JAN

HENRYK

PESTALOZZI

Urodził się 12 stycznia 1746r. w

Zurychu w protestanckim domu

mieszczańskim.

Wcześnie został osierocony. Wraz

z dwojgiem rodzeństwa był

wychowywany przez służącą

Barbarę Schmid.

Rozpoczął studia teologiczne,

potem prawnicze, ale żadnych nie

ukończył.

Był zwolennik Rewolucji

Francuskiej, marzycielem

dążącym do poprawy sytuacji

biedoty.

Był członek Związku Patriotów w

Zurychu.

Ożenił się z wykształconą córką

bogatego kupca zuryskiego, Anną

Schulthess.

Neuhof miało być wzorem dla okolicznych mieszkańców i miało

przyczynić się do podniesienia poziomu kultury ludności

wiejskiej.

Zadłużył się i musiał sprzedać

ziemię. W domu w 1775r. założył

zakład zakład wychowawczy dla

ubogich i opuszczonych dzieci.

Uczył je zajęć praktycznych,

latem pracował z nimi na roli, a w

wolnych chwilach uczył liter i

sylabizowania

W 1780 roku musiał zamknąć

zakład, bo brakowało pieniędzy.

Nie mogąc działać praktycznie,

zaczął opracowywać teorię swojej

metody.

Pod wpływem Emila Rousseau

kupił nieużytki, na których założył

gospodarstwo rolne, które nazwał

Neuhof.

Wieczór samotnika (1780) – potępienie szkolnej rutyny i
wezwanie do rozwijania człowieka przez uprawę jego
wewnętrznych sił, ducha i serca. Dom rodzicielski jest
podstawą wychowania.

Leonard i Gertruda (1781-1787) – historia nędzy
robotniczej rodziny i jej podniesienia dzięki wytrwałej
pracy żony i jej przymiotów moralnych. W tej powieści
przedstawił szkołę jako przedłużenie domu
rodzicielskiego. Uważał, że biedaków można podnieść z
upadku nie przez słowa, ale przez codzienną pomoc, radę
i wskazówki. Trzeba zniżyć się do ich warunków życia i
przez ich poprawę przygotować ich do większej dbałości o
siebie. Obowiązkiem warstw wyższych jest zajęcie się
ludem i jego nędzą i wzniesienie go na wyższy poziom
kultury.

Napisał dwa dzieła:

Rząd szwajcarski polecił mu w

1798 r. kierownictwo zakładu

dla sierot w Stanz, gdzie

przebywało 80 dzieci różnego

stanu, pochodzenia i poziomu

umysłowego.

Taka metoda miała też aspekt

wychowawczy – w ten sposób

dzieci uczyły się dyscypliny i

nabierały do siebie i

wychowawcy zaufania.

Nauka odbywała się od 6 do 8 i

od 16 do 18. Reszta dnia

poświęcona była na pracę.

Stosował chóralny sposób nauki

i rytmiczne sylabizowanie,

które prowadziło do nauki

czytania i pisania.

W 1799 budynek szkoły zabrano na szpital, a Pestalozziemu

pozwolono nauczać w szkole ludowej w Burgdorf. Zajmował się

początkującymi uczniami, których uczył sylabizowania, czytania,

postrzegania. Najpierw pokazywał dzieciom obrazki, potem

przedmioty. Rachunków uczył na podstawie najprostszych

działań.

Razem z pomocnikami otworzył w 1800 roku własny zakład

wychowawczy dla dzieci średnich warstw. Do zakładu należało

też seminarium nauczycielskie.

Plan zajęć obejmował: matematykę, rysunki, język francuski i

niemiecki, historię naturalną i geografę, gimnastykę i muzykę, a

także pracę na roli i w gospodarstwie domowym, zgodnie z

zasadą, że kształcenie umysłowe, religijno-moralne i fzyczne

powinny się uzupełniać.

Przyjmował dzieci od 5 do 13 roku życia. Nie było ani książek, ani

zeszytów, nie uczono na pamięć; dzieci chórem powtarzały zdania

nauczyciela. Czytanie poprzedzało powtarzanie, pisanie –

rysunki. Liczono na kamykach, liściach, itp. Lekcje trwały

maksimum godzinę. Oddzielone od siebie były rekreacją.

W zakładzie panowała swoboda, ale Pestalozzi nie stronił od

stosowania kar cielesnych.

Wyniki swoich doświadczeń zawarł w dziele Jak Gertruda

uczy swoje dzieci (1801).

• wyróżnił trzy stopnie nauczania: postrzeżenie przedmiotu,

dokładne ogarnięcie jego cech zewnętrznych oraz

nazwanie go;

• podał praktyczne zasady nauczania:

- dobrze uszeregowane nazwy są podstawą wyższego

poznania

pojęciowego;

- postrzeganie należy rozwijać przy pomocy rysunków;
- rachunki oprzeć na postrzeganiu rzeczy;
- ćwiczenia w opisywaniu doskonałą gimnastyką umysłową;
- poznanie oparte na postrzeganiu chroni przed błędami;
- zakres postrzegania wciąż należy rozszerzać przez

pogłębianie

znajomości przyrody;

- trzeba zacząć od poznania rzeczy najłatwiejszych.

Zadania wychowawcy:

- nauczyć dziecko wyodrębniania przedmiotu
spośród innych;

- nauczyć je poznawania kształtu przedmiotu;
- zaznajomić z nazwami przedmiotów.

  Początek uczuć wyższych (miłości, ufności, wdzięczności,

posłuszeństwa) leży w stosunku między matką a dzieckiem.

Drogą uczuciową człowiek dochodzi do poznania i umiłowania

Boga. Stąd w programie zakładów poranne i wieczorne modlitwy

i nauki moralne.

Wzrostowi wiadomości towarzyszyć musi wzrost praktycznych

zręczności, które również dziecko musi nabywać systematycznie,

wychodząc od najprostszych czynności: uderzania, podnoszenia,

rzucania, popychania, pociągania, kręcenia, itp.

Pestalozzi przez 20 lat prowadził ten zakład. Wykształceni

przez niego nauczyciele uczyli w wielu miastach, a on sam

zyskał rozgłos. Z czasem coraz starszy i coraz bardziej chory

nie umiał utrzymać porządku w zakładzie: nauczyciele

popadali we wzajemne konflikty, a nauczanie utrudniała

różnorodność języka, pochodzenia i narodowości dzieci.

Pestalozzi w 1824r. opuścił szkołę i zmarł w Neuhof 17 lutego

1827r.

METODA:

• podstawą wszelkiego nauczania jest postrzeganie;
• nauczanie zaczyna się od najprostszych elementów;
• wychowanie powinno brać pod uwagę indywidualne

możliwości dziecka i być dostosowane do jego naturalnego,

spontanicznego rozwoju;

• w sytuacji, gdy dziecko ma trudności w nauce, trzeba

tłumaczyć mu tak długo, dopóki wszystkiego nie zrozumie;

• głównym celem wychowania jest wszechstronny rozwój

dziecka m.in. samodzielność myślenia oraz przyswojenie

umiejętności rozróżniania zaobserwowanych przedmiotów;

• podstawą wychowania jest wiara i miłość, na której powinien

opierać się stosunek między wychowawcą a wychowankiem;

• duże znaczenie ma wychowanie religijno-moralne, w którym

ogromną rolę spełnia rodzina, a szczególnie matka;

• szkoła powinna być przedłużeniem wychowania rodzinnego,

a wychowawca powinien być jak rodzic;

• wychowanie powinno być oparte na pracy wychowanków;
• koedukacja, dzięki której tworzyły się stosunki rodzinne.

OSIĄGNIĘCIA:

• wywołał głębokie zainteresowanie oświatą ludu i
szkolnictwem początkowym;

• dzięki niemu nauczyciel biedoty przestał być
pogardzany;

• do wewnętrznej pracy wychowawczej i nauczycielskiej w
szkole elementarnej wprowadził logiczny porządek, liczący się z
psychologią dziecka;

• stworzył racjonalny program
nauki;

BIBLIOGRAFIA

• Kot Stanisław, Historia

wychowania, t.II, Warszawa 1934.

• Litak Stanisław, Historia

wychowania, t.I, Kraków 2005.

• Pyrzyk Ireneusz, Prekursorzy

pedagogiki opiekuńczej, Toruń
2003.