Pielęgnowanie dziecka

z zapaleniem nerek

Choroby nerek:

Choroby nerek często

przebiegają skąpo- lub

bezobjawowo. To duży

problem medyczny, bowiem

prowadzi często do ustalenia

rozpoznania choroby w

stadium poważnego jej

zaawansowania.

 

Niejednokrotnie następuje to w momencie,
kiedy postępowanie terapeutyczne jest
zupełnie spóźnione. Jednak w wielu
sytuacjach obecność pewnych objawów i
nieprawidłowości powinno zaalarmować
rodziców i skłonić ich do zgłoszenia się z
dzieckiem do lekarza.

Objawy chorób nerek u
dzieci:

Należą do nich:

ból w okolicy lędźwiowej poniżej dolnych

żeber, nie nasilający się podczas ruchu

zmiany zabarwienia moczu (ciemny kolor,

krwisty mocz)

obrzęki wokół oczu, obrzęki rąk i stóp, kostek

pieczenie i bolesność w trakcie oddawania

moczu (tzw. objawy dyzuryczne)

zaburzenia oddawania moczu np. częstomocz,

oddawanie moczu w nocy, moczenie nocne i
dzienne

Objawy chorób nerek u
dzieci:

Należą do nich (cd):

zmieniony zapach moczu o ostrej woni

przypominającej zapach amoniaku

podwyższone ciśnienie krwi

oporna na leczenie niedokrwistość

objawy niespecyficzne: drażliwość, obniżone

łaknienie, stany gorączkowe (po wykluczeniu

innych przyczyn)

Najczęstsze choroby zapalne
nerek:

Najczęstsze choroby zapalne

nerek



Ostre kłębkowe zapalenie nerek



Przewlekłe kłębkowe zapalenie nerek



Odmiedniczkowe zapalenie nerek



Toksyczne uszkodzenie (zapalenie)

nerek



Zespoły towarzyszące chorobom

nerek:

• Zespół nerczycowy
• Zespół mocznicowy

Kłębkowe zapalenie nerek

Wyróżnia się różne typy zapaleń nerek. Z
praktycznego punktu widzenia istotne jest czy
proces zapalny pierwotnie lokalizuje się w kłębkach
nerkowych, upośledzając ich czynności
przesączania, czy też szerzy się on wstępująco,
upośledzając wcześniej czynności regulacyjne
cewek nerkowych. Pośrednią grupą są zapalenia i
inne stany chorobowe, które dopiero w późniejszym
stadium rozwoju choroby upośledzają czynność
fizjologiczną kłębków i cewek nerkowych.

Kłębkowe zapalenie nerek
(1)

Może to być stan ostro (szybko) rozwijającego i

szerzącego się zapalnego procesu chorobowego,

doprowadzającego do ostrej niewydolności nerek, a może

też być to proces rozwijający się od początku powoli jako

zapalenie przewlekłe, stopniowo upośledzające czynności

przesączania nerek. W powstaniu tego typu zapaleń ważną

rolę odgrywają mechanizmy immunologiczne. Kłębkowe

zapalenie nerek byłoby alergicznym odczytem zapalnym na

istniejące w organizmie przewlekłe lub nawracające

bakteryjne ogniska zapalne, np. w migdałkach, jajnikach,

pęcherzyku żółciowym lub w obrębie uzębienia.

Skuteczne leczenie tego typu kłębkowych zapaleń nerek

łączy się z równoczesnym zlikwidowaniem wszelkich

ognisk zakaźnych w organizmie.

Ostre kłębkowe zapalenie
nerek (2)

W obrazie klinicznym ostrego kłębkowego zapalenia nerek

podkreśla się, że zazwyczaj w 10-14 dni po bakteryjnym
zapaleniu np. gardła występują niespodziewanie silne bóle w
okolicy lędźwiowej, znaczne ograniczenie ilości dobowo
oddawanego moczu i obrzęki górnej części tułowia. Do tych
zasadniczych objawów dołącza się zwykle ogólne złe
samopoczucie, apatia, senność, bladość skóry, bóle głowy,
wzrost ciśnienia tętniczego, duszności i wymioty. Zauważyć
również można zmianę wyglądu moczu, który staje się
podobny do popłuczyn mięsnych. Obserwuje się też
powikłania neurologiczne w postaci ogniskowego
uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego lub zespołu
drgawkowego przypominającego padaczkę. W późniejszym
okresie dołącza się zazwyczaj stan podgorączkowy.

Ostre kłębkowe zapalenie
nerek (3)

Podejrzenie kłębkowego zapalenia nerek opiera się na zbieżności

czasowego wystąpienia określonego zespołu wymienionych objawów.
Obiektywne stwierdzenie procesu zapalnego w nerkach opiera się na
dodatkowym stwierdzeniu zmian w moczu (przede wszystkim w
postaci białkomoczu i krwinkomoczu) oraz odchyleń niektórych
wskaźników biochemicznych czynności nerek.
W postępowaniu leczniczym najważniejsza jest likwidacja wszelkich
wewnątrzustrojowych ognisk zakaznych, stosowanie odpowiedniej
diety odciążającej nerki w ich działaniu przesączającym,
bezwzględny wypoczynek itd. Leczenie ostrego kłębkowego
zapalenia nerek powinno być prowadzone w szpitalu pod
specjalistycznym nadzorem lekarskim i kontrolą wydolności
czynnościowej nerek.

Przewlekłe kłębkowe
zapalenie nerek (1)

Przewlekłe lub podostre zapalenie kłębków nerkowych jest

zazwyczaj następstwem ostrych stanów zapalnych. Niekiedy spotyka
się pierwotnie przewlekłe lub podostre zapalenia nerek. Od ostrego
stanu ten typ zapalenia kłębków nerkowych wyróżnia się bardziej
łagodnym, a niekiedy nawet skrytym początkiem choroby, powolnym
narastaniem objawów wymienionych przy ostrej postaci zapalenia.
Przewlekły proces zapalny - mimo leczenia - może trwać do kilku
miesięcy nawet do kilkunastu lat i rozszerzać się poza kłębki
nerkowe. Stany zapalne w organizmie zaostrzają przewlekłe
zapalenia kłębków nerkowych i pogłębiają ich niewydolność. W
przewlekłym typie zapalenia zaczynają dominować procesy
włóknisto-rozrostowe w kłębkach nerkowych, upośledzające
postępująca niewydolność przesączania.

Przewlekłe kłębkowe
zapalenie nerek (2)

Wśród metod rozpoznawczych należy wymienić badanie
scyntygraficzne nerek oraz próby ich wydolności. Leczenie jest
przewlekłe, a jego efekty zależą od trybu życia, skrupulatności i
systematyczności realizowania podanych zaleceń. Niezmiernie
ważne jest też zażywanie leków usprawniających przesączanie
nerek. W okresach zakażeń narządu moczowego niezbędne jest
dodatkowe leczenie przeciwbakteryjne. W okresach zaostrzeń
niewydolności nerek konieczne jest leczenie szpitalne i
stosowanie diurezy, czyli przesączania kłębków nerkowych.
Niezmiernie ważnym czynnikiem jest odpowiedni sposób
odżywiania się.

Ostre odmiecznikowe
zapalenie nerek (1)

U dzieci odróżnienie na podstawie objawów

klinicznych zakażenia dróg moczowych od
odmiedniczkowego zapalenia nerek jest jednak często
niemożliwe, dlatego w praktyce stosuje się niezbyt
precyzyjne rozpoznanie "zakażenie układu
moczowego". U dzieci w pierwszych
3 latach życia bezpiecznie jest każdy epizod ZUM -
niezależnie od objawów klinicznych - traktować jak
ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Ostre odmiecznikowe
zapalenie nerek (2)

Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest to typ zapalenia nerek,

w którym proces zapalny przenika w miąższ nerek od strony
miedniczki nerkowej. Bakterie wywołujące wcześniej
zakażenie dróg moczowych wnikają poprzez kielichy
miedniczek nerkowych. Jest to zazwyczaj pierwotnie
przewlekły proces zapalny, bądź też powikłanie
wcześniejszego ostrego zapalenia miedniczek nerek.

W obrazie klinicznym wyraźniejsze są dolegliwości bólowe w

okolicy lędźwiowej oraz zmiany w moczu.
Leczenie powinno uwzględnić ,stosunkowo szybkie podanie
leków przeciwbakteryjnych w celu zlikwidowania procesu
zapalnego, zanim obejmie on kłębki nerkowe.

Ostre toksyczne zapalenie
nerek

Ostre toksyczne zapalenie nerek jest zazwyczaj efektem

zewnątrzustrojowego toksycznego wpływu substancji
chemicznych
(w tym także jadów i leków) na miąższ nerki. W ten sposób
dochodzi do ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek,
zespołu nerczycowego. Zespół objawów tego typu zmian zależy
od czasu, rodzaju i nasilenia działania szkodliwej substancji.
Rozpoznanie choroby opiera się na wykazaniu związków
przyczynowych między działaniem czynnika szkodliwego a
wystąpieniem uszkodzenia i upośledzenia czynności nerek.
Leczenie zmierza do przerwania działania toksycznego danej
substancji i usunięcia niekorzystnych skutków tego działania.

Mocznica - uremia (1)

Mocznica nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej. Jest to jedynie

zespół dolegliwości wielonarządowych, będących efektem
toksycznego ich uszkodzenia przez powstające substancje toksyczne,
upośledzające przesączanie kłębków nerkowych. Przyczyną uremii są
najczęściej różne choroby doprowadzające do niszczenia miąższu
nerkowego, rzadziej do utrudnienia odpływu moczu lub zmian
naczyniowych pogarszających ukrwienie nerek.
Wśród jej objawów należy wymienić narastającą drażliwość,
pobudliwość lub senność, uczucie drętwienia i kurcze kończyn,
niesmak w ustach, nudności, wymioty, niekiedy biegunka,
niedokrwistość, uporczywe bóle głowy, zaburzenia rytmu pracy serca.
Skóra staje się sucha, łuszcząca. Na skórze pojawiają się wybroczyny.
Z ust wydobywa się zapach amoniaku. Chory zapada stopniowo w
głęboką śpiączkę wskutek działania substancji toksycznych na mózg.
Oddech staje się wolny i głęboki.

Mocznica - uremia (2)

Rozpoznanie mocznicy opiera się na całokształcie

zespołu objawów, uwzględniającym przyczyny ich

powstawania oraz na podstawie zmian biochemicznych

w surowicy krwi, wskazujące na zatrucie w następstwie

nagromadzenia

się

substancji

toksycznych

w organizmie.

Leczenie jest bardzo trudne, specjalistycznie,

stosunkowo

mało

efektywne.

W

niektórych

przypadkach podejmuje się zastępujące czynności

nerek ,odtruwające organizm zabiegi dializacyjne...

Zespół nerczycowy (1)

Wskutek uszkodzenia kłębków i cewek nerkowych następuje
wzmożona utrata białek z moczem z wtórnym zmniejszeniem ich
wartości w surowicy krwi. Stan ten powoduje uogólnione obrzęki
i przesięki płynu wolnego do jam ciała. Podobnie jak mocznica nie
jest ona odrębną jednostką chorobową, ale zespołem objawów
będących efektem procesów chorobowych w nerkach. Może też
wystąpić
w przebiegu innych chorób ogólnoustrojowych, zwiększających
przepuszczalność błony sączącej nerek. Opisany zespół objawów
jest wynikiem wzmożonego przenikania białek surowicy do moczu
i w konsekwencji obniżenia ich poziomu w surowicy krwi.

Zespół nerczycowy (2)

Zmniejszone stężenie białek w surowicy krwi powoduje zmniejszenie
ciśnienia onkotycznego w naczyniach krwionośnych, umożliwiając
przechodzenie

wody

do

śródkomórkowych

przestrzeni

pozanaczyniowych i do jam ciała. Objawia się ciastowatymi,
uogólnionymi obrzękami i przesiękami.

Zespołom nerczycowym towarzyszą zwykle zaburzenia metabolizmu

lipidów, dające obraz nerczycy lipidowej. Zazwyczaj nie obserwuje się
podwyższonego ciśnienia.

Leczenie wymaga usunięcia wszelkich chorób, w przebiegu których

dochodzi do powstania zespołu nerczycowego. Zmierza ono do likwidacji
jego

skutków

poprzez

uzupełnienie

niedoborów

białkowych

przetoczeniami oraz odpowiednią dietą.

Zespół nerczycowy (3)

Rozpoznanie można postawić, gdy spełnione są
kryteria:

Białkomocz >50 mg/kg masy ciała/dobę lub >40
mg/m²
powierzchni ciała/ godzinę, lub >1 g/m²/dobę.
stosunek stężenia białka do kreatyninyw moczu (w
mg/dl) >1,8
albuminemia<2,5 g/l w surowicy
hipercholesterolemi >250 mg/dl
obecność obrzęków.

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Postępowanie Pielęgniarki

ocena stanu układu moczowego



ocena koloru i zapachu moczu



odnotowanie zgłaszanych objawów w badaniu

podmiotowym i przedmiotowym (częstość

oddawania moczu,

pieczenie przy oddawaniu moczu)

bóle okolicy lędźwiowej
leczenie farmakologiczne
zapobieganie infekcjom
zadbanie o komfort dziecka
edukacja dzieci i rodziców

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko ma nudności i wymioty.
Zapobieganie nudnościom i wymiotom oraz

zapobieganie

odwodnieniu

(1)

eliminacja czynników powodujących wymioty
pokarmy o konsystencji płynnej i temperaturze
pokojowej
podawanie jednorazowo małej ilości płynów i
pokarmów
odwracanie uwagi dziecka od odczuwanych
objawów
podanie leków p/wymiotnych ( na zlecenie
lekarza )

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko ma nudności i wymioty.
Zapobieganie nudnościom i wymiotom oraz

zapobieganie

odwodnieniu

(2)

przygotowanie miski, ligniny, płynu do płukania
ust
opróżnianie miski natychmiast po wymiotowaniu
zgłoszenie wystąpienia objawów lekarzowi
zapewnienie bezpiecznej pozycji w łóżku
nawadnianie dożylne dziecka zgodnie ze
zleceniem
prowadzenie bilansu wodnego i rejestracja
danych

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko ma obniżone łaknienie
Zapobieganie zmniejszeniu pokrycia kalorycznego

(1)

planowanie posiłków w zależności od fazy choroby
zapoznanie dziecka i rodziców z dietą i jej znaczeniem
przekonanie o konieczności zmiany nawyków
żywieniowych
przestrzeganie w składzie diety indywidualnych

upodobań

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko ma obniżone łaknienie
Zapobieganie zmniejszeniu pokrycia kalorycznego

(2)

podawanie posiłków w małych porcjach
wybieranie posiłków ulubionych przez dziecko
wykluczenie potraw wzdymających
karmienie lub pomoc w spożywaniu posiłków
dopajanie

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko w ostrej fazie choroby jest unieruchomione, ma
trudności w samodzielnym zaspokajaniu potrzeb (1)
Ułatwienie dziecku zaspokojenia potrzeby odżywiania

karmienie w łóżku
pojenie przy pomocy poidełka lub rurki
ustawienie pojemnika z płynem w zasięgu ręki
zachęcanie do samodzielnego przyjmowania pokarmów
ograniczenia dietetyczne zależą od jednostki chorobowej:

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko w ostrej fazie choroby jest unieruchomione, ma
trudności w samodzielnym zaspokajaniu potrzeb (2)
Ułatwienie dziecku zaspokojenia potrzeby odżywiania

zwykle pozwala się na kontynuowanie normalnej diety ale z

ograniczeniem sodu w przypadku obrzęków i nadciśnieniu tętniczym
ograniczenie potasu przy oligurii
dieta bogato kaloryczna z ograniczeniem katabolizmu własnego

białka (ok. 70 kcal/kg m c/dobę zalecana ilość energii powinna

pochodzić z podaży węglowodanów i tłuszczów).
w zespole nerczycowym dieta bogatobiałkowa.

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko oddaje nieprawidłowy mocz
Krwiomocz

obserwacja wydalanego moczu
badania laboratoryjne moczu – prawidłowe

pobranie próbki
obfite pojenie dziecka
bilans płynów

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko oddaje mniejszą ilość moczu
Utrzymanie równowagi wodno - elektrolitowej

obserwacja i dokumentowanie ilości wydalanego moczu



bilans płynów



kontrola masy ciała

dopilnowanie, aby dziecko nie przyjmowało nadmiernej

ilości płynów

wytłumaczenie konieczności dostosowania

się do tych ograniczeń

zapewnienie diety z mniejszą ilością potasu i sodu
obserwacja i dokumentowanie RR, tętna, obrzęków

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko jest odwodnione
Doprowadzenie dziecka do stanu fizjologii

obserwacja napięcia skóry i wyglądu błon śluzowych
kontrola wagi, tętna, RR
prowadzenie dokładnego bilansu płynów
wykonanie zleceń (nawadnianie dożylne,

podaż elektrolitów, badania laboratoryjne)

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko ma gorączkę
Obniżenie ciepłoty ciała do wartości fizjologicznych

kontrola temperatury ciała i jej dokumentowanie
podaż leków p/gorączkowych na zlecenie lekarza
podaż dużej ilości płynów do picia
stosowanie chłodnych okładów
ubranie w lekką, przewiewną piżamkę, częste zmiany
utrzymanie odpowiedniej temperatury i wilgotności powietrza

sali

natłuszczanie skóry ( usta ) maścią witaminową

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko nie jest samodzielne (1)
Stworzenie sprzyjających warunków w

otoczeniu,

pomoc w utrzymaniu higieny ciała

pomoc w wykonaniu toalety lub wykonanie

toalety
porannej i wieczornej u dziecka
zmiana bielizny osobistej i pościelowej
pomoc w myciu zębów miękką szczoteczką po

każdym posiłku

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko nie jest samodzielne (2)
Stworzenie sprzyjających warunków w otoczeniu,
pomoc w utrzymaniu higieny ciała

pędzlowanie jamy ustnej
smarowanie ust
porządkowanie i dopilnowanie czystości szafki

przyłóżkowej
zadbanie o prawidłowy mikroklimat sali

Pielęgnowanie dziecka z
zapaleniem nerek

Dziecko w warunkach szpitalnych jest niespokojne
z powodu rozłąki z domem
Zapewnienie potrzeby bezpieczeństwa

pomoc i nadzór przy codziennych czynnościach

zapewnienie odpowiedniego łóżka do wieku dziecka
dostarczenie bezpiecznych zabawek
stały nadzór nad dziećmi
łagodzenie konfliktów pomiędzy dziećmi

Ciśnienie onkotyczne –
wyjaśnienie

Ciśnienie onkotyczne to rodzaj ciśnienia

osmotycznego powodowanego przez
białka obecne w osoczu krwi. Ciśnienie
onkotyczne równoważy ciśnienie krwi w
naczyniach krwionośnych, dzięki czemu
nie dochodzi do utraty wody z naczyń
krwionośnych. W stanach chorobowych z
utratą białka zmniejsza się ciśnienie
osmotyczne, prowadzi do wystąpienia
obrzęków.