Zapobieganie chorobom
zakaźnym i ich
zwalczanie

Choroby zakaźne

Grupa chorób, która dotyka ludzi, zwierzęta i rośliny.

Są następstwem zakażenia (wywołane przez czynnik

zakaźny) i osłabienia odporności organizmu lub

wynikiem obecności w organizmie toksyn (jadu)

drobnoustrojów.
Te choroby, które łatwo przenoszą się między

organizmami nazywamy zaraźliwymi.
Przyczyny chorób zakaźnych:
- bakterie
- grzyby ( w tym riketsje)
- wirusy

-

priony

-

wiroidy (tylko rośliny)

Podział chorób zakaźnych

•

wirusowe (np. grypa, odra, WZW, AIDS)

•

bakteryjne (angina, gruźlica, szkarlatyna,
salmonelloza)

•

grzybice (drożdżyca, histoplazmoza,
kryptokokoza)

•

riketsjozy (tyfus plamisty, gorączka plamista)

•

choroby prionowe (pasażowalne encefalopatie
gąbczaste- ch. Creutzfelda- Jacoba)

•

jadzice (tężec, zatrucie jadem kiełbasianym)

Pojęcia związane z chorobami
zakaźnymi

•

epidemia- występowanie na danym
obszarze i w określonym czasie wielu
przypadków zachorowań na daną
chorobę.

•

pandemia- zachorowania występujące
masowo na dużych terytoriach.

•

endemia- trwałe występowanie na danym
terenie jakiejś choroby.

Diagnostyka:

•

badanie bakteriologiczne

Objawy:

•

bardzo częstym wspólnym objawem chorób

zakaźnych jest gorączka; objawy

charakterystyczne dla określonych jednostek

chorobowych
Leczenie:

•

przyczynowe- najczęściej stosuje się

chemioterapeutyki (antybiotyki, antytoksyny, leki

przeciwwirusowe, sulfonamidy)

•

objawowe- poprawa stanu pacjenta.

Łańcuch epidemiczny

etapy przenoszenia się drobnoustrojów

chorobotwórczych z jednego gospodarza na

drugiego, tego samego lub innego gatunku

•

źródło zakażenia

•

droga przenoszenia (sposób przenoszenia się

ze źródła zakażenia do organizmu wrażliwego)

•

wrota zakażenia (miejsce przez które

drobnoustroje wnikają do organizmu- ukł.

oddechowy, pokarmowy, skóra, błony śluzowe)

•

organizm wrażliwy

Przebieg choroby

•

okres inwazji (wejście drobnoustrojów
chorobotwórczych do organizmu)

•

okres inkubacji choroby (wylęgania)

•

okres zwiastunów (pierwszych objawów-
nie występuje zawsze)

•

okres rozwoju choroby (pełny obraz
kliniczny choroby)

•

okres zdrowienia

Drogi szerzenia się chorób
zakaźnych

•

Bezpośrednio

- łożyskowa w okresie ciąży

- pochwowa w trakcie porodu

- kontakty bezpośrednie- pocałunki, podanie ręki

- zadrapania i ukąszenia przez zwierzęta

- bezpośrednie przetaczanie krwi od dawcy

•

Pośrednie:

- powietrzno-kropelkowa, powietrzno-pyłowa

- pokarmowo-wodna

- gleba

- owady

- przedmioty codziennego użytku

Model warstwowy naturalnego
systemu immunologicznego

Odporność nieswoista

•

odporność wrodzona

•

nie rozwija się, nie podlega zmianom

•

polega na rozpoznawaniu i eliminowaniu antygenów-

możliwe jest to natychmiast po kontakcie z

antygenem

•

Mniej precyzyjne mechanizmy niż w odporności

swoistej- często niewystarczające do usunięcia obcych

antygenów.

•

komórki żerne (makrofagi, granulocyty) oraz

system dopełniacza (łączy się z niektórymi

antygenami, co pozwala na ich zniszczenie w procesie

lizy- uszkodzenie powierzchni komórki antygenu i jej

obumieranie lub opsonizacji- otoczenie antygenu

przez przeciwciała, co pozwala komórkom żernym na

wykrycie i wchłonięcie obcej komórki)

Odporność swoista

•

odporność adaptacyjna, nabyta

•

rozpoznawanie nowego antygenu- pierwotna
odpowiedź immunologiczna

•

dzięki pamięci immunologicznej-
(przechowywanie przez jakiś czas informacji o
antygenie) organizm następnym razem szybciej
rozpoznaje antygen i może natychmiast
zareagować wytwarzając przeciwciała- tj.
wtórna odpowiedź immunologiczna.

•

składowe swoistego ukł. odpornościowego
-limfocyty krążące w płynach ustrojowych.

Limfocyty

•

Limfocyty B- powstają w szpiku kostnym, są

odpowiedzialne za produkcję przeciwciał

(immunoglobuliny) zdolnych do rozpoznawania

antygenów (odpowiedź humoralna)

•

Limfocyty T – powstają w szpiku kostnym, dojrzewają

w grasicy (odpowiedź typu komórkowego-

bezpośrednia reakcja zwalczania patogenu)

- limfocyty wspomagające- współpracują z limfocytami B,

aktywują makrofagi

- limfocyty supresyjne- hamują nadmiernie aktywne

komórki układu immunologicznego.

- limfocyty cytotoksyczne- rozpoznają obce komórki i je

niszczą.

- limfocyty pamięciowe- biorą udział w tworzeniu pamięci

immunologicznej.

Odporność swoista

•

bierna

- naturalna (przeciwciała matki)
- sztuczna (surowice)

•

czynna

- naturalna (przechorowanie)
- sztuczna (szczepienia)

Sposoby walki z drobnoustrojami
chorobotwórczymi

•

leczenie chorych

•

izolacja chorych i nosicieli

•

kwarantanna ludzi, zwierząt i mienia

•

higiena osobista

•

przetwarzanie oraz kontrola żywności i
wody

•

dezynfekcja

•

używanie środków ochrony osobistej

•

szczepienia

•

Dziękuję za uwagę….