Motywacja do podejmowania

ryzyka

Alicja Keplinger

Proszę wskazać, który z dwóch

następujących wariantów jest

dla Ciebie bardziej atrakcyjny



Otrzymać na pewno 50 złotych



Otrzymać 100 złotych z

prawdopodobieństwem 0,5 lub nie

otrzymać nić, czyli 0 złotych z

prawdopodobieństwem 0,5



Kiedy uznajemy daną czynność za

niebezpieczną?



Czy istnieje obiektywna miara ryzyka?

Różnice indywidualne i normy

Uznanie czegoś za niebezpieczne czy

rykowne wynika z przyjętych norm, np.



Norm ludzi lękliwych



Norm amatorów mocnych wrażeń

Badania nad:



Optymizmem i nadzieję (Berlyne, White,

Seligman)



Poczucie sprawstwa, świadomość

kierunkowa, wybór celów (Snyder)



Poczucie skuteczności (Bandura)



Poziomem lęku (Wolpe, Lange)



Poszukiwaniem wrażeń (Zuckerman)

Robert Franken twierdzi, że



Gotowość do ryzykowania świadczy o

zdrowiu i dobrym przystosowaniu



Unikanie ryzyka jest sygnałem

neurotyczności

Postawy ryzyka kwestia

subiektywnego odczucia

czynnik 1



Gotowość do

podejmowania

ryzyka psychicznego



Lekceważenie

społecznej akceptacji

czynnik 2



Gotowość do

podejmowania

ryzyka fizycznego



Lekceważenie

niebezpieczeństwa

Potrzeba silnych wrażeń

Niski lęk

Mniej działań uważają za niebezpieczne

Ryzyko



Konstrukt istniejący subiektywnie



Efekt interakcji sytuacji i różnic

indywidualnych



Efekt interakcji wielkości i ważności strat

oraz prawdopodobieństwa ich

wystąpienia

W psychologii podejmowania

decyzji wyróżnia się trzy typy

sytuacji:



Pewności



Ryzyka



Niepewności

Sytuacja pewności



Decydent dysponuje kompletnym zbiorem

informacji na temat tego, co wydarzy się

w przyszłości



Człowiek zachowuje się rutynowo, co nie

wymaga dużego wysiłku poznawczego

niepewność



Decydent nie jest w stanie określić

prawdopodobieństw wystąpienia różnych

stanów rzeczy

Sytuacja ryzyka



Konieczność szacowania

prawdopodobieństw wystąpienia różnych

stanów rzeczy

W sytuacji ryzyka:



Ludzie koncentrują się bardziej na tym ile

i z jakim prawdopodobieństwem mogą

stracić, niż na tym ile mogą zyskać



(por. Czapiński 1988, Shapira 1994,

Damasio 1994 i in.)

Modele i teorie ryzyka:



Normatywne



Deskryptywne

Modele normatywne ryzyka:



Opisują w jaki sposób racjonalnie

postępujący decydent powinien „radzić

sobie” z niepewnością i



na podstawie jakich kryteriów ocenić

wielkość ryzyka

Modele deskryptywne ryzyka:



Określają zbiór kryteriów oceny wielkości

ryzyka



Obserwacja rzeczywistych wyborów

dokonywanych przez ludzi w sytuacjach

ryzykownych



Opisują w jaki sposób ludzie oceniają

alternatywy oraz sposoby podejmowania

decyzji

Ludzie podejmują ryzyko,

ponieważ:



Muszą – perspektywa konieczności



Chcą – perspektywa możliwości

Tomasz Zaleśkiewicz – dwie

kategorie sytuacji ryzyka



Sytuacje ryzyka stymulującego



Sytuacje ryzyka instrumentalnego

Interpretowanie działań ryzykownych w

kategoriach instrumentalnych:



Silniej zależy od specyficznych czynników

sytuacyjnych



Silniej koreluje z racjonalnym sposobem

myślenia



Orientacja teliczna – angażują się w działania

ryzykowne, pozwalające na osiągnięcie celu



Ukierunkowany na urzeczywistnienie celu



Koreluje z funkcjonalną impulsywnością

Interpretowanie działań ryzykownych

w kategoriach stymulacyjnych:



Silniej zależy od osobowości



I częściej zależność ta ujawnia się u mężczyzn niż u

kobiet



Może być dokładniej przewidywany na podstawie

wiedzy o cechach osobowości



Silniej koreluje z hedonistycznym sposobem

myślenia



Orientacja parateliczna – angażują się w różne

rodzaje ryzyka



Ukierunkowany na poszukiwanie pobudzenia



Koreluje z ogólną impulsywnością

Ilościowe wymiary ryzyka:

1. Prawdopodobieństwo strat
2. Wielkość strat
3. Oczekiwana strata
4. Wariancja wielkości strat i

prawdopodobieństwa poniesienia strat

5. Liniowa funkcja wartości oczekiwanej i

wariancji

Trzy czynniki obejmują wszystkie

jakościowe wymiary oceny ryzyka

(Slovic 2001)



Ryzyko nieznane



Ryzyko wzbudzające lęk



Liczba osób narażonych na

niebezpieczeństwo

Zebrane rezultaty badań

potwierdziły pierwszą hipotezę:



Oceniając ryzykowność sytuacji ryzyka

instrumentalnego,

ludzie posługują się ilościowymi wymiarami

prawdopodobieństwa zaistnienia

negatywnych konsekwencji (strat)

Zebrane rezultaty badań

potwierdziły drugą hipotezę:



Oceniając ryzykowność sytuacji ryzyka

stymulującego,

ludzie wykorzystują jakościowe kryterium

odczuwania lęku

Zebrane rezultaty badań

potwierdziły trzecią hipotezę:



Ludzie spostrzegają działania, które

zawierają ryzyko stymulujące,

jako przyjemne i pociągające, w

odróżnieniu od działań związanych z

ryzykiem instrumentalnym

Metody pomiaru

spostrzeganego ryzyka i

podejmowania ryzyka

1. Loteryjna
2. Ryzyka sprawnościowego
3. Dylematów wyboru
4. Obserwacji rzeczywistych zachowań

ryzykownych

5. Kwestionariuszowa

Podsumowanie

1. Mechanizmy percepcji sytuacji ryzyka są

odmienne (instrumentalny, stymulacyjny)

2. Angażują inne kryteria oceniania: wymiary

jakościowe i ilościowe

3. Afektywne spostrzeganie ryzyka może

stanowić istotny czynnik oceny wielkości

ryzyka

4. Najistotniejsze różnice indywidualne

dotyczą struktury tworzenia różnych

kryteriów oceny ryzyka

Dziękuję