1. Budowa strukturalna

Podział hormonów

Podział hormonów



Gruczoły dokrewne



Tkanki



Komórki nerwowe (neurohormony)

3. Mechanizm działania



Peptydy i białka



Pochodne aminokwasów



Steroidy



Pochodne kwasów tłuszczowych

2. Miejsce powstawania

Zależy od obecności w komórce specyficznych receptorów

Typy działania

Typy działania

hormonów

hormonów

Intrakrynne

Intrakrynne

Neuroendokryn

Neuroendokryn

ne

ne

Autokrynne

Autokrynne

Endokrynne

Endokrynne

Parakrynne

Parakrynne

Typy receptorów

Typy receptorów

2. Wewnątrzkomórkowe

2. Wewnątrzkomórkowe

1.

1.

Błonowe

Błonowe



Receptory katalityczne



Receptory związane z kanałami jonowymi



Receptory działające poprzez system wtórnych

przekaźników

Hormony wnikają do komórek i wiążą się z receptorami
obecnymi w:



cytoplazmie



jądrze komórkowym

Hormony nie wnikają do komórek, ale wiążą się z
receptorami w błonie komórkowej

• Podwzgórze

- (poli)peptydy

• Przysadka

- (poli)peptydy

• Tarczyca

- aminokwasy

• Przytarczyce

- (poli)peptydy

• Nadnercza

- rdzeń

- katecholaminy

- kora

- steroidy

• Trzustka

- (poli)peptydy

• Gonady

- steroidy

Hormony gruczołów dokrewnych

Hormony gruczołów dokrewnych

Charakterystyka działania

Charakterystyka działania

hormonów

hormonów



Specyfika tkankowa zależna od obecności

Specyfika tkankowa zależna od obecności

receptorów

receptorów



Wieloetapowa amplifikacja sygnałów

Wieloetapowa amplifikacja sygnałów



Działanie poprzez system przekaźników II

Działanie poprzez system przekaźników II

rzędu

rzędu



Koordynacja przeciwstawnych procesów

Koordynacja przeciwstawnych procesów

komórkowych

komórkowych



Współdziałanie hormonów w regulacji szlaków

Współdziałanie hormonów w regulacji szlaków

metabolicznych

metabolicznych



Mechanizmy kontrolujące czas trwania

Mechanizmy kontrolujące czas trwania

odpowiedzi

odpowiedzi

glu

glu

k

k

o

o

k

k

ort

ort

yk

yk

oid

oid

y

y

mineralo

mineralo

k

k

ort

ort

yk

yk

oid

oid

y

y

androgen

androgen

y

y

Hormony kory nadnerczy

Hormony kory nadnerczy

kortyzol

kortykosteron

aldosteron

androstenodiol

testosteron

DHEA

Hormony gonad

Hormony gonad

testosteron

17β-estradiol

estriol

estron

progester
on

androgen

androgen

y

y

estro

estro

gen

gen

y

y

gestageny

gestageny

Hormony steroidowe mogą być syntetyzowane

Hormony steroidowe mogą być syntetyzowane

:

:

de novo

de novo

- z

- z

acetyl

acetyl

o

o

CoA

CoA

poprzez

poprzez

cholesterol

cholesterol

Synteza hormonów

Synteza hormonów

steroidowych

steroidowych

in situ

in situ

- przez konwersję obecnych

- przez konwersję obecnych

hormonów

hormonów

steroidowych do innej

steroidowych do innej

postaci

postaci

Transport hormonów we

Transport hormonów we

krwi

krwi

Hormony steroidowe jako związki hydrofobowe i
lipofilowe transportowane są przy udziale
specyficznych nośników białkowych:



albumin

albumin

y

y

(progesteron, 17-

estradiol)



or

or

oz

oz

omu

omu

k

k

oid

oid

(progesteron)



trans

trans

k

k

ort

ort

y

y

n

n

a

a

(progesteron, kortyzol)



globulin

globulin

y

y

(androgeny, estrogeny)

Kalcytriol – aktywna postać

Kalcytriol – aktywna postać

witaminy

witaminy

D

D

3

3

Tworzy się z cholesterolu i uważany jest za

Tworzy się z cholesterolu i uważany jest za

„substancję hormono-podobną”, ponieważ wywiera

„substancję hormono-podobną”, ponieważ wywiera

w tkankach efekt podobny do działania hormonów.

w tkankach efekt podobny do działania hormonów.

Kalcytriol

Kalcytriol

Kości

Kości

↑

↑

Ca2+ absorp

Ca2+ absorp

cja

cja

↑

↑

HPO

HPO

4

4

2-

2-

absorp

absorp

cja

cja

↓

↓

Ca

Ca

2+

2+

usuwanie

usuwanie

↓

↓

HPO

HPO

4

4

2-

2-

usuwanie

usuwanie

↑

↑

Ca

Ca

2+

2+

uwalnianie

uwalnianie

↑

↑

HPO

HPO

4

4

2-

2-

uwalnianie

uwalnianie

Jelita

Jelita

Nerki

Nerki

Synteza

Synteza

witaminy D

witaminy D



Wszystkie receptory steroidowe są

regulowanymi
przez ligandy - hormony czynnikami
transkrypcyjnymi



W jądrze aktywny kompleks hormon-receptor

wiąże się
ze specyficznymi fragmentami DNA,
określanymi jako
HRE (hormone response element)



Na skutek wiązania modulowana jest

transkrypcja
genów i może ulegać osłabieniu lub
wzmocnieniu

Regulacja transkrypcji genów przez

Regulacja transkrypcji genów przez

glukokortykoidy

glukokortykoidy

Pochodne kwasów

Pochodne kwasów

tłuszczowych

tłuszczowych

Uwalnianie do cytoplazmy, bezpośrednie działanie
w błonach

„Kaskada

arachidonianu”