Handel Międzynarodowy

Handel

• Handel międzynarodowy to proces

gospodarczy polegający na wymianie
dóbr lub usług poszczególnych krajów
z ich zagranicznymi kontrahentami.
Handel międzynarodowy wraz z
międzynarodowym przepływem
kapitałów, siły roboczej i usług
wchodzi w skład międzynarodowych
stosunków gospodarczych.

Cechy handlu

międzynarodowego

- Stanowi istotny czynnik rozwoju społeczno-

gospodarczego państw

- Wywiera ogromny wpływ na ich gospodarkę

narodową i dynamikę jej wzrostu

- Zapewnia korzyści, których osiągnięcie w warunkach

gospodarki zamkniętej byłoby niemożliwe

- Pozwala na usuwanie ograniczeń wynikających z

braku lub rzadkości występowania niektórych
zasobów naturalnych

- Rozszerza rynek zbytu, umożliwiając osiągnięcie

optymalnej skali produkcji

Początki i rozwój

• Początki handlu międzynarodowego

sięgają czasów starożytnych

• Państwa wymieniały pomiędzy sobą

towary i surowce.

Rozwój handlu

międzynarodowego

W rozwoju handlu międzynarodowego

można wyróżnić 3 etapy:

- Etap pierwszy – odznaczał się wymianą dóbr

finalnych

- Etap drugi – wiąże się z rozwojem

kapitalizmu, kiedy to zaczął dominować

technologiczny podział pracy, a stosowane

technologie zmuszały do zużywania bardzo

dużej ilości surowców, które należało

importować

Rozwój handlu

międzynarodowego

- Etap trzeci – odznacza się ponownym

wzrostem udziału wyrobów gotowych
w wymianie międzynarodowej.
Zmiany te najszybciej wystąpiły w
krajach wysoko rozwiniętych.

Rozwój i znaczenie

• Wymiana międzynarodowa miała od

dawna ogromne znaczenie dla krajów
europejskich, zwłaszcza dla Wielkiej
Brytanii, która przez długi okres w tej
dziedzinie zajmowała czołową
pozycję, co wynikało z jej
gospodarczej i militarnej hegemonii.

Rozwój i znaczenie

• Po II Wojnie Światowej największą

potęgą gospodarczą i handlową stały
się Stany Zjednoczone, których
obroty handlowe (łącznie eksport i
import) w 2003 roku wynosiły 14%
obrotów światowych.

Rozwój i znaczenie

• Największy udział w obrotach

handlowych na świecie mają kraje
wysoko rozwinięte takie jak:

- Stany Zjednoczone
- Państwa UE (Niemcy, Francja, Wielka

Brytania, Włochy, Belgia, Holandia,
Luxemburg)

- Japonia
- Kanada

Znaczenie

• Kraje te handlują głównie między sobą.

• Ponad 40% obrotów handlowych Stanów

Zjednoczonych przypada na Kanadę, Japonię,
Wielką Brytanię, Niemcy i Francję

• Dzięki międzynarodowej współpracy nastąpił

dynamiczny rozwój obrotów handlowych
świata, z 0,6 bln USD w 1970 roku, do prawie
15 bln w 2003r.

Znaczenie

Drugą grupę stanowią kraje rozwijające się, na

które w 2001 r. przypadało ok. 28% światowego

importu i ponad 30% światowego eksportu.

Największe znaczenie w tej grupie mają Azjatyckie

Tygrysy:

- Hongkong (włączony do Chin, ale ekonomicznie

samodzielny)

- Korea Południowa

- Malezja

- Singapur

- Tajlandia

- Tajwan

Znaczenie

• Najmniejszą rolę w międzynarodowej

wymianie handlowej odgrywają kraje
byłego obozu socjalistycznego
środkowej i wschodniej Europy i
byłego ZSRR, na które w 2001 r.
przypadało 4% obrotów handlowych
świata

Handel zagraniczny w

gospodarce poszczególnych

krajów

• Handel międzynarodowy ma większe

znaczenie dla krajów słabo rozwiniętych i
rozwijających się, w których:

- Środowisko naturalne jest bardziej

jednorodne

- Zasoby kapitałowe i zasoby siły roboczej są

niewielkie

- Występuje mała chłonność rynków zbytu

c.d.

• W krajach wysoko rozwiniętych, handel

zagraniczny:

- Jest czynnikiem dynamizacji rozwoju

- Pozwala czerpać korzyści z

międzynarodowego podziału pracy

- Pozwala kształtować strukturę eksportu i

importu sprzyjającą znalezieniu najlepszych
relacji wymiennych

c.d.

Wymiana pomiędzy krajami wysoko

rozwiniętymi a słabo
rozwiniętymi i rozwijającymi się
jest mniej korzystna dla dwóch
ostatnich.

Eksport / import

Głównymi płaszczyznami działania handlu

zagranicznego są:

- Eksport – wywóz towarów wytworzonych w

danym kraju do innych państw;

- Reeksport – wywóz za granicę towarów

uprzednio przywiezionych z innych krajów

- Import – przywóz towarów z zagranicy w

celu ich wykorzystania wewnątrz kraju

- Reimport – ponowny wywóz towaru

wcześniej przywiezionego z zagranicy do tego

samego kraju, z którego został przywieziony

Eksport

Wartość eksportowanych towarów w

2010 roku:

1.

Chiny – 1 578 mld $

2.

Stany Zjednoczone 1278 mld $

3.

Niemcy – 1 269 mld $

4.

…

27.

…

28.

Polska – 156 mld $

Import

Wartość importowanych towarów w

2010 roku:

1.

Stany Zjednoczone – 1 968 mld $

2.

Chiny – 1 395 mld $

3.

Niemcy – 1 067 mld $

4.

…

23.

…

24.

Polska – 174 mld $

Struktura towarowa

• Struktura rodzajowa (towarowa)

importu i eksportu poszczególnych
krajów odzwierciedla w znacznym
stopniu poziom ich rozwoju oraz
stopień i kierunki specjalizacji
gospodarki.

Struktura towarowa

• Eksport krajów słabo rozwiniętych i

rozwijających się:

- Surowce
- Półfabrykaty
• Import krajów słabo rozwiniętych i

rozwijających się:

- Produkty przemysłowe (maszyny,

urządzenia, towary konsumpcyjne,
produkty rafinacji ropy naftowej)

Struktura towarowa

• W przypadku krajów rozwiniętych,

zarówno po stronie importu i
eksportu przeważają towary wysoko
przetworzone, takie jak:

- Środki transportu
- Elektronika
- Produkty chemii organicznej

OPEC

• Specyficzną strukturę eksportu

posiadają kraje członkowskie OPEC
(Organizacji Państw Eksportujących
Ropę Naftową). W strukturze
towarowej eksportu tych państw
dominuje ropa naftowa.

OPEC

OPEC

Państwa członkowskie:

Algieria

Angola

Arabia Saudyjska 

Ekwador 

Irak 

Iran 

Katar 

Kuwejt 

Libia 

Nigeria 

Wenezuela

Zjednoczone Emiraty Arabskie

• Podobne przykłady dotyczą krajów,

których podstawę eksportu stanowi jeden
surowiec:

- Libia (ruda żelaza)

- Surinam (boksyty)

- Togo (fosforyty)

Struktura towarowa Stanów

Zjednoczonych

• W Stanach Zjednoczonych eksportuje

się głównie:

- Dobra produkcyjne
- Samochody
- Środki zaopatrzenia przemysłu
- Dobra konsumpcyjne
- Produkty rolne

Struktura towarowa Stanów

Zjednoczonych

• Towary importowane przez Stany

Zjednoczone to głównie:

- Ropa i produkty petrochemiczne
- Maszyny
- Samochody
- Żywność i napoje

Struktura przestrzenna

• Struktura (przestrzenna) geograficzna

eksportu i importu najważniejszych
surowców wynika z jednej strony z ich
rozmieszczenia, z drugiej zaś z
zapotrzebowania i możliwości przerobu przez
lokalny przemysł przetwórczy.

• Największe zapotrzebowanie na przerób

surowców wykazują kraje wysoko rozwinięte.

Struktura przestrzenna

• Tylko niektóre z państw wysoko

rozwiniętych dysponują własna bazą
surowcową (Australia, Kanada,
częściowo Stany Zjednoczone).
Większość jednak, głównie państwa
Europy Zachodniej i Japonia, musi
sprowadzać surowce, przede
wszystkim z krajów rozwijających się.

• Struktura przestrzenna importu i

eksportu Czech

Współpraca gospodarcza Polski

z zagranicą

• Rola wymiany handlowej z zagranicą w

polskiej gospodarce zmieniała się w
zależności od:

- Sytuacji gospodarczej kraju

- Polityki międzynarodowej

- Przemian ustrojowych w kraju

• Podstawowym kierunkiem dla

polskiego handlu zagranicznego stała
się współpraca z wysoko rozwiniętymi
państwami Unii Europejskiej.

• Cechą charakterystyczną naszej

współpracy z Unią jest zdominowanie
jej przez handel z Niemcami.

Największymi partnerami handlowymi Polski w

ramach Unii Europejskiej są:

- Wielka Brytania
- Austria
- Włochy
- Szwajcaria
- Francja
- Litwa
- Czechy
- Słowacja
- państwa skandynawskie

Import Polski

Eksport Polski

Handel Polski poza UE

• Najpoważniejszym partnerem handlowym

Polski z państw pozaeuropejskich są Stany
Zjednoczone.

• W eksporcie do U.S.A. dominują wyroby

przemysłu spożywczego, metalurgicznego i
elektromaszynowego

• W imporcie z U.S.A. przeważają wyrobu

przemysłu elektromaszynowego

Polska - Japonia

• Import:
- Elektronika użytkowa
- Samochody osobowe

• Eksport to głównie wyroby przemysłu

spożywczego:

- Alkohole
- Przetwory owocowo - ważywne

Polska – Republika Południowej

Afryki

• Import:
- Surowce mineralne
- Artykuły rolno – spożywcze

(egzotyczne owoce, wina)

• Eksport:
- Wyrobu przemysłu metalurgicznego
- Wyroby przemysłu chemicznego

Polska – Chiny

• Import:
- Wyrobu przemysłu lekkiego
- Artykuły rolno – spożywcze

• Eksport:
- Przetworzone produkty przemysłu

elektromaszynowego i chemicznego

Polska - Iran

• Import:
- Ropa naftowa
- Produkty rolnicze (daktyle)

• Eksport:
- Wyroby przemysłu

elektromaszynowego

- Usługi budowlane

Polska - Brazylia

• Import:
- Ruda żelaza
- Kawa
- Niektóre rzadkie minerały

• Eksport:
- Węgiel kamienny
- Produkty chemiczne

Polska - Rosja

• Import:
- Paliwa mineralne
- Smary
- Materiały pochodne (ropa, gaz ziemny)

• Eksport:
- Żywność i zwierzęta żywe (aż 1/3 eksportu)
- Produkty chemiczne

Podsumowanie

• Cechy handlu międzynarodowego:
- Szybsze tempo wzrostu obrotów

handlowych w porównaniu z dynamiką
produkcji i dochodu

- Koncentracja wymiany handlowej w

grupie krajów uprzemysłowionych,
których wzajemne obroty stanowią
ponad połowę handlu światowego

- Kraje uprzemysłowione tworzą rynek

zbytu dla produktów eksportowanych
przez kraje słabo rozwinięte

- Większość handlu światowego

obejmują towary przetworzone

• Korzyści wynikające z handlu

międzynarodowego:

- Możliwość zwiększenia PKB, niemożliwa

w przypadku gospodarki zamkniętej

- Dynamizacja rozwoju gospodarczego

- Rozwiązanie problemu niedoboru dóbr

Bibliografia

 D. Begg, S. Fischer, R. Dornbush; Ekonomia.

Makroekonomia; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne;

Warszawa 1998; s. 409

 E. Nojszewska; Podstawy ekonomii; Wydawnictwo

Szkolne i Pedagogiczne; Warszawa 1996; s. 375 – 376

 Praca zbiorowa pod redakcją I. Fierli; Geografia

gospodarcza Polski; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne;

Warszawa 1998; s. 306, 308 – 310, 312 – 315

 Praca zbiorowa pod redakcją J. Wrony; Podstawy

geografii ekonomicznej; Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne; wyd. III zmienione; Warszawa 2006; s.

425 - 432

 R. E. Caves, J. A. Frankel, R. W. Jones; Handel i finanse

międzynarodowe; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne;

Warszawa 1998; s.114, 116

Bibliografia

• W. Skrzypczak; Geografia ekonomiczna; Efekt; Warszawa

1994; s. 276

• W. Skrzypczak; Geografia społeczno – ekonomiczna

świata; Efekt; Warszawa 1998; s. 281 – 285.

• Źródła internetowe:
•

www.mg.gov.pl

•

www.stat.gov.pl

•

http://www.zset.pl/edu/node/125

•

http://www.nbportal.pl/pl/np

Dziękujemy za uwagę !