ZABURZENIA CZUCIA

W. Jakimowicz „Neurologia kliniczna”

DROGA CZUCIA POWIERZCHOWNEGO :

receptory obwodowe

nerw rdzeniowy

zwój nerwowy

korzeń grzbietowy

rogi tylne RK

włókna przechodzą przez spoidło

przednie w okolicy kanału środkowego

na stronę przeciwną rdzenia

ku górze w sznurach bocznych

w bocznej części rdzenia przedłużonego

i mostu

(jako wstęga rdzeniowa)

dołączaja się do wstęgi przyśrodkowej

na wysokości śródmózgowia

jądro brzuszne tylne wzgórza

promienistość wzgórza

(w odnodze tylnej torebki wewn.)

kora mózgu

(zakręt zaśrodkowy)

JAKOŚCIOWE ZABURZENIA CZUCIA :

• kauzalgia :

występuje w niecałkowitym uszkodzeniu nerwu obwodowego (podrażnienie) zawierającego dużą ilość włókien autonomicznych np. n.pośrodkowy, n. kulszowy

jest bardzo silny ból o charakterze pieczenia i palenia

ból nasila się przy dotyku i ucisku miejsca lokalizacji

skóra porażonego obszaru jest zaczerwieniona, sucha i bardzo wrażliwa na dotyk

• neuralgia (rwa) :

ma charakter napadowy

można ustalić tor bólowy biegnący wzdłuż danego nerwu (korzenia)

odczuwa się jako przechodzenie prądu, rwanie, palenie, pieczenie

• bóle fantomowe :

u ludzi po amputacjach kończyn

ból w miesjcu amputowanej częśći, niekiedy bardzo silny, o charakterze kauzalgicznym

• parestezje :

spaczone odczuwanie zwykłych bodźców

np. dotyk odczuwany jak szczypanie, zimno jak ból

towarzyszy mu uczucie mrowienia, drętwienia, cierpnięcia

dolegliwości są samoistne tzn. występują bez wyraźnego bodźca, lub pod wpływem bodźcow podprogowych

są szczególnie częste w przypadku uszkodzenia nerwów obwodowych (po długim ich uciśnięciu), ale mogą też wystąpić w przypadku innego umiejscowienia procesu chorobowego w obrębie dróg czuciowych (SM, napad padaczkowy czuciowy)

• hiperpatia :

objawy podobne do parestezji

zazwyczaj w uszkodzeniu wzgórza

nawet lekkie dotknięcie skóry wywołuje silny ból, który długo się utrzymuje i promieniuje do odległych okolic

ZABURZENIA CZUCIA W ZALEŻNOŚCI OD LOKALIZACJI :

• uszkodzenie nerwów obwodowych :

stwierdza się zniesienie wszystkich rodzajów czucia

zakres zaburzeń odpowida obszarowi zaopatrywanemu przez dany nerw (w nerwch biegną włókna z różnych korzonków)

w razie częściowego uszkodzenia nerwu zaburzenia czucia obejmują zwykle mniejszy obszar, stwierdza się miejsce całkowitego zniczulenia otoczone pasmem niedoczulicy, lub też samą niedoczulicę

towarzyszy niedowład, lub porażenie w zakresie mięśni zaopatrywanych przez nerw

• uszkodzenie splotu :

splotowe zaburzenia czucia

towarzyszy niedowład, lub porażenie wiotkie

• uszkodzenie korzonków tylnych :

objawy podrażnienia :

zależą od zmian zapalnych w korzonkach, lub procesów rozciągających i uciskających te korzonki

ból korzonkowy w obrębie przebiegu danego korzonka np. ból opasujący w podrażnieniu korzonkow piersiowych

ból nasila się w okolicznościach, które powodują ↑ ciśnienia PMR np. kaszel, kichanie , defekacja (ucisk korzonka w przestrzeni podpajęczynówkowej)

łącznie z bólem mogą wystąpić parestezje

C4 – ból promieniuje do barku i okolicy obojczykowej

C5 – ból promieniuje do ramienia

C6 – ból promieniuje do kciuka

C7 – ból promieniuje do palca środkowego

C8 – ból promieniuje do małego palca

Th1 – ból promieniuje do łokciowej powierzchni przedramienia

Th2 – Th12 – ból opasujący w odpowiednich dermatomach na klatce piersiowej i jamie brzusznej

L1 – L2 - ból w okolicy pachwiny

L3 – L4 – ból na przedniej powierzchni uda

L5 – ból promieniuje do palucha

S1 – ból promieniuje do pięty, podeszwy i małego palca

objawy ubytkowe :

jeśli dojdzie do przerwania korzonka dochodzi do zniesienia w odpowiednim polu korzonkowym wszystkich rodzajów czucia

uszkodzenie tylko 1 korzonka może nie dać objawów gdyż posczególne pola korzonkowe zachodzą na siebie dachówkowato

dopiero uszkodzenie 2 – 3 korzonków może dać widoczne objawy

tylko uszkodzenie grubych korzonków tj. L5 i S1 może dać objawy w części odpowiedniego pola korzonkowego

• uszkodzenie dróg czuciowych rdzenia kręgowgo :

uszkodzenie sznurów tylnych :

objawy ataksji po stronie uszkodzenia

vide ataksja czuciowa

uszkodzenie istoty szarej w okolicy kanału środkowego :

vide zespół wewnątrzrdzeniowy

uszkodzenie istoty szarej rogów tylnych :

zniesienie czucia bólu i temperatury po stronie uszkodzenia przy zachowanym czuciu dotyku i ucisku w obrębie danego pola korzonkowego (czucie rozszczepienne)

połowicze uszkodzenie rdzenia :

vide zespół zewnątrzrdzeniowy i zespół Brown Sequarda

• uszkodzenie dróg czuciowych w pniu mózgu :

zaburzenia czucia po przeciwległej stronie ciała

drogi czucia w dolnej części pnia leżą w znacznej odległosci od siebie, dlatego mogą powstać różne zespoły zaburzeń czucia

w śródmózgowiu drogi te zbiegają się

drogi czuciowe leżą w pobliżu innych dróg i jąder nn. czaszkowych stąd zazwyczaj dołaczają się inne objawy

• uszkodzenie dróg czuciowych na poziomie wzgórza :

jądro brzuszne tylne (jądro boczne)

klasycznie przy zamknięciu a. thalamostriata, lub a. thalamogeniculata

upośledznie, lub zniesienie czucia na przeciwległej stronie ciała

najbardziej upośledzone jest czucie głebokie, mniej czucie dotyku i temperatury, a najsłabiej czucie bólu

najprawdopdobniej zależy to od liczby włókien nieskrzyżowanych

bóle wzgórzowe :

bardzo silne, napadowe

mogą obejmować całą połowę ciała

nie ustępją po środkach przeciwbólowych

mają charakter hiperpatii

- vide zespół wzgórzowy

• uszkodzenie dróg czuciowych w torebce wewnętrznej :

niedoczulica, lub zniesienie czucia po przeciwległej połowie ciała

najbardziej zaburzone czucie głębokie

silniej wyrażone w obrębie odsiebnych części kończyn

często towarzyszy im niedowład, lub porażenie połowicze

• uszkodzenie pól czuciowych kory mózgowej :

poszczególne części ciała mają swoją reprezentację czuciową w określonych odcinkach kory (zakrętu zaśrodkowego) przeciwległej półkuli (tj. w przypadku kory ruchowej, ale nie tak ściśle określona)

zaburzenia czucia mogą być ograniczone tylko do jednej kończyny, lub jej częsci

najczęściej odsiebne części kończyn

zaburzenia czucia róznicującego (dyskryminacyjnego) :

niemożność oceny nasilenia i lokalizacji bodźców

chory daje zmienne odpowiedzi, niepewność, badania w różnym czasie dają odmienne wyniki

zaburzenia czucia głębokiego

plackowate zaburzenia czucia

napady ogniskowe typu czuciowego