Błony płodowe

Błony płodowe

pozałożyskowe

pozałożyskowe

-trzy warstwy (od strony zbiornika płynu

-trzy warstwy (od strony zbiornika płynu

owodniowego): owodnia, kosmówka i

owodniowego): owodnia, kosmówka i

doczesna

doczesna

-1-wszy okres ciąży-całe jajo płodowe

-1-wszy okres ciąży-całe jajo płodowe

pokryte kosmówką kosmatą (krzewiastą)-

pokryte kosmówką kosmatą (krzewiastą)-

o błonach płodowych pozałożyskowych

o błonach płodowych pozałożyskowych

można mówić po jej częściowym zaniku i

można mówić po jej częściowym zaniku i

uformowaniu się łożyska

uformowaniu się łożyska

Doczesna (decidua)

Doczesna (decidua)



częściowo zmieniona błona śluzowa

częściowo zmieniona błona śluzowa

jamy macicy, która powstaje z chwilą

jamy macicy, która powstaje z chwilą

zapłodnienia i zanika bezpośrednio

zapłodnienia i zanika bezpośrednio

po zakończeniu ciąży

po zakończeniu ciąży



Wyróżniamy:

Wyróżniamy:

•

Doczesną podstawną

Doczesną podstawną

•

Doczesną torebkową

Doczesną torebkową

•

Doczesną ścienną

Doczesną ścienną



doczesna podstawna

doczesna podstawna

(d. basalis) –

(d. basalis) –

odcinek zmienionej błony śluzowej pod

odcinek zmienionej błony śluzowej pod

zagnieżdżonym jajem, a następnie pod

zagnieżdżonym jajem, a następnie pod

łożyskiem (między jajem płodowym a

łożyskiem (między jajem płodowym a

warstwą mięśniową macicy).

warstwą mięśniową macicy).



Składa się z warstwy tkanki zbitej (d.

Składa się z warstwy tkanki zbitej (d.

compakta), wewnętrznej i warstwy tkanki

compakta), wewnętrznej i warstwy tkanki

gąbczastej (d. spongiosa), w obrębie której

gąbczastej (d. spongiosa), w obrębie której

następuje oddzielenie łożyska w III okresie

następuje oddzielenie łożyska w III okresie

porodu.

porodu.



doczesna torebkowa (d. capsularis)-

doczesna torebkowa (d. capsularis)-

pokrywa zagnieżdżone jajo płodowe i

pokrywa zagnieżdżone jajo płodowe i

powiększa się wraz z jego rozwojem

powiększa się wraz z jego rozwojem

do 16-18 tygodnia ciąży tzn. do

do 16-18 tygodnia ciąży tzn. do

połączenia się z doczesną ścienną.

połączenia się z doczesną ścienną.



doczesna ścienna (d. parietalis) –

doczesna ścienna (d. parietalis) –

obejmuje pozostały obszar jamy

obejmuje pozostały obszar jamy

macicy poza jajem płodowym.

macicy poza jajem płodowym.

Owodnia

Owodnia



wewnętrzna warstwa błon pęcherza

wewnętrzna warstwa błon pęcherza

płodowego, przez cały okres ciąży pokrywa

płodowego, przez cały okres ciąży pokrywa

kosmówkę kosmatą i gładką

kosmówkę kosmatą i gładką



na początku rozwoju składa się z nabłonka

na początku rozwoju składa się z nabłonka

sześciennego lub cylindrycznego i

sześciennego lub cylindrycznego i

pozazarodkowej beznaczyniowej tkanki łącznej

pozazarodkowej beznaczyniowej tkanki łącznej



nabłonek łączy środowisko płynu

nabłonek łączy środowisko płynu

owodniowego z pozostałymi elementami błon

owodniowego z pozostałymi elementami błon

płodowych (liczne mikrokosmki na powierzchni

płodowych (liczne mikrokosmki na powierzchni

komórek)

komórek)



duża rozciągliwość dzięki włóknom

duża rozciągliwość dzięki włóknom

łącznotkankowym pod nabłonkiem

łącznotkankowym pod nabłonkiem

Kosmówka

Kosmówka



W 1-8 tygodniu ciąży kosmki pokrywają

W 1-8 tygodniu ciąży kosmki pokrywają

równomiernie całą kosmówkę (kosmówka

równomiernie całą kosmówkę (kosmówka

kosmata, chorion villosum).

kosmata, chorion villosum).



Około 8 tygodnia zanikają kosmki

Około 8 tygodnia zanikają kosmki

przylegające do doczesnej torebkowej i

przylegające do doczesnej torebkowej i

kosmówka kosmata zmienia się w

kosmówka kosmata zmienia się w

kosmówkę gładką.

kosmówkę gładką.



Pozostała część kosmówki kosmatej

Pozostała część kosmówki kosmatej

(inaczej krzewiastej, chorion frondosum)

(inaczej krzewiastej, chorion frondosum)

przekształca się w łożysko.

przekształca się w łożysko.

Odżywianie zarodka

Odżywianie zarodka

1.

1.

Okres przedimplantacyjny

Okres przedimplantacyjny



jajo płodowe wędruje z jajowodu do jamy macicy

jajo płodowe wędruje z jajowodu do jamy macicy

do 6-7 dnia po zapłodnieniu- stadium zygoty,

do 6-7 dnia po zapłodnieniu- stadium zygoty,

moruli, blastocysty, formowania się embrioblastu i

moruli, blastocysty, formowania się embrioblastu i

trofoblastu

trofoblastu

2. Okres implantacyjny

2. Okres implantacyjny



faza odżywiania histotroficzna- inwazja trofoblastu

faza odżywiania histotroficzna- inwazja trofoblastu

w błonę śluzową jamy macicy i naczynia

w błonę śluzową jamy macicy i naczynia

włosowate

włosowate



z chwila uzyskania kontaktu z wynaczynioną krwią

z chwila uzyskania kontaktu z wynaczynioną krwią

matki (9-12 dzień) rozpoczyna się faza odżywiania

matki (9-12 dzień) rozpoczyna się faza odżywiania

hemotroficzna i tworzenie się kosmków

hemotroficzna i tworzenie się kosmków

Różnicowanie się

Różnicowanie się

trofoblastu

trofoblastu

Początek w 4 dniu po zapłodnieniu, przed

Początek w 4 dniu po zapłodnieniu, przed

zagnieżdżeniem, w tym czasie wyróżnia

zagnieżdżeniem, w tym czasie wyróżnia

się 3 stadia różnicowania się trofoblastu

się 3 stadia różnicowania się trofoblastu

( stadium przedkosmówkowe):

( stadium przedkosmówkowe):



litego trofoblastu

litego trofoblastu



formowania się jam trofoblastu

formowania się jam trofoblastu



połączenia przestrzeni trofoblastu z

połączenia przestrzeni trofoblastu z

krążeniem matczynym.

krążeniem matczynym.

Na masę trofoblastu składa się

Na masę trofoblastu składa się

syncytiotrofoblast i cytotrofoblast.

syncytiotrofoblast i cytotrofoblast.

Sznur pępowinowy

Sznur pępowinowy



łączy płód z łożyskiem

łączy płód z łożyskiem



zawiązkiem pępowiny jest szypuła brzuszna

zawiązkiem pępowiny jest szypuła brzuszna



średnia długość 30-70 cm

średnia długość 30-70 cm



skład sznura: tkanka łączna galaretowata

skład sznura: tkanka łączna galaretowata

(Whartona), naczynia krwionośne, nabłonek

(Whartona), naczynia krwionośne, nabłonek

pokrywający

pokrywający



charakterystyczne są skręty pępowiny,

charakterystyczne są skręty pępowiny,

nasilone przez nieprostolinijny przebieg

nasilone przez nieprostolinijny przebieg

naczyń krwionośnych

naczyń krwionośnych

Sznur pępowinowy

Sznur pępowinowy



Tkanka łączna galaretowata:

Tkanka łączna galaretowata:

- udział w wymianie między krwią płodową a płynem

- udział w wymianie między krwią płodową a płynem

owodniowym

owodniowym

- ochrona naczyń krwionośnych

- ochrona naczyń krwionośnych



Naczynia krwionośne:

Naczynia krwionośne:

- dwie tętnice, odchodzące od tętnic biodrowych

- dwie tętnice, odchodzące od tętnic biodrowych

wewnętrznych płodu - płynie w nich krew żylna

wewnętrznych płodu - płynie w nich krew żylna

- jedna żyła pępowinowa oddająca krew poprzez przewód

- jedna żyła pępowinowa oddająca krew poprzez przewód

żylny i krążenie wątrobowe do żyły głównej dolnej –

żylny i krążenie wątrobowe do żyły głównej dolnej –

płynie w niej krew tętnicza

płynie w niej krew tętnicza



Nabłonek pokrywający:

Nabłonek pokrywający:

- w ciąży donoszonej zwykle niski, jednowarstwowy

- w ciąży donoszonej zwykle niski, jednowarstwowy

- ochrania sznur pępowinowy, bierze udział w wymianie z

- ochrania sznur pępowinowy, bierze udział w wymianie z

płynem owodniowym

płynem owodniowym

Łożysko

Łożysko

Rozwój łożyska zaczyna się od

Rozwój łożyska zaczyna się od

kształtowania się kosmówki

kształtowania się kosmówki

krzewiastej, a kończy się ok.36

krzewiastej, a kończy się ok.36

tygodnia ciąży.

tygodnia ciąży.

Łożysko-powstawanie

Łożysko-powstawanie

kosmków

kosmków



Kosmki- podstawowe składniki strukturalne i funkcjonalne

Kosmki- podstawowe składniki strukturalne i funkcjonalne

kosmówki i łożyska przez cały okres ciąży.

kosmówki i łożyska przez cały okres ciąży.



Wyróżnia się:

Wyróżnia się:

- kosmki pierwotne- zbudowane wyłącznie z trofoblastu, bez

- kosmki pierwotne- zbudowane wyłącznie z trofoblastu, bez

tkanki łącznej i naczyń; powstają ze sznurów trofoblastu.

tkanki łącznej i naczyń; powstają ze sznurów trofoblastu.

- kosmki drugorzędowe – zbudowane z trofoblastu i tkanki

- kosmki drugorzędowe – zbudowane z trofoblastu i tkanki

łącznej ( z elementami cytotrofoblastu), nie mają naczyń;

łącznej ( z elementami cytotrofoblastu), nie mają naczyń;

stadium przejściowe do kosmków ostatecznych;

stadium przejściowe do kosmków ostatecznych;

najliczniejsze w 3-4 tygodniu ciąży.

najliczniejsze w 3-4 tygodniu ciąży.

- kosmki trzeciorzędowe – nabłonek pokrywający ( trofoblast

- kosmki trzeciorzędowe – nabłonek pokrywający ( trofoblast

składający się z dwóch warstw – zespólni obwodowej

składający się z dwóch warstw – zespólni obwodowej

tzw.syncytium i wewnętrznej – cytotrofoblastu) +

tzw.syncytium i wewnętrznej – cytotrofoblastu) +

podścielisko łącznotkankowe + naczynia krwionośne

podścielisko łącznotkankowe + naczynia krwionośne

- Na zewnętrznej, wolnej powierzchni zespólni występują

- Na zewnętrznej, wolnej powierzchni zespólni występują

liczne mikrokosmki.

liczne mikrokosmki.

Budowa dojrzałego

Budowa dojrzałego

łożyska

łożyska



powierzchnia płodowa: styka się z płynem

powierzchnia płodowa: styka się z płynem

owodniowym, pokryta jest przeświecającą

owodniowym, pokryta jest przeświecającą

owodnią

owodnią



płyta kosmkowa: jednowarstwowy

płyta kosmkowa: jednowarstwowy

cylindryczny nabłonek owodni, błona

cylindryczny nabłonek owodni, błona

podstawna, kosmówkowa tkanka łączna z

podstawna, kosmówkowa tkanka łączna z

warstwą mas włóknikowatych, nabłonek

warstwą mas włóknikowatych, nabłonek

kosmówki, pnie kosmkowe z licznymi

kosmówki, pnie kosmkowe z licznymi

kosmkami, odchodzące od płyty

kosmkami, odchodzące od płyty

kosmkowej

kosmkowej



Kosmki chwytne tzw. czepne – kosmki

Kosmki chwytne tzw. czepne – kosmki

odchodzące od pni kosmkowych

odchodzące od pni kosmkowych

przytwierdzające się do płyty podstawnej.

przytwierdzające się do płyty podstawnej.

Budowa dojrzałego łożyska

Budowa dojrzałego łożyska

c.d.

c.d.



powierzchnia matczyna: ściśle zespolona ze

powierzchnia matczyna: ściśle zespolona ze

ścianą macicy, zabarwienie ciemnowiśniowe,

ścianą macicy, zabarwienie ciemnowiśniowe,

delikatny połysk, podzielona wypustkami

delikatny połysk, podzielona wypustkami

doczesnej zbitej na zrazy (15-20) i mniejsze

doczesnej zbitej na zrazy (15-20) i mniejsze

zraziki

zraziki



płyta podstawna (doczesna podstawna)–

płyta podstawna (doczesna podstawna)–

zewnętrzna część kształtowana przez

zewnętrzna część kształtowana przez

powierzchnię matczyną

powierzchnię matczyną



przestrzeń międzykosmkowa – pomiędzy płytą

przestrzeń międzykosmkowa – pomiędzy płytą

kosmkową a płytą podstawną, wypełniona krwią

kosmkową a płytą podstawną, wypełniona krwią

matczyną, w której zanurzona są kosmki

matczyną, w której zanurzona są kosmki

(międzykosmkowy układ włosowaty); objętość

(międzykosmkowy układ włosowaty); objętość

wynosi ok. 200 ml. Tętnice i żyły maciczne

wynosi ok. 200 ml. Tętnice i żyły maciczne

doprowadzające i odprowadzające krew

doprowadzające i odprowadzające krew

matczyną z międzykosmkowego układu

matczyną z międzykosmkowego układu

włosowatego przechodzą przez całą doczesną

włosowatego przechodzą przez całą doczesną

.

.

Funkcje łożyska

Funkcje łożyska

–

wymiana składników gazowych i odżywczych

wymiana składników gazowych i odżywczych

między płodem a matką (dyfuzja bierna, d.

między płodem a matką (dyfuzja bierna, d.

ułatwiona, aktywny transport, pinocytoza)

ułatwiona, aktywny transport, pinocytoza)

–

bariera immunologiczna między jajem płodowym

bariera immunologiczna między jajem płodowym

a matką

a matką

–

czynność wewnątrzwydzielnicza- wytwarzanie

czynność wewnątrzwydzielnicza- wytwarzanie

hormonów łożyskowych i białek

hormonów łożyskowych i białek

Hormony łożyskowe

Hormony łożyskowe

h. białkowe (powstają wyłącznie w łożysku)-

h. białkowe (powstają wyłącznie w łożysku)-

gonadotropina łożyskowa (HCG), laktogen

gonadotropina łożyskowa (HCG), laktogen

łożyskowy (HPL), tyreotropina łożyskowa

łożyskowy (HPL), tyreotropina łożyskowa

(HCT)

(HCT)

h. steroidowe- estrogeny i gestageny- ich

h. steroidowe- estrogeny i gestageny- ich

biosynteza uzależniona jest od prekursorów

biosynteza uzależniona jest od prekursorów

dostarczanych od płodu lub matki

dostarczanych od płodu lub matki

białka : PAPP-A, PAPP-B i SP-1; nieznana rola

białka : PAPP-A, PAPP-B i SP-1; nieznana rola

biologiczna

biologiczna

Ocena czynności łożyska

Ocena czynności łożyska



metody biochemiczne- oznaczania

metody biochemiczne- oznaczania

poziomu HCG, HPL, estrogenów

poziomu HCG, HPL, estrogenów



metody biofizyczne – KTG, USG (skala

metody biofizyczne – KTG, USG (skala

Granuma, przepływy w naczyniach

Granuma, przepływy w naczyniach

pępowinowych i płodu)

pępowinowych i płodu)

Patologie łożyska

Patologie łożyska



łożysko błoniaste

łożysko błoniaste

– w rozwoju łożyska nie następuje

– w rozwoju łożyska nie następuje

podział na kosmówkę kosmatą i gładką; może być

podział na kosmówkę kosmatą i gładką; może być

całkowity lub częściowy brak błon pozałożyskowych;

całkowity lub częściowy brak błon pozałożyskowych;



łożysko obwałowane-

łożysko obwałowane-

częściowo lub całkowicie; na

częściowo lub całkowicie; na

płodowej części pierścieniowaty wał gł. zmiany

płodowej części pierścieniowaty wał gł. zmiany

martwicze i włóknik, od tego miejsca odchodzą błony

martwicze i włóknik, od tego miejsca odchodzą błony

płodowe pozałożyskowe, a łożysko na zewnątrz nie

płodowe pozałożyskowe, a łożysko na zewnątrz nie

jest pokryte owodnią;

jest pokryte owodnią;



łożysko wielokrotne

łożysko wielokrotne

(wieloczęściowe)

(wieloczęściowe)



łożysko z dodatkowymi płatami i zrazami

łożysko z dodatkowymi płatami i zrazami



łożysko okienkowate-

łożysko okienkowate-

dobrze ograniczony ubytek

dobrze ograniczony ubytek

części łożyska

części łożyska



łożysko pierścieniowate-

łożysko pierścieniowate-

łożysko stanowiące różnej

łożysko stanowiące różnej

szerokości zamknięty pierścień

szerokości zamknięty pierścień



nieprawidłowe kształty łożyska

nieprawidłowe kształty łożyska

Patologie pępowiny

Patologie pępowiny



błoniasty przyczep pępowiny-

błoniasty przyczep pępowiny-

pępowina

pępowina

przyczepiona do błon zamiast do łożyska-

przyczepiona do błon zamiast do łożyska-

naczynia od miejsca przyczepu biegną w

naczynia od miejsca przyczepu biegną w

błonach płodowych;

błonach płodowych;



naczynia błądzące-

naczynia błądzące-

biegną w błonach

biegną w błonach

płodowych pozałożyskowych między owodnią a

płodowych pozałożyskowych między owodnią a

kosmówką i wracają z powrotem do łożyska;

kosmówką i wracają z powrotem do łożyska;



naczynia przodujące-

naczynia przodujące-

znajdują się w błonach

znajdują się w błonach

płodowych pozałożyskowych przed częścią

płodowych pozałożyskowych przed częścią

przodującą płodu;

przodującą płodu;

Patologie pępowiny c.d.

Patologie pępowiny c.d.



brzeżny przyczep pępowiny

brzeżny przyczep pępowiny

;

;



nieprawidłowa długość pępowiny

nieprawidłowa długość pępowiny



zbyt krótka

zbyt krótka

: przedwczesne oddzielenie łożyska,

: przedwczesne oddzielenie łożyska,

wynicowanie macicy

wynicowanie macicy



zbyt długa

zbyt długa

: wypadnięcie pępowiny, okręcenie

: wypadnięcie pępowiny, okręcenie

pępowiny wokół części ciała płodu

pępowiny wokół części ciała płodu



rzadkie wady: guzowate zgrubienia tkanki

rzadkie wady: guzowate zgrubienia tkanki

galaretowatej, żylakowate rozdęcia naczyń

galaretowatej, żylakowate rozdęcia naczyń

pępowiny, węzły prawdziwe;

pępowiny, węzły prawdziwe;



nieprawidłowy układ naczyń- pępowina zawiera

nieprawidłowy układ naczyń- pępowina zawiera

tylko jedną tętnicę i jedną żyłę; brak tętnicy na

tylko jedną tętnicę i jedną żyłę; brak tętnicy na

całej długości pępowiny; z reguły u płodu z wadą

całej długości pępowiny; z reguły u płodu z wadą

wrodzoną nerek lub serca;

wrodzoną nerek lub serca;

Ważne cechy układu

Ważne cechy układu

krążenia płodowego

krążenia płodowego



otwór owalny (foramen ovale) – między żyłą główną

otwór owalny (foramen ovale) – między żyłą główną

dolną a lewym przedsionkiem- krew z dolnej części

dolną a lewym przedsionkiem- krew z dolnej części

ciała i z łożyska wpływa bezpośrednio do lewej części

ciała i z łożyska wpływa bezpośrednio do lewej części

serca

serca



przewód tętniczy (ductus arteriosus)- żylno-tętniczy

przewód tętniczy (ductus arteriosus)- żylno-tętniczy

przeciek między pniem płucnym a aortą- krew z żyły

przeciek między pniem płucnym a aortą- krew z żyły

głównej górnej przez prawą część serca i tętnicę

głównej górnej przez prawą część serca i tętnicę

płucną przepływa w głównej części do aorty

płucną przepływa w głównej części do aorty



przepływ w krążeniu płucnym jest znacznie

przepływ w krążeniu płucnym jest znacznie

zmniejszony- ciśnienie krwi w pniu płucnym jest

zmniejszony- ciśnienie krwi w pniu płucnym jest

znacznie większe niż w aorcie

znacznie większe niż w aorcie



krew z żyły pępowinowej wpływa w większości przez

krew z żyły pępowinowej wpływa w większości przez

przewód żylny (ductus venosus) do żyły głównej dolnej

przewód żylny (ductus venosus) do żyły głównej dolnej