Historia Literatury Danii

mgr Agata Lubowicka

Wiek XVIII – Oświecenie

1733 – przywiązanie chłopów do
ziemi

1728 – pożar Kopenhagi

Pietyzm



od ‘pietas’ - uosobienie pobożności i

sumienności)

Pietyzm kładł nacisk na:



subiektywne przeżycie religijne, wzruszenia

jednostki



nawrócenie prowadzące do przeżycia

szczęścia ziemskiego, będące
przedsmakiem zbawienia

Oświecenie: 1750 – 1800

Carl Michael Bellman
(1740 – 1795)

Oświecenie: 1750 – 1800

Carl von Linné
(1707 – 1778

)

Oświecenie: 1750 – 1800

Hans Egede
(1686 – 1758

)

Oświecenie: 1750 – 1800

Ludvig Holberg
(1684 – 1754)

-ur. w Bergen

-studia w Kopenhadze

- studyjne podróże do Anglii,
Niemiec, Francji, Włoch i Holandii

-w 1714 roku uzyskuje tytu professor
adjunctus na Uniwersytecie
Kopenhaskim

-1730 otrzymuje profesurę z historii

-1737 zrzeka się profesury, obejmuje
funkcję kwestora

-1747 zostaje mu nadany tytuł
barona

Ludvig Holberg (1684 –
1754)

„Moralske Kierne eller Introduction til

Naturens og Folke-Rettens”

(Źródło moralne czyli Wprowadzenie do

wiedzy o prawie naturalnym i prawie

narodu, 1716)

Ludvig Holberg (1684 –
1754)

„Peder Paars, 1719-1720”

- palimpsest, literatura drugiego stopnia

(napisana „na” albo „nad” innym tekstem)

Gerard Genette "Palimpsesty. Literatura drugiego

stopnia",

przeł. A. Milecki, w: "Współczesna teoria badań literackich

za granicą. Antologia", pod red. H. Markiewicza, t. 4, cz.
2, Kraków 1992

Ludvig Holberg (1684 –
1754)

„Nicolai Klimii iter Subterraneum” 1741

„Niels Klim” 1742

„Podróż do krajów podziemnych Mikołaja

Klimusza”, 1819

tłum. Wincenty Stroiński

Ludvig Holberg (1684 –
1754)



Introduction til de fonemste Europæiske Rigers Historier (Wstęp
do historii najznamienitszych państw europejskich, 1711)



Dannemarks og Norges Beskrivelse (Opis Danii i Norwegii,
1729)



Dannemarks Riges Historie (Historia Królestwa Duńskiego, 1732
– 1735)



Almindelig Kirke-Historie (Powszechna historia kościoła, 1738)



Jødiske Historie fra Verdens Begyndelse, fortsatt Til disse Tider
(Historia narodu żydowskiego od początku świata do czasów
najnowszych 1742)

Grønnegade-teatret

Rene Magnon de Montaigu

Etienne Capion

23 września 1722 r. Skąpiec (Molliere)

25 września 1722 r. Konwisarz polityk /

Blacharz burmistrzem (Holberg)

Komedie Ludviga Holberga



Komedie charakterów



Komedie intrygi



Komedie „prezentujące”



Komedie parodystyczne



Komedie idei

Intertekstualność w
komediach Ludviga Holberga

Intertekstualność – termin po raz pierwszy

użyty pod koniec lat 60-tych przez Julię
Kristevę w artykule: „Word, Dialogue,
Novel” prezentującym rosyjskiego
literaturoznawcę Michaiła Bachtina

-

w każdym tekście znajdują się zawsze
odniesienia do innych tekstów

-

intertekstualność nie zawsze jest świadomą
intencją autora

Intertekstualność w
komediach Ludviga Holberga



komedie charakterów Moliera



komizm sytuacyjny i wątki fabularne
rodem z Plauta (ok. 250 – 184 p.n.e.)



moralistyka przypominająca dramaty
szkolne [duń.skolekomedier]



postaci / intrygi zaczerpnięte z włoskiej
commedia dell’arte [komedia maski]

Dlaczego śmiejemy się z
Jeppe?

I akt, 3 scena:

„Ludzie w parafii
powiadają wprawdzie,
że Jeppe pije, ale nikt
nie mówi, dlaczego
Jeppe pije”

„w górę” i „w dół”

Akt I, II, III:

intronizacja – panowanie – detronizacja

Akt IV, V:

pozorne „zstąpienie w zaświaty”

pozorne „zmartwychwstanie”

„Kontrapunktowa
świadomość”

M. Sibińska:

„Jeppe tkwi zarówno „tam” jak i „tu” - kiedy

uwierzył, że jest baronem, nie może wciąż
zapomnieć, że jest chłopem.”

Śmiech z błazna, współczucie
dla człowieka

Luigi Pirandello (1867 – 1936), laureat literackiej

Nagrody Nobla, autor eseju o humoryzmie
L’umorismo:

Istotą humoru jest „odczucie przeciwieństwa”,

które budzi się u odbiorcy tekstu wskutek

dwoistości naszych wyobrażeń o rzeczywistości –

z jednej strony jest to rzeczywistość, jakiej

możemy doświadczyć, ale z drugiej strony -

ulotne i subiektywne zjawisko, iluzoryczna

konstrukcja.

 

Holberg w na gdańskiej
scenie



1755 – Jacob von Tyboe, Den Stundesløse

(Zabiegany)



1757 – Den politiske kandestøber

(Konwisarz polityk)



1768 - Jacon von Tyboe, Den politiske

kandestøber (Konwisarz polityk )