DOCHODY PUBLICZNE
DOCHODY PUBLICZNE
Klasyfikacja dochodów publicznych
Dochody publiczne według kryterium prawnego -
zasadnicze (podatki, cła, opłaty, dochody z majątku) i
uboczne (kary, grzywny, darowizny...)
Dochody
publiczne
według
kryterium
organizacyjnego-
dochody
państwa
i
dochody
samorządu terytorialnego
Dochody
publiczne
według
kryterium
ekonomicznego, tj. według źródła i charakteru
pochodzenia od podmiotu świadczącego (np. podatki
od majątku, podatki od dochodu)
Dochody publiczne według kryterium finansowego –
dochody stałe i dochody periodyczne
Dochody podatkowe i dochody niepodatkowe
DOCHODY PUBLICZNE
1/3
daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki,
opłaty, cła, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz inne
świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na
rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego,
państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw
inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu
terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów
publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub
umów
międzynarodowych
(
w
tym
tzw.
środki
europejskie)
wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez
jednostki sektora finansów publicznych
DOCHODY PUBLICZNE
2/3
dochody z mienia jednostek sektora finansów
publicznych, do których zalicza się w
szczególności:
a)
wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych
umów o podobnym charakterze
b)
odsetki od środków na rachunkach bankowych
c)
odsetki od udzielonych pożyczek i od
posiadanych papierów wartościowych
d)
dywidendy
z
tytułu
posiadanych
praw
majątkowych
DOCHODY PUBLICZNE
3/3
dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw,
niestanowiące przychodów
kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów
publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i
gwarancji
spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej
na rzecz jednostek sektora finansów publicznych
odszkodowania należne jednostkom sektora
finansów publicznych
inne dochody należne jednostkom sektora
finansów publicznych określone w odrębnych
przepisach lub umowach międzynarodowych
DOCHODY SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W LATACH 2005-2009
Wyszczególnienie
Dochody SFP w mld zł
Struktura dochodów SFP
w
%
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
Ogółem
382
,5
420
,4
484
,9
514
,0
539
,7
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
Podsektor rządowy, z
tego:
236
,5
260
,8
304
,5
331
,0
355
,8
61,
8
62,
0
62,
8
64,
4
65,
9
Budżet państwa
177
,8
195
,0
232
,8
249
,8
270
,2
46,
5
46,
4
48,
0
48,
6
50,
1
Agencje państwowe
3,7
4,2
4,7
4,8
4,0
0,9
1,0
1,0
0,9
0,7
Pozostałe jednostki
55,
0
61,
6
67,
0
76,
4
81,
7
14,
4
14,
6
13,
8
14,
9
15,
1
Podsektor
samorządowy, z tego:
66,
5
74,
9
87,
4
91,
2
88,
9
17,
4
17,
8
18,
0
17,
8
16,
5
Budżety JST
54,
2
62,
2
73,
2
77,
0
73,
9
14,
2
14,
8
15,
1
15,
0
13,
7
Pozostałe jednostki
12,
4
12,
7
14,
2
14,
2
15,
1
3,2
3,0
2,9
2,8
2,8
Podsektor
ubezpieczeń
społecznych, z tego:
79,
4
84,
6
93,
0
91,
8
95,
0
20,
8
20,
2
19,
2
17,
8
17,
6
Fundusz
Ubezpieczeń
Społecznych
76,
8
81,
9
89,
9
88,
2
91,
2
20,
1
19,
6
18,
5
17,
1
16,
9
Fundusz Emerytalno-
Rentowy
1,1
1,3
1,3
1,3
1,3
0,3
0,3
0,3
0,3
0,2
Pozostałe jednostki
1,5
1,5
1,8
2,3
2,5
0,4
0,3
0,4
0,4
0,5
Dochody budżetu państwa
1/3
podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi
ustawami nie stanowią dochodów jednostek
samorządu
terytorialnego,
przychodów
państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych
cła
wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
wpłaty z tytułu dywidendy
wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego
wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji
wykonawczych
Dochody budżetu państwa
2/3
dochody pobierane przez państwowe jednostki
budżetowe, o ile odrębne przepisy nie stanowią
inaczej
dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o
podobnym
charakterze
dotyczące
składników
majątkowych Skarbu Państwa
odsetki od środków na rachunkach bankowych
państwowych jednostek budżetowych, o ile odrębne
przepisy nie stanowią inaczej
odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków
zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu
państwa
odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek
krajowych i zagranicznych
Dochody budżetu państwa
3/3
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie
z odrębnymi przepisami nie stanowią dochodów
innych jednostek sektora finansów publicznych
spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na
rzecz SP
dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw,
niestanowiące przychodów
inne dochody określone w odrębnych ustawach lub
umowach międzynarodowych
środki europejskie i inne środki zagraniczne
odsetki wykupywane przez nabywców obligacji
skarbowych lub nadwyżka wynikająca z różnicy
pomiędzy ceną emisyjną a wartością nominalną
zbywanych obligacji
DYNAMIKA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 2005-2009
Wyszczególnienie
2004/2
003
2005/2
004
2006/2
005
2007/2
006
2008/2
007
2009/2
008
Dochody ogółem
102,7
115,0
109,9
119,6
107,3
108,1
Dochody podatkowe, w
tym:
100,3
115,0
112,2
118,0
106,4
97,9
Podatki pośrednie w
tym:
105.8
114,2
110,1
115,0
104,9
100,8
Podatek od towarów i
usług PTU
103,2
121,1
112,0
114,1
105,6
97,7
Podatek akcyzowy
110,4
104,0
106,6
116,5
103,0
106,8
Podatek od gier
109,8
103,3
113,0
111,8
126,9
112,2
Podatki bezpośrednie, w
tym:
-
115,9
118,9
126,2
109,9
91,0
Podatek dochodowy od osób
prawnych
92,7
120,3
122,7
126,9
110,7
88,9
Podatek dochodowy od osób
fizycznych
83,8
113,1
115,2
125,7
109,3
92,5
Dochody niepodatkowe, w
tym:
107,1
117,4
98,7
108,0
86,0
142,1
Dywidendy
188,9
174,6
128,0
89,6
91,6
250,8
Cło
60,8
55,7
109,1
126,1
98,8
94,1
Dochody jednostek
budżetowych
-
132,3
103,1
105,5
94,0
87,9
Pozostałe dochody
niepodatkowe
-
104,2
146,9
100,7
116,5
676,4
Wpłaty z zysku NBP
86,7
102,7
27,8
214,0
-
-
Wpłaty JST
-
100,6
139,9
110,5
116,0
124,8
Dochody zagraniczne
-
220,4
178,9
46,0
89,5
85,9
Dochody z UE i inne
bezzwrotne
138,5
94,6
81,1
379,6
195,6
216,2
STRUKTURA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 1999-
2009 w %
Wyszczególnienie
199
9
200
0
200
1
200
2
200
3
200
4
200
5
200
6
200
7
200
8
200
9
Dochody ogółem
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
100
,0
Dochody podatkowe, w
tym:
89,
6
88,
2
87,
6
89,
7
88,
9
86,
7
86,
7
88,
5
87,
3
86,
6
78,
4
Podatki pośrednie w
tym:
59,
2
58,
7
58,
7
62,
4
62,
7
64,
6
64,
3
64,
5
62,
0
60,
6
56,
5
Podatek od towarów i
usług PTU
38,
8
38,
1
38,
1
40,
0
39,
8
39,
8
41,
9
42,
7
40,
8
40,
1
36,
3
Podatek akcyzowy
20,
0
20,
1
20,
1
21,
9
22,
6
24,
3
22,
0
21,
3
20,
7
19,
9
19,
6
Podatek od gier
0,1
0,1
0,1
0,0
0,3
0,3
0,4
0,5
0,5
0,6
0,6
Podatki bezpośrednie, w
tym:
30,
3
29,
4
29,
4
27,
3
25,
6
22,
1
22,
4
24,
0
25,
3
25,
9
21,
9
Podatek dochodowy od osób
prawnych
12,
0
12,
4
12,
4
10,
5
9,3
8,7
8,8
9,8
10,
3
10,
7
8,8
Podatek dochodowy od osób
fizycznych
18,
3
17,
0
17,
0
16,
8
16,
9
13,
4
13,
6
14,
2
15,
0
15,
2
13,
0
Dochody niepodatkowe,
w tym:
10,
3
11,
7
12,
3
10,
0
11,
0
11,
5
11,
7
10,
2
9,5
7,6
10,
0
Dywidendy
0,6
0,7
0,6
0,4
1,0
1,2
1,8
2,0
1,5
1,3
3,0
Cło
4,4
3,7
2,9
2,7
2,5
1,5
3,2
0,7
0,7
0,7
0,6
Pozostałe dochody
niepodatkowe
4,9
5,7
5,3
5,1
4,4
6,2
0,2
0,3
0,4
0,3
1,8
Dochody jednostek
budżetowych
-
-
-
-
-
-
6,0
5,3
5,0
4,4
3,6
Wpłaty z zysku NBP
0,4
1,6
3,5
1,8
3,1
2,6
2,3
0,6
1,0
-
-
Wpłaty JST
-
-
-
-
-
-
0,7
0,9
0,8
0,9
1,0
Dochody zagraniczne
-
-
-
-
-
-
0,2
0,4
0,1
0,0
0,0
Dochody z UE i inne
bezzwrotne
0,0
0,1
0,1
0,3
0,1
1,8
1,4
1,3
3,2
5,8
11,
6
Dochody budżetu
jednostki samorządu terytorialnego
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:
dochody własne
subwencja ogólna
dotacje celowe z budżetu państwa
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
środki
pochodzące
ze
źródeł
zagranicznych
niepodlegające zwrotowi
środki europejskie
inne środki określone w odrębnych przepisach, np.
dotacje celowe z budżetu innej jednostki samorządu
terytorialnego
Dochody własne
podatki i opłaty
dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe
wpłaty od samorządowych zakładów budżetowych
wpływy z tytułu udziałów JST w podatkach dochodowych
(PIT i CIT), stanowiących dochód budżetu państwa
dochody z majątku JST
odsetki od środków finansowych JST gromadzonych na
rachunkach bankowych
opłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST
odsetki od udzielonych z budżetu JST pożyczek
odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego przez JST do
spółek
odsetki od nieterminowo regulowanych należności JST
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne
spadki, zapisy, darowizny
Subwencje i dotacje
Subwencje ogólne i dotacje celowe są źródłem
dochodów bezzwrotnych JST i formą wyrównania
finansowego.
Sposób wykorzystania dotacji celowych przez organy
JST podlega kontroli organów nadzoru nie tylko z
punktu
widzenia
legalności,
ale
także
z
uwzględnieniem kryteriów: celowości, rzetelności i
gospodarności.
Dotacje
celowe
wykorzystane
niezgodnie
z
przeznaczeniem, pobrane w nadmiernej wysokości
lub nie wykorzystane w danym roku budżetowym
(dotyczy zadań z zakresu administracji rządowej)
podlegają (w przeciwieństwie do subwencji ogólnej)
zwrotowi do budżetu państwa.
Cechy głównych źródeł dochodów
publicznych
Podatek
jest
świadczeniem
pieniężnym,
powszechnym,
przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie
nakładanym przez państwo. Podatki są pokrywane z dochodu i z
majątku (tzw. źródło pokrycia podatku, które w zasadzie jest
tożsame z przedmiotem podatku).
Cło
jest
świadczeniem
pieniężnym,
powszechnym,
przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie
nakładanym przez państwo.
Opłata
jest
świadczeniem
pieniężnym,
powszechnym,
bezzwrotnym, przymusowym, jednostronnie nakładanym przez
państwo, odpłatnym (ekwiwalentnym) i płatnym z góry a nie z
dołu (jak podatek i cło).
Składka na ubezpieczenia społeczne i składka na ubezpieczenia
zdrowotne jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym,
bezzwrotnym, przymusowym, jednostronnie nakładanym przez
państwo, odpłatnym (ekwiwalentnym) i płatnym z góry.
Dynamika dochodów ogółem JST w latach 2004-2009 w cenach stałych w %
Wyszczególnienie
2005/2
004
2006/200
5
2007/200
6
2008/200
7
2009/200
8
JST ogółem
110,2
112,6
109,5
104,1
104,9
Gminy
111,3
111,8
107,5
104,9
100,6
Miasta na prawach
powiatu
111,9
111,9
111,6
101,3
98,3
Powiaty
108,1
106,8
106,2
107,8
106,9
Województwa
99,3
132,9
116,7
107,1
149,2
Struktura dochodów JST według głównych źródeł w latach
2004-2009 w %
Wyszczególnie
nie
JST ogółem
Gminy
Miasta
Powiat
y
Województ
wa
Dochody własne
2004
51,5
48,2
64,2
24,9
59,1
2005
53,4
48,7
66,1
29,2
64,9
2006
53,7
47,4
67,7
30,8
63,8
2007
58,4
49,5
70,3
32,2
68,3
2008
54,9
49,3
69,5
32,3
58,5
2009
48,6
46,3
66,0
28,4
32,3
Subwencja ogólna
2004
34,2
39,2
24,8
50,8
18,5
2005
31,5
35,1
23,0
48,7
19,1
2006
29,5
32,6
21,3
46,1
21,9
2007
28,0
31,3
19,9
46,1
18,6
2008
28,4
31,9
20,6
44,5
17,9
2009
29,3
33,9
22,5
45,8
14,3
Dotacje
2004
14,3
12,5
11,0
24,3
22,4
2005
15,1
16,2
10,9
22,1
16,0
2006
16,8
20,0
11,0
23,1
14,3
2007
15,6
19,2
9,8
21,7
13,1
2008
16,7
18,8
9,9
23,2
23,6
2009
22,1
19,8
11,5
25,8
45,4
Dynamika dochodów JST według głównych źródeł w
latach 2004-2009 w cenach stałych w %
Wyszczególnie
nie
JST ogółem
Gminy
Miasta
Powiaty Województ
wa
Dochody własne
2005/2004
114,2
112,3
115,1
129,4
111,3
2006/2005
113,4
109,3
115,7
115,1
132,9
2007/2006
115,0
112,3
115,9
111,1
124,8
2008/2007
101,4
104,4
100,0
108,3
91,2
2009/2008
92,9
95,4
93,5
93,7
82,3
Subwencja ogólna
2005/2004
101,5
99,6
103,7
103,5
102,5
2006/2005
105,3
103,9
103,7
101,1
152,6
2007/2006
103,9
103,3
104,3
106,2
99,2
2008/2007
111,3
107,0
105,0
104,0
103,0
2009/2008
108,2
106,7
107,1
110,2
118,8
Dotacje
2005/2004
116,3
144,3
111,4
98,6
70,9
2006/2005
124,9
137,7
112,8
111,6
118,3
2007/2006
101,8
103,1
99,2
99,5
107,3
2008/2007
105,6
102,9
102,0
115,2
192,8
2009/2008
139,2
106,2
114,2
118,9
338,5
Udział bezzwrotnych środków zagranicznych
w dochodach i wydatkach budżetowych JST
w latach 2004-2009 w %
Wyszczególnienie
Udział w dochodach
Udział w wydatkach
2004
0,9
1,5
2005
2,2
3,0
2006
3,9
5,0
2007
4,2
4,5
2008
7,7
7,9
2009
9,4
10,5
CECHY ZMIENNE PODATKU
1/2
Podmiot opodatkowania (podatnik)
Przedmiot opodatkowania
Podstawa opodatkowania
Stawka podatkowa
Zniżki
(ulgi
podatkowe),
polegające
na
zmniejszeniu
podstawy
opodatkowania
lub
wysokości podatku
Zwyżki podatkowe, polegające na zwiększeniu
podstawy opodatkowania lub wysokości podatku
Zwolnienia podatkowe
Warunki płatności
CECHY ZMIENNE PODATKU
2/2
Podmiot opodatkowania
Podmiot opodatkowania – osoba fizyczna, osoba prawna i inne
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej
zobowiązane do opłacania podatku
Przedmiot opodatkowania
Przedmiot opodatkowania – stan lub zdarzenie, którego
zaistnienie pociąga za sobą obowiązek zapłacenia podatku
Podstawa opodatkowania
Podstawa opodatkowania – podstawa obliczenia wysokości
podatku;
ilościowo
lub
wartościowo
ujęty
przedmiot
opodatkowania
Stawka podatkowa
Stawka podatkowa – sposób obliczenia podatku, a konkretnie
relacja wysokości podatku do podstawy opodatkowania;
rodzaje stawek – stałe, liniowe, proporcjonalne (niezmienne w
zależności od zmiany podstawy opodatkowania) i zmienne –
progresywne, regresywne, degresywne; mogą być też stawki
podatkowe - kwotowe, procentowe
PODATKI WEDŁUG
PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA
1/3
Podatki przychodowe:
Podatek od towarów i usług
(PTU/VAT) - BP
Podatek od gier – BP
Ryczałt – BP
Karta podatkowa – BG
Podatek rolny - BG
PODATKI WEDŁUG
PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA
2/3
Podatki konsumpcyjne
(podatki pośrednie i
przerzucalne):
Podatek akcyzowy – BP
Podatek od towarów i usług - BP
Podatki dochodowe
(podatki bezpośrednie i
nieprzerzucalne):
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) –
BP, BG, BPW, BW
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) -
BP, BG, BPW, BW
Podatek tonażowy – BP
PODATKI WEDŁUG
PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA
3/3
Podatki majątkowe
(podatki
bezpośrednie
i
nieprzerzucalne):
Podatek od nieruchomości -BG
Podatek od środków transportowych –
BG
Podatek leśny – BG
Podatek od spadków i darowizn - BG
Podatek od czynności cywilnoprawnych –
BG
PODATKI
BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE
Według
kryterium
związku
między
ciężarem
opodatkowania a ponoszącym go podatnikiem
rozróżnia się podatki bezpośrednie i podatki
pośrednie.
Podatki bezpośrednie to takie podatki, w przypadku
których istnieje precyzyjnie określona zależność
między płaconym podatkiem a podatnikiem
(podatki dochodowe, podatki majątkowe).
Podatki pośrednie (podatki obrotowe) obciążają
podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym
związku z jego sytuacją dochodową i majątkową i
są to podatki ukryte, a ciężary ponoszone przez
podatników
są
bardziej
anonimowe
niż
w
podatkach bezpośrednich.
PODATKI
NIEPRZERZUCALNE I PRZERZUCALNE
Według
kryterium
przerzucalności
podatki
dzielone
są
na
przerzucalne
(podatki
pośrednie)
i
nieprzerzucalne
(podatki
bezpośrednie).
Przerzucanie podatków polega na tym, że
podatnik przesuwa gospodarczo dotykający go
ciężar opodatkowania na inny podmiot.
W ramach przerzucania podatków można mówić o
przerzucaniu w przód przez podwyższenie ceny
o kwotę podatku oraz o przerzucaniu wstecz za
pomocą obniżania przez podatnika płaconych
przez niego wynagrodzeń za pracę czy cen
płaconych dostawcom.
INNE RODZAJE PODATKÓW
Według kryterium władztwa podatkowego
podatki dzielone są na podatki nakładane przez
państwo i podatki nakładane przez władze
samorządowe. Z tym podziałem podatków wiąże
się
podział
podatków
według
kryterium
terytorialnego
na
podatki:
centralne,
regionalne, lokalne.
Według podmiotowych źródeł pochodzenia
podatki można podzielić na płacone przez:
sektor przedsiębiorstw niefinansowych, sektor
instytucji finansowych, sektor gospodarstw
domowych, sektor zagranicy.
RODZAJE OPŁAT STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁO DOCHODÓW GMINY I
POWIATU
Opłata skarbowa
Opłata targowa
Opłata miejscowa
Opłata uzdrowiskowa
Opłata planistyczna
Opłata eksploatacyjna
Opłaty za parkowanie pojazdów
Opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych
Opłaty związane z gospodarczym korzystaniem ze środowiska
Opłaty za zajęcie pasa drogowego,
Opłaty za usuwanie, przemieszczanie i parkowanie pojazdów
Opłaty za zarząd nieruchomościami
Opłata adiacencka
Opłata z wieczyste użytkowanie
Opłaty komunikacyjne
Opłaty za dzienniki budowy
Opłaty za karty wędkarskie