W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

 

„Pojęcie zdrowia –

definicje, zdrowie jako

dobro społeczne i

indywidualne”.

 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Definicja

negatywna:



Zdrowie = brak choroby



Zdrowie = stan przeciwny chorobie



Choroba = stan upośledzenia i
dyskomfortu

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Problem

y:

-  wczesne, bezobjawowe fazy choroby

(np. wykryte przypadkowo)

-  wyniki graniczne badań

-  niewielkie odchylenia od stanu normalnego –

np. niewielka wada wzroku, nieznaczna
nerwica

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Historia:

1.     Hipokrates – ojciec medycyny

europejskiej:



Zdrowie – dobre samopoczucie, choroba –

złe samopoczucie, zależą od równowagi

między tym, co nas otacza, a nami.



Zewnętrzna równowaga między

człowiekiem a środowiskiem pozwala na

stworzenie równowagi wewnętrznej.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Uwagi:

-

 dobre samopoczucie – subiektywizm

- równowaga między człowiekiem a

środowiskiem – obiektywność (może
być oceniona przez inne osoby)

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

1

.     Kartezjusz – twórca „mechanistycznego

widzenia świata i człowieka”

-   organizm człowieka to skomplikowana,

precyzyjna maszyna biologiczna. Stan choroby

– to konieczność naprawienia uszkodzonej

części.

-   Implikacje: szybki rozwój nauk ścisłych a w

medycynie duży postęp techniczny,

wykorzystywanie metod analitycznych w

badaniach ciała człowieka

- biomedyczne pojęcie zdrowia

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

 -
 

Definicje:

1.     Definicje biologiczno – funkcjonalne:

WHO (1946 r.):

„

Zdrowie – to kompletny, fizyczny,

psychiczny i społeczny dobrostan, a nie

tylko brak choroby lub kalectwa”.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

   

      Istotę zdrowia wyrażają dwa b. ogólne
pojęcia: dynamiczna równowaga i potencjał
zdrowotny.

-

   dynamiczna równowaga dotyczy sfer: fizycznej,
psychicznej i społecznej, zaburzenie równowagi
jednej z nich będzie rzutować na pozostałe

-         warunkiem utrzymania równowagi jest

potencjał zdrowotny właściwy zarówno dla
samego człowieka jak i jego środowiska

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

-      wartość definicji WHO, z punktu widzenia wymogów

metodologicznych, jest ograniczona w odniesieniu do

pomiarów stanu zdrowia (jakie kryteria lub wskaźniki

należałoby przyjąć do tego pomiaru?)

-      definicja ta jest pewnego rodzaju postulatem, mówiącym

jak powinien wyglądać stan zdrowia

-  jest konstrukcją typu idealnego , która nie ma

żadnego odpowiednika w rzeczywistości, a służy jedynie

jako punkt odniesienia

-       jest definicją pozytywną (definiuje zdrowie a nie

chorobę) wskazującą na wieloaspektowość zjawiska

zdrowia

 

 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



      zdolność do normalnego funkcjonowania
organizmu, mając na względzie wszystkie jego organy i
funkcje



      zdolność do adaptacji w zmieniającym się środowisku



pewien potencjał fizyczny i psychiczny, dający
możliwość rozwijania aktywności



wyraz równowagi i harmonii możliwości fizycznych,
psychicznych i społecznych człowieka

Inne

definicje zdrowia:

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

- 

        inne są wymogi wobec normalnego

funkcjonowania organizmu w zależności

od: wieku, płci itd.

-         Inną treść niesie zdolność adaptacji

w bogatym stabilnym państwie a inną w

biednym kraju przechodzącym

transformację ustrojową

 
 
 

Uwagi:

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

    



  

    Istnieje wielka złożoność pojęć

:zdrowia” i „choroby”, jako zjawisk
biologicznych ale i społecznych



są duże trudności metodologiczne w
ścisłym zdefiniowaniu tych pojęć



      definicja zdrowia powinna być
budowana w taki sposób, aby spełniała
cel, któremu ma służyć:

Wniosk

i:

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



      dla wielu przedsięwzięć (np. programy
walki z określoną chorobą) definicja
negatywna wydaje się być bardziej
odpowiednia



      dla programów z zakresu promocji
zdrowia – definicje funkcjonalne są bardziej
przydatne



      jeśli się chce zwrócić uwagę polityków na
wielowymiarowość uwarunkowań
zdrowotnych nic nie zastąpi definicji WHO

 

Wnioski c.d.:

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Zdrowie społeczeństwa (zbiorowości):



można badać i oceniać tylko pośrednio,
głównie przy wykorzystaniu metod
epidemiologicznych.

Podstawowe znaczenie przy ocenie

zdrowotności społeczeństwa mają mierniki:



negatywne (np. chorobowość,
zachorowalność, średnie trwanie życia itp.)



pozytywne – uwzględniające jakość życia

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



 Od lat podejmowane są wysiłki celem
wypracowania wskaźników kompleksowych,
uwzględniających zarówno mierniki
negatywne jak i pozytywne.



 Mierniki zdrowia są niezbędne do
prowadzenia porównań pomiędzy
populacjami, szacowania trendów dotyczących
zdrowotności społeczeństwa a także w celach
planistycznych.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



Współczesne pojęcie systemu ochrony
zdrowia jest konsekwencją globalnej
koncepcji zdrowia, która została
podana w 1974 r. przez M. Lalonda –
kanadyjskiego ministra zdrowia.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Koncepcja Lalonda osadza się na czterech

ogólnych płaszczyznach:

1)    biologii człowieka (cechy wrodzone,

dojrzewanie, starzenie się)

2)    środowisku człowieka (socjalne, fizyczne i

psychiczne)

3)    stylach życia (wzór konsumpcji,

zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego i

zawodowego, sposób reakcji itp.)

4)    systemie organizacji opieki zdrowotnej

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Wg amerykańskiego teoretyka

G.E.A Devera, nakłady finansowe
ponoszone przez państwo i
zaangażowanie aktywności społecznej
na każdą z wyżej podanych sfer nie są
adekwatne do ich potencjalnego wpływu
na rzeczywisty stan zdrowia populacji

.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Dever stwierdził, że:
- system opieki zdrowotnej pochłania

aż ok. 90% z całkowitych nakładów na
ochronę zdrowia a ma tylko ok.10%
wpływ na redukcję umieralności!

 -   nakłady na kształtowanie stylów

życia i edukacja zdrowotna pochłaniają
zaledwie ok. 1,5% nakładów a mają ok.
40% wpływ na obniżenie umieralności

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

 

-   nakłady finansowe na ochronę

środowiska naturalnego człowieka –
1,5%, posiadają ok. 20% potencjalny
wpływ na redukcję umieralności

 -   wydatki na biologię człowieka

wynoszą ok. 7%, a dają ok. 30%
potencjalnego wpływu na obniżenie
umieralności ludzi

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Uniwersalna strategia WHO, programy Rady

Europy i Wspólnoty Europejskiej a także
narodowe programy zdrowia, przesuwają ciężar
gatunkowy na działania kształtujące style
życia oraz proekologiczne kosztem
medycyny naprawczej.

W coraz większym stopniu do tych działań

angażowane są instytucje z poza systemu opieki
zdrowotnej.

 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

„

Zadania promocji zdrowia,

wychowania
zdrowotnego, edukacji

zdrowotnej i
profilaktyki, w rozwiązywaniu

problemów
zdrowotnych”.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

 



Definicja europejska:

Promocja zdrowia jest procesem
umożliwiającym każdemu
człowiekowi zwiększenie
oddziaływania na własne zdrowie, w
sensie jego poprawy i utrzymania.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



Definicja amerykańska:
Promocja zdrowia jest połączeniem
działań edukacyjnych oraz różnego
rodzaju wsparcia: środowiskowego,
społecznego, politycznego,
ekonomicznego i prawnego,
sprzyjających zdrowiu.

 



Celem promocji zdrowia jest
pomnażanie rezerw i potencjału
zdrowotnego ludzi.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Ałma Ata – 1977 r.

Po raz pierwszy pojawiło się oficjalnie

określenie – „promocja zdrowia”, w

dokumencie Zgromadzenia WHO:

„Zdrowie dla wszystkich”:

-       zdrowie nie powinno być przywilejem

lecz prawem dla wszystkich ludzi naszego

globu, a rządy poszczególnych krajów

powinny stworzyć do tego warunki

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



Karta Ottawska – 1986 r.



I Międzynarodowa Konferencja Promocji
Zdrowia – określono pięć celów
strategicznych promocji zdrowia:

1)      budowanie polityki zdrowia publicznego
2)      tworzenie środowisk wspierających
3)      rozwój umiejętności indywidualnych
4)      wzmacnianie działań społecznych
5)      reorientacja systemu opieki zdrowotnej

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



Polska – 1992 r.:



Pierwsza Krajowa Konferencja Promocji
Zdrowia

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Edukacja

zdrowotna:



To trwały stan uczenia się, który umożliwia
ludziom indywidualnie oraz grupie społecznej,
podejmowanie dobrowolnych decyzji w zakresie
modyfikowania zachowania i zmiany warunków
środowiskowych w sposób, który przyczynia się
do wzmocnienia zdrowia.

Cechy:
-       zmiana sposobu myślenia o zdrowiu w sensie

jego promowania

-       zwiększenie skuteczności oddziaływania i

kontroli nad własnym zdrowiem

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK



Promocja zdrowia jest problemem
bardziej złożonym niż edukacja
zdrowotna.

 



Edukacja zdrowotna jest pojęciem
szerszym od pojęcia wychowanie
zdrowotne, gdyż dotyczy nie tylko
podmiotu wychowania (ludzi) ale również
środowiska w którym oni żyją i tworzą.

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Wychowanie zdrowotne = oświata sanitarna =

oświata zdrowotna = wychowanie higieniczne

 
Wychowanie zdrowotne, to:
-       całościowa dojrzała postawa wobec zdrowia
-        kultura życia codziennego, której podstawą

jest szeroko pojęta higiena (osobista,
żywienia, pracy, wypoczynku,
psychiczna).

 
 
 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Szczeble wychowania zdrowotnego wg Demela:



     małego dziecka (heteroedukacja) – mycie się,
mycie rąk, owoców itp.



     okresu pokwitania (autoedukacja) –
zainteresowanie własnym ciałem, wyglądem,
sprawnością, wiedza o własnym organizmie



     okresu dojrzałego (heteroedukacja
odwrócona) – wychowanek zaczyna sam
wychowywać innych

 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Wychowanie zdrowotne:

= uczenie ludzi jak mają modyfikować swoje

zachowania (w celu wzmocnienia zdrowia)

Edukacja zdrowotna:

= ……………………. + (oraz) zmieniać warunki

środowiskowe (………………………)

Promocja zdrowia:

= …………………….. + ………………… + połączone z

wsparciem: środowiskowym, społecznym,

politycznym, ekonomicznym i prawnym

(…………………….)

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Profilaktyka:

- Profilaktyka, czyli prewencja – to działanie

zapobiegawcze

, głównie medyczne,

skierowane przeciwko chorobom.

 

Uwaga!

-

Promocja zdrowia – to działanie w kierunku

zachowania zdrowia.

 

 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

 

Różnice pomiędzy prewencją a promocją zdrowia

:

- Podejście prewencyjne:

- Punkt wyjścia - Choroba
- Cel - Uniknięcie choroby

-

Grupa oddziaływania - Grupa szczególnego ryzyka

- Podejście promocyjne:
- Punkt wyjścia - Zdrowie
- Cel - Pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia
- Grupa oddziaływania - Cała populacja

 

W S I Z - Podstawy Zdrowia Publi
cznego - W. KRUK

Podział

prewencji

:

    

* Prewencja pierwotna – I st. – starania

zmierzające do zmniejszenia prawdopodobieństwa
zachorowalności poprzez przeciwdziałanie
szkodliwym warunkom, zanim będą zdolne wywołać
chorobę

      ** Prewencja wtórna – II st. – stosowana jest gdy

wykryte zostaną wczesne symptomy choroby. Jej
celem jest powstrzymanie choroby.

  *** Prewencja III st. – ma na celu zapobieganie

skutkom choroby oraz przeciwdziałanie jej
nawrotom. Ma zminimalizować ewentualne
powikłania choroby.