Cytokiny

•plejotropowość,

czyli

zdolność

do

wielokierunkowego

działania.

Plejotropowość

objawia się tym, że dana cytokina, w zależności od

rodzaju komórki i innych czynników obecnych w

trakcie jej oddziaływania z komórką może

wykazywać różny wpływ na różne komórki.

Przykład: IFN-γ hamuje rozwój limfocytów Th2,

przyśpiesza natomiast rozwój limfocytów Th1 i

aktywuje makrofagi.

•redundancja

– polega ona na tym, że różne cytokiny wpływają

jednakowo na daną populację komórek, mogą jednak różnić się

wpływem na inne komórki. Przykład: zarówno IFN-α, jak i IFN-β

pobudzają komórki NK.

•synergizm

– efekt polegający na dodatnim wpływie obu

cytokin na dane zjawisko, przy czym efekt obu cytokin

działających jednocześnie jest większy niż w przypadku ich

osobnego działania. Efekt ten nie musi być prostą sumą

efektów każdej z cytokin. W skrajnych przypadkach cytokiny

działając osobno nie wywołują żadnego efektu, podczas gdy

działając wspólnie osiągają efekt niezwykle silny. Przykład: IL-

6 i IL-7 razem pobudzają limfopoezę silniej niż każda z osobna.

•antagonizm

– to efekt polegający na przeciwstawnym

działaniu dwóch lub więcej cytokin. Przykład: TNF jest

cytokiną aktywującą wiele rodzajów komórek, zaś TGF-β

działa supresyjnie. Gdy zadziałają razem, efekt będzie

zależał od tego, która z cytokin występuje w większym

stężeniu.

•Działanie autokrynne

-działanie cytokin na komórkę je

wytwarzającą

•Działanie parakrynne

–działanie na inną komórkę położoną

w pobliżu

•Działanie endokrynne

–działanie na oddalone komórki

organizmu

CYTOKINY

CYTOKINY

INFEKCJA

INFEKCJA

ZAPALENIE

ZAPALENIE

TRANSFORMACJA

NOWOTWOROWA

TRANSFORMACJA

NOWOTWOROWA

ANGIOGENEZA

ANGIOGENEZA

AUTOIMMUNIZACJA

AUTOIMMUNIZACJA

PROCES

GOJENIA

PROCES

GOJENIA

Cytokiny prozapalne:
IL-1
IL-6
IL-8
IL-15
IL-18
TNF-

Cytokiny antyzapalne:

IL-4, IL-10, TGF

IL-10, TGF-
Hamują proliferację komórek i

produkcję cytokin

Produkowane przez komórki

odpowiedzi swoistej i

nieswoistej

Mediatory hamujące

Cytokiny wpływające na układ

czerwonokrwinkowy



IL-3, IL-6, IL-9, IL-11



LIF, OSM



GM-CSF, G-CSF, M-CSF

Wczesne mediatory



IL-1, IL-6, IL-8, IL-12, IL-15,



IL-18, IFN- (z NK), TNF-



Mediatory zapalne – rozwijają

zapalenie



Produkowane przez komórki związane

z odpowiedzią nieswoistą (makrofagi,

NK, neutrofile, etc.)

Późne mediatory



IL-2, IL-4, IL-5, IFN-g, TNF, IL-6, IL-10



Produkowane głównie przez komórki
odpowiedzi swoistej

(T i B)



Szersze funkcje immunoregulacyjne
niż mediatory wczesne

Klasyfikacja chemokin ze względu na

właściwości



chemokiny prozapalne –

wydzielane pod

wpływem innych cytokin



chemokiny limfoidalne –

wydzielane

konstytutywnie, regulują krążenie różnych populacji
limfocytów

CHEMOKINY



CXC – IL-8, GRO , GRO- , GRO- (onkogen związany
ze wzrostem), IP-10 (białko indukowane przez
interferon), PF4 (czynnik płytkowy 4)



CC - MCP-1 (białko chemotaktyczne dla
monocytów), MIP-1 (białko zapalne makrofagów),
RANTES (regulowany przez aktywację, ekspresja i
wydzielanie przez prawidłowe limfocyty T)



CX3C - fraktalkina

Metody oznaczania cytokin



metody iloścowe - ELISA, cytometria
przepływowa, RT-PCR



metody jakościowe western blot, PCR



metody oznaczania aktywności
cytokin – ocena ich wpływu na
komórki wrażliwe - test
hamowania migracji



MIF

–

czynnik hamowania migracji makrofagów



hamuje migracje makrofagów



-stymuluje wytwarzanie nadtlenku wodoru, tlenku
azotu, stymuluje wytwarzanie przez makrofagi IL-1, IL-
6, TNF-, wzmaga ekspresję MHC klasy II



pobudza proliferacje komórek nowotworowych- przez
działanie mitogenne, hamowanie działania białka p53



bierze udział w rozwoju nadwrażliwości typu późnego



stymuluje proliferację limfocytów T

Ocena produkcji cytokin

-oznaczanie aktywności MIF

MIF

– czynnik zahamowania migracji makrofagów,

pierwsza zidentyfikowana cytokina (połowa XX
wieku)

Źródła MIF:

•

Monocyty

•

Makrofagi

•

Limfocyty T

•

Komórki przysadki

Test hamowania migracji

makrofagów