KOMUNIKACJA Z PACJENTEM

KOMUNIKACJA Z PACJENTEM

NIEULECZALNIE CHORYM –

NIEULECZALNIE CHORYM –

PRZEKAZYWANIE ZŁYCH

PRZEKAZYWANIE ZŁYCH

WIADOMOŚCI.

WIADOMOŚCI.

Dr n. med. Anna Orońska

Dr n. med. Anna Orońska

Katedra i Klinika Anestezjologii i

Katedra i Klinika Anestezjologii i

Intensywnej Terapii AM we

Intensywnej Terapii AM we

Wrocławiu

Wrocławiu

TRUDNOŚCI W

TRUDNOŚCI W

NAWIĄZYWANIU

NAWIĄZYWANIU

KOMUNIKACJI Z

KOMUNIKACJI Z

NIEULECZALNIE CHORYM

NIEULECZALNIE CHORYM

1)

1)

Zewnętrzne

Zewnętrzne

2)

2)

Wewnętrzne

Wewnętrzne

Trudności

Trudności

zewnętrzne:

zewnętrzne:



brak czasu

brak czasu



poglądy „szefów”

poglądy „szefów”



organizacja pracy

organizacja pracy

Trudności

Trudności

wewnętrzne:

wewnętrzne:



osobisty lęk lekarza przed

osobisty lęk lekarza przed

śmiercią

śmiercią



poczucie odpowiedzialności

poczucie odpowiedzialności

za stan pacjenta

za stan pacjenta



obawa przed emocjami

obawa przed emocjami

pacjenta i własnymi

pacjenta i własnymi



obawa przed „trudnymi

obawa przed „trudnymi

pytaniami”

pytaniami”



nadmierna identyfikacja

nadmierna identyfikacja



możliwość ”zatrudnienia”

możliwość ”zatrudnienia”

psychologa

psychologa

„

„

SANITYZACJA Śmierci”

SANITYZACJA Śmierci”



Śmierć tematem „tabu”

Śmierć tematem „tabu”

przyczyny:

przyczyny:



utrata tradycji rodziny wielopokoleniowej

utrata tradycji rodziny wielopokoleniowej



szpital jako miejsce umierania

szpital jako miejsce umierania



technizacja medycyny

technizacja medycyny



akceptacja konsumpcyjnego stylu życia

akceptacja konsumpcyjnego stylu życia



brak „towarzyszenia” umierającym

brak „towarzyszenia” umierającym



narastająca ateizacja

narastająca ateizacja

PRZYGOTOWAĆ „SCENĘ”

PRZYGOTOWAĆ „SCENĘ”



intymność otoczenia

intymność otoczenia



czas

czas



komfort lekarza i pacjenta

komfort lekarza i pacjenta

WYWIAD

WYWIAD

proces zewnętrzny

proces

wewnętrzny



uwaga na

pacjenta



uwaga na własnych

myślach



uwaga na problemie,

który wg nas jest
problemem pacjenta

PAMIĘTAĆ O KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ

TAKTYKA ROZMOWY

TAKTYKA ROZMOWY



pytania „otwarte” (Jak?)

pytania „otwarte” (Jak?)



problemy psychologiczne

problemy psychologiczne



pytania screeningowe

pytania screeningowe



zwroty refleksyjne

zwroty refleksyjne



przytakiwanie werbalne i niewerbalne

przytakiwanie werbalne i niewerbalne



powtarzanie

powtarzanie



milczenie

milczenie



podsumowanie

podsumowanie



umówienie terminu spotkania

umówienie terminu spotkania

EMPATIA!

ZŁA TAKTYKA

ZŁA TAKTYKA



pytania „zamknięte” (Czy?)

pytania „zamknięte” (Czy?)



pytania o objawy somatyczne

pytania o objawy somatyczne



pytania sugerujące odpowiedź

pytania sugerujące odpowiedź



minimalizacja, racjonalizacja objawów

minimalizacja, racjonalizacja objawów



zdawkowe pociechy

zdawkowe pociechy



obietnice bez pokrycia

obietnice bez pokrycia



gwałtowna zmiana tematu

gwałtowna zmiana tematu

CELE ROZMOWY Z NIEULECZALNIE

CELE ROZMOWY Z NIEULECZALNIE

CHORYM

CHORYM

1) Ile pacjent wie?

1) Ile pacjent wie?

2) Ile chce wiedzieć?

2) Ile chce wiedzieć?

3) Przekazać wiadomość.

3) Przekazać wiadomość.

4) Ustalić, co dalej.

4) Ustalić, co dalej.

LEKARZ- „lustrem”

pacjenta

1) Ile pacjent wie?

1) Ile pacjent wie?

Pamiętać: pacjent zapomina, używa

Pamiętać: pacjent zapomina, używa

eufemizmów, może mieć nieaktualne

eufemizmów, może mieć nieaktualne

wiadomości.

wiadomości.

Ustalić „bad news gap”.

Ustalić „bad news gap”.

2) Ile chce wiedzieć?

2) Ile chce wiedzieć?

Pozwolić na inicjatywę pacjentowi-

Pozwolić na inicjatywę pacjentowi-

pytanie: „Co pan sądzi o swojej

pytanie: „Co pan sądzi o swojej

chorobie?”

chorobie?”

3) Przekazywanie wiadomości.

3) Przekazywanie wiadomości.

„

„

Zła wiadomość” jest to wiadomość, która

Zła wiadomość” jest to wiadomość, która

zdecydowanie zmienia widzenie przyszłości przez

zdecydowanie zmienia widzenie przyszłości przez

pacjenta.

pacjenta.

(R. Buckman)

(R. Buckman)

Pamiętać:

Pamiętać:



zła wiadomość nigdy nie brzmi dobrze

zła wiadomość nigdy nie brzmi dobrze



nie wolno kłamać

nie wolno kłamać



podać nadzieję optymistyczną, ale „realistyczną”

podać nadzieję optymistyczną, ale „realistyczną”

„

„

Starać się spowolnić przejście pacjenta od percepcji

Starać się spowolnić przejście pacjenta od percepcji

siebie jako osoby zdrowej do realizacji faktu, że ma się

siebie jako osoby zdrowej do realizacji faktu, że ma się

chorobę zagrażającą życiu”.

chorobę zagrażającą życiu”.

(

(

P.

P.

Maqui

Maqui

r

r

e

e

, A.

, A.

Faulkn

Faulkn

e

e

r)

r)

„

„

Prawda jest jednym z najsilniejszych

Prawda jest jednym z najsilniejszych

dostępnych środków farmaceutycznych.

dostępnych środków farmaceutycznych.

Ale jak przy każdym leku musimy poznać

Ale jak przy każdym leku musimy poznać

jego

farmakodynamikę,

sposób

jego

farmakodynamikę,

sposób

dawkowania, jak również towarzyszące

dawkowania, jak również towarzyszące

objawy uboczne nadziei i zaprzeczenia”

objawy uboczne nadziei i zaprzeczenia”

JAK TO ROBIĆ?

JAK TO ROBIĆ?



uprzedzić o chęci przekazania ważnej

uprzedzić o chęci przekazania ważnej

informacji

informacji



stopniowe przekazywanie informacji

stopniowe przekazywanie informacji



unikać żargonu

unikać żargonu



upewnić się, czy pacjent rozumie

upewnić się, czy pacjent rozumie



korzystać z niewerbalnych środków

korzystać z niewerbalnych środków

komunikacji

komunikacji



zapewnić wsparcie

zapewnić wsparcie

4) CO DALEJ?

4) CO DALEJ?

Rozpoznać emocje i lęki pacjenta:

Rozpoznać emocje i lęki pacjenta:



wysłuchać do końca

wysłuchać do końca



ustalić kolejność ważności (tzw.„shopping

ustalić kolejność ważności (tzw.„shopping

list”)

list”)



szukać głębszego sensu pytań

szukać głębszego sensu pytań



pamiętać, że pacjent może „testować” lekarza

pamiętać, że pacjent może „testować” lekarza

Wyjaśnić wątpliwości i zapewnić o

dalszej opiece

TRUDNE PYTANIA:

TRUDNE PYTANIA:



Czy dalsza chemioterapia ma sens?

Czy dalsza chemioterapia ma sens?



Czy to rak?

Czy to rak?



Czy ja umieram?

Czy ja umieram?



Czy mi się poprawi?

Czy mi się poprawi?



Ile jeszcze będę żył?

Ile jeszcze będę żył?

Rodzina: „Byle się on nie

Rodzina: „Byle się on nie

dowiedział!”

dowiedział!”



Wyjaśnić przyczynę obawy.

Wyjaśnić przyczynę obawy.



Zapewnić o sposobie przekazywania

Zapewnić o sposobie przekazywania

informacji.

informacji.



wyjaśnić problemy psychologiczne

wyjaśnić problemy psychologiczne

pacjenta i rodziny

pacjenta i rodziny



zapewnić o wsparciu

zapewnić o wsparciu



zawsze kierować się dobrem pacjenta.

zawsze kierować się dobrem pacjenta.