Wykład 7 Embriologia Błony płodowe
Wyróżniamy:
Pęcherzyk żółtkowy (saccus vitellinus),
Omocznia (allantois),
Owodnia (amnion),
Kosmówka (chorion),
Pęcherzyk żółtkowy – jest błoną otaczającą kulę żółtka.
W czasie rozwoju zarodka kurzego komórki nabłonka pęcherzyka pobierają substancje odżywcze z żółtka i dostarczają zarodkowi.
U człowieka pęcherzyk żółtkowy nie magazynuje żółtka.
3 postacie rozwoju pęcherzyka żółtkowego:
Pęcherzyk pierwotny, powstaje ok. 7-8 dnia, wysłany jest błoną Heusera, która powstaje z hipoblastu.
Pęcherzyk wtórny – powstaje 9 dnia, kiedy komórki endodermy wyścielają wewnętrzną powierzchnię błony Heusera.
Pęcherzyk żółtkowy ostateczny – powstaje po wytworzeniu fałdów – głowowego i ogonowego zarodka, kiedy prajelito łączy się szerokim przewodem zółtkowo-jelitowym z pęcherzykiem żółtkowym.
W końcu 5 tygodnia następuje odłączenie pęcherzyka od jelita pierwotnego.
Między 2-3 tygodniem pęcherzyk żółtkowy spełnia rolę w przenoszeniu płynu odżywczego.
W 3 tygodniu w ścianie pęcherzyka pojawiają się wyspy krwiotwórcze i rozpoczyna się hemopoeza, która trwać będzie do 5 tygodnia, kiedy tę funkcję przejmie wątroba.
W 3 tygodniu w ścianie pęcherzyka żółtkowego pojawiają się pierwotne komórki płciowe (gonocyty), które stąd wędrują do gonad.
W 2-4% przypadków szypuła pęcherzyka żółtkowego pozostaje i tworzy uchyłek jelitowy – uchyłek Meckela.
Omocznia:
Powstaje w 16 dniu rozwoju, między 5 tygodniem w ścianie omoczni powstają wyspy krwiotwórcze i naczynia krwionośne, które następnie utworzą dwie tętnice i żyłę pępowinową.
W 8 tygodniu zaczyna się nagły zanik omoczni.
Wewnętrzna część omoczni łączy się z zawiązkiem pęcherzyka moczowego, ale w miarę rozwoju pęcherza zanika.
Pozostałość stanowi moczownik, który tworzy więzadło pępkowe.
Owodnia:
Podczas zagnieżdżania w zewnętrznej części węzła zarodkowego pojawia sięjamka – zawiązek owodni.
Komórki owodniotwórcze (amnioblasty) oddzielają się od epiblastu i tworzą cienką błonę – owodnię, wyścielającą szybko powiększającą się jamę owodni.
Jama owodni powiększa się rozciąga wzdłuż brzegów tarczki zarodkowej, tworząc połączenie owodniowo-ektodermalne, które w późniejszym etapie przekształca sięw pierwotny pierścień pępowiny.
Przez pierścień przechodzą szypuła brzuszna, szypuła pęcherzyka żółtkowego i kanały łączące wewątrzzarodkową i zewnątrzzarodkową jamę ciała.
W 5 tygodniu pierścień pępowinowy zaciska się i powstaje pierwotny sznur pępowinowy (pępowina) całkowicie otoczony przez owodnię.
W 4 miesiącu błona owodniowa i kosmówkowa łączą się ze sobą.
Zespolona w całość błona owodniowo-kosmówkowa (amnion-chorion) jest złożoną wielowarstwową strukturą składającą się z elementów nabłonkowych i łącznotkankowych.
Później błona owodniowo-kosmówkowa łączy się z doczesną pokrywową, akidy ta zaniknie z doczesną ścienną. Połączone błony owodniowo-kosmówkowa i doczesnej ściennej stanowią pęcherz płodowy.
Owodnia jest błoną cienką, przezroczystą zbudowaną z nabłonka jednowarstwowego, sześciennego lub cylindrycznego.
Nabłonek owodni pełni funkcje wydzielniczo-resorpcyjną.
Wodnisty, słomkowej barwy płyn częściowo wydzielany jest przez amnioblasty, a w części pochodzi z krążenia matycznego.
W końcu ciąży płód połyka około 400 ml płynu dziennie. Jest on absorbowany przez jelita i dostaje się do krążenia.
Około moczu dziennie wydziela płód do płynu owodniowego. Wymiana wody w płynie owodniowym następuje co 3 godziny.
Objętość płynu owodniowego zwiększa sięw ciągu trwania ciąży.
10. tydzień – 30 ml,
30. tydzień – 350 ml,
37. tydzień – .
Małowodzie (oligohydramnion) – stan kiedy objętość płynu wynosi poniżej 400 ml, wielowodzie (poluhydramnion) kiedy płynu jest powyżej .
Obu zaburzeniom towarzyszą wady rozwojowe.
Do wielowodzia może dość, gdy płód nie może połykać wód płodowych (np. z powodu zarośnięcia przełyku) i zakłócone jest ich trawienie oraz krążenie. Prowadzi do braku mózgowia.
Małowodzie rozwija się w przypadku pierwotnych wad układu moczowego i prowadzi do wad twarzy, zniekształcenia postawy, niedorozwoju płuc i innych.
Płyn owodniowy składa się w 99% z wody, związków organicznych (białko, glukoza) i nieorganiczne.
Płyn owodniowy:
- pozwala na swobodne poruszanie się płodu,
- zapobiega przyklejaniu się jego części do owodni,
- amortyzuje płód przez urazami zewnętrznymi,
- pomaga w utrzymaniu ciepłoty ciała,
W płynie owodniowym znajdują się złuszczone komórki nabłonka płodu (diagnostyka prenatalna).
Kosmówka (chorion):
Jest błoną leżącą między owodnią a błoną śluzową macicy.
Kosmówka powstaje w 2-3 tygodniu z połączenia trofoblastu z mezodermą pozazarodkową jamy ciała.
W 7. tygodniu trofoblast wytwarza kosmki, które pokrywają całą powierzchnię jaja płodowego. Około 10. tygodnia kosmówka dzieli się na kosmówkę kosmatą i kosmówkę gładką.
Kosmówka gładka zrasta się z błoną owodniową. Kosmówka kosmata łączy się z doczesną podstawową i powstaje łożysko.