Zaburzenia

czucia

Anatomia dróg czuciowych

Obwodowe neurony czuciowe

przesyłają informacje z receptorów

do rdzenia kręgowego i mózgowia.

Informacje przez korzenie tylne

docierają do rdzenia kręgowego,dalej

są przesyłane do mózgowia przez dwa

różne układy dróg:



sznury tylne



sznury przednie i przednio-boczne

określane łącznie jako sznury

przednio-boczne

Drogi czuciowe rdzenia

kręgowego

Anatomia dróg czuciowych

Pomimo że oba układy przesyłajace informacje

z nerwów rdzeniowych do mózgowia -układ

przednio-boczny i sznurów tylnych uzupełniają

się wzajemnie, różnice między nimi są

zasadnicze.

Drogi wstępujące sznurów tylnych są przede

wszystkim drogami przesyłającymi informacje z

mechanoreceptorów (czucie ułożenia, wibracji,

dotyku).Natomiast drogi wstępujące sznurów

przednio-bocznych są związane głównie z

przesyłaniem informacji z nocyceptorów (ból), i

termoreceptorów(czucie temperatury), w

mniejszym stopniu mechanoreceptorów

(dotyk).

Anatomia dróg czuciowych

Drogi wstępujące sznurów tylnych i ich

przedłużenie w mózgowiu-wstęgę

przyśrodkową określa się drogami

czucia epikrytycznego.

Drogi wstępujące sznurów przednio-

bocznych określa się drogami czucia

protopatycznego.

Oba powyższe układy przesyłają

informacje dalej przez wzgórze do kory

mózgu.

Anatomia dróg czuciowych

Droga 3-neuronowa:

Neuron1: w zwoju rdzeniowym

Neuron 2: w rdzeniu kręgowym (droga

przednio-boczna) lub w pniu mózgu

(droga sznurów tylnych)

Neuron 3: we wzgórzu

Droga czucia

epikrytycznego

Neuron 1:w zwoju rdzeniowym-drogi

rdzeniowo-opuszkowe:



są aksonami komórek zwojów
rdzeniowych



biegną jako drogi nieskrzyżowane w
sznurze tylnym rdzenia , w jego pęczku
smukłym (czucie dolnych okolic ciała) i
klinowatym (czucie kończyny górnej i
szyi)



dochodzą do jadra smukłego i
klinowatego w rdzeniu przedłużonym ,
gdzie rozpoczyna się neuron 2

Droga czucia

epikrytycznego

Neuron 2: jądro smukłe i klinowate;aksony

tych jąder tworzą wstęgę przyśrodkową ,
która krzyżuje się w dolnej części rdzenia
przedłużonego w skrzyżowaniu wstęg
przyśrodkowych-decusatio lemniscorum
medianum; dalej wstęga przyśrodkowa
biegnie do wzgórza

Neuron 3 :wzgórze:jądro brzuszne tylne

boczne wzgórza; dalej droga czucia
epikrytycznego biegnie jako promienistość
czuciowa do kory czuciowej przez odnogę
tylną torebki wewnętrznej.

Droga czucia

epikrytyczneg

o

Droga czucia

protopatycznego

Neuron 1: komórki zwojów

rdzeniowych

Neuron 2: komórki istoty szarej

rdzenia kręgowego;

rozpoczynające się w nich drogi

sznurów przednio-bocznych

przechodzą na stronę przeciwną już

w rdzeniu kręgowym;

do wzgórza dochodzi tylko niewielka

część włókien nerwowych, tworząc

właściwe drogi rdzeniowo-

wzgórzowe.Reszta włókien kończy się

w strukturach pnia mózgu.

Droga czucia

protopatycznego

Neuron 3 -w związku z tym, że neuron 3

drogi czucia protopatycznego ma

lokalizację w różnych jądrach wzgórza

jego projekcje dochodzą do różnych pól

korowych.

Zapamiętaj!

Krótsze drogi czucia protopatycznego

niedochodzące do wzgórza kończą się

głównie w tworze siatkowatym, a poza

tym we wzgórkach pokrywy, jądrach

oliwki czy w istocie szarej

okołowodociągowej.

Droga czucia

protopatyczneg

o

Drogi czuciowe

KORA

SOMATOSENSORYCZNA

Pierwszorzędowa kora czuciowa -leży

bezpośrednio ku tyłowi od bruzdy

środkowej, zajmując zakręt zaśrodkowy

i leżącą w jego przedłużeniu część tylną

płacika okołośrodkowego.(pola 3,1 i

2)

Bezpośrednio za korą czuciową

pierwszorzędową znajdują sie pola

asocjacyjne.Odbywa się w nich

bardziej złożona analiza bodźców

czuciowych (pola 5,7,39 i 40)-kora

asocjacyjna obejmująca prawie cały

pozostały obszar płata

ciemieniowego.

KORA

SOMATOSENSORYCZNA

Oprócz głównej reprezentacji czuciowej ,

zlokalizowanej w korze zakrętu

zaśrodkowego , istnieje jeszcze druga

reprezentacja czuciowa umiejscowiona w

wieczku czołowo-ciemieniowym.

zakręt zaśrodkowy +

homunculus czuciowy

Zaburzenia czucia

Zaburzenia ośrodkowe:

korowe
torebkowe
wzgórzowe
pniowe
rdzeniowe

ze względu na fakt, iż

ośrodkowo drogi czucia

przebiegają skupione na

małej przestrzeni nawet

małe ogniska destrukcji

mogą powodować

rozległe zaburzenia

czucia

Zaburzenia obwodowe:

korzeniowe

splotowe

nerwowe

wielonerwowe

najczęściej zaburzone

zostają wszystkie rodzaje

czucia

Zaburzenia czucia

Uszkodzenie na poziomie kory
somatosensorycznej:



Uszkodzenie zakrętu zaśrodkowego powoduje

osłabienie czucia w przeciwległej połowie ciała



chory nie potrafi rozróżnić 2 blisko siebie

działających bodźców ani też dokładnie ich
zanalizować



osłabiona zdolność oceniania masy przedmiotu

trzymanego w ręku, jego wielkości czy
konsystencji,osłabiona zdolność rozpoznawania
przedmiotu wyłącznie na podstawie dotyku-
astereognozja



chory nie potrafi określić pozycji różnych części

ciała



agraphestesia

Zapamietaj!

ASTEREOGNOZJA (zaburzona zdolność

analizy przedmiotu za pomocą dotyku)-

sugeruje zawsze lokalizację

nadnamiotową (kora)

Zaburzenia czucia

Uszkodzenie na poziomie torebki wewnętrznej:

-osłabienie lub zniesienie czucia po stronie

przeciwnej do uszkodzenia (promienistość

czuciowa)

-za torebkową lokalizacją przemawiają

współistniejące objawy:



ośrodkowe uszkodzenie n.VII i XII po

str.przeciwległej (uszkodzona droga korowo-

jądrowa)



porażenie połowicze po str.przeciwległej

(uszkodzona droga korow-rdzeniowa)



zab. pola widzenia o charakterze niedowidzenia

połowiczego



zab.słuchu

Zaburzenia czucia

Uszkodzenie na poziomie wzgórza:

-klasyczne zespoły czucia wzgórzowego

występują w przypadku zamknięcia

naczyń wzgórzowych (a.thalamostriata

lub a .thalamogeniculata)

-połowicze zaburzenia czucia ,którym

towarzyszy ból samoistny wyzwalany

przez dotyk (hiperpatia)-

BÓL

OŚRODKOWY/WZGÓRZOWY/TALAMICZNY

(chory z trudem określa lokalizację

bólu wzgórzowgo; ból ten nie reaguje

na środki p/bólowe; jest bólem

połowiczym, przeciwstronnym do

uszkodzenia)

Zaburzenia czucia

Poza bólem w zespole wzgórzowym stwierdza

się:

-przemijający niedowład połowiczy z

obniżonym napięciem mięśniowym

-ośrodkowe uszkodzenie n.VII

-ruchy mimowolne o charakterze pląsawiczo-

atetotycznym lub zaburzenia ataktyczne

-'rękę wzgórzową', niekiedy niedowidzenie

połowicze

Zapamiętaj!

Uszkodzenia wzgórza prowadzić mogą do

zaburzeń wszystkich rodzjów czucia po stronie

przeciwnej do uszkodzenia.

Zaburzenia czucia

Uszkodzenie na poziomie pnia

mózgu:

-naprzemienne zaburzenia czucia o

charakterze połowiczym, po

str.przeciwnej do ogniska chorobowego.

-Miejsce uszkodzenia drogi czuciowej

wyznacza jednoczesne uszkodzenie jądra

nerwu czaszkowego (po stronie ogniska)

np:



jądro n.VII- most



jądro n.III-śródmózgowie

PNIOWE

ZABURZENI

A CZUCIA

Zaburzenia czucia

Uszkodzenia na poziomie rdzenia

kręgowego:



część centralna:np.w syryngomielii

zaburzenia czucia i temperatury z

zachowaniem innych rodzajów czucia

(co wynika z uszkodzenia krzyżującej

się w rdzeniu drogi czucia

protopatycznego)-

-są to tzw.rozszczepienne zaburzenia

czucia

Zaburzenia czucia

Zapamietaj!

Rozszczepienne zaburzenia czucia

występują tylko w uszkodzeniach

ośrodkowego UN.

Nigdy nie spotyka sie obwodowych

zaburzeń czucia o charakterze

rozszczepiennym.

ROZSZCZEPIENN

E

(syringomieliczne

) ZABURZENIA

CZUCIA

Zaburzenia czucia

Uszkodzenie cz.przednio-bocznej

rdzenia kręgowego:

- zniesienie lub osłabienie czucia bólu i

temperatury po stronie przeciwnej do

uszkodzenia,poniżej poziomu

uszkodzenia.

Uszkodzenie cz.tylnej rdzenia

kręgowego:

-uszkodzenie sznura tylnego w

rdzeniu kręgowym powoduje po tej

samej stronie zaburzenia czucia

ułożenia ,wibracji i dotyku. Staje się

niemożliwe rozróżnienie bodźców

dotykowych.

Zaburzenia czucia

zespół połowiczej przerwy rdzenia

(z.Brown-Sequarda)



ipsilatelralnie: objawy piramidowe

oraz zaburzenia czucia wibracji i

ułożenia



kontrlateralnie:zniesienie bólu i

temperatury (mniej wiecej 2-3

segmenty poniżej uszkodzenia)



pas przeczulicy na poziomie

uszkodzenia po stronie przeciwnej

Zaburzenia czucia

Zapamiętaj!

Lokalizację rdzeniową sugeruje ubytek

czucia poniżej pewnego poziomu

(definiowany jako obecność poziomu

uszkodzenia).

Zaburzenia czucia

OBWODOWE ZABURZENIA CZUCIA:

KORZENIOWE:



występują w postaci pasów, co wynika z

metamerycznej budowy ciała i segmentowego

unerwienia przez poszczególne korzenie



zaburzenia moga być niewielkie, szczególnie gdy

dojdzie do zab. czucia w obrębie 1 korzenia



może towarzyszyć rwący ból zlokalizowany

wzdłuż przebiegu danego korzenia



nierzadko towarzyszą zaburzenia wegetatywne w

postaci kauzalgii, obrzęków czy zaczerwienienia

(dotyczy to głównie korzeni unerwiających

kończyny)

Zaburzenia czucia

Obwodowy ubytek czucia może

wywołać rozmaite potencjalne

skargi.Kluczem do lokalizacji są

następujące fakty:



Dystalny ubytek czucia i/lub ból w

więcej niż jednej kończynie sugeruje

neuropatię obwodową



Ubytek czucia w ograniczonym obszarze

jednej kończyny sugeruje uszkodzenie

nerwu obwodowego lub splotu



Ubytek czucia zajmujący całą kończynę

rzadko jest spowodowany uszkodzeniem

obwodowym, ponieważ nawet

proksymalne uszkodzenie splotu rzadko

obejmuje całą kończynę-szukaj

uszkodzenia ośrodkowego

Dermatomy

Zaburzenia czucia

SPLOTOWE:



odpowiadają topografii unerwienia

skórnego przez splot



zawsze towarzyszy im niedowład lub

porażenie wiotkie



np.uszkodzenie splotu barkowego:

części górnej-typu Erba-Duchenne'a (C5-

C6)

części dolnej- typu Klumpkego (C8-Th1)

Zaburzenia czucia

NERWOWE:



zaburzenia czucia w obrębie

unwerwienia zaopatrywanego przez

dany nerw



zaburzone wszystkie rodzaje czucia



dodatkowo stwierdza się inne

objawy:

np.niedowład ,zab.autonomiczne

Zaburzenia czucia

Wielonerwowe uszkodzenia:

charakterystyczne zab.czucia typu' skarpetek

i rękawiczek'; najczesciej dotyczą

wszystkich rodzajów czucia

Przyczyny polineuropatii:



idiopatyczne neuropatie zapalne (ostre np.z

Guillain-Barre i przewlekłe), metaboliczne

przyczyny (cukrzyca,niedoczynność

tarczycy,chor.wątroby, niedobór wit.B 12)



Infekcyjne (AIDS, błonnica, sarkoidoza,

sepsa)



kolagenozy (guzkowe zap.tętnic, RZS,SLE)



zespoły paraneoplastyczne

Zaburzenia czucia



polekowe polineuropatie (cisplatyna,

chloramfenikol, indometacyna)



wrodzone i inne

zaburzenia

czucia typu

'skarpetek i

rękawiczek'

charakterysty

czne dla

polineuropatii

Niektóre zespoły zaburzeń

czucia:



NEUROPATIE CUKRZYCOWE



OSTRA ZAPALNA POLIRADIKULOPATIA

ZAPALNA (z.Guillain-Barre)



ZESPÓŁ CIEŚNI NADGARSTKA



NEUROPATIA NERWU ŁOKCIOWEGO



NERWOBÓL TRÓJDZIELNY

Niektóre zespoły zaburzeń

czucia:

zespół Guillain-Barre-

ostra zapalna poliradikuloneuropatia

demielinizacyjna:



choroba autoimmunologiczna



charakteryzuje się nagłym rozwojem

demielinizacji obejmujacej korzenie

nerwowe i nerwy obwodowe



występują uogólnione niedowłady

najczęściej rozprzestrzeniające się od

kończyn dolnych w górę



Objawy czuciowe są na ogół

przesłonięte przez objawy ruchowe

(niedowłady i arefleksja)



w badaniu CSF-rozszczepienie

białkowo-komórkowe

Niektóre zespoły zaburzeń

czucia:

Zapamietaj!

Chorego z podejrzeniem zespołu

Guillain-Barre należy bezwzględnie

hospitalizować, gdyż może dojść do

zajęcia mm.oddechowych i niewydolności

oddechowej.

Niektóre zespoły zaburzeń

czucia:

ZESPÓŁ CIEŚNI NADGARSTKA:



ucisk nerwu pośrodkowego w obrębie

nadgarstka



dochodzi do ubytku czucia na dłoni (I-III

palec)



na początku choroby dominują objawy

czuciowe



może dojść do zaburzeń ruchowych i

osłabienia oraz zaników w obrębie mięśni

kciuka

Niektóre zespoły zaburzeń

czucia:

NEUROPATIA NERWU

ŁOKCIOWEGO:



spowodowana zazwyczaj uciskiem w

obrębie rowka łokciowego



pacjenci skarżą się na drętwienie w

obrębie 4 i 5 palca



pojawiają się niedowłady mięśni

międzykostnych,

ale dominuja objawy czuciowe

Niektóre zespoły zaburzeń

czucia:

NERWOBÓL TRÓJDZIELNY:



nerwoból trójdzielny jest zjawiskiem

bólowym, które manifestuje się jako

przeszywający ból w rejonie unerwienia

przez n.trójdzielny



pacjenci cierpia z powodu bardzo

silnych napadowych bólów, trwających

do kilku sekund



nie wystepuja zaburzenia czucia, a kiedy

są stwierdzane, wymagana jest głębsza

diagnostyka



leczenie: karbamazepina /

lecz.chirurgiczne

HYPAESTHESIA-ubytek czucia

ANAESTHESIA-znieczulenie/zniesienie czucia

RADICALGIA-ból korzeniowy, związany z

uciskiem korzeni nerwowych

NEURALGIA-nerwoból, związany z

uszkodzeniem nerwu

obwodowego/czaszkowego

MERALGIA-ból z uszkodzenia n.skórnego-

bocznego uda, neuropatia z uwięźnięcia

między pasmami więzadła pachwinowego

np.u osób otyłych

KAUZALGIA-dokuczliwy ból wynikający z

uszkodzenia włókien autonomicznych

BÓL

OŚRODKOWY/wzgórzowy/talamiczny/

BÓL RZUTOWANY/udzielony/-pola Heda;

ból 'przeniesiony' z narządów

wewnętrznych do okolic skóry

zaopatrywanych przez ten sam odcinek

rdzenia kręgowego

towarzyszy mu często przykurcz

odpowiednich mięśni

BÓL FANTOMOWY-ból odczuwany w

miejscu amputowanej kończyny

BÓL PSYCHOGENNY-pacjent odczuwa

bóle bez ustalonego podłoża

organicznego

Dziękuję za uwagę;)