DOCHODY PUBLICZNE
Klasyfikacja dochodów publicznych
Dochody publiczne według kryterium prawnego
-
zasadnicze (podatki, cła, opłaty, dochody z majątku) i
uboczne (kary, grzywny, darowizny...)
Dochody publiczne według kryterium organizacyjnego-
dochody państwa i dochody samorządu terytorialnego
Dochody publiczne według kryterium ekonomicznego, tj.
według źródła i charakteru pochodzenia od podmiotu
ś
wiadczącego (np. podatki od majątku, podatki od
dochodu)
Dochody publiczne według kryterium finansowego –
dochody stałe i dochody periodyczne
Dochody podatkowe i dochody niepodatkowe
DOCHODY PUBLICZNE
1/3
daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki,
opłaty, c
ł
a, wp
ł
aty z zysku przedsiębiorstw państwowych i
jednoosobowych spó
ł
ek Skarbu Państwa oraz inne świadczenia
pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa,
jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy
celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych
wynika z odrębnych ustaw
inne
dochody
budżetu
państwa,
jednostek
samorządu
terytorialnego
oraz
innych
jednostek
sektora
finansów
publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów
międzynarodowych ( w tym tzw. środkieuropejskie)
wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez
jednostki sektora finansów publicznych
DOCHODY PUBLICZNE
2/3
dochody z mienia jednostek sektora finansów
publicznych, do których zalicza się w szczególności:
a)
wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o
podobnym charakterze
b)
odsetki od środków na rachunkach bankowych
c)
odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych
papierów wartościowych
d)
dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych
DOCHODY PUBLICZNE
3/3
dochody
ze
sprzedaży
majątku,
rzeczy
i
praw,
niestanowiące przychodów
kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów
publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji
spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz
jednostek sektora finansów publicznych
odszkodowania należne jednostkom sektora finansów
publicznych
inne dochody należne jednostkom sektora finansów
publicznych określone w
odrębnych przepisach lub
umowach międzynarodowych
DOCHODY SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W LATACH 2005-2008
0,4
0,4
0,3
0,4
2,3
1,8
1,5
1,5
Pozostałe jednostki
0,3
0,3
0,3
0,3
1,3
1,3
1,3
1,1
Fundusz Emerytalno-Rentowy
17,1
18,5
19,6
20,1
88,2
89,9
81,9
76,8
Fundusz Ubezpieczeń
Społecznych
17,8
19,2
20,2
20,8
91,8
93,0
84,6
79,4
Podsektor ubezpieczeń
społecznych, z tego:
2,8
2,9
3,0
3,2
14,2
14,2
12,7
12,4
Pozostałe jednostki
15,0
15,1
14,8
14,2
77,0
73,2
62,2
54,2
Budżety JST
17,8
18,0
17,8
17,4
91,2
87,4
74,9
66,5
Podsektor samorządowy, z
tego:
14,9
13,8
14,6
14,4
76,4
67,0
61,6
55,0
Pozostałe jednostki
0,9
1,0
1,0
0,9
4,8
4,7
4,2
3,7
Agencje państwowe
48,6
48,0
46,4
46,5
249,8
232,8
195,0
177,8
Budżet państwa
64,4
62,8
62,0
61,8
331,0
304,5
260,8
236,5
Podsektor rządowy, z tego:
100,0
100,0
100,0
100,0
514,0
484,9
420,4
382,5
Ogółem
2008
2007
2006
2005
2008
2007
2006
2005
Struktura dochodów SFP
w %
Dochody SFP
w mld zł
Wyszczególnienie
Dochody budżetu państwa
1/3
podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie
stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego,
przychodów państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych
cła
wpłaty
z
zysku
przedsiębiorstw
państwowych
oraz
jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
wpłaty z tytułu dywidendy
wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego
wp
ł
aty
nadwyżki
ś
rodków
finansowych
agencji
wykonawczych
Dochody budżetu państwa
2/3
dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile
odrębne przepisy nie stanowią inaczej
dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym
charakterze
dotyczące składników majątkowych Skarbu
Państwa
odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych
jednostek budżetowych, o ile odrębne przepisy nie stanowią
inaczej
odsetki
od
lokat
terminowych
ustanowionych
ze
ś
rodków
zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa
odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych
i zagranicznych
Dochody budżetu państwa
3/3
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z
odrębnymi
przepisami nie stanowią
dochodów innych
jednostek sektora finansów publicznych
spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz SP
dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw, niestanowiące
przychodów
inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach
międzynarodowych
ś
rodki europejskie i inne środki zagraniczne
odsetki wykupywane przez nabywców obligacji skarbowych lub
nadwyżka wynikająca z różnicy pomiędzy ceną emisyjną a
wartością nominalną zbywanych obligacji
DYNAMIKA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 2005-2008
195,6
379,6
81,1
94,6
138,5
Wpłaty z UE i inne
89,5
46,0
178,9
220,4
-
Dochody zagraniczne
116,0
110,5
139,9
100,6
-
Wpłaty JST
116,5
100,7
146,9
104,2
-
Pozostałe dochody
niepodatkowe
94,0
105,5
103,1
132,3
-
Dochody jednostek
budżetowych
98,8
126,1
109,1
55,7
60,8
Cło
-
214,0
27,8
102,7
86,7
wpłaty z zysku NBP
91,6
89,6
128,0
174,6
188,9
dywidendy
86,0
108,0
98,7
117,4
107,1
Dochody niepodatkowe, w tym:
109,3
125,7
115,2
113,1
83,8
Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT
110,7
126,9
122,7
120,3
92,7
Podatek dochodowy od osób prawnych CIT
109,9
126,2
118,9
115,9
-
Podatki bezpośrednie, w tym:
126,9
111,8
113,0
103,3
109,8
Podatek od gier
103,0
116,5
106,6
104,0
110,4
Podatek akcyzowy
105,6
114,1
112,0
121,1
103,2
Podatek od towarów i usług
PTU
104,9
115,0
110,1
114,2
105.8
Podatki pośrednie w tym:
106,4
118,0
112,2
115,0
100,3
Dochody podatkowe, w tym:
107,3
119,6
109,9
115,0
102,7
Dochody ogółem
2008/2007
2007/2006
2006/2005
2005/2004
2004/2003
Wyszczególnienie
STRUKTURA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 1999-2008 w %
5,8
3,2
1,3
1,6
1,8
0,1
0,3
0,1
0,1
0,0
Dochody zagraniczne/środki z UE
5,6
6,3
6,0
6,0
6,3
4,4
5,1
5,3
5,7
4,9
Pozostałe dochody niepodatkowe, w
tym dochody jednostek budżetowych
0,7
0,7
0,7
3,2
1,5
2,5
2,7
2,9
3,7
4,4
Cło
-
1,0
0,6
2,3
2,6
3,1
1,8
3,5
1,6
0,4
wpłaty z zysku NBP
1,3
1,5
2,0
1,8
1,2
1,0
0,4
0,6
0,7
0,6
dywidendy
7,6
9,5
10,2
11,7
11,5
11,0
10,0
12,3
11,7
10,3
Dochody niepodatkowe, w tym:
15,2
15,0
14,2
13,6
13,4
16,9
16,8
17,0
17,0
18,3
Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT
10,7
10,3
9,8
8,8
8,7
9,3
10,5
12,4
12,4
12,0
Podatek dochodowy od osób prawnych CIT
25,9
25,3
24,0
22,4
22,1
25,6
27,3
29,4
29,4
30,3
Podatki bezpośrednie, w tym:
0,6
0,5
0,5
0,4
0,3
0,3
0,0
0,1
0,1
0,1
Podatek od gier
19,9
20,7
21,3
22,0
24,3
22,6
21,9
20,1
20,1
20,0
Podatek akcyzowy
40,1
40,8
42,7
41,9
39,8
39,8
40,0
38,1
38,1
38,8
Podatek od towarów i usług
PTU
60,6
62,0
64,5
64,3
64,6
62,7
62,4
58,7
58,7
59,2
Podatki pośrednie w tym:
86,6
87,3
88,5
86,7
86,7
88,9
89,7
87,6
88,2
89,6
Dochody podatkowe, w tym:
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Dochody ogółem
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
Wyszczególnienie
Dochody budżetu
jednostki samorządu terytorialnego
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:
dochody w
ł
asne
subwencja ogólna
dotacje celowe z budżetu państwa
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
ś
rodki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające
zwrotowi
ś
rodki europejskie
inne środki określone w odrębnych przepisach, np. dotacje
celowe z budżetu innej jednostki samorządu terytorialnego
Dochody własne
podatki i opłaty
dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe
wpłaty od samorządowych zakładów budżetowych
wpływy z tytułu udziałów JST w podatkach dochodowych (PIT i
CIT), stanowiących dochód budżetu państwa
dochody z majątku JST
odsetki od środków finansowych JST gromadzonych na rachunkach
bankowych
opłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST
odsetki od udzielonych z budżetu JST pożyczek
odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego przez JST do spółek
odsetki od nieterminowo regulowanych należności JST
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne
spadki, zapisy, darowizny
Subwencje i dotacje
Subwencje ogólne i dotacje celowe są źródłem dochodów
bezzwrotnych JST i formą wyrównania finansowego.
Sposób wykorzystania dotacji celowych przez organy
JST podlega kontroli organów nadzoru nie tylko z
punktu widzenia legalności, ale także z uwzględnieniem
kryteriów: celowości, rzetelności i gospodarności.
Dotacje
celowe
wykorzystane
niezgodnie
z
przeznaczeniem, pobrane w nadmiernej wysokości lub
nie wykorzystane w danym roku budżetowym (dotyczy
zadań z zakresu administracji rządowej) podlegają (w
przeciwieństwie do subwencji ogólnej) zwrotowi do
budżetu państwa.
DYNAMIKA DOCHODÓW OGÓŁEM JST
W LATACH 1999-2008 W CENACH STAŁYCH W %
107,1
116,7
132,9
99,3
147,5
107,4
90,0
117,7
102,3
Wsk. dynamiki dochodów województw
107,8
106,2
106,8
108,1
108,4
86,8
88,7
106,0
115,8
Wsk. dynamiki dochodów powiatów
101,3
111,6
111,9
111,9
111,9
110,4
102,2
103,1
102,0
Wsk. dynamiki dochodów miast
104,9
107,5
111,8
111,3
108,1
92,9
101,3
102,2
97,1
Wsk. dynamiki dochodów gmin
104,1
109,5
112,6
110,2
111,7
98,1
98,7
103,9
101,7
Wsk. dynamiki dochodów JST
rok poprzedni = 100%
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
Wyszczególnienie
STRUKTURA DOCHODÓW JST WEDŁUG RODZAJU W LATACH 1999-2008 W %
23,6
23,2
9,9
18,8
16,7
2008
13,1
21,7
9,8
19,2
15,6
2007
14,3
23,1
11,0
20,0
16,8
2006
16,0
22,1
10,9
16,2
15,1
2005
22,4
24,3
11,0
12,5
14,3
2004
51,0
32,6
11,8
10,5
16,4
2003
48,5
42,3
19,0
12,2
21,0
2002
52,2
45,1
19,3
11,7
22,2
2001
46,2
44,4
20,4
13,8
22,7
2000
47,4
49,4
21,8
11,8
22,2
1999
Dotacje celowe
17,9
44,5
20,6
31,9
28,4
2008
18,6
46,1
19,9
31,3
28,0
2007
21,9
46,1
21,3
32,6
29,5
2006
19,1
48,7
23,0
35,1
31,5
2005
18,5
50,8
24,8
39,2
34,2
2004
33,1
56,1
32,0
42,2
40,1
2003
35,8
47,0
30,5
38,2
37,1
2002
34,4
46,3
33,1
36,2
37,0
2001
37,8
47,7
31,2
33,7
35,6
2000
34,7
44,4
29,5
33,6
34,1
1999
Subwencja ogólna
58,5
32,3
69,5
49,3
54,9
2008
68,3
32,2
70,3
49,5
58,4
2007
63,8
30,8
67,7
47,4
53,7
2006
64,9
29,2
66,1
48,7
53,4
2005
59,1
24,9
64,2
48,2
51,5
2004
15,9
11,3
56,2
47,3
43,5
2003
15,7
10,8
50,5
49,6
41,9
2002
13,4
8,6
47,6
52,1
40,8
2001
16,0
7,9
48,4
52,5
41,7
2000
18,0
6,2
48,8
54,8
43,8
1999
Dochody własne
Województwa
Powiaty
Miasta
Gminy
JST
Wyszczególnienie
DYNAMIKA DOCHODÓW JST WEDŁUG GŁÓWNYCH ŹRÓDEŁ
W LATACH 1999-2008 W CENACH STAŁYCH W %
192,8
115,2
102,0
102,9
105,6
2008/2007
107,3
99,5
99,2
103,1
101,8
2007/2006
118,3
111,6
112,8
137,7
124,9
2006/2005
70,9
98,6
111,4
144,3
116,3
2005/2004
63,4
80,1
104,4
130,2
97,8
2004/2003
112,9
66,9
68,4
79,6
76,5
2003/2002
83,6
83,2
100,8
105,6
93,3
2002/2001
132,9
107,6
97,6
87,2
101,6
2001/2000
99,8
104,1
95,4
113,6
103,6
2000/1999
Dotacje celowe
103,0
104,0
105,0
107,0
111,3
2008/2007
99,2
106,2
104,3
103,3
103,9
2007/2006
152,6
101,1
103,7
103,9
105,3
2006/2005
102,5
103,5
103,7
99,6
101,5
2005/2004
81,9
98,2
86,2
100,5
95,2
2004/2003
99,3
103,8
115,5
102,7
106,0
2003/2002
93,6
90,0
94,2
106,8
99,0
2002/2001
107,1
102,9
109,3
109,8
107,9
2001/2000
111,4
124,4
107,8
97,5
106,2
2000/1999
Subwencje ogólne
91,2
108,3
100,0
104,4
101,4
2008/2007
124,8
111,1
115,9
112,3
115,0
2007/2006
132,9
115,1
115,7
109,3
113,4
2006/2005
111,3
129,4
115,1
112,3
114,2
2005/2004
564,9
243,8
128,8
110,5
133,1
2004/2003
108,8
91,1
123,0
88,7
101,9
2003/2002
105,3
110,9
108,3
96,4
101,3
2002/2001
98,6
15,7
101,3
101,3
101,7
2001/2000
90,8
147,2
101,2
93,0
96,9
2000/1999
Dochody własne
Województwa
Powiaty
Miasta
Gminy
JST
Wyszczególnienie
Cechy głównych źródeł dochodów publicznych
Podatek jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, przymusowym,
bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie nakładanym przez państwo.
Podatki są pokrywane z dochodu i z majątku (tzw. źródło pokrycia
podatku, które w zasadzie jest tożsame z przedmiotem podatku).
Cło jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, przymusowym,
bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie nakładanym przez państwo.
Opłata jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, bezzwrotnym,
przymusowym, jednostronnie nakładanym przez państwo, odpłatnym
(ekwiwalentnym) i płatnym z góry a nie z dołu (jak podatek i cło).
Składka na ubezpieczenia społeczne i składka na ubezpieczenia
zdrowotne jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, bezzwrotnym,
przymusowym, jednostronnie nakładanym przez państwo, odpłatnym
(ekwiwalentnym) i płatnym z góry.
CECHY ZMIENNE PODATKU
1/2
Podmiot opodatkowania (podatnik)
Przedmiot opodatkowania
Podstawa opodatkowania
Stawka podatkowa
Zniżki (ulgi podatkowe), polegające na zmniejszeniu
podstawy opodatkowania lub wysokości podatku
Zwyżki
podatkowe,
polegające
na
zwiększeniu
podstawy opodatkowania lub wysokości podatku
Zwolnienia podatkowe
Warunki płatności
CECHY ZMIENNE PODATKU
2/2
Podmiot opodatkowania
Podmiot opodatkowania
– osoba fizyczna, osoba prawna i inne
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej zobowiązane
do opłacania podatku
Przedmiot opodatkowania
Przedmiot opodatkowania – stan lub zdarzenie, którego zaistnienie
pociąga za sobą obowiązek zapłacenia podatku
Podstawa opodatkowania
Podstawa opodatkowania – podstawa obliczenia wysokości podatku;
ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania
Stawka podatkowa
Stawka podatkowa – sposób obliczenia podatku, a konkretnie relacja
wysokości podatku do podstawy opodatkowania; rodzaje stawek –
stałe, liniowe, proporcjonalne (niezmienne w zależności od zmiany
podstawy opodatkowania) i zmienne – progresywne, regresywne,
degresywne; mogą być też stawki podatkowe - kwotowe, procentowe
PODATKI WEDŁUG
PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA
1/3
Podatki przychodowe:
Podatek od towarów i usług (PTU/VAT) - BP
Podatek od gier – BP
Ryczałt – BP
Karta podatkowa – BG
Podatek rolny - BG
PODATKI WEDŁUG
PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA
2/3
Podatki dochodowe:
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) – BP,
BG, BPW, BW
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) - BP, BG,
BPW, BW
Podatek tonażowy – BP
Podatki konsumpcyjne:
Podatek akcyzowy – BP
PODATKI WEDŁUG
PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA
3/3
Podatki majątkowe:
Podatek od nieruchomości -BG
Podatek od spadków i darowizn - BG
Podatek od czynności cywilnoprawnych – BG
Podatek od środków transportowych – BG
Podatek leśny – BG
PODATKI
BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE
Według
kryterium
związku
między
ciężarem
opodatkowania
a
ponoszącym
go
podatnikiem
rozróżnia się podatki bezpośrednie i podatki pośrednie.
Podatki bezpośrednie to takie podatki, w przypadku
których istnieje precyzyjnie określona zależność
między płaconym podatkiem a podatnikiem (podatki
dochodowe, podatki majątkowe).
Podatki pośrednie (podatki obrotowe)
obciążają podatnika
w sposób nie pozostający w ścisłym związku z jego
sytuacją dochodową i majątkową i są to podatki
ukryte, a ciężary ponoszone przez podatników są
bardziej anonimowe niż w podatkach bezpośrednich.
PODATKI
NIEPRZERZUCALNE I PRZERZUCALNE
Według kryterium przerzucalności podatki dzielone są na
przerzucalne (podatki pośrednie) i nieprzerzucalne
(podatki bezpośrednie).
Przerzucanie podatków polega na tym, że podatnik
przesuwa
gospodarczo
dotykający
go
ciężar
opodatkowania na inny podmiot.
W ramach przerzucania podatków można mówić o
przerzucaniu w przód przez podwyższenie ceny o kwotę
podatku oraz o przerzucaniu wstecz
za pomocą
obniżania przez podatnika płaconych przez niego
wynagrodzeń za pracę czy cen płaconych dostawcom.
INNE RODZAJE PODATKÓW
Według kryterium władztwa podatkowego
podatki
dzielone są na podatki nakładane przez państwo i
podatki nakładane przez władze samorządowe. Z tym
podziałem podatków wiąże się podział podatków
według kryterium terytorialnego na podatki: centralne,
regionalne, lokalne.
Według podmiotowych źródeł
pochodzenia
podatki
można
podzielić
na
płacone
przez:
sektor
przedsiębiorstw
niefinansowych,
sektor instytucji
finansowych, sektor gospodarstw domowych, sektor
zagranicy.
RODZAJE OPŁAT STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁO DOCHODÓW GMINY I POWIATU
Opłata skarbowa
Opłata targowa
Opłata miejscowa
Opłata uzdrowiskowa
Opłata planistyczna
Opłata eksploatacyjna
Opłaty za parkowanie pojazdów
Opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych
Opłaty związane z gospodarczym korzystaniem ze środowiska
Opłaty za zajęcie pasa drogowego,
Opłaty za usuwanie, przemieszczanie i parkowanie pojazdów
Opłaty za zarząd nieruchomościami
Opłata adiacencka
Opłata z wieczyste użytkowanie
Opłaty komunikacyjne
Opłaty za dzienniki budowy
Opłaty za karty wędkarskie