Chińskie rzemiosło
artystyczne – brąz, nefryt,
laka.

Hanna Nosal

Historia

Kolebką cywilizacji chińskiej

były rzeki Huang-ho i

Jangcy. Osadnictwo

pojawiło się nad tymi

rzekami w V tyś. p.n.e.

Przodkowie Chińczyków

stopniowo, poprzez

pokojowe osadnictwo i

podbój, zajmowali coraz

rozleglejsze terytorium.

Sztuka Chin - rzemiosło

Spośród wszystkich wielkich cywilizacji świata Chiny
najdłużej zachowały ciągłość rozwoju kulturowego.
Chińskiej tradycji kulturowej nigdy nie zniweczyły
najazdy obcych ludów, w wpływy z zewnątrz jedynie
ożywiły i wzbogaciły sztukę Chin, nie przyćmiewając
jej oryginalnego charakteru. Pewne charakterystyczne
rysy chińskiej tradycji artystycznej, jak chociażby
zamiłowania do ozdób z gładzonego nefrytu
odznaczającego się delikatną powierzchnią i
subtelnymi barwami, sięgają czasów prehistorycznych.
Lata świetności sztuki chińskiej przypadają na czasy
panowania dynastii Shang, tj. od około 1500 p.n.e.,
kiedy znane już było pismo, a władca zaczął uważać
się za „syna niebios”.

Brązy

Sztuka brązownictwa stanowi jedną z
najświetniejszych kart wspaniałej, liczącej
5000 lat, chińskiej kultury. Brązownictwo
artystyczne pojawiło się po raz pierwszy w
czasach dynastii Xia, tj. w okresie pomiędzy
ok. 2100 p.n.e. a 1600 p.n.e., jej rozkwit
przypadł jednak na okres panowania dynastii
Zhou (od 1112 p.n.e. do 256 n.e). Sztuka ta
nadal rozwijała się w czasach dynastii Han
(206 p.n.e. do 220 n.e.).

W tak długim okresie uzdolnieni rzemieślnicy i artyści stworzyli
ogromną ilość prawdziwie mistrzowskich dzieł reprezentujących
zarówno rozmaitość przedmiotów, jak też stylistyczne
bogactwo form oraz różnorodność motywów zdobniczych.

Naczynie rytualne do wina (zun),

najprawdopodobniej z Prowincji

Hunan,

Dynastia Shang, 13-12 wiek p. n. e.

Zwierciadła z brązu

1127-1279 n.e.

476- 221r. p.n.e

1127-1279 n.e.

Najbardziej charakterystyczne
formy naczyń brązowych:

Puchar do wina gu.

Epoka Shang (XVI-XI w. p.n.e.).

Trójnóg ding - było to naczynie na

ofiary z jedzenia.

Epoka Shang (XVI-XI w. p.n.e.).

Puchar do wina

jüe. Epoka

Shang (XVI-XI w.

p.n.e.).

Chińskie brązy

Głowa ludzka.

Epoka Shang (XVI-XI w.

p.n.e.).

Duży dzwon nao.

Epoka Shang (XVI-XI w. p.n.e.).

Chińskie brązy

Kadzielniczka dekorowana
emalią cloisonné z
motywami kwiatów i
listków lotosu, oraz liści i
kiści winogron, Chiny,
Ming, okres Ching T’ai
[Jingtai], 1449-1457, brąz
odlewany, częściowo
złocony, blacha miedziana,
częściowo złocona, emalia

Chińskie brązy

Asymetryczne naczynie na wino

(IX w. p.n.e.).

Moneta z brązu.

Xian grobowiec cesarza
Qin
- rydwan z brązu

Nefryt

W Chinach nefryt jest od wieków bardzo cennym kamieniem

jubilersko-ozdobnym. Ma to oczywiście związek z bardzo długą

tradycją obróbki nefrytu, który stał się symbolem

państwowości chińskiej. Używano go przede wszystkim do

wyrobu przedmiotów kultu religijnego i insygniów cesarskich.

Nefryt

W Państwie Środka od zamierzchłych czasów przypisywano mu specjalne

znaczenie. Był kamieniem niebiańskim, oznaczał doskonałość, symbolizował

ludzkie cnoty - szlachetność, czystość, skromność, łagodność, połączone z

siłą i wytrzymałością. Słowo yuti - nefrytowe ciało, odnosiło się do członków

rodziny cesarskiej lub do arystokracji, jak również do pięknej kobiety. Kamień

ten jest bardzo trudny w obróbce, co w oczach Chińczyków podnosi jego

wartość. Już w neolicie nefryt zdobył szczególną pozycję. Wykonywano z

niego ozdoby i przedmioty związane z kultem, jak dyski bi - symbol ziemi, i

tuby cong - symbol nieba, oraz często umieszczano w grobach.

Dysk bi 2700–2500r p.n.e. Prowincja Zhejiang

Tuby cong, dynastia Shang 3300-1050

Nefryt

Tylko ludzie wysoko urodzeni i wykształceni mogli posiadać nefryt;

za czasów hanowskich pojawiła się moda na przedmioty

codziennego użytku, jak puzderka, ozdoby, przybory

kosmetyczne, naczynia itp., wykonane właśnie z tego surowca.

Misa, dynastia Qing, 1774

Nefryt

Waza

Pieczęć chińska wykonana z

nefrytu

VII w n.e

Nefrytowa ozdoba w
kształcie smoka, wytwór
kultury Hongshan

Nefrytowy smok

Dynastia Ming

Nakrycie głowy

Dynastia Ming

Nefryt

Nefrytowe szaty

Najbardziej niezwykłe zastosowanie w historii Chin znalazł nefryt w

czasach dynastii Han, kiedy to zwłoki władców ubierano w specjalne

szaty pośmiertne wykonane właśnie z tego kamienia. Najsławniejsze i

najlepiej zachowane egzemplarze nefrytowych szat odkryto w 1968

roku w powiecie Mancheng w prowincji Hebei. Gdy okazało się, że

chodzi o nietknięty grób władców z epoki Han księcia Liu Sheng

zmarłego w 113 roku p.n.e. i jego małżonki Dou Wan, zmarłej kilka lat

później. Niezwykle bogate wyposażenie obu grobowców sprawiło, że

zostały uznane za jedno z dziesięciu największych odkryć chińskiej

archeologii XX wieku (obok m.in. terakotowej armii czy człowieka

pekińskiego).

Chińska laka

Chińczycy już prawie
siedem tysięcy lat
temu, w okresie
neolitu,
posiedli umiejętność
wyrobu przedmiotów
z laki, którą
doskonalą po dzień
dzisiejszy.

„Uskrzydlony kubek”

Dynastia Zhou

475-221r p.n.e.

Chińska laka

Lakę pozyskuje się z kory drzewa – sumaka lakowego, które rośnie
w środkowych i południowych Chinach. Płyn pozyskany z kory
oczyszcza się, wzbogaca olejami i przechowuje w szczelnie
zamkniętych naczyniach.

Lakę nakłada się warstwami, a najwyżej cenione są
przedmioty, na których położono dwieście, a czasami nawet więcej
warstw laki. Każda warstwa musi dobrze wyschnąć i zostać
oczyszczona z ewentualnych zanieczyszczeń oraz wypolerowana i
dopiero można położyć następną. W zależności od potrzeb lakę, która
po wyschnięciu czernieje, zabarwia się na różne kolory, najczęściej
czerwony za pomocą
cynobru, ale są także laki zielone, beżowe, brązowe i purpurowe.
Wyroby z laki zdobi się pokrywając złotem lub srebrem, grawerując,
wycinając oraz inkrustując. Ulubione inkrustacje wykonuje się z
macicy perłowej, jadeitu (nefryt), kości słoniowej, porcelany i koralu.