Zarządzanie

bezpieczeństwem w

transporcie kolejowym

W Polsce powołano szereg organów i
instytucji, które zajmują się problemami
stanu bezpieczeństwa transportu (w tym i
transportu kolejowego)

Ministerstwo Infrastruktury

Zadaniem resortu jest wyznaczanie
kierunków działania, a także projektowanie i
ulepszanie rozwiązań o zasięgu krajowym i
międzynarodowym

w zakresie transportu

,

gospodarki morskiej, łączności,
budownictwa, gospodarki przestrzennej i
mieszkaniowej oraz tworzenie podstaw
legislacyjnych rozwoju tych działów.

Na podstawie Zarządzenie Nr 136 Prezesa
Rady Ministrów z dnia 29 listopada 2007 r. w
sprawie nadania statutu Ministerstwu
Infrastruktury (M.P. z dnia 4 grudnia 2007 r.)

Na podstawie art. 39 ust. 5 ustawy z dnia 8
sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z
2003 r. Nr 24, poz. 199, z późn. zm.1)
zarządzono, co następuje: § 1. Ministerstwu
Infrastruktury nadaje się statut, stanowiący
załącznik do zarządzenia. W skład
Ministerstwa Infrastruktury wchodzą Gabinet
Polityczny Ministra oraz następujące komórki

organizacyjne

:……

Biuro Ministra, Departament Nieruchomości i Planowania
Przestrzennego; Departament Rynku Budowlanego i Techniki;
Departament Strategii Budownictwa i Mieszkalnictwa; Departament
Orzecznictwa; Departament Poczty; Departament Telekomunikacji;

Departament Dróg i Autostrad;

Departament

Kolejnictwa

; Departament Lotnictwa; Departament

Polityki Transportowej i Spraw Międzynarodowych;
Departament Transportu Drogowego; Departament
Bezpieczeństwa Morskiego oraz Departament
Transportu Morskiego i Żeglugi Śródlądowej

Departament Funduszu Spójności; Departament Funduszy
Strukturalnych; Departament Funduszy UE 2007-2013;
Departament Budżetu; Departament Kontroli; Departament Prawny;
Departament Spraw Obronnych; Biuro Dyrektora Generalnego;
Biuro Audytu Wewnętrznego; Biuro Administracyjne; Biuro
Finansowe; Biuro Informacji i Promocji; Biuro Ochrony Informacji
Niejawnych oraz

Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu
Drogowego

Podległe urzędy i jednostki

•Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

•urzędy żeglugi śródlądowej

•urzędy morskie

•Prezes Urzędu Dozoru Technicznego

•Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad

•Główny Inspektor Transportu Drogowego

•Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego

•Prezes Urzędu Transportu Kolejowego

•Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej

•Polska Agencja Żeglugi Powietrznej w Warszawie

•Przedsiębiorstwo państwowe "Porty Lotnicze" w
Warszawie

•Państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej
"Poczta Polska" w Warszawie

•Transportowy Dozór Techniczny w Warszawie

•Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu
Betonów "Cebet" w Warszawie

•Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Ekologii Miast w Łodzi

Bardzo ważną rolę w kontekście
bezpieczeństwa transportu pełnią organy
związane bezpośrednio z działaniem
powypadkowym podległe Ministerstwu Spraw
Wewnętrznych i Administracji (Policja,
Państwowa Straż Pożarna oraz Straż
Graniczna).

Występują także liczne ugrupowania i
stowarzyszenia, które w swoich zamierzeniach
ukierunkowane są na wzrost bezpieczeństwa
we wszystkich gałęziach transportu.
Np. Ochotnicza Straż Pożarna

Podstawowymi jednostkami odpowiedzialnymi w
Polsce za monitoring i ocenę bezpieczeństwa
transportu kolejowego są:

• Urząd Transportu Kolejowego (UTK),

• Państwowa Komisja Badania Wypadków Kolejowych
(PKBWK).

Do podstawowych zadań UTK należą:

• nadzór techniczny nad eksploatacją i

utrzymaniem linii kolejowych oraz pojazdów
kolejowych;

• nadzór nad bezpieczeństwem ruchu

kolejowego;

• regulacja transportu kolejowego;

• licencjonowanie transportu kolejowego.

Urząd Transportu Kolejowego wykonuje

również zadania w zakresie:

• monitorowania rozwoju rynku kolejowego,

• podnoszenia standardów bezpieczeństwa w

transporcie kolejowym,

• współpracy z europejskimi instytucjami

odpowiedzialnymi za funkcjonowanie i rozwój
wspólnego rynku usług kolejowych.

European Railway Agency

Misją Europejskiej Agencji Kolejowej
jest zwiększenie bezpieczeństwa i
interoperacyjności kolei w całej
Europie.

Podstawową jednostką w UTK ds.
bezpieczeństwa transportu kolejowego jest

Departament Nadzoru
Eksploatacyjnego i Bezpieczeństwa
Ruchu.

Do zadań ww. Departamentu należy w
szczególności:

• Sprawowanie nadzoru nad zasadami eksploatacji

i utrzymania linii kolejowych i pojazdów
kolejowych w zakresie:

- warunków technicznych jakim powinny odpowiadać linie
kolejowe i bocznice kolejowe wraz z urządzeniami
towarzyszącymi, służącymi do prowadzenia ruchu oraz ich
utrzymania,
- zasad, warunków i organizacji prowadzenia ruchu na
liniach

kolejowych,

- warunków technicznych eksploatacji pojazdów
kolejowych.

• Nadzór nad uzyskiwaniem zgodnie z odnośnymi

przepisami wymaganych kwalifikacji i
wykonywaniem obowiązków przez pracowników
bezpośrednio związanych z prowadzeniem i
bezpieczeństwem ruchu na liniach kolejowych
oraz pracowników prowadzących pojazdy
kolejowe.

Do podstawowych zadań Departamentu

należą (c.d.):

• Prowadzenie spraw związanych z ochroną

środowiska naturalnego w transporcie
kolejowym.

• Podejmowanie działań na rzecz zwiększenia

bezpieczeństwa w transporcie kolejowym;

• Prowadzenie spraw związanych z

zatwierdzaniem przez Prezesa UTK
dokumentacji technologicznej systemu
utrzymania eksploatacyjnego pojazdów
kolejowych, opracowanych przez posiadaczy
pojazdów kolejowych.

Do podstawowych zadań Departamentu

należą (c.d.):

• Prowadzenie spraw związanych z

zatwierdzaniem przez Prezesa UTK instrukcji
obsługi i utrzymania w eksploatacji
hamulców pojazdów kolejowych
opracowanych przez posiadaczy pojazdów
kolejowych.

• Prowadzenie spraw związanych z

zatwierdzaniem przez Prezesa UTK instrukcji
i przepisów wewnętrznych wydawanych
przez przewoźników, zarządców
infrastruktury oraz użytkowników bocznic.

• Prowadzenie spraw związanych z nadzorem

nad przewozami towarów niebezpiecznych
koleją.

Do podstawowych zadań Departamentu należą

(c.d.):

• Merytoryczna ocena w zakresie kompetencji

Departamentu, dokumentów związanych z
wydawaniem, zmianą i cofaniem przez Prezesa
UTK autoryzacji bezpieczeństwa, certyfikatów
bezpieczeństwa i świadectw bezpieczeństwa.

• Współpraca z Departamentem Organizacyjno-

Prawnym w zakresie merytorycznej obsługi
egzaminów na doradcę do spraw bezpieczeństwa
przewozu towarów niebezpiecznych koleją,
polegającą na prowadzeniu spraw związanych z
opracowywaniem pytań egzaminacyjnych w
zakresie zagadnień związanych z przewozem
towarów niebezpiecznych.

Do podstawowych zadań Departamentu

należą (c.d.):

• Prowadzenie kontroli spełniania warunków i

wymagań zawartych w autoryzacjach,
certyfikatach i świadectwach bezpieczeństwa.

• Monitorowanie systemów zarządzania

bezpieczeństwem przez zarządców i
przewoźników kolejowych oraz wdrażanie i
rozszerzanie zakresu regulacji bezpieczeństwa.

• Prowadzenie krajowego rejestru pojazdów

kolejowych.

Do podstawowych zadań Departamentu

należą (c.d.):

• Przygotowywanie opracowań dotyczących

okresowych ocen bezpieczeństwa w transporcie
kolejowym i przedkładanie ich Prezesowi UTK.

• Wnioskowanie do Prezesa UTK o wydanie

decyzji administracyjnej nakazującej usunięcie w
określonym terminie nieprawidłowości
powstałych wskutek naruszenia przepisów, o
których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy.

• Nadzorowanie realizacji zaleceń

powypadkowych przekazywanych przez
Państwową Komisję Badania Wypadków
Kolejowych.

• Wnioskowanie, organizowanie, koordynowanie

i przeprowadzanie kontroli w zakresie
bezpieczeństwa ruchu kolejowego.

• Merytoryczna współpraca z oddziałami

terenowymi.

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego

zgodnie z ustawą z dnia 28 marca 2003
roku o transporcie kolejowym ma
obowiązek przedstawić do końca lipca
każdego roku ministrowi właściwemu do
spraw transportu ocenę stanu
bezpieczeństwa ruchu kolejowego.

Zadania Prezesa Urzędu Transportu

Kolejowego wynikają z ustawy z dnia 28
marca 2003 roku o transporcie kolejowym i
dotyczą w szczególności:

• nadzoru technicznego nad eksploatacją linii

kolejowych i bezpieczeństwem ruchu
kolejowego,

• nadzoru nad bezpieczeństwem przewozu

koleją towarów niebezpiecznych.

Organizacja systemu zapewnienia

bezpieczeństwa ruchu kolejowego
przewiduje podział obowiązków i
odpowiedzialności za jego stan

zarządców infrastruktury kolejowej,

przewoźników kolejowych oraz

użytkowników bocznic.

Zgodnie z art. 5 ustawy o transporcie

kolejowym zarządca infrastruktury ma
obowiązek utrzymywania infrastruktury
kolejowej w stanie zapewniającym
bezpieczne prowadzenie ruchu
kolejowego.

Natomiast zgodnie z art. 17 tej ustawy,

zarządcy, przewoźnicy kolejowi oraz
użytkownicy bocznic zobowiązani są
spełniać warunki techniczne i
organizacyjne zapewniające:

bezpieczne prowadzenie ruchu kolejowego,
bezpieczną eksploatację pojazdów

kolejowych.

Kolejną organizacją utworzoną w 2007 roku jest
Państwowa Komisja Badania Wypadków
Kolejowych (PKBWK).

Działa ona przy ministrze właściwym do spraw
transportu (komisja wykonuje swoje zadania w
jego imieniu), prowadząc badania poważnych
wypadków, wypadków i incydentów.

Kolejną organizacją utworzoną w 2007 roku jest
Państwowa Komisja Badania Wypadków
Kolejowych (PKBWK).

Działa ona przy ministrze właściwym do spraw
transportu (komisja wykonuje swoje zadania w
jego imieniu), prowadząc badania poważnych
wypadków, wypadków i incydentów.

!

Komisja nie orzeka co do winy i

odpowiedzialności.

Transportowy Dozór Techniczny (zgodnie z

Ustawą z 21 grudnia 2000 r. o dozorze
technicznym Dz. U. Nr 122, poz.1321)
sprawuje dozór techniczny nad:

• urządzeniami technicznymi

zainstalowanymi na obszarze kolejowym, w
kolejowych pojazdach szynowych oraz na
bocznicach kolejowych

• zbiornikami, w tym cysternami

wykorzystywanymi w ruchu kolejowym,
drogowym i w żegludze śródlądowej.

Parlament Europejski dąży do utworzenia
jednego rynku - kolejowych usług
transportowych — zainicjowanego
Dyrektywą Rady 91/440 w sprawie rozwoju
Kolei Wspólnoty.

Podstawowym dokumentem określającym
wymagania wg prawa europejskiego
koniecznym do zapewnienia
bezpieczeństwa ruchu kolejowego jest
Dyrektywa 2004/49/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia
2004 r. w sprawie bezpieczeństwa Kolei
Wspólnoty.

Wymagania Dyrektywy 2004/49/WE zostały
wprowadzone do ustawy o transporcie
kolejowym i weszły w życie z dniem 11
września 2006 r.

Nowym zadaniem dla Urzędu Transportu
Kolejowego, wynikającym z wdrożenia podanej
Dyrektywy, jest m.in. wydawanie:

• autoryzacji bezpieczeństwa,
• certyfikatów bezpieczeństwa.

Podstawowym dokumentem uprawniającym:

• zarządcę do zarządzania infrastrukturą

kolejową jest autoryzacja bezpieczeństwa

• przewoźnika kolejowego do uzyskania dostępu

do infrastruktury kolejowej jest certyfikat
bezpieczeństwa.

Zarządcy infrastruktury i przewoźnicy kolejowi,

aby uzyskać autoryzację lub certyfikat bezpieczeństwa

obowiązani są opracować System Zarządzania
Bezpieczeństwem.

Świadectwo bezpieczeństwa obowiązani są

uzyskać:

• zarządcy, których linie kolejowe są

funkcjonalnie oddzielone od reszty systemu
kolejowego i przeznaczone do prowadzenia
pasażerskich przewozów aglomeracyjnych i
regionalnych oraz

• zarządcy prywatnej infrastruktury kolejowej,

która jest wyłącznie użytkowana przez
właścicieli do prowadzenia własnych
przewozów,

• przewoźnicy wykonujący wyłącznie przewozy

po w/w liniach,

• użytkownicy bocznic kolejowych.

Dyrektywa 2004/49/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, Ustawa o
transporcie kolejowym z 28 marca 2003 r. (tekst
ujednolicony), Ustawa z dnia 22.07.2006 r. o
zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz
Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 19
marca 2007 r.
w sprawie systemu zarządzania bezpieczeństwem
w transporcie kolejowym

nakładają na podmioty świadczące przewozy
kolejowe oraz na zarządców infrastruktury
kolejowej obowiązek uzyskania
do dnia 30 czerwca 2010 r. certyfikatu
bezpieczeństwa gwarantującego zapewnienie
odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa
przewozów kolejowych.

Certyfikat bezpieczeństwa jest dokumentem
potwierdzającym ustanowienie przez
przewoźnika kolejowego Systemu Zarządzania
Bezpieczeństwem (SMS) oraz zdolności
spełnienia przez niego wymagań
bezpieczeństwa zawartych w Technicznych
Specyfikacjach Interoperacyjnych (TSI) i innych
przepisach prawa wspólnotowego i krajowego.

Uzyskanie tego dokumentu uprawnia do
uzyskania dostępu do infrastruktury kolejowej.

Certyfikat składa się z dwóch części:

• pierwsza akceptująca systemy zarządzania

bezpieczeństwem;

• druga, część sieciowa akceptująca wewnętrzne

regulacje w celu spełnienia wymagań
niezbędnych do bezpiecznego wykonywania
przewozów krajowych na danej sieci kolejowej.

Podstawowe wymagania jakie powinien
spełnić prawidłowo zbudowany i wdrożony
System Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS)
dla przewoźnika i zarządcy infrastruktury
kolejowej zawarte są w dwóch dokumentach.

Dyrektywa 2004/49/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004
r. w sprawie bezpieczeństwa transportu
kolejowego Wspólnoty i wynikające z niej
Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia
19 marca 2007 r. w sprawie systemu
zarządzania bezpieczeństwem w transporcie
kolejowym Dz U. 2007 nr 60 poz. 407.

Rozszerzenie wymagań zawartych w tych
dokumentach Europejska Agencja Kolejowa
(ERA) opublikowała w Kryteriach oceny SMS.
Dokument ten jest jednak na dzień dzisiejszy
tylko zaleceniem i nie posiada statusu wymogu
prawnego.

Departament

Transportu

Kolejowego

Europejska Agencja

Kolejowa (ang, ERA)

Urząd

Transportu

Kolejowego

(UTK)

Minister

Infrastruktury

Państwowa Komisja
Badania Wypadków

Kolejowych

(PKBWK)

Departament

Nadzoru

Eksploatacyjnego i

Bezpieczeństwa

Ruchu

Transportowy

Dozór

Techniczny

(TDT)

Minister

Spraw

Wewnętrznyc

h i

Administracji

Policja

Straż

Graniczn

a

Straż

Pożarna

Dziękuję za

uwagę