Zakażenia wywołane przez

Herpesviridae

Ewa Duszczyk

Klinika Chorób Zakaźnych

Wieku Dziecięcego AM

w Warszawie

Wirusy herpes patogenne dla

człowieka

Alfa

beta

gamma

HSV1

CMV

EBV

HSV2

HHV6

HHV8

VZV

HHV7

Zakażenia HSV



HSV1

- zakażenie przez

kontakt lub drogą
kropelkową

- chorują głównie

dzieci między 6 mż
a 5 rż.



HSV2

- zakażenie drogą

płciową

- chorują głównie

osoby w wieku 15 -
30 lat

noworodki

Postacie kliniczne zakażenia

HSV 1



Opryszczkowe zapalenia jamy ustnej

i dziąseł



Wyprysk opryszczkowy



Opryszczkowe zapalenie spojówek

i rogówki



Zanokcica opryszczkowa



Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

i mózgu

Postacie kliniczne zakażenia
HSV 2



Opryszczka zewnętrznych narządów
płciowych



Uogólniona opryszczka noworodków

Opryszczkowe zapalenie
jamy ustnej i dziąseł



najczęściej chorują dzieci w 1 - 3 r.ż



okres wylęgania 3 - 9 dni



początek z gorączką ( 39 - 40° C)



obrzęk, bolesność śluzówek, pęcherzyki na
śluzówkach j. ustnej, wargach i skórze okolicy
ust



czas trwania około 6 - 8 dni



leczenie objawowe: leki p-gorączkowe, boraks

z gliceryną, posiłki przecierane, chłodne

Zapalenie jamy ustnej HSV

Wyprysk opryszczkowy



najczęściej chorują niemowlęta po 6 mc ż.



na podłożu atopowo zmienionej skóry
liczne wykwity pęcherzykowezlewanie

się pęcherzykówrozległe sączące się

nadżerkiwtórne nadkażenie bakteryjne



gorączka 39 -40°C



utrata płynów ustrojowychzaburzenia

wodno-elektrolitowe

Wyprysk opryszczkowy c.d.



czas trwania 7 - 14 dni



leczenie: acyclowir iv. 15 mg/kg mc w

3 dawkach przez 7-10 dni, lub 60 mg/kg

na dobę w 4-5 dawkach per os, maść
borno-riwanolowa, antybiotyki o
szerokim spektrum, leki przeciw
gorączkowe, płyny nawadniające

Wyprysk opryszczkowy

Opryszczkowe zapalenie
spojówek i rogówki



zwykle w przebiegu opryszczki
pierwotnej ale i nawrotowej



zmiany pęcherzykowe, przekrwienie
 owrzodzenia spojówek 

nadkażenie bakteryjne



„ drzewkowate” owrzodzenie rogówki
 bliznowacenie  upośledzenie

przezierności

Opryszczkowe zapalenie
spojówek i rogówki c. d.

leczenie:



acyklowir w maści ocznej



krople i maści oczne z antybiotykiem



nie wymaga podania acyklowiru
doustnie



wskazana konsultacja okulisty

Zanokcica opryszczkowa



zakażenie przez bezpośredni kontakt
uszkodzonej skóry ( u dzieci
autoinokulacja)



bolesność i obrzęk wału paznokciowego
+ pęcherzyki, brak ropienia



przebieg bezgorączkowy



czas trwania około 10 dni



nie wymaga leczenia

Zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych i mózgu



w 70% jako wynik reaktywacji zakażenia



szybko narastające objawy ogniskowego
uszkodzenia OUN (imituje ch. ogniskową)



lokalizacja zwykle w płatach skroniowych



przebieg ciężki - śmiertelność ok. 40%



pozostawia trwałe ubytki neurologiczne



izolowane zapalenie opon m-rdz ma lekki
przebieg

Zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych i mózgu c.d.

LECZENIE:



acyklowir 30-45 mg/kg/dobę w 3
dawkach przez 10 dni



20% mannitol



deksametazon 0,5 - 1,0 mg/kg/dobę

Zakażenie HSV2

-

opryszczka

zewnętrznych narądów płciowych



chorują osoby w wieku 15 - 30 r.ż



zakażenie pierwotne i nawrotowe



zmiany zapalne sromu, pochwy, szyjki
macicy, prącia, okolicznej skóry,
czasem gorączka, powiększenie
węzłów chłonnych



może zwiększać ryzyko raka szyjki
macicy

Opryszczka nawrotowa



nawracające zmiany na granicy
skóry

i błon śluzowych



czas trwania 3 - 7 dni



leczenie: maść z acyklowirem



leczenie konieczne u osób z
niedoborem odporności

Opryszczka wargowa

Zakażenia wirusem EBV

Trochę historii...



1964 r. wykrycie
nowego wirusa z rodzaju
herpes w hodowli
komórek limfoidalnych
chłoniaka Burkitta



1966-1968 ustalenie
etiologii mononukleozy
zakaźnej - badania
Gertrudy i Wernera
Henle

Wirusy EBV



typ A lub 1 - ma większą zdolność
unieśmiertelniania komórek in vitro



typ B lub 2 występuje głównie w Afryce
oraz u osób leczonych immunosupresyjnie



homologacja między kwasem
nukleinowym obu typów wynosi 70 - 85%



człowiek jest jedynym naturalnym
gospodarzem EBV.

Pierwotne zakażenie EBV



bezobjawowe



mononukleoza zakaźna



zapalenie gardła i migdałków



ostre choroby neurologiczne (zespół
Guillain-Barre, zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu



małopłytkowość

Pierwotne zakażenia EBV



zakażenia wrodzone z wadami płodu



nabyta agammaglobulinemia,
niedokrwistość aplastyczna, chłoniak



zapalenia płuc



zespół hemofagocytarny



zapalenie wątroby

Reaktywacja zakażenia EBV



chłoniak Burkitta



rak nosogardła



chłoniaki u biorców przeszczepów

i zakażonych HIV



leukoplakia włochata



przewlekła infekcja EBV



zespół przewlekłego zmęczenia

Zakażenie EBV



związek EBV z leiomyosarcoma lub
leiomyoma u zakażonych HIV oraz u
dzieci leczonych immunosupresyjnie
po przeszczepach narzadów (

zaburzony

nadzór immunologiczny nad namnażaniem
zakażonych EBV limfocytów B oraz supresja
limfocytów T.



wytwarzanie autoprzeciwciał przez
zakażone EBV limfocyty B.

Objawy kliniczne mononukleozy
zakażnej



gorączka



zapalenie gardła



uogólniona limfadenopatia



hepatosplenomegalia



nieżyt nosa



obrzęki wokół oczu



wysypki



wybroczyny na podniebieniu

Obraz gardła w mononukleozie

Obraz gardła w mononukleozie
zakaźnej 2.

Mononukleoza zakaźna
kryteria diagnostyczne



typowy obraz kliniczny



charakterystyczny obraz
morfologiczny krwi obwodowej



obecność w surowicy przeciwciał
heterofilnych i / lub swoistych

Antygeny EBV



Antygen kapsydowy VCA (

Henle i Henle

)



Antygen wczesny EA-D i EA-R (

Henle i

wsp)



Antygen jądrowy EBNA 1 i EBNA 2
( Klein i Reedman )

Diagnostyka zakażenia EBV



Oznaczenie przeciwciał dlaVCA w
klasie IgM, IgG ,IgA



Oznaczenie przeciwciał dla EA



Oznaczenie przeciwciał dla EBNA-1 i
EBNA-2

Powikłania mononukleozy
zakaźnej



hematologiczne



neurologiczne



związane z układem oddechowym



kardiologiczne



zapalenie wątroby



pęknięcie śledziony



zespół Alicji w Krainie Czarów

Leczenie zakażeń EBV



mononukleoza zakaźna - objawowe, w

szczególnych przypadkach sterydy,

antybiotyki



zespoły limfoproliferacyjne -

wirostatyki: acyklowir lub gancyklowir



limfoproliferacja po przeszczepie

szpiku - przeszczepianie od dawcy

komórek cytotoksycznych T swoistych

wobec EBV

Zespół przewlekłego
zmęczenia



1988 r. Zdefiniowano CFS - Chronic
Fatique Syndrome



Epidemiologia: obserwowany głównie

u osób dorosłych ( 20 - 50 lat )



Kobiety - 75 %



Mężczyźni - 25 %



Częstość występowania 0,002 - 1 %

Czynniki zakaźne podejrzane o
udział w CFS



EBV



HHV6



Enterowirusy



CMV



HCV



Toxoplasma



Chlamydia

Epidemiologia ospy wietrznej



Występuje
endemicznie na
całym świecie



Rocznie notuje się
około 60 milionów
zachorowań



Sezonowość w
klimacie
umiarkowanym

Ospa wietrzna w USA



W USA rocznie
rejestrowano 3,7 do
4 milionów
przypadków



11 000 hospitalizacji



100 zgonów rocznie

JAMA, 2002;287(5):606

Powikłania



Niemcy – powikłania
u 5,5%



Włochy - powikłania
u 3,5 do 5%



Anglia i Walia – 25
zgonów rocznie



Francja – powikłania
u 2%

Pediatr Infect Dis J, 2004,23

(5):379

Ospa wietrzna w Polsce



Rejestruje się od
100 do 200 tysięcy
zachorowań



Czy to wszystkie
przypadki ?



750-1200
hospitalizacji



Zgony ?

Przebieg choroby



zazwyczaj lekki



cięższy u osób dorosłych



ciężki, a nawet śmiertelny:



u pacjentów z wrodzonymi lub nabytymi
niedoborami odporności



u noworodków



u osób z chorobami nowotworowymi, na
przewlekłej sterydoterapii, leczonych
immunosupresyjnie

Naturalny przebieg ospy

wietrznej



zakażenie



okres wylęgania 11 - 21 dni



okres zwiastunów 24 - 36 godzin
przed wysypką



wysypka



przyschnięcie pęcherzyków



zdrowienie

Powikłania ospy wietrznej



zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych



zapalenie móżdżku



zapalenie mózgu



Zespół Guillain - Barre‘



zapalenie płuc ( rzadko u dzieci )



nadkażenie bakteryjne wykwitów:
ropowica, pęcherzyca gronkowcowa, róża,
płonica, martwicze zapalenie powięzi

Martwicze zapalenie powięzi

i tkanki podskórnej



Etiologia

:

paciorkowiec hemolizujący grupy B

proliferacja swoistych

limfocytów T



uwalnianie cytokin zapalnych,

wstrząs, uszkodzenie tkanek



Sprzyjają

:

kortykosteroidy, niesterydowe leki

przeciwzapalne

hamowanie fagocytozy  rozszerzenie się zakażenia

Martwicze zapalenie powięzi

Powikłanie ospy

wietrznej u 10
letniego chłopca

R.Rokicka-Milewska

Powikłanie ospy

wietrznej u 7
letniej
dziewczynki

R. Rokicka-Milewska

Powikłania ospy wietrznej w
zależności od wieku



bakteryjne częściej u dzieci do 4 roku
życia



neurologiczne u dzieci starszych

Powikłania ospy wietrznej
c.d.



ostra śródzakaźna małopłytkowość



zapalenie spojówek i rogówek



zespół Reye'a



zapalenie wątroby



zapalenie mięśnia sercowego



zapalenie stawów



zapalenie nerek

Objawy półpaśca



ból, pieczenie, świąd skóry



czasem gorączka, ból głowy



obrzęk, zaczerwienienie skóry -
grudki - pęcherzyki - zlewające się w
pęcherze - strupki



czas trwania 10 - 14 dni

Powikłania półpaśca



półpasiec uogólniony



półpasiec oczny



półpasiec uszny



zapalenie opon mózgowo -
rdzeniowych

i mózgu



przewlekła neuralgia

Półpasiec

Immunoprofilaktyka bierna -

wskazania



osoby z niedoborem odporności



kobiety w ciąży



noworodki, których matki chorowały na
ospę wietrzną 5 dni przed do 2 dni po
porodzie



wcześniaki



Varitect i.v.



Varicella-Zoster Immune Globulin i.m.

KRÓTKOTRWAŁA i KOSZTOWNA

Postacie kliniczne zakażenia CMV

EPIDEMIOLOGIA: zakażenie



drogą bezpośrednich kontaktów i/lub
kropelkową



drogą przetoczeń krwi i przeszczepów
narządów



wertykalnie ( przez łożysko, podczas porodu,
z mlekiem matki )



w 99% zakażenie bezobjawowe lub skąpo
objawowe

Cytomegalia nabyta



przebieg zwykle bezobjawowy



objawy u noworodków i niemowląt do 3
mies. życia i u osób z immunosupresją

Cięższy przebieg przy masywnym

zakażeniu np.. po przetoczeniu, u osób
dializowanych, po przeszczepie,
chorych na AIDS

Postacie kliniczne nabytej
cytomagalii



mononukleoza cytomegalowirusowa



zapalenie wątroby



gorączka bez uchwytnej przyczyny (

kilka

tygodni)



śródmiąższowe zapalenie płuc (

u noworodków,

osób po przeszczepie, z immunosupresją)



zapalenie przewodu pokarmowego



zapalenie siatkówki i naczyniówki



zapalenie mózgu

Leczenie cytomegalii



głównie objawowe



u osób zakażonych HIV, noworodków,

z immunosupresją, po przeszczepie

lekiem z wyboru jest

gancyklowir

10 mg/kg/dobę w 2 dawkach przez 14-

21 dni. Leczenie przewlekłe
5mg/kg/dobę przez 5 dni - 5 dni przerwy

UWAGA

- lek jest bardzo toksyczny

Leczenie cytomegalii c.d.

Immunoglobuliny:



CYTOTECT



CYTOGAM

Dawkowanie:
4 ml/kg/dobę w 0  4  8 dniu

leczenia

2 ml/kg/dobę w 12  16 dniu leczenia

HHV6

wykryty w 1986 roku

Podtyp HHV-A



nie znane są
objawy zakażenia
pierwotnego



izolowany od osób
dorosłych z
immuno-supresją

Podtyp HHV6- B



rumień nagły



z. mononukleozo-
podobny



możliwe zakażenie
wertykalne i przez
pokarm

Objawy pierwotnego zakażenia
HHV6 u dzieci



gorączka



objawy żołądkowo-jelitowe



nieżyt górnych dróg oddechowych



zapalenie płuc



wysypka

(

exanthema subitum )



drgawki



zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu

latencja w mononuklearach, zwojach nerwowych,

w śliniankach

Rumień nagły - gorączka trzydniowa



chorują dzieci po 8 mż i w 2 roku życia

OBJAWY



gorączka > 39°C przez 2 -5 dni



drażliwość, niepokój, drgawki



wysypka po spadku gorączki



w okresie gorączki leukocytoza z
przesunięciem w lewo



leukopenia limfocytarna ( nawet do 8 tygodni )



leczenie objawowe

Zakażenia HHV6 u osób
zakażonych HIV



Odpowiedzialny za progresję AIDS (wg
Gallo)



zakaża i niszczy limfocyty CD4



zwieksza ekspresję receptorów CD4w
limfocytach T i kom NK  replikacji HIV



transaktywuje receptory HIV regulujące
namnażanie   replikacji HIV

HHV7 wykryty w 1990 roku



morfologicznie podobny do HHV6



izolowany ze śliny 75% zdrowych dorosłych,
limfocytów, wydzieliny szyjki macicy



Zakażenie pierwotne przebiega pod postacią:

- rumienia nagłego
- stanów gorączkowych
- drgawek gorączkowych

Do zakażenia pierwotnego dochodzi ok. 3 roku życia.

HHV6 i HHV7 mogą wzajemnie powodować
reaktywację latentnego zakażenia

HHV8=KSHV=KS-associated HIV



Izolowany z mięsaka Kaposiego,
morfologicznie zbliżony do EBV



zdolny do onkogenezy, wywołuje:

- naczyniakomięsaki
- chłoniaki B komórkowe
- chorobę Castlemana



zakażenie drogą płciową, latencja
limfocytów B, komórek zwojów nerwowych

Podsumowanie



zakażenia są
powszechne,
głównie
bezobjawowe



szczepionka tylko
przeciwko VZV



nadal trudności
diagnostyczne

i terapeutyczne