prowadzić do
rozszczepienia lub łamliwości płytki paznokciowej, a
także do całkowitego lub częściowego jej zniszczenia
- utrata paznokcia=oddzielenie się płytki
paznokciowej
- zmiany łożyska paznokcia najczęściej jest to
zapalenie łożyska paznokcia lub wału paznokciowego
(zaokcica).
Schorzenia dziedziczne i wady rozwojowe
Występują rzadko
Dziedziczne zwyrodnienia paznokci – rzadkie, Aa,
częściowo skojarzone z objawami skórnymi i
narządowymi:
Pachyonychia congenita – wrodzone zwyrodnienie wszystkich
paznokci palców rąk i stóp (zaburzenia rogowacenia) ze zgrubieniami,
trąbkowato zwiniętymi płytkami paznokciowymi i podpaznokciowym
nadmiernym rogowaceniem.
Współistniejące objawy to
nadmierne rogowacenie
dłoni i stóp, rogowacenie białe
błon śluzowych jamy ustnej.
Schorzenia dziedziczne i wady rozwojowe:
Szorstkość paznokci – wrodzone zwyrodnienie
wszystkich paznokci palców rąk i stóp z
cienkimi płytkami paznokciowymi, a także
nieregularna powierzchnią, przypominającą w
dotyku papier ścierny. Objawowe formy
(izolowane przypadki zajęcia pojedyńczych
płytek paznokciowych) są wywołane przez
szkodliwe czynniki fizykochemiczne i
miejscowe dermatozy.
Schorzenia dziedziczne i wady rozwojowe:
Zespół paznokieć-rzepka – wrodzone
zwyrodnienie paznokci (szczególnie
kciuków) i inne wady rozwojowe (rzepki,
nerek, oczu).
Schorzenia dziedziczne i wady rozwojowe:
Łuszczyca –
łuszczycowate zaburzenie rogowacenia
może być umiejscowione w macierzy paznokcia
(paznokieć naparstkowaty lub kropkowaty), w łożysku
paznokcia (podpaznokciowe rogowacenie w
formie plamy olejowej,
obwodo- we odwarstwienie paznokcia)
lub w swej najcięższej formie
może wywodzić się z macierzy i
łożyska paznokcia (przeważnie
rozpad całek płytki paznokciowej).
Schorzenia dziedziczne i wady rozwojowe:
Choroba Dariera – prążkowane
zwyrodnienie paznokcia (podłużne prążki)
Choroba Pringle’a – guzki Koenera
(włókniaki podpaznokciowe lub
przypaznokciowe).
Schorzenia nabyte:
Brodawki –
są najczęstszym schorzeniem wirusowym
paznokcia, występują około paznokciowo w obszarze
wału i obrąbka naskórkowego lub wrastające pod
płytkę paznokciową z opuszki palca. Zaburzenie
wzrostu paznokcia może występować bezpośrednio lub
pośredni jako następstwo po leczeniu.
Leczenie:
krioterapia w miejscowym
znieczuleniu, miejscowe środki
niszczące brodawki (fluorouracyl).
Schorzenia nabyte:
Zanokcica – jest to przeważnie wywołane
zakażeniem, surowicze bądź ropne, ostre lub
przewlekłe, nawracające zapalenie przypaznokciowe i
okołopaznokciowe. Ostrą zanokcicę wywołują
przeważnie bakterie (gronkowce, paciorkowce),
zanokcicę przewlekłą nawracającą – przeważnie
zakażenia grzybicze (drożdżaki). Często występują
czynniki sprzyjające tj. wrota zakażenia (zranienia,
wrośnięte paznokcie), maceracja wskutek wilgotnego
mikroklimatu, lub osłabienie odporności (cukrzyca).
Schorzenia nabyte:
Zanokcica – cd
Objawy: zaczerwienienie, obrzęk i bolesność otoczenia paznokcia,
czasami tworzenie się nadmiernie wybujałej tkanki w postaci ziarniny.
Powikłania: przejście w zastrzał, wtórne zaburzenia wzrostu
paznokcia.
Leczenie: w ostrej zanokcicy miejscowe leczenie antyseptyczne i
antybiotykoterapia ogólnie. Przeważnie konieczne jest nacięcie
i unieruchomienie.
W zanokcicy
drożdża- kowej leczenie
przeciwgrzybicze
i usunięcie czynników
sprzyjających.
Schorzenia nabyte:
Grzybica paznokcia wywołana przez
dermatofity:
zakażenie zaczyna się przeważnie od
dalszej części paznokcia i łożyska i postępuje w
kierunku bliższym.
Klinicznie są to białawo-żółte
smugi w obrębie płytki, a później
zwyrodnienie i zniszczenie nawet
całej płytki paznokciowej.
Paznokcie palców stóp lub rąk
są zajęte asymetrycznie.
Schorzenia nabyte:
Grzybica paznokcia wywołana przez
drożdżaki – prowadzi przeważnie do
wywołanej przez drożdżaki zanokcicy.
Występuje zmiana zabarwienia i
zwyrodnienie płytki paznokciowej. Kolor
płytki może być nieraz zielono-czarnawy
wskutek dodatkowego zakażenia
bakteriami tworzącymi barwnik.
Schorzenia nabyte:
Grzybica paznokcia wywołana przez
pleśnie – pod względem klinicznym jest to
choroba nie dająca się zdecydowanie
odróżnić od grzybicy paznokcia wywołanej
przez dermatofity. Jest możliwe także
zakażenie mieszane dermatofitami i
pleśniami.
Zaburzenia rozwoju paznokcia wywołane przez
czynniki zewnątrzpochodne:
Fizykalne i chemiczne czynniki szkodliwe, a
także leki mogą prowadzić do różnego rodzaju
zaburzeń powstawania paznokcia. Przykłady:
Krwiak łożyska paznokcia –
jest to podpaznokciowe
krwawienie z czarno-brązową,
bądź czerwieniową plamą
wewnątrz obszaru pod płytką
paznokciową, wywołane urazem.
Zaburzenia rozwoju paznokcia wywołane
przez czynniki zewnątrzpochodne:
Bielactwo prążkowane paznokci – białe
poprzeczne prążki, przeważnie spowodowane
mikrourazami kosmetycznymi (wycięcie
skórki paznokcia), niekiedy
także czynnikami wewnątrz-
pochodnymi (zatrucia metalami
ciężkimi, zaburzenia przemiany
materii).
Zaburzenia rozwoju paznokcia wywołane przez
czynniki zewnątrzpochodne:
Zwyrodnienie kanalikowe paznokcia – przeważnie
pośrodkowe, podłużne bruzdy.
Najczęstszą przyczyną są mikrourazy.
Bruzdy poprzeczne Beau-Reilschego – są wywołane
przez uraz lub przez zatrucia, miejscowe
uszkodzenia, schorzenia ogólne.
Zaburzenia rozwoju paznokcia wywołane przez
czynniki zewnątrzpochodne:
Szponowatość paznokci – tzw. Paznokieć szponiasty
(paluch, starsi ludzie) bywa wywołany przeważnie
urazem.
Choroby polekowe paznokci – różne leki (m.in.
Środki cytostatyczne, antybiotyki, leki uczulające
na światło, retinoidy) mogą prowadzić do różnych
pod względem ciężkości zmian (przebarwienia,
bielactwo paznokci, powstawanie rowków,
oddzielanie się płytki, zanokcica).
Zaburzenia rozwoju paznokcia wywołane
przez czynniki zewnątrzpochodne:
Miejscowo uwarunkowane zaburzenia
rozwoju paznokcia:
Zajęcie skóry palców przez dermatozy może prowadzić
wskutek uszkodzenia macierzy i/lub łożyska do różnego
rodzaju zmian w paznokciach. Np. zmiany płytki paznokciowej
w wyprysku (paznokieć wypryskowaty),
kolagenozy (zmiany obrąbka naskórkowego paznokcia), liszaj
czerwrony (dystrofia paznokcia),
erytrodermie (utrata paznokcia).
Zaburzenia rozwoju paznokcia wywołane przez
czynniki wewnątrzpochodne dotyczą przeważnie
wszystkich paznokci. Np. paznokieć łyżeczkowaty
(np. niedobór żelaza,
niedobór witamin),
paznokieć w kształcie szkiełka
zegarka, bądź palec w kształcie
pałeczki dobosza (np. przewlekłe
schorzenia płuc), zespół żółtych paznokci: żółte
zabarwienie i zwolnienie wzrostu wszystkich paznokci,
obrzęki limfatyczne i schorzenia dróg oddechowych.
Nowotwory:
Nowotwory w obrębie paznokci występują rzadko,
ponieważ komórki zdolne do rozplemu zazwyczaj
są chronione przez płytkę paznokciową. Przykłady:
Guz splotowy – łagodne nowotwory wywodzące
się z połączeń tętniczo-żylnych w skórze.
Obraz kliniczny: błękitnawy,
bolesny guz, przeświecający
przez płytkę paznokciową.
Leczenie operacyjne.
Nowotwory:
Również w obszarze paznokcia występują komórki
melanocytowe, z których mogą wywodzić się
łagodne i złośliwe nowotwory.
Melanonychia striata – jest to podłużny pas w
obszarze płytki paznokciowej. U rasy białej jest on
rezultatem zwiększonej aktywizacji melanocytów,
znamieniem barwnikowym w obszarze macierzy
paznokcia lub też rozpoczynającym się złośliwym
czerniakiem. Konieczne jest diagnostyczne
wyjaśnienie przez biopsję.
Nowotwory:
Czerniak łożyska paznokcia – nie jest to rzadkie
umiejscowienie (około 3% wszystkich czerniaków).
Czerniaki łożyska paznokcia przeważnie występują
w dwóch formach:
Typ powstały z plam soczewicowatych: brunatnawo-czarnawe prążki lub
plamy w obszarze płytki paznokcia, obejmującej później w
przeciwieńswie do krwiaka łożyska paznokcia, obrąbek naskórkowy
paznokcia, wał paznokcia bądź skórę opuszki palca. Poza tym wzrost
komórek nowotworowych, powodujący dystrofię i zniszczenie paznokcia.
Typ zapalno-rozplemowy – tworzenie melaniny mniejsze lub prawie nie
występuje (typ amelanotyczny), zamiast tego na pierwszy plan wysuwa
się zapalenie i rozplem guza.
Nowotwory:
Czerniaki łożyska paznokcia są często
bagatelizowane. Bywa to przyczyną
niewłaściwego postępowania
terapeutycznego tj. drobne zabiegi
chirurgiczne takie jak usuwanie płytki
paznokciowej czy
wyskrobywanie łożyska
paznokcia.