DOCHODY PUBLICZNE

Klasyfikacja dochodów publicznych



Dochody publiczne według kryterium prawnego -
zasadnicze (podatki, cła, opłaty, dochody z majątku) i
uboczne (kary, grzywny, darowizny...)



Dochody

publiczne

według

kryterium

organizacyjnego-

dochody

państwa

i

dochody

samorządu terytorialnego



Dochody

publiczne

według

kryterium

ekonomicznego, tj. według źródła i charakteru
pochodzenia od podmiotu świadczącego (np. podatki
od majątku, podatki od dochodu)



Dochody publiczne według kryterium finansowego –
dochody stałe i dochody periodyczne



Dochody podatkowe i dochody niepodatkowe

DOCHODY PUBLICZNE

1/3



daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki,
opłaty, cła, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz inne
świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na
rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego,
państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw



inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu
terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów
publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub
umów

międzynarodowych

(

w

tym

tzw.

środki

europejskie)



wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez
jednostki sektora finansów publicznych

DOCHODY PUBLICZNE

2/3



dochody z mienia jednostek sektora finansów
publicznych, do których zalicza się w
szczególności:

a)

wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych
umów o podobnym charakterze

b)

odsetki od środków na rachunkach bankowych

c)

odsetki od udzielonych pożyczek i od
posiadanych papierów wartościowych

d)

dywidendy

z

tytułu

posiadanych

praw

majątkowych

DOCHODY PUBLICZNE

3/3



dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw,
niestanowiące przychodów



kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów
publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i
gwarancji



spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej
na rzecz jednostek sektora finansów publicznych



odszkodowania należne jednostkom sektora
finansów publicznych



inne dochody należne jednostkom sektora
finansów publicznych określone w odrębnych
przepisach lub umowach międzynarodowych

DOCHODY SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W LATACH 2005-2009

Wyszczególnienie

Dochody SFP w mld zł

Struktura dochodów SFP

w

%

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

Ogółem

382

,5

420

,4

484

,9

514

,0

539

,7

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

Podsektor rządowy, z

tego:

236

,5

260

,8

304

,5

331

,0

355

,8

61,

8

62,

0

62,

8

64,

4

65,

9

Budżet państwa

177

,8

195

,0

232

,8

249

,8

270

,2

46,

5

46,

4

48,

0

48,

6

50,

1

Agencje państwowe

3,7

4,2

4,7

4,8

4,0

0,9

1,0

1,0

0,9

0,7

Pozostałe jednostki

55,

0

61,

6

67,

0

76,

4

81,

7

14,

4

14,

6

13,

8

14,

9

15,

1

Podsektor
samorządowy, z tego:

66,

5

74,

9

87,

4

91,

2

88,

9

17,

4

17,

8

18,

0

17,

8

16,

5

Budżety JST

54,

2

62,

2

73,

2

77,

0

73,

9

14,

2

14,

8

15,

1

15,

0

13,

7

Pozostałe jednostki

12,

4

12,

7

14,

2

14,

2

15,

1

3,2

3,0

2,9

2,8

2,8

Podsektor

ubezpieczeń

społecznych, z tego:

79,

4

84,

6

93,

0

91,

8

95,

0

20,

8

20,

2

19,

2

17,

8

17,

6

Fundusz

Ubezpieczeń

Społecznych

76,

8

81,

9

89,

9

88,

2

91,

2

20,

1

19,

6

18,

5

17,

1

16,

9

Fundusz Emerytalno-

Rentowy

1,1

1,3

1,3

1,3

1,3

0,3

0,3

0,3

0,3

0,2

Pozostałe jednostki

1,5

1,5

1,8

2,3

2,5

0,4

0,3

0,4

0,4

0,5

Dochody budżetu państwa

1/3



podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi
ustawami nie stanowią dochodów jednostek
samorządu

terytorialnego,

przychodów

państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych



cła



wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa



wpłaty z tytułu dywidendy



wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego



wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji
wykonawczych

Dochody budżetu państwa

2/3



dochody pobierane przez państwowe jednostki
budżetowe, o ile odrębne przepisy nie stanowią
inaczej



dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o
podobnym

charakterze

dotyczące

składników

majątkowych Skarbu Państwa



odsetki od środków na rachunkach bankowych
państwowych jednostek budżetowych, o ile odrębne
przepisy nie stanowią inaczej



odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków
zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu
państwa



odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek
krajowych i zagranicznych

Dochody budżetu państwa

3/3



grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie

z odrębnymi przepisami nie stanowią dochodów

innych jednostek sektora finansów publicznych



spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na

rzecz SP



dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw,

niestanowiące przychodów



inne dochody określone w odrębnych ustawach lub

umowach międzynarodowych



środki europejskie i inne środki zagraniczne



odsetki wykupywane przez nabywców obligacji

skarbowych lub nadwyżka wynikająca z różnicy

pomiędzy ceną emisyjną a wartością nominalną

zbywanych obligacji

DYNAMIKA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 2005-2009

Wyszczególnienie

2004/2

003

2005/2

004

2006/2

005

2007/2

006

2008/2

007

2009/2

008

Dochody ogółem

102,7

115,0

109,9

119,6

107,3

108,1

Dochody podatkowe, w

tym:

100,3

115,0

112,2

118,0

106,4

97,9

Podatki pośrednie w

tym:

105.8

114,2

110,1

115,0

104,9

100,8

Podatek od towarów i

usług PTU

103,2

121,1

112,0

114,1

105,6

97,7

Podatek akcyzowy

110,4

104,0

106,6

116,5

103,0

106,8

Podatek od gier

109,8

103,3

113,0

111,8

126,9

112,2

Podatki bezpośrednie, w

tym:

-

115,9

118,9

126,2

109,9

91,0

Podatek dochodowy od osób

prawnych

92,7

120,3

122,7

126,9

110,7

88,9

Podatek dochodowy od osób

fizycznych

83,8

113,1

115,2

125,7

109,3

92,5

Dochody niepodatkowe, w

tym:

107,1

117,4

98,7

108,0

86,0

142,1

Dywidendy

188,9

174,6

128,0

89,6

91,6

250,8

Cło

60,8

55,7

109,1

126,1

98,8

94,1

Dochody jednostek

budżetowych

-

132,3

103,1

105,5

94,0

87,9

Pozostałe dochody

niepodatkowe

-

104,2

146,9

100,7

116,5

676,4

Wpłaty z zysku NBP

86,7

102,7

27,8

214,0

-

-

Wpłaty JST

-

100,6

139,9

110,5

116,0

124,8

Dochody zagraniczne

-

220,4

178,9

46,0

89,5

85,9

Dochody z UE i inne

bezzwrotne

138,5

94,6

81,1

379,6

195,6

216,2

STRUKTURA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 1999-

2009 w %

Wyszczególnienie

199

9

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

Dochody ogółem

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

100

,0

Dochody podatkowe, w

tym:

89,

6

88,

2

87,

6

89,

7

88,

9

86,

7

86,

7

88,

5

87,

3

86,

6

78,

4

Podatki pośrednie w

tym:

59,

2

58,

7

58,

7

62,

4

62,

7

64,

6

64,

3

64,

5

62,

0

60,

6

56,

5

Podatek od towarów i

usług PTU

38,

8

38,

1

38,

1

40,

0

39,

8

39,

8

41,

9

42,

7

40,

8

40,

1

36,

3

Podatek akcyzowy

20,

0

20,

1

20,

1

21,

9

22,

6

24,

3

22,

0

21,

3

20,

7

19,

9

19,

6

Podatek od gier

0,1

0,1

0,1

0,0

0,3

0,3

0,4

0,5

0,5

0,6

0,6

Podatki bezpośrednie, w

tym:

30,

3

29,

4

29,

4

27,

3

25,

6

22,

1

22,

4

24,

0

25,

3

25,

9

21,

9

Podatek dochodowy od osób

prawnych

12,

0

12,

4

12,

4

10,

5

9,3

8,7

8,8

9,8

10,

3

10,

7

8,8

Podatek dochodowy od osób

fizycznych

18,

3

17,

0

17,

0

16,

8

16,

9

13,

4

13,

6

14,

2

15,

0

15,

2

13,

0

Dochody niepodatkowe,

w tym:

10,

3

11,

7

12,

3

10,

0

11,

0

11,

5

11,

7

10,

2

9,5

7,6

10,

0

Dywidendy

0,6

0,7

0,6

0,4

1,0

1,2

1,8

2,0

1,5

1,3

3,0

Cło

4,4

3,7

2,9

2,7

2,5

1,5

3,2

0,7

0,7

0,7

0,6

Pozostałe dochody

niepodatkowe

4,9

5,7

5,3

5,1

4,4

6,2

0,2

0,3

0,4

0,3

1,8

Dochody jednostek

budżetowych

-

-

-

-

-

-

6,0

5,3

5,0

4,4

3,6

Wpłaty z zysku NBP

0,4

1,6

3,5

1,8

3,1

2,6

2,3

0,6

1,0

-

-

Wpłaty JST

-

-

-

-

-

-

0,7

0,9

0,8

0,9

1,0

Dochody zagraniczne

-

-

-

-

-

-

0,2

0,4

0,1

0,0

0,0

Dochody z UE i inne

bezzwrotne

0,0

0,1

0,1

0,3

0,1

1,8

1,4

1,3

3,2

5,8

11,

6

Dochody budżetu

jednostki samorządu terytorialnego

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:



dochody własne



subwencja ogólna



dotacje celowe z budżetu państwa

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:



środki

pochodzące

ze

źródeł

zagranicznych

niepodlegające zwrotowi



środki europejskie



inne środki określone w odrębnych przepisach, np.
dotacje celowe z budżetu innej jednostki samorządu
terytorialnego

Dochody własne



podatki i opłaty



dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe



wpłaty od samorządowych zakładów budżetowych



wpływy z tytułu udziałów JST w podatkach dochodowych

(PIT i CIT), stanowiących dochód budżetu państwa



dochody z majątku JST



odsetki od środków finansowych JST gromadzonych na

rachunkach bankowych



opłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST



odsetki od udzielonych z budżetu JST pożyczek



odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego przez JST do

spółek



odsetki od nieterminowo regulowanych należności JST



grzywny, mandaty i inne kary pieniężne



spadki, zapisy, darowizny

Subwencje i dotacje



Subwencje ogólne i dotacje celowe są źródłem
dochodów bezzwrotnych JST i formą wyrównania
finansowego.



Sposób wykorzystania dotacji celowych przez organy
JST podlega kontroli organów nadzoru nie tylko z
punktu

widzenia

legalności,

ale

także

z

uwzględnieniem kryteriów: celowości, rzetelności i
gospodarności.



Dotacje

celowe

wykorzystane

niezgodnie

z

przeznaczeniem, pobrane w nadmiernej wysokości
lub nie wykorzystane w danym roku budżetowym
(dotyczy zadań z zakresu administracji rządowej)
podlegają (w przeciwieństwie do subwencji ogólnej)
zwrotowi do budżetu państwa.

Cechy głównych źródeł dochodów

publicznych



Podatek

jest

świadczeniem

pieniężnym,

powszechnym,

przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie
nakładanym przez państwo. Podatki są pokrywane z dochodu i z
majątku (tzw. źródło pokrycia podatku, które w zasadzie jest
tożsame z przedmiotem podatku).



Cło

jest

świadczeniem

pieniężnym,

powszechnym,

przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie
nakładanym przez państwo.



Opłata

jest

świadczeniem

pieniężnym,

powszechnym,

bezzwrotnym, przymusowym, jednostronnie nakładanym przez
państwo, odpłatnym (ekwiwalentnym) i płatnym z góry a nie z
dołu (jak podatek i cło).



Składka na ubezpieczenia społeczne i składka na ubezpieczenia
zdrowotne jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym,
bezzwrotnym, przymusowym, jednostronnie nakładanym przez
państwo, odpłatnym (ekwiwalentnym) i płatnym z góry.

Dynamika dochodów ogółem JST w latach 2004-2009 w cenach stałych w %

Wyszczególnienie

2005/2

004

2006/200

5

2007/200

6

2008/200

7

2009/200

8

JST ogółem

110,2

112,6

109,5

104,1

104,9

Gminy

111,3

111,8

107,5

104,9

100,6

Miasta na prawach
powiatu

111,9

111,9

111,6

101,3

98,3

Powiaty

108,1

106,8

106,2

107,8

106,9

Województwa

99,3

132,9

116,7

107,1

149,2

Struktura dochodów JST według głównych źródeł w latach

2004-2009 w %

Wyszczególnie

nie

JST ogółem

Gminy

Miasta

Powiat

y

Województ

wa

Dochody własne

2004

51,5

48,2

64,2

24,9

59,1

2005

53,4

48,7

66,1

29,2

64,9

2006

53,7

47,4

67,7

30,8

63,8

2007

58,4

49,5

70,3

32,2

68,3

2008

54,9

49,3

69,5

32,3

58,5

2009

48,6

46,3

66,0

28,4

32,3

Subwencja ogólna

2004

34,2

39,2

24,8

50,8

18,5

2005

31,5

35,1

23,0

48,7

19,1

2006

29,5

32,6

21,3

46,1

21,9

2007

28,0

31,3

19,9

46,1

18,6

2008

28,4

31,9

20,6

44,5

17,9

2009

29,3

33,9

22,5

45,8

14,3

Dotacje

2004

14,3

12,5

11,0

24,3

22,4

2005

15,1

16,2

10,9

22,1

16,0

2006

16,8

20,0

11,0

23,1

14,3

2007

15,6

19,2

9,8

21,7

13,1

2008

16,7

18,8

9,9

23,2

23,6

2009

22,1

19,8

11,5

25,8

45,4

Dynamika dochodów JST według głównych źródeł w

latach 2004-2009 w cenach stałych w %

Wyszczególnie

nie

JST ogółem

Gminy

Miasta

Powiaty Województ

wa

Dochody własne

2005/2004

114,2

112,3

115,1

129,4

111,3

2006/2005

113,4

109,3

115,7

115,1

132,9

2007/2006

115,0

112,3

115,9

111,1

124,8

2008/2007

101,4

104,4

100,0

108,3

91,2

2009/2008

92,9

95,4

93,5

93,7

82,3

Subwencja ogólna

2005/2004

101,5

99,6

103,7

103,5

102,5

2006/2005

105,3

103,9

103,7

101,1

152,6

2007/2006

103,9

103,3

104,3

106,2

99,2

2008/2007

111,3

107,0

105,0

104,0

103,0

2009/2008

108,2

106,7

107,1

110,2

118,8

Dotacje

2005/2004

116,3

144,3

111,4

98,6

70,9

2006/2005

124,9

137,7

112,8

111,6

118,3

2007/2006

101,8

103,1

99,2

99,5

107,3

2008/2007

105,6

102,9

102,0

115,2

192,8

2009/2008

139,2

106,2

114,2

118,9

338,5

Udział bezzwrotnych środków zagranicznych

w dochodach i wydatkach budżetowych JST

w latach 2004-2009 w %

Wyszczególnienie

Udział w dochodach

Udział w wydatkach

2004

0,9

1,5

2005

2,2

3,0

2006

3,9

5,0

2007

4,2

4,5

2008

7,7

7,9

2009

9,4

10,5

CECHY ZMIENNE PODATKU

1/2



Podmiot opodatkowania (podatnik)



Przedmiot opodatkowania



Podstawa opodatkowania



Stawka podatkowa



Zniżki

(ulgi

podatkowe),

polegające

na

zmniejszeniu

podstawy

opodatkowania

lub

wysokości podatku



Zwyżki podatkowe, polegające na zwiększeniu
podstawy opodatkowania lub wysokości podatku



Zwolnienia podatkowe



Warunki płatności

CECHY ZMIENNE PODATKU

2/2



Podmiot opodatkowania

Podmiot opodatkowania – osoba fizyczna, osoba prawna i inne
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej
zobowiązane do opłacania podatku



Przedmiot opodatkowania

Przedmiot opodatkowania – stan lub zdarzenie, którego
zaistnienie pociąga za sobą obowiązek zapłacenia podatku



Podstawa opodatkowania

Podstawa opodatkowania – podstawa obliczenia wysokości
podatku;

ilościowo

lub

wartościowo

ujęty

przedmiot

opodatkowania



Stawka podatkowa

Stawka podatkowa – sposób obliczenia podatku, a konkretnie
relacja wysokości podatku do podstawy opodatkowania;
rodzaje stawek – stałe, liniowe, proporcjonalne (niezmienne w
zależności od zmiany podstawy opodatkowania) i zmienne –
progresywne, regresywne, degresywne; mogą być też stawki
podatkowe - kwotowe, procentowe

PODATKI WEDŁUG

PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA

1/3

Podatki przychodowe:



Podatek od towarów i usług
(PTU/VAT) - BP



Podatek od gier – BP



Ryczałt – BP



Karta podatkowa – BG



Podatek rolny - BG

PODATKI WEDŁUG

PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA

2/3

Podatki konsumpcyjne

(podatki pośrednie i

przerzucalne):



Podatek akcyzowy – BP



Podatek od towarów i usług - BP

Podatki dochodowe

(podatki bezpośrednie i

nieprzerzucalne):



Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) –
BP, BG, BPW, BW



Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) -
BP, BG, BPW, BW



Podatek tonażowy – BP

PODATKI WEDŁUG

PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA

3/3

Podatki majątkowe

(podatki

bezpośrednie

i

nieprzerzucalne):



Podatek od nieruchomości -BG



Podatek od środków transportowych –
BG



Podatek leśny – BG



Podatek od spadków i darowizn - BG



Podatek od czynności cywilnoprawnych –
BG

PODATKI

BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE

Według

kryterium

związku

między

ciężarem

opodatkowania a ponoszącym go podatnikiem

rozróżnia się podatki bezpośrednie i podatki

pośrednie.

Podatki bezpośrednie to takie podatki, w przypadku

których istnieje precyzyjnie określona zależność

między płaconym podatkiem a podatnikiem

(podatki dochodowe, podatki majątkowe).

Podatki pośrednie (podatki obrotowe) obciążają

podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym

związku z jego sytuacją dochodową i majątkową i

są to podatki ukryte, a ciężary ponoszone przez

podatników

są

bardziej

anonimowe

niż

w

podatkach bezpośrednich.

PODATKI

NIEPRZERZUCALNE I PRZERZUCALNE

Według

kryterium

przerzucalności

podatki

dzielone

są

na

przerzucalne

(podatki

pośrednie)

i

nieprzerzucalne

(podatki

bezpośrednie).

Przerzucanie podatków polega na tym, że

podatnik przesuwa gospodarczo dotykający go

ciężar opodatkowania na inny podmiot.

W ramach przerzucania podatków można mówić o

przerzucaniu w przód przez podwyższenie ceny

o kwotę podatku oraz o przerzucaniu wstecz za

pomocą obniżania przez podatnika płaconych

przez niego wynagrodzeń za pracę czy cen

płaconych dostawcom.

INNE RODZAJE PODATKÓW



Według kryterium władztwa podatkowego
podatki dzielone są na podatki nakładane przez
państwo i podatki nakładane przez władze
samorządowe. Z tym podziałem podatków wiąże
się

podział

podatków

według

kryterium

terytorialnego

na

podatki:

centralne,

regionalne, lokalne.



Według podmiotowych źródeł pochodzenia
podatki można podzielić na płacone przez:
sektor przedsiębiorstw niefinansowych, sektor
instytucji finansowych, sektor gospodarstw
domowych, sektor zagranicy.

RODZAJE OPŁAT STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁO DOCHODÓW GMINY I

POWIATU



Opłata skarbowa



Opłata targowa



Opłata miejscowa



Opłata uzdrowiskowa



Opłata planistyczna



Opłata eksploatacyjna



Opłaty za parkowanie pojazdów



Opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych



Opłaty związane z gospodarczym korzystaniem ze środowiska



Opłaty za zajęcie pasa drogowego,



Opłaty za usuwanie, przemieszczanie i parkowanie pojazdów



Opłaty za zarząd nieruchomościami



Opłata adiacencka



Opłata z wieczyste użytkowanie



Opłaty komunikacyjne



Opłaty za dzienniki budowy



Opłaty za karty wędkarskie