KINEZYTERAPIA 11

Uczenie się i nauczanie
czynności ruchowych

TEORIE UCZENIA SIĘ

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH



Teoria Conolly’ego

– nabywanie częściowych

umiejętności tzw. „podsprawności”, które
później wbudowywane są w bardziej ogólny
program ruchowy, stanowiący zestaw tych
podsprawności.

Od czynności prostych do bardziej złożonych.



Teoria Pigeta bądź Poopera

–nauka na

zasadzie prób i błędów – ćwiczenie czyni
mistrza.

Powtarzanie czynności eliminuje błędy a także

utrwala nabytą czynność.

METODY NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Podział metod pod względem dzielenia

czynności:



metoda syntetyczna

– ruch uczony od razu w

całości



metoda analityczna

– ruch podzielony na części,

opanowywanie kolejnych fragmentów ruchu



metoda analityczno-syntetyczna

– kombinacja

między metodą syntetyczną a analityczną

METODY NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Podział z uwzględnieniem zaangażowania ćwiczącego:



metody kreatywne, twórcze

– poszukiwanie sposobu

rozwiązania problemu ruchowego –

stosowane na etapie

adaptacyjnym w procesie leczenia rehabilitacyjnego



metody proaktywne, usamodzielniające

– główny cel

zwiększenie efektywności kształcenia ruchowego poprzez
zaktywizowanie ćwiczącego, zadania są częściowo
określone przez terapeutę (metody zabawowe,
bezpośredniej celowości ruchu, programowanego
usprawniania się) –

stosowane w późniejszym okresie

rehabilitacji w celu uatrakcyjnienia zajęć



metody odtwórcze, reproduktywne

– zadania są ściśle

określone przez nauczyciela, fizjoterapeutę. Wielokrotne
powtarzanie pokazanego lub opisanego przez terapeutę
wzorca ruchu –

stosowane na początku terapii z pacjentem

PROCES

KSZTAŁCENIA UMIEJĘTNOŚCI

RUCHOWYCH

Etapy procesu:

1.

Diagnoza

– określenie czynności, które dana

osoba potrafi wykonać i konfrontacja z
przyjętym schematem czynności które
powinna wykonywać. Określenie przyczyn
dysfunkcji

2.

Prognoza

– określenie możliwych do

uzyskania rezultatów, ustalenie celów. Ważna
jest trafność diagnozy oraz znajomość
przebiegu dysfunkcji, jej regeneracji,
kompensacji i adaptacji. Prognoza jest
zmienna.

PROCES

KSZTAŁCENIA UMIEJĘTNOŚCI

RUCHOWYCH

3.

Ordynacja

– dobór odpowiednich środków

terapeutycznych aby uzyskać założone cele

4.

Realizacja

– stosowanie środków

terapeutycznych zgodnie z przyjętym
planem

5.

Ocena uzyskiwanych rezultatów

–

kontrola - pomiary, testy z zachowaniem
tych samych warunków co przy pierwszym
badaniu. Wyniki kontroli będą obligowały do
ew. zmiany celów, bądź zastosowanych
środków.

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

1.

Etapowość

(poziomy umiejętności,

sprawności i wydolności) – osiągnięcie
poszczególnego etapu stanowi punkt
wyjścia do zdobycia kolejnego

2.

Cele

– muszą być określone do każdego

etapu, przy czym nadrzędnym celem
rehabilitacji jest przywrócenie możliwie
pełnej sprawności fizycznej i psychicznej
oraz powrót do życia w społeczeństwie

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

3.

Zadania:



ustalenie rodzaju i stopnia dysfunkcji



określenie bliższego i dalszego celu usprawniania



dobór form, środków i metod postępowania oraz
przeprowadzanie odpowiednich ćwiczeń



okresowa kontrola stanu usprawnianego



modyfikowanie na podstawie rezultatu kontroli
bliższego i dalszego celu usprawniania



zmianę form, środków i metod



prowadzenie odpowiedniej dokumentacji

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

4.

Zasady

– regulują postępowanie terapeuty:

Zasady nieszkodzenia

- ważna znajomość

przeciwwskazań do określonych zabiegów oraz
dokładna metodyka wykonywania ćwiczeń

Zasada wczesności

– kontrola przebiegu rozwoju

choroby oraz ingerencja w przypadku
zaistnienia nieprawidłowości, zapobieganie
powstawaniu niekorzystnych zmian

Zasada kompleksowości

– wszechstronne

oddziaływanie na pacjenta (także na sferę
psychiczną), łączenie różnych sposobów
oddziaływania

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Zasada systematyczności

– zwana także zasadą

ciągłości, przerwy w ćwiczeniach niosą za sobą
negatywne skutki np. niekorzystne kompensacje

Zasada podmiotowego traktowania osoby

usprawnianej

oraz

zasada świadomego i

aktywnego udziału pacjentów

– obie te

zasady określają pożądane postawy osób
biorących udział w procesie.

Zasada dostępności (przystępności)

-

dostosowanie trudności zadań do aktualnego
poziomu motorycznego, sprawności i wydolności
pacjenta, stopniowanie w trakcie terapii

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Zasada poglądowości

– działania zmierzające

wyrobienia odpowiednich wyobrażeń ruchowych,
wykorzystuje się często pomoce w postaci luster i
urządzeń typu biofeedback.

Zasada kolektywności

– konieczność

przeprowadzania ćwiczeń zbiorowych, jeżeli jest to
możliwe; motywacja pacjenta do ćwiczeń w ramach
współzawodnictwa oraz spełnienie zasady
poglądowości – obserwacja współćwiczących

Zasada trwałości

– odnosi się do wcześniejszych

zasad - kompleksowości i ciągłości. Postępowanie z
pacjentem musi przynieś utrwalenie uzyskanych
umiejętności

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Zasada współpracy z otoczeniem

– od

najbliższych osób niepełnosprawnych zależy
stosunek pacjenta do ćwiczeń. Niekorzystna jest
nadopiekuńczość oraz nadmierne oczekiwania
wobec rehabilitowanych osób

Zasada indywidualizacji

– reguluje prawie

wszystkie powyższe zasady, oznacza indywidualne
podejście do pacjenta (lub grupy) – biorąc pod
uwagę potrzeby, możliwości i postępy

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

5.

Formy

– organizacja procesu kształcenia

ruchowego, zależna od trzech rodzajów
czynników:

Czynniki czasowe

– określają czas trwania zajęć,

ich częstotliwość w ciągu dnia, tygodnia. To
również podział czasu przeznaczonego na
ćwiczenia na część wstępną, główną i końcową

Czynniki przestrzenne

– dotyczą miejsca

wykonywanych ćwiczeń: sale gimnastyczne,
pływalnie, łóżko chorego, gabinety ćwiczeń
indywidualnych itp..

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Czynniki organizacyjne

– organizacja zadań

wykonywanych przez ćwiczących:



forma frontalna – wszystkie osoby ćwiczące

wykonują to samo i tak samo zadanie



forma grupowa – ćwiczący podzieleni są na grupy o

różnym stopniu sprawności, każda grupa wykonuje

inne zadanie (o różnej trudności)



forma grupowo-frontalna – również istniej podział

na grupy, przy czym organizacja ćwiczeń ma

charakter stacyjny – każdy będzie wykonywał te

same zadania



forma indywidualna – każdy ćwiczący ma do

wykonania odrębne zadanie



forma grupowo-indywidualna – ćwiczący realizują

identyczne zadania, przy czym niektóre zadania

realizowane są w trybie indywidualnym

METODYKA NAUCZANIA

CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

6.

Środki

– za ich pomocą realizowane są

zadania i poszczególne metody. Zaliczamy
do nich:



Bazę materialno-techniczną



Ćwiczenia



Środki metodyczne – objaśnienia, pokaz itp..

BUDOWA JEDNOSTKI

ĆWICZENIOWEJ



Podstawową formą organizacyjną
prowadzenia różnorodnych ćwiczeń jest

„jednostka lekcyjna”

trwająca 45 minut. W

niektórych sytuacjach czas ten może zostać
skrócony bądź wydłużony. W fizjoterapii ok..
30 min



Każda jednostka ćwiczeniowa składa się z 3
części:

Wstępnej

– część organizacyjna, rozgrzewka

Główna

– realizacja celu zajęć, poprzez dobranie

odpowiednich ćwiczeń

Końcowa

– ćwiczenia rozluźniające i oddechowe –

cel ustabilizowanie tętna, redukcja produktów
przemiany materii nagromadzonych w mięśniach

ZASADY BUDOWY JEDNOSTKI

LEKCYJNEJ

Zasada wszechstronności

– zapewnienie

podopiecznym wszechstronnego rozwoju
psychmotorycznego. Pacjent na oddziale
wymaga kompleksowej rehabilitacji, a nie
tylko leczenia dysfunkcji z znalazł się w
szpitalu

ZASADY BUDOWY JEDNOSTKI

LEKCYJNEJ

Zasada zmienności pracy

– umiejętny dobór

ćwiczeń oraz ułożenie ich w odpowiedniej
kolejności. Bezpośrednio po sobie nie
powinny następować ćwiczenia kształtujące
tę samą cechę motoryczną lub grupę
mięśniową. Powinno zachodzić przeplatanie:



ćwiczeń statycznych dynamicznymi,



ćwiczeń w miejscu z aktywnością zmuszającą do
przemieszczenia się,



ćwiczeń trudnych (nowych) łatwymi do
wykonania,



ćwiczeń wymagających koncentracji ruchami
zautomatyzowanymi

ZASADY BUDOWY JEDNOSTKI

LEKCYJNEJ

W fizjoterapii

zasada zmienności pracy

może być trudna do spełnienia, ponieważ
w terapii należy się skupić głównie nad
cechą motoryczną lub grupą mięśniową,
która jest słaba. Dlatego też, aby zbliżyć
się do tej zasady zaleca się dobór różnych
pozycji i przeplatanie ćwiczeń „innymi”
np.oddechowymi.

ZASADY BUDOWY JEDNOSTKI

LEKCYJNEJ

Zasada stopniowego natężenia wysiłku

–

przy doborze ćwiczeń oraz prowadzeniu
zajęć powinno uwzględniać wiek osób
ćwiczących.

Ogólnie natężenie wysiłku powinno wzrastać

od początku i w ¾ czasu trwania zajęć
osiągnąć maksimum, a następnie się
obniżać.

Sterując wysiłkiem zwracamy uwagę np. na :



Liczbę powtórzeń



Wielkość obciążenia bądź odciążenia



Pozycję

UWAGI PRAKTYCZNE
DO WYKORZYSTANIA

PODCZAS PROWADZENIA

ĆWICZEŃ



Stworzyć w miarę możliwości jednorodną grupę
ćwiczących



Podczas nauczania nowych zadań ruchowych jasno
opisać i poprawnie zademonstrować każde
ćwiczenie



Optymalnie dostosować stopień trudności ćwiczeń
do możliwości funkcjolanych ćwiczących



Nie rozpoczynać zajęć od ćwiczeń statycznych



Nie zaczynać ćwiczeń o bardzo dużej intensywności
i dużym stopniu trudności



Ćwiczenia statyczne przeplatać dynamicznymi



Unikać ćwiczeń jednostronnie obciążających układ
ruchu

UWAGI PRAKTYCZNE
DO WYKORZYSTANIA

PODCZAS PROWADZENIA

ĆWICZEŃ



Nie koncentrować się wyłącznie na jednym

odcinku ciała



W sposób przemyślany zmieniać pozycje wyjściowe

do ćwiczeń



Unikać lokalnego zmęczenia ćwiczeń (ćwiczyć

przeciwstawne grupy mięśniowe oraz wplatać

ćwiczenia rozluźniające)



Zawsze korygować błędy ćwiczących



W razie małej skuteczności tego typu korekcji

wprowadzać ułatwienia, bądź zupełnie z nich

zrezygnować



Uatrakcyjniać zajęcia



Nie kończyć gwałtownie ćwiczeń ( w fazie głównej)