Topinambu

r

• Należy do rodziny

astrowatych –

Asteraceae

• Pochodzi z Ameryki

Północnej

• Do Polski został

sprowadzony w XVIII

w. jaki roślina

pastewna i ozdobna

• Poza ojczyzną

uprawiany jest na

większą skalę

Chinach, Rosji, na

Ukrainie oraz w

południowej i

środkowej Europie

• Jest roślina jednoroczna,

ale zachowuje się jak

wieloletnia, gdyż odradza

się na wiosnę nawet z

odłamków bulw

pozostałych po zbiorze,

dając corocznie początek

nowej plantacji na tym

samym polu

• Słonecznik bulwiasty jest

rośliną dnia krótkiego

toteż dzień długi w

naszej szerokości

geograficznej powoduje

zahamowanie rozwoju

generatywnego roślin.

Znaczenie gospodarcze

• Słonecznik bulwiasty jest cenną

rośliną o dużym potencjale
produkcyjnym i wszechstronnym
użytkowaniu.

• W ostatnich latach znacznie wzrosło

zainteresowanie tym gatunkiem,

W Polsce topinambur był przed wojną

popularny na Śląsku. Topinambur ma

jednak także szereg innych

zastosowań

• jego liście i łodygi wykorzystuje się jako paszę dla zwierząt

gospodarskich – zarówno bezpośrednio, jak i po przetworzeniu na
susz czy granulat,

• sieczka z surowych łodyg nadaje się na podłoże do produkcji

grzybów jadalnych, m. in. boczniaka, a sok z bulw i napary z kwiatów
znajdują zastosowanie w leczeniu chorób przewodu pokarmowego,

• służy też do produkcji alkoholu (również na cele energetyczne) i

syropów fruktozowych, 

• jest cennym, bogatym w wielocukry, białka, kwasy organiczne i

witaminy surowcem zielarskim, 

• zaś ze względu na obecność inuliny znajduje zastosowanie w diecie

diabetyków

• jest też pożytkiem pszczelim,

• jest rośliną dekoracyjną i przeciwerozyjną

.

 

Jako roślina energetyczna

topinambur może być:

• spalany bądź bezpośrednio, bądź dopiero

po przetworzeniu na brykiet czy pelety,

• jest też wykorzystywany do produkcji

etanolu i biogazu (także po zakiszeniu).

Na koniec trzeba wspomnieć, że

topinambur może być przydatny do
rekultywacji terenów poprzemysłowych
lub zdewastowanych przez gospodarkę
komunalną.

Morfolog

ia

Helianthus

tuberosus pod

względem pokroju

części nadziemnej

podobny jest do

roślin Helianthus

annuus, ale od

tego gatunku różni

się wytwarzaniem

pędów

podziemnych, im

końcu których

wyrastają bulwy

.

System korzeniowy

• System korzeniowy słonecznika

bulwiastego jest wiązkowy, silnie
rozwinięty.

• Korzenie wytwarzają się u podstawy

pączków znajdujących się na bulwie lub
w węzłach podziemnej części łodyg.

• Podstawowa masa korzeniowa mieści

się do głębokości około 30 cm, a
pojedyncze korzenie sięgają wgłąb
gleby do około 150 cm.

Bulwa

Bulwy o wypukłych
oczkach i
zróżnicowanym
kształcie (owalny,
maczugowaty,
wrzecionowaty). Są
one niewielkie, o masie
wynoszącej średnio 20-
25 g, a w sprzyjających
warunkach nawet 100
g. Na jednej roślinie
może wy tworzyć się
około 50 bulw.

• Barwa skórki zależnie od odmiany

może być: biała, żółta, czerwona o
różnych odcieniach oraz fioletowa,

• barwa miąższu - biała łub żółta.
• bulwy Helianthus tuberosus nie

mają korkowej tkanki okrywowej,
toteż po wykopaniu szybko więdną,

• oczka występują w dobrze

widocznych węzłach na wzgórkach,
a nie w zagłębieniach jak u
ziemniaka,

• Wiązanie bulw zaczyna się w okresie

najintensywniejszego przyrostu części
nadziemnej i trwa do października.

• Bulwy mogą być ułożone różnorodnie,

mniej lub bardziej sku pione, co ma duże
znaczenie przy zbiorze

• Łodyga jest

wysoka (1,5-
3 m), prosta,
mocna,
gruba,
sztywna
częściowo
rozgałęziona
, silnie
ulistniona i
szorstko
owłosiona.

Liście

długości

około 10-30 cm,
ogonkowe, o
brzegach
ząbkowanych i jak
łodyga szorstko
owłosionych, są
ułożone
naprzeciwległe na
łodydze. Na jednej
roślinie może
wytworzyć się około
100-200 liści.

Kwiatostanem jest niewielki
koszyczek, o średnicy 3-4
cm. z dwojakiego rodzaju
kwiatkami: języczkowymi, o
złocistożóltym zabarwieniu,
znajdującym się na brzegu
kwiatostanu i rurkowymi
wewnątrz kwiatostanu.

Kwiaty brzeżne są płonne, a wewnętrzne

- płodne. Słonecznik bulwiasty jako

roślina dnia krótkiego w warunkach

klimatycznych Polski może zakwitać,

lecz bardzo późno i to jedynie w latach o

długiej i cieplej jesieni, nasion zaś na

ogół nie wytwarza.

• Owocem jest

niełupka o szaro

białym zabarwieniu,

długości 3-4 mm

Masa 1000 nielupek

wynosi 7-9 g.

• W Polsce są

zarejestrowane 2

odmiany słonecznika

bulwiastego: Albik -

o skórce białej i

Rubik - o skórce

czerwono-fiolelowej

UPRAWA

Pod uprawę topinamburu

nadają się wszystkie gleby.

Oczywiście posadzony na

glebie klasy III czy IV wyda

wyższy plon, niż na glebie

klasy VI. Miejsce w

płodozmianie jest obojętne,

udaje się po każdej roślinie.

Chcąc użytkować plantację

przez kilka lat, należy

zastosować 30-40 t/ha

obornika oraz nawożenie

mineralne w wysokości: 50-80

kg P2O5/ha, 120-180 kg

K2O/ha, 80-120 kg N/ha.