30.04.21

30.04.21

1

1

OPIEKA PALIATYWNA

Jacek Pudlik

Student Pielęgniarstwa II

stopnia

2

2

30.04.21

30.04.21

2

2

ROLA PIELĘGNIARKI W

ROLA PIELĘGNIARKI W

LECZENIU OBJAWOWYM

LECZENIU OBJAWOWYM

Duszność

Duszność

Kaszel

Kaszel

Krwioplucie

Krwioplucie

3

3

30.04.21

30.04.21

3

3

DEFINICJA DUSZNOŚCI

DEFINICJA DUSZNOŚCI

Duszność to subiektywne odczucie trudności w oddychaniu. Może

Duszność to subiektywne odczucie trudności w oddychaniu. Może

mieć ono charakter wysiłkowy lub spoczynkowy nie

mieć ono charakter wysiłkowy lub spoczynkowy nie

związanym z żadnym wysiłkiem. Duszność wysiłkowa jest bardzo

związanym z żadnym wysiłkiem. Duszność wysiłkowa jest bardzo

charakterystyczna u wielu osób w okresie terminalnym choroby.

charakterystyczna u wielu osób w okresie terminalnym choroby.

Natomiast duszność spoczynkową obserwuje się u ok.30-

Natomiast duszność spoczynkową obserwuje się u ok.30-

50%chorych, a w przypadku raka oskrzeli u ok.70 %. Duszność jest

50%chorych, a w przypadku raka oskrzeli u ok.70 %. Duszność jest

zaliczana do czynników, których występowanie wiąże się na ogół z

zaliczana do czynników, których występowanie wiąże się na ogół z

krótszym okresem przeżycia, szczególnie u chorych z rakiem płuca.

krótszym okresem przeżycia, szczególnie u chorych z rakiem płuca.

Stan niepokoju, nieodłącznie związany ze znajomością rozpoznania

Stan niepokoju, nieodłącznie związany ze znajomością rozpoznania

nowotworu złośliwego, niejednokrotnie przyczynia się do nasilenia

nowotworu złośliwego, niejednokrotnie przyczynia się do nasilenia

odczuwania duszności.

odczuwania duszności.

4

4

30.04.21

30.04.21

4

4

PRZYCZYNY DUSZNOŚCI

PRZYCZYNY DUSZNOŚCI



Związane z chorobą nowotworową np. niedrożność dużego oskrzela,

Związane z chorobą nowotworową np. niedrożność dużego oskrzela,

nacieczenie płuca przez nowotwór, wzdęcie brzucha, wysięk

nacieczenie płuca przez nowotwór, wzdęcie brzucha, wysięk

opłucnowy.

opłucnowy.



Związane z objawami ubocznymi lub powikłaniami stosowanego

Związane z objawami ubocznymi lub powikłaniami stosowanego

leczenia np. powikłanie po chemioterapii, resekcja płuca.

leczenia np. powikłanie po chemioterapii, resekcja płuca.



Wynikające z wyniszczenia nowotworowego np. niedokrwistość,

Wynikające z wyniszczenia nowotworowego np. niedokrwistość,

zatorowość płucna, zapalenie płuc, osłabienie siły mięśniowej, ból.

zatorowość płucna, zapalenie płuc, osłabienie siły mięśniowej, ból.



Wynikająca z chorób współistniejących np. niewydolność serca, lęk,

Wynikająca z chorób współistniejących np. niewydolność serca, lęk,

depresja.

depresja.

5

5

30.04.21

30.04.21

5

5

ROLA PIELĘGNIARKI W

ROLA PIELĘGNIARKI W

LECZENIU OBJAWOWYM

LECZENIU OBJAWOWYM

DUSZNOŚCI

DUSZNOŚCI



Dla pielęgniarki priorytetowym zadaniem jest zdobycie zaufania

Dla pielęgniarki priorytetowym zadaniem jest zdobycie zaufania

chorego, wykorzystania umiejętności i kompetencji, a także czasu

chorego, wykorzystania umiejętności i kompetencji, a także czasu

potrzebnego dla wysłuchania i analizy zgłaszanych przez chorego

potrzebnego dla wysłuchania i analizy zgłaszanych przez chorego

objawów. Ważne też są „drobiazgi”, które często odgrywają duże

objawów. Ważne też są „drobiazgi”, które często odgrywają duże

znaczenie dla zmniejszenia uczucia trudności w oddychaniu.

znaczenie dla zmniejszenia uczucia trudności w oddychaniu.

Należy ocenić warunki zewnętrzne w jakich chory przebywa np.

Należy ocenić warunki zewnętrzne w jakich chory przebywa np.

czy pokój jest wietrzony i czy powietrze ma dostateczną

czy pokój jest wietrzony i czy powietrze ma dostateczną

wilgotność. Do zadań pielęgniarki należy również nauczenie

wilgotność. Do zadań pielęgniarki należy również nauczenie

chorego efektywnego oddychania oraz odkrztuszania. Bardzo

chorego efektywnego oddychania oraz odkrztuszania. Bardzo

ważna jest psychoedukacja chorego, rodziny i wyjaśnienie natury

ważna jest psychoedukacja chorego, rodziny i wyjaśnienie natury

dolegliwości, przedstawienie dostępnych sposobów ich łagodzenia,

dolegliwości, przedstawienie dostępnych sposobów ich łagodzenia,

zapewnienie opieki. Te informacje okazują się bardzo pomocne w

zapewnienie opieki. Te informacje okazują się bardzo pomocne w

opiece nad chorym.

opiece nad chorym.

6

6

30.04.21

30.04.21

6

6

DEFINICJA KASZLU

DEFINICJA KASZLU



Kaszel jest mechanizmem obronnym, prowadzącym do usunięcia z

Kaszel jest mechanizmem obronnym, prowadzącym do usunięcia z

dróg oddechowych ciał obcych i nadmiaru śluzu.

dróg oddechowych ciał obcych i nadmiaru śluzu.

W chorobie nowotworowej jego nasilenie i przewlekły charakter

W chorobie nowotworowej jego nasilenie i przewlekły charakter

mogą powodować znaczne cierpienie i prowadzić do krwioplucia.

mogą powodować znaczne cierpienie i prowadzić do krwioplucia.

7

7

30.04.21

30.04.21

7

7

PRZYCZYNY KASZLU

PRZYCZYNY KASZLU



W terminalnej fazie choroby nowotworowej kaszel występuje u 50%

W terminalnej fazie choroby nowotworowej kaszel występuje u 50%

chorych. Powodem może być zapalenie oskrzeli, zarzucanie treści

chorych. Powodem może być zapalenie oskrzeli, zarzucanie treści

żołądkowej do tchawicy, przetoka przełykowo-tchawicza. Kaszel

żołądkowej do tchawicy, przetoka przełykowo-tchawicza. Kaszel

również może być wynikiem naciekania guza na drzewo oskrzelowe,

również może być wynikiem naciekania guza na drzewo oskrzelowe,

ucisku z zewnątrz przez zajęty węzeł okołotchawiczy, naciekania

ucisku z zewnątrz przez zajęty węzeł okołotchawiczy, naciekania

opłucnej i osierdzia, działania suchego powietrza.

opłucnej i osierdzia, działania suchego powietrza.

Kaszel może być potęgowany przez niepokój i lęk, stąd bardzo ważna

Kaszel może być potęgowany przez niepokój i lęk, stąd bardzo ważna

jest obecność kogoś z rodziny przy chorym, wsparcie psychiczne, a

jest obecność kogoś z rodziny przy chorym, wsparcie psychiczne, a

czasem zachodzi potrzeba stosowania leków przeciwlękowych.

czasem zachodzi potrzeba stosowania leków przeciwlękowych.

8

8

30.04.21

30.04.21

8

8

ROLA PIELĘGNIARKI W

ROLA PIELĘGNIARKI W

LECZENIU OBJAWOWYM

LECZENIU OBJAWOWYM

KASZLU

KASZLU



Ogólna zasada postępowania w kaszlu polega na wdrożeniu, jeśli to

Ogólna zasada postępowania w kaszlu polega na wdrożeniu, jeśli to

możliwe postępowania przyczynowego.

możliwe postępowania przyczynowego.



Bardzo ważna jest rehabilitacja oddechowa i nauczenie chorego

Bardzo ważna jest rehabilitacja oddechowa i nauczenie chorego

skutecznego odksztuszania.

skutecznego odksztuszania.



Ważne jest nawilżanie wdychanego powietrza (stosowanie nawilżaczy,

Ważne jest nawilżanie wdychanego powietrza (stosowanie nawilżaczy,

inhalacje, 0,9% Nacl).

inhalacje, 0,9% Nacl).



Należy unikać oklepywania i wstrząsania klatki piersiowej, ponieważ

Należy unikać oklepywania i wstrząsania klatki piersiowej, ponieważ

może to doprowadzić do niedodmy, niedotlenienia czy skurczu

może to doprowadzić do niedodmy, niedotlenienia czy skurczu

oskrzeli.

oskrzeli.



Przy zaleganiu wydzieliny w drogach oddechowych wskazane jest

Przy zaleganiu wydzieliny w drogach oddechowych wskazane jest

odsysanie z jamy nosowo – gardłowej, a następnie zastosowanie

odsysanie z jamy nosowo – gardłowej, a następnie zastosowanie

drenażu ułożeniowego.

drenażu ułożeniowego.



Stosowanie płynów odkażających jamę ustną (Octenicept).

Stosowanie płynów odkażających jamę ustną (Octenicept).

9

9

30.04.21

30.04.21

9

9

KRWIOPLUCIE

KRWIOPLUCIE



Krwioplucie polega na odksztuszaniu krwi z dróg oddechowych. Jest

Krwioplucie polega na odksztuszaniu krwi z dróg oddechowych. Jest

objawem, który występuje u około 70% chorych z rozpoznaniem raka

objawem, który występuje u około 70% chorych z rozpoznaniem raka

płuc, rzadziej zatorowości płucnej. W chorobie nowotworowej

płuc, rzadziej zatorowości płucnej. W chorobie nowotworowej

krwioplucie może być spowodowane przez sam nowotwór, jak i przez

krwioplucie może być spowodowane przez sam nowotwór, jak i przez

przyczyny nienowotworowe w tym infekcje, zaburzenia hemostazy.

przyczyny nienowotworowe w tym infekcje, zaburzenia hemostazy.

10

10

30.04.21

30.04.21

10

10

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE

W KRWIOPLUCIU

W KRWIOPLUCIU



W przypadku pojawienia się krwioplucia należy ułożyć chorego w pozycji

W przypadku pojawienia się krwioplucia należy ułożyć chorego w pozycji

siedzącej, zapewnić mu bezwzględny spokój fizyczny i psychiczny.

siedzącej, zapewnić mu bezwzględny spokój fizyczny i psychiczny.



Nie należy podawać nic do jedzenia, a pragnienie łagodzić, podając

Nie należy podawać nic do jedzenia, a pragnienie łagodzić, podając

zimną wodę lub kawałki lodu.

zimną wodę lub kawałki lodu.



Na okolicę klatki piersiowej można położyć worek z lodem

Na okolicę klatki piersiowej można położyć worek z lodem



Wskazane jest używanie kolorowych ręczników oraz serwetek do

Wskazane jest używanie kolorowych ręczników oraz serwetek do

wycierania ust, usuwanie jak najprędzej śladów krwi, aby zmniejszyć lęk

wycierania ust, usuwanie jak najprędzej śladów krwi, aby zmniejszyć lęk

chorego.

chorego.



Należy ułożyć pacjenta w pozycji wysokiej, siedzącej z zabezpieczeniem

Należy ułożyć pacjenta w pozycji wysokiej, siedzącej z zabezpieczeniem

głowy i brodą przygiętą ku klatce piersiowej.

głowy i brodą przygiętą ku klatce piersiowej.



Ważne jest, aby nie zostawiać pacjenta samego .

Ważne jest, aby nie zostawiać pacjenta samego .



Istotna jest ciągła obecność osób najbliższych i w razie potrzeby lekarza

Istotna jest ciągła obecność osób najbliższych i w razie potrzeby lekarza

lub pielęgniarki.

lub pielęgniarki.

11

11

30.04.21

30.04.21

11

11

ROLA PIELĘGNIARKI W

ROLA PIELĘGNIARKI W

LECZENIU OBJAWOWYM

LECZENIU OBJAWOWYM

ZESPÓŁU

ZESPÓŁU

Kacheksja

Kacheksja

Anoreksja

Anoreksja

Astenia

Astenia

12

12

30.04.21

30.04.21

12

12

KACHEKSJA

KACHEKSJA



Termin „wyniszczenie nowotworowe” – kacheksja odnosi się do

Termin „wyniszczenie nowotworowe” – kacheksja odnosi się do

szczególnego rodzaju niedożywienia, spotykanego u większości chorych

szczególnego rodzaju niedożywienia, spotykanego u większości chorych

na nowotwory złośliwe, szczególnie w zaawansowanej fazie choroby.

na nowotwory złośliwe, szczególnie w zaawansowanej fazie choroby.

ANOREKSJA

ANOREKSJA



Jest charakterystycznym zjawiskiem towarzyszącym chorym jako

Jest charakterystycznym zjawiskiem towarzyszącym chorym jako

niechęć do przyjmowania pokarmów.

niechęć do przyjmowania pokarmów.

ASTENIA

ASTENIA



U chorego to utrata białek i zasobów energetycznych wywołująca

U chorego to utrata białek i zasobów energetycznych wywołująca

specyficzny zespół znużenia, braku sił i zniechęcenia, potęgowany przez

specyficzny zespół znużenia, braku sił i zniechęcenia, potęgowany przez

problemy psychospołeczne.

problemy psychospołeczne.

13

13

30.04.21

30.04.21

13

13



Zespół kacheksja – anoreksja – astenia stanowi niezwykle istotny

Zespół kacheksja – anoreksja – astenia stanowi niezwykle istotny

element choroby nowotworowej i wpływa znacząco na wyniki

element choroby nowotworowej i wpływa znacząco na wyniki

leczenia i jakość życia chorych, dlatego powinien być energicznie

leczenia i jakość życia chorych, dlatego powinien być energicznie

leczony. Jednak nie opracowano jeszcze w pełni skutecznych metod

leczony. Jednak nie opracowano jeszcze w pełni skutecznych metod

leczenia i przeciwdziałania wyniszczeniu. Lekiem z wyboru jest octan

leczenia i przeciwdziałania wyniszczeniu. Lekiem z wyboru jest octan

megestrolu (Megace, Megalia), który poprawia apetyt, zwiększa

megestrolu (Megace, Megalia), który poprawia apetyt, zwiększa

pobór kalorii i powoduje zwiększenie masy ciała (głównie przyrost

pobór kalorii i powoduje zwiększenie masy ciała (głównie przyrost

tkanki tłuszczowej). Kolejną grupą leków są NLPZ np. ibuprofen,

tkanki tłuszczowej). Kolejną grupą leków są NLPZ np. ibuprofen,

diklofenak. Ważną grupą leków w terapii są glikokortykosteroidy z

diklofenak. Ważną grupą leków w terapii są glikokortykosteroidy z

których najczęściej podawany jest deksametazon (dexaven). Jednym

których najczęściej podawany jest deksametazon (dexaven). Jednym

z leków poprawiającym motorykę przewodu pokarmowego jest

z leków poprawiającym motorykę przewodu pokarmowego jest

metoklopramid, który stosuje się w postaci tabletek lub infuzji

metoklopramid, który stosuje się w postaci tabletek lub infuzji

podskórnej.

podskórnej.

14

14

30.04.21

30.04.21

14

14

ŻYWIENIE W WYNISZCZENIU

ŻYWIENIE W WYNISZCZENIU

NOWOTWOROWYM

NOWOTWOROWYM

Celem dietoterapii jest poprawa stanu chorego poprzez wzrost

podaży kalorii i odpowiednie do zapotrzebowania chorego
bilansowanie posiłków. Właściwe żywienie poprawia też jakość
życia chorego. W wielu przypadkach trzeba tu godzić sprzeczne
racje – np. tłuszcze (najbardziej kaloryczne) opóźniają zarazem
opróżnianie żołądka i nasilają jadłowstręt. Istotna jest odpowiednia
podaż białka pełnowartościowego i dobrze przyswajalnego. Posiłki
powinny być małe, ale spożywane często i estetycznie podane.
Dostępne i często stosowane są specjalne odżywki o dużej gęstości
energii. Należy maksymalnie uwzględniać preferencje smakowe
chorego, ale posiłki winny być pełnowartościowe. Jeżeli pacjent nie
toleruje mięsa, należy je zastąpić produktami mlecznymi, jajami
itp. Dieta pacjentów wyniszczonych jest bardzo często
nieadekwatna do ich wzmożonego zapotrzebowania na różne
składniki pokarmowe zarówno pod względem jakościowym jak i
ilościowym.

15

15

30.04.21

30.04.21

15

15

ROLA PIELĘGNIARKI W

ROLA PIELĘGNIARKI W

ŁAGODZENIU BÓLU

ŁAGODZENIU BÓLU

Definicja bólu

Definicja bólu

Rodzaje bólu

Rodzaje bólu

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy nocycepcji bólu

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy nocycepcji bólu

Ból neuropatyczny

Ból neuropatyczny

Ból nowotworowy

Ból nowotworowy

Ocena nasilenia bólu – skale

Ocena nasilenia bólu – skale

Leczenie bólu

Leczenie bólu

16

16

30.04.21

30.04.21

16

16

DEFINICJA BÓLU

DEFINICJA BÓLU



Ból jest doznaniem subiektywnym i bardzo złożonym. Ból jest zawsze

Ból jest doznaniem subiektywnym i bardzo złożonym. Ból jest zawsze

doznaniem nieprzyjemnym, a jeżeli jest silny lub trwa dłużej, to jest

doznaniem nieprzyjemnym, a jeżeli jest silny lub trwa dłużej, to jest

związany z cierpieniem. Według Międzynarodowego Stowarzyszenia

związany z cierpieniem. Według Międzynarodowego Stowarzyszenia

Badania Bólu- „Ból jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i

Badania Bólu- „Ból jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i

emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym

emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym

uszkodzeniem tkanek albo opisywane w kategoriach takiego

uszkodzeniem tkanek albo opisywane w kategoriach takiego

uszkodzenia”.

uszkodzenia”.

17

17

30.04.21

30.04.21

17

17

RODZAJE BÓLU

RODZAJE BÓLU

Biorąc pod uwagę trwanie bólu w czasie, można wyróżnić:

Biorąc pod uwagę trwanie bólu w czasie, można wyróżnić:



Ból ostry

Ból ostry

trwający nie dłużej niż trzy miesiące od chwili jego powstania.

trwający nie dłużej niż trzy miesiące od chwili jego powstania.



Ból przewlekły

Ból przewlekły

trwające dłużej niż trzy miesiące i nie ustępujący mimo wygojenia się

trwające dłużej niż trzy miesiące i nie ustępujący mimo wygojenia się

tkanek.

tkanek.

Jeśli za kryterium podziału zostanie przyjęte miejsce powstania bólu, to można wyróżnić:

Jeśli za kryterium podziału zostanie przyjęte miejsce powstania bólu, to można wyróżnić:



Ból receptorowy

Ból receptorowy

, który powstaje w wyniku podrażnienia receptorów bólowych.

, który powstaje w wyniku podrażnienia receptorów bólowych.



Ból niereceptorowy

Ból niereceptorowy

, patologiczny, którego mechanizm powstawania jest inny niż drażnienie

, patologiczny, którego mechanizm powstawania jest inny niż drażnienie

zakończeń nerwowych.

zakończeń nerwowych.



Ból zlokalizowany

Ból zlokalizowany

, dający się dobrze umiejscowić w jednej lub kilku okolicach ciała np. w

, dający się dobrze umiejscowić w jednej lub kilku okolicach ciała np. w

głowie, kończynach lub stawach.

głowie, kończynach lub stawach.



Ból rzutowany

Ból rzutowany

, promieniujący lub odczuwany w innym miejscu niż źródło powstania np. w

, promieniujący lub odczuwany w innym miejscu niż źródło powstania np. w

zespołach bólowych kręgosłupa.

zespołach bólowych kręgosłupa.



Ból uogólniony

Ból uogólniony

, wszechogarniający, występujący w wielu miejscach, któremu poza

, wszechogarniający, występujący w wielu miejscach, któremu poza

czynnikami somatycznymi towarzyszą głębokie zmiany psychiczne.

czynnikami somatycznymi towarzyszą głębokie zmiany psychiczne.

18

18

30.04.21

30.04.21

18

18

ANATOMICZNE I FIZJOLOGICZNE

ANATOMICZNE I FIZJOLOGICZNE

POSTAWY NOCYCEPCJI I BÓLU

POSTAWY NOCYCEPCJI I BÓLU

Między miejscem działania czynnika uszkadzającego tkanki a percepcją bólu zachodzą

Między miejscem działania czynnika uszkadzającego tkanki a percepcją bólu zachodzą

złożone zjawiska neurofizjologiczne i neurochemiczne wpływające ostatecznie na

złożone zjawiska neurofizjologiczne i neurochemiczne wpływające ostatecznie na

doznania bólowe. Proces ten nosi nazwę

doznania bólowe. Proces ten nosi nazwę

nocycepcji

nocycepcji

i obejmuje cztery procesy

i obejmuje cztery procesy

fizjologiczne:

fizjologiczne:

Proces przetwarzania

Proces przetwarzania

– w pierwotnych zakończeniach nerwowych dokonuje się zmiana energii

– w pierwotnych zakończeniach nerwowych dokonuje się zmiana energii

działającego bodźca mechanicznego, chemicznego lub termicznego na impuls

działającego bodźca mechanicznego, chemicznego lub termicznego na impuls

elektryczny przewodzony włóknami nerwowymi.

elektryczny przewodzony włóknami nerwowymi.

Proces przewodzenia

Proces przewodzenia

– przenoszenie impulsu od miejsca powstania do miejsca percepcji bólu,

– przenoszenie impulsu od miejsca powstania do miejsca percepcji bólu,

które odbywa się w trzech etapach. Pierwszy etap tego procesu odbywa się w

które odbywa się w trzech etapach. Pierwszy etap tego procesu odbywa się w

pierwotnych neuronach aferentnych, których wypustki kończą się w rdzeniu kręgowym,

pierwotnych neuronach aferentnych, których wypustki kończą się w rdzeniu kręgowym,

drugi etap w układzie neuronów obejmującym drogi od rogu tylnego rdzenia kręgowego

drugi etap w układzie neuronów obejmującym drogi od rogu tylnego rdzenia kręgowego

do wzgórza i pnia mózgu, a trzeci w neuronach stanowiących drogi wzgórzowo-korowe.

do wzgórza i pnia mózgu, a trzeci w neuronach stanowiących drogi wzgórzowo-korowe.

Proces modulacji

– w wyniku działania wielu czynników neurofizlogicznych, impuls bólowy na

– w wyniku działania wielu czynników neurofizlogicznych, impuls bólowy na

drodze przewodzenia podlega zmianom neuroplastycznym, co wpływa ostatecznie na

drodze przewodzenia podlega zmianom neuroplastycznym, co wpływa ostatecznie na

percepcję doznań bólowych.

percepcję doznań bólowych.

Proces percepcji

Proces percepcji

– ostateczny proces, w którym przetwarzanie, przewodzenie i modulacja

– ostateczny proces, w którym przetwarzanie, przewodzenie i modulacja

współdziałają z indywidualną konstrukcją emocjonalną, wywołując końcowe,

współdziałają z indywidualną konstrukcją emocjonalną, wywołując końcowe,

subiektywne doznanie, które postrzegane jest jako ból.

subiektywne doznanie, które postrzegane jest jako ból.

19

19

30.04.21

30.04.21

19

19

BÓL NEUROPATYCZNY

BÓL NEUROPATYCZNY



Ból neuropatyczny jest rodzajem bólu patologicznego. Powstaje w

Ból neuropatyczny jest rodzajem bólu patologicznego. Powstaje w

wyniku urazu lub innego uszkodzenia nerwów obwodowych, korzeni

wyniku urazu lub innego uszkodzenia nerwów obwodowych, korzeni

tylnych, rdzenia kręgowego lub pewnych okolic mózgu i pojawienia

tylnych, rdzenia kręgowego lub pewnych okolic mózgu i pojawienia

się wtórnych rozległych zmian w obrębie całego układu nerwowego.

się wtórnych rozległych zmian w obrębie całego układu nerwowego.

Najczęściej występujące zespoły bólu neuropatycznego u ludzi

Najczęściej występujące zespoły bólu neuropatycznego u ludzi

powstaje w wyniku uszkodzenia obwodowego układu nerwowego i są

powstaje w wyniku uszkodzenia obwodowego układu nerwowego i są

spowodowane urazem lub dwoma schorzeniami: półpaścem i

spowodowane urazem lub dwoma schorzeniami: półpaścem i

cukrzycą.

cukrzycą.

20

20

30.04.21

30.04.21

20

20

BÓL NOWOTWOROWY

BÓL NOWOTWOROWY



Ból nowotworowy jest bólem przewlekłym, który skupia wszystkie

Ból nowotworowy jest bólem przewlekłym, który skupia wszystkie

mechanizmy i skutki bólu przewlekłego. Ze wszystkich zespołów

mechanizmy i skutki bólu przewlekłego. Ze wszystkich zespołów

bólowych, ból w chorobie nowotworowej jest problemem

bólowych, ból w chorobie nowotworowej jest problemem

najważniejszym. Wynika to ze specyfiki choroby i towarzyszących jej

najważniejszym. Wynika to ze specyfiki choroby i towarzyszących jej

emocji, takich jak lęk, depresja i gniew. Utrzymujący się długo ból

emocji, takich jak lęk, depresja i gniew. Utrzymujący się długo ból

przejmuje całkowitą kontrolę nad umysłem człowieka, doprowadzając

przejmuje całkowitą kontrolę nad umysłem człowieka, doprowadzając

go przygnębienia, niepokoju i wyczerpania fizycznego, wynikającego

go przygnębienia, niepokoju i wyczerpania fizycznego, wynikającego

choćby z braku snu. Do tej grupy należą bóle spowodowane

choćby z braku snu. Do tej grupy należą bóle spowodowane

rozrastaniem się guza nowotworowego, uciskiem guza na nerwy,

rozrastaniem się guza nowotworowego, uciskiem guza na nerwy,

przerzutami nowotworowymi do kości, skóry i narządów

przerzutami nowotworowymi do kości, skóry i narządów

miąższowych.

miąższowych.

21

21

30.04.21

30.04.21

21

21

OCENA NASILENIA BÓLU -

OCENA NASILENIA BÓLU -

SKALE

SKALE

Rycina 1. Skale intensywności bólu

Rycina 1. Skale intensywności bólu

Powszechnie akceptowany jest pogląd, że ocena bólu przez chorego jest jedynym kryterium

Powszechnie akceptowany jest pogląd, że ocena bólu przez chorego jest jedynym kryterium

pomiaru natężenia bólu. W codziennej praktyce bardzo przydatna jest skala wizualno-

pomiaru natężenia bólu. W codziennej praktyce bardzo przydatna jest skala wizualno-

analogowa (VAS – visual analogue scale).

analogowa (VAS – visual analogue scale).

22

22

30.04.21

30.04.21

22

22

LECZENIE BÓLU

LECZENIE BÓLU

Światowym standardem leków przeciwbólowych i wspomaganych w leczeniu

Światowym standardem leków przeciwbólowych i wspomaganych w leczeniu

bólów nowotworowych stał się algorytm opracowany przez Komisję Ekspertów

bólów nowotworowych stał się algorytm opracowany przez Komisję Ekspertów

Światowej Organizacji Zdrowia opublikowany w 1986 roku.

Światowej Organizacji Zdrowia opublikowany w 1986 roku.

Leki przeciwbólowe podzielono na trzy grupy, różniące się w założeniu siłą

Leki przeciwbólowe podzielono na trzy grupy, różniące się w założeniu siłą

działania przeciwbólowego. Grupy te stanowić mają kolejne stopnie „drabiny

działania przeciwbólowego. Grupy te stanowić mają kolejne stopnie „drabiny

analgetycznej”.

analgetycznej”.

I stopień – leki nieopioidowe: NLPZ i paracetamol

I stopień – leki nieopioidowe: NLPZ i paracetamol

II stopień – słabe opioidy

II stopień – słabe opioidy

III stopień – silne opioidy

III stopień – silne opioidy

Rycina 2. Drabina analgetyczna według WHO

23

23

30.04.21

30.04.21

23

23