XXIV. Leki pobudzające receptory
adrenergiczne
SYMPATYKOMIMETYKI
SYMPATYKOMIMETYKI
1. Działające bezpośrednio
1. Działające bezpośrednio
2. Działające pośrednio
2. Działające pośrednio
2a. uwalniające zmagazynowane aminy
2a. uwalniające zmagazynowane aminy
katecholowe z zakończeń nerwowych
katecholowe z zakończeń nerwowych
adrenergicznych
adrenergicznych
2b. hamujące wychwyt zwrotny amin
2b. hamujące wychwyt zwrotny amin
katecholowych
katecholowych
3. Działające bezpośrednio i pośrednio
3. Działające bezpośrednio i pośrednio
●
●
działają na mięsień sercowy i obwodowe
działają na mięsień sercowy i obwodowe
naczynia
naczynia
krwionośne
krwionośne
●
●
działające bezpośrednio
działające bezpośrednio
●●
●●
norepinefryna
norepinefryna
●●
●●
epinefryna
epinefryna
●
●
działające pośrednio
działające pośrednio
●●
●●
uwalniające zmagazynowane aminy
uwalniające zmagazynowane aminy
katecholowe z zakończeń nerwowych
katecholowe z zakończeń nerwowych
adrenergicznych
adrenergicznych
●●●
●●●
amfetamina
amfetamina
●●●
●●●
tyramiana
tyramiana
●●
●●
hamujące wychwyt zwrotny amin
hamujące wychwyt zwrotny amin
katecholowych
katecholowych
●●●
●●●
kokaina
kokaina
●●●
●●●
trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
●
●
działające bezpośrednio i pośrednio
działające bezpośrednio i pośrednio
RECEPTORY
RECEPTORY
●
●
alfa
alfa
1
1
●●
●●
alfa
alfa
1A
1A
, alfa
, alfa
1B
1B
, alfa
, alfa
1D
1D
fenylefryna - prazosyna
fenylefryna - prazosyna
●
●
alfa
alfa
2
2
●●
●●
alfa
alfa
2A
2A
, alfa
, alfa
2B
2B
, alfa
, alfa
2C
2C
klonidyna, oksymetazolina - johimbina,
klonidyna, oksymetazolina - johimbina,
prazosyna
prazosyna
●
●
beta
beta
●●
●●
beta
beta
1
1
, beta
, beta
2
2
, beta
, beta
3
3
izoproterenol, dobutamina, terbutalina -
izoproterenol, dobutamina, terbutalina -
propranolol, betaksolol, butoksamina
propranolol, betaksolol, butoksamina
●
●
dopaminowe D
dopaminowe D
1
1
, D
, D
2
2
, D
, D
3
3
, D
, D
4
4
, D
, D
5
5
bromokryptyna - klozapina
bromokryptyna - klozapina
●
●
-CH
-CH
3
3
(N) zwiększa aktywność
(N) zwiększa aktywność
Fenylefryna
Fenylefryna
Epinefryna
Epinefryna
●
●
brak -OH w 3 lub 4 obniża aktywność 100 razy
brak -OH w 3 lub 4 obniża aktywność 100 razy
●
●
równocześnie zmniejsza się wrażliwość na
równocześnie zmniejsza się wrażliwość na
katecholo-O-metylotransferazę (COMT)
katecholo-O-metylotransferazę (COMT)
●
●
podstawienie na węglu α blokuje utlenianie
podstawienie na węglu α blokuje utlenianie
przez
przez
MAO
MAO
●
●
α-metylo (izopropyloaminy) zwiększone
α-metylo (izopropyloaminy) zwiększone
uwalnianie katecholamin – działanie pośrednie
uwalnianie katecholamin – działanie pośrednie
●
●
podstawienie w β
podstawienie w β
pozycji zwiększa aktywność
pozycji zwiększa aktywność
Tyramina
Tyramina
4-(2-aminoetylo)
4-(2-aminoetylo)
-
-
fenol
fenol
AMFETAMINA
AMFETAMINA
(
(
Amfetaminum
Amfetaminum
, Psychedryna)
, Psychedryna)
1-Fenylpropano-2-amina
1-Fenylpropano-2-amina
●
●
izomery optyczne
izomery optyczne
●
●
nasila uwalnianie dopaminy i norepinefryny
nasila uwalnianie dopaminy i norepinefryny
●
●
w zatruciach narkotykami, miejscowo
w zatruciach narkotykami, miejscowo
znieczulającymi i przeciwdepresyjnymi
znieczulającymi i przeciwdepresyjnymi
Ritalina
Ritalina
253. METYELFENIDAT
253. METYELFENIDAT
(
(
Methylphenidatum
Methylphenidatum
, Ritalin)
, Ritalin)
Ester metylowy kwasu
Ester metylowy kwasu
-fenylo-2-piperydyno-
-fenylo-2-piperydyno-
octowego
octowego
EFEDRYNA
EFEDRYNA
2-Metylamino-1-fenylo-propan-1-ol
2-Metylamino-1-fenylo-propan-1-ol
254. PSEUDOEFEDRYNA
254. PSEUDOEFEDRYNA
(
(
Pseudoephedrinum
Pseudoephedrinum
, Sudafed)
, Sudafed)
2-Metylamino-1-fenylo-propan-1-ol
2-Metylamino-1-fenylo-propan-1-ol
255. FENYLOPROPYLOAMINA
255. FENYLOPROPYLOAMINA
(
(
Phenylpropanolaminum
Phenylpropanolaminum
,
,
generic
generic
)
)
2-Amino-1-fenylopropan-1-ol
2-Amino-1-fenylopropan-1-ol
256. FENDIMETRAZYNA
256. FENDIMETRAZYNA
(
(
Phendimetrazinum
Phendimetrazinum
,
,
Antapentan
Antapentan
)
)
3,4-Dimetylo-2-fenylomorfolina
3,4-Dimetylo-2-fenylomorfolina
257. BRYMONIDYNA
257. BRYMONIDYNA
(
(
Brimonidin
Brimonidin
um
um
, Alphagan)
, Alphagan)
5-Bromo-6-(2-imidazolin-2-yloamino)-
5-Bromo-6-(2-imidazolin-2-yloamino)-
chinoksalina
chinoksalina
258. DEKSTROAMFETAMINA
258. DEKSTROAMFETAMINA
(
(
Dextroamphetamin
Dextroamphetamin
um
um
, Dexedrine)
, Dexedrine)
1-Fenylpropan-2-amina
1-Fenylpropan-2-amina
259. METAMFETAMINA
259. METAMFETAMINA
(
(
Metamphetamine
Metamphetamine
, Desoxyn)
, Desoxyn)
Metyloamfetamina
Metyloamfetamina
N-Metylo-1-fenylo-propan-2-amina
N-Metylo-1-fenylo-propan-2-amina
260. PEMOLINA
260. PEMOLINA
(
(
Pemolinum
Pemolinum
, Cylert)
, Cylert)
2-Amino-5-fenylo-4(5H)-oksazolon
2-Amino-5-fenylo-4(5H)-oksazolon
261. APRAKLONIDYNA
261. APRAKLONIDYNA
(
(
Apraclonidinum
Apraclonidinum
, Iopidine)
, Iopidine)
2-[(4-Amino-2,6-dichlorofenylo)-imino]-
2-[(4-Amino-2,6-dichlorofenylo)-imino]-
imidazolidyna
imidazolidyna
α
α
262. FENYLEFRYNA
262. FENYLEFRYNA
(
(
Phenylephrinum
Phenylephrinum
, Neo-Synephrine)
, Neo-Synephrine)
3-Hydroksy-
3-Hydroksy-
-[(metyloamino)-metylo]-
-[(metyloamino)-metylo]-
-benzenometanol
-benzenometanol
α
α
263.
263.
METOKSAMINA
METOKSAMINA
(
(
Methoxamin
Methoxamin
um
um
, Vaxoxyl)
, Vaxoxyl)
2-
2-
A
A
mino-1-(2,5-dimetoksyfenylo)-1-propanol
mino-1-(2,5-dimetoksyfenylo)-1-propanol
α
α
264. NAFAZOLINA
264. NAFAZOLINA
(
(
Naphazolinum
Naphazolinum
, Privine)
, Privine)
2-(1-Naftalenylometylo)-imidazolina
2-(1-Naftalenylometylo)-imidazolina
α
α
265. TETRYZOLINA
265. TETRYZOLINA
(
(
Tetryzolinum
Tetryzolinum
, Tyzine)
, Tyzine)
4,5-Dihydro-2-(1,2,3,4-tetrahydro-1-
4,5-Dihydro-2-(1,2,3,4-tetrahydro-1-
naftalenylo)-1H-imidazol
naftalenylo)-1H-imidazol
α
α
266. OKSYMETAZOLINA
266. OKSYMETAZOLINA
(
(
Oxymetazolinum
Oxymetazolinum
, Afrin)
, Afrin)
3-[(4,5-Dihydro-1H-imidazol-2-ilo)-metylo]-6-
3-[(4,5-Dihydro-1H-imidazol-2-ilo)-metylo]-6-
(1,1-dimetyloetylo)-2,4-dimetylofenol
(1,1-dimetyloetylo)-2,4-dimetylofenol
6-tert-Butylo-3-(2-imidazolin-2-ylometylo)-
6-tert-Butylo-3-(2-imidazolin-2-ylometylo)-
2,4-dimetylofenol
2,4-dimetylofenol
α
α
267. KSYLOMETAZOLINA
267. KSYLOMETAZOLINA
(
(
Xylometazolinum
Xylometazolinum
, Otrivin)
, Otrivin)
2-(4-tert-Butylo-2,6-dimetylobenzylo)-2-
2-(4-tert-Butylo-2,6-dimetylobenzylo)-2-
imidazolina
imidazolina
2-[(2,6-dimetylo-4-tert-butylo-fenylo)-metylo]-
2-[(2,6-dimetylo-4-tert-butylo-fenylo)-metylo]-
4,5-dihydro-1H-imidazol
4,5-dihydro-1H-imidazol
α
α
268. ADRENALINA
268. ADRENALINA
(
(
Epinephrinum
Epinephrinum
, Adrenalin Chloride)
, Adrenalin Chloride)
4-[1-Hydroksy-2-(metyloamino)-etylo]-benzeno
4-[1-Hydroksy-2-(metyloamino)-etylo]-benzeno
-1,2-diol
-1,2-diol
1-(3,4-Dihydroksyfenylo)-2-metyloaminoetanol
1-(3,4-Dihydroksyfenylo)-2-metyloaminoetanol
α β
α β
269. NOREPINEFR
269. NOREPINEFR
Y
Y
NA
NA
(
(
Norepinephrin
Norepinephrin
um
um
, Levophed)
, Levophed)
4-(2-Amino-1-hydroksyetylo)-1,2-benzenodiol
4-(2-Amino-1-hydroksyetylo)-1,2-benzenodiol
α β
α β
270. DIPIWEFRYNA
270. DIPIWEFRYNA
(
(
Dipivefrin
Dipivefrin
um
um
, Propine)
, Propine)
Ester 4-[1-hydroksy-2-(metyloamino)-etylo]-
Ester 4-[1-hydroksy-2-(metyloamino)-etylo]-
1,2-fenylenowy kwasu 2,2-
1,2-fenylenowy kwasu 2,2-
dimetylopropionowego
dimetylopropionowego
α β
α β
271. METARAMINOL
271. METARAMINOL
(
(
Metaraminolum
Metaraminolum
, Aramine)
, Aramine)
Alkohol
Alkohol
-(1-aminoetylo)-m-hydrobenzylowy
-(1-aminoetylo)-m-hydrobenzylowy
α β
α β
272. MIDODRYNA
272. MIDODRYNA
(
(
Midodrinum
Midodrinum
, ProAmatine)
, ProAmatine)
2-Amino-N-(2,5-dimetoksyfenylo-
2-Amino-N-(2,5-dimetoksyfenylo-
-
-
hydroksyetylo)-
hydroksyetylo)-
-acetamid
-acetamid
α β
α β
273. DOBUTAMINA
273. DOBUTAMINA
(
(
Dobutamin
Dobutamin
um
um
, Dobutrex)
, Dobutrex)
4-[2-[[3-(4-Hydroksyfenylo)-1-metylopropylo]-
4-[2-[[3-(4-Hydroksyfenylo)-1-metylopropylo]-
amino]-etylo]-benzeno-1,2-diol
amino]-etylo]-benzeno-1,2-diol
β
β
274. IZOPRENALINA
274. IZOPRENALINA
(
(
Isoprenalinum
Isoprenalinum
, Isuprel)
, Isuprel)
4-[1-Hydroksy-2-[(1-metyloetylo)-amino]-
4-[1-Hydroksy-2-[(1-metyloetylo)-amino]-
etylo]-benzenodiol
etylo]-benzenodiol
β
β
275. ORCYPRENALINA
275. ORCYPRENALINA
(
(
Orcyprenalinum
Orcyprenalinum
, Astmopent)
, Astmopent)
5-[1-Hydroksy-2-[(1-metyloetylo)-amino]-
5-[1-Hydroksy-2-[(1-metyloetylo)-amino]-
etylo]-1,3-benzenodiol
etylo]-1,3-benzenodiol
β
β
276. DOPAMINA
276. DOPAMINA
(
(
Dopaminum
Dopaminum
, Intropin)
, Intropin)
4-(2-Aminoetylo)-benzeno-1,2-diol
4-(2-Aminoetylo)-benzeno-1,2-diol
4-(2-Aminoetylo)-pirokatechol
4-(2-Aminoetylo)-pirokatechol
3-Hydroksytyramina
3-Hydroksytyramina
D α β
D α β
277. FENOLDOPAM
277. FENOLDOPAM
(
(
Fenoldopamum
Fenoldopamum
, Corlopam)
, Corlopam)
6-Chloro-2,3,4,5-tetrahydro-1-p-
6-Chloro-2,3,4,5-tetrahydro-1-p-
hydroksyfenylo-1H-3-benzoazepino-7,8-diol
hydroksyfenylo-1H-3-benzoazepino-7,8-diol
D
D
Kokaina
Kokaina
Metylo (1R,2R,3S,5S)-3-benzoiloksy-8-metylo-
Metylo (1R,2R,3S,5S)-3-benzoiloksy-8-metylo-
8-azabicyklo[3.2.1]octano-2-karboksylan
8-azabicyklo[3.2.1]octano-2-karboksylan
USA:Amphetamine, racemic mixture,
USA:Amphetamine, racemic mixture,
Apraclonidine
Apraclonidine
(Iopidine),Brimonidine
(Iopidine),Brimonidine
(Alphagan),
(Alphagan),
Dextroamphetamine(Dexedrine),
Dextroamphetamine(Dexedrine),
Dipivefrin
Dipivefrin
(Propine), Dobutamine
(Propine), Dobutamine
(Dobutrex), Dopamine
(Dobutrex), Dopamine
(Intropin), Ephedrine,
(Intropin), Ephedrine,
Epinephrine (Adrenalin
Epinephrine (Adrenalin
Chloride),
Chloride),
Fenoldopam (Corlopam), Isoproterenol
Fenoldopam (Corlopam), Isoproterenol
(Isuprel), Metaraminol (Aramine),
(Isuprel), Metaraminol (Aramine),
Methamphetamine (Desoxyn), Methoxamine
Methamphetamine (Desoxyn), Methoxamine
(Vasoxyl) , Methylphenidate (Ritalin),
(Vasoxyl) , Methylphenidate (Ritalin),
Mididrine
Mididrine
(ProAmatine), Naphazoline
(ProAmatine), Naphazoline
(Privine),
(Privine),
Norepinephrine (Levophed),
Norepinephrine (Levophed),
Oxymetazoline (Afrin);
Oxymetazoline (Afrin);
Pemoline (Cylert),
Pemoline (Cylert),
Phendimetrazine (generic),
Phendimetrazine (generic),
Phenylephrine
Phenylephrine
(Neo-Synephrine),
(Neo-Synephrine),
Phenylpropanolamine,
Phenylpropanolamine,
Pseudoephedrine
Pseudoephedrine
(Sudafed),Tetrahydrozoline
(Sudafed),Tetrahydrozoline
(Tyzine);Xylometazoline (Otrivin)
(Tyzine);Xylometazoline (Otrivin)