1

1

Obowiązki pracodawcy

w zakresie

ubezpieczeń

społecznych

Świadczenia

2

2

Świadczenia ubezpieczenia

społecznego

Pieniężne
• Krótkoterminowe
• Długoterminowe
• Jednorazowe

• Rzeczowe (w

naturze)
świadczenia opieki
zdrowotnej
finansowane ze
środków
publicznych

3

3

•

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa

(tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn. zm.)

•

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych

(Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm. )

•

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227)

•

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych

(Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.)

4

4

Art. 3 usus

1. Zadania z zakresu ubezpieczeń

społecznych określone ustawą wykonują:

1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
2) otwarte fundusze emerytalne, określone

w przepisach o organizacji i

funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;

3) zakłady emerytalne, określone w

przepisach o zakładach emerytalnych;

4) płatnicy składek.

5

5

Art. 3 usus

2. Za wykonywanie zadań związanych z

ustalaniem prawa do świadczeń i ich
wysokości oraz wypłatą świadczeń z
ubezpieczenia chorobowego płatnicy
składek mają prawo do
wynagrodzenia.
Wynagrodzenia płatników składek
określa się jako procent kwoty tych
świadczeń.

6

6

Płatnicy zasiłków

Prawo do zasiłków i ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają:
1) płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do

ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych;

2) Zakład Ubezpieczeń Społecznych:

a) ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia

chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych,
b) ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nim

współpracującym,
c) ubezpieczonym będącym duchownymi,
d) osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia,
e) ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z

tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

Liczba ubezpieczonych - według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku

kalendarzowego,
(płatnicy składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia

chorobowego – według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali

zgłoszenia)
ZUS kontynuuje po dniu 31 grudnia podjętą wcześniej wypłatę zasiłku, nawet

jeżeli od dnia 1 stycznia płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty

zasiłków.

Jeżeli wypłaca ZUS - płatnik składek przedkłada zaświadczenie zawierające

zestawienie składników wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących

podstawę wymiaru zasiłku

7

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 14 grudnia 1998 r. w sprawie wysokości i
trybu wypłaty wynagrodzenia płatnikom składek z
tytułu wykonywania zadań z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(Dz.U. Nr 153, poz.1005)

0,1%

kwoty prawidłowo wypłaconych świadczeń

8

Wynagrodzenie należne

płatnikowi składek

- za: ustalanie prawa i wysokości świadczeń z

ubezpieczenia społecznego w razie choroby i

macierzyństwa oraz ich wypłatę

- od kwoty prawidłowo wypłaconych świadczeń

- potrącane z należnych od płatnika składek na

ubezpieczenia społeczne

- rozliczane w deklaracji rozliczeniowej

składanej za miesiąc, w którym dokonał

wypłaty świadczeń

- jeżeli potrącone bezpodstawnie, jego zwrotu

dokonuje płatnik składek w deklaracji

rozliczeniowej za następny miesiąc

9

9

Świadczenia z ubezpieczenia

chorobowego

• Cel: zapewnienie środków utrzymania

w razie: choroby lub macierzyństwa,

opieki nad członkami rodziny

• W ramach systemu ubezpieczeń

społecznych

• Zróżnicowanie: ubezpieczeni:

– Dobrowolnie – obowiązkowo
– Będący pracownikami – niebędący

pracownikami

10

10

Ubezpieczenie zdrowotne

Cel :
• prewencja – nie dopuścić do

powstania lub rozwoju schorzeń,

• leczenie – powrót do zdrowia i

zdolności do pracy

11

11

Obowiązkowe ubezpieczenie

chorobowe

Osoby fizyczne, które na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej są:

• pracownikami
• członkami rolniczych spółdzielni

produkcyjnych

• osoby odbywające służbę zastępczą

12

12

Dobrowolne ubezpieczenie

chorobowe

• Osoby wykonujące pracę nakładczą
• Zleceniobiorcy
• Osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz

współpracujące przy prowadzeniu tej działalności

• Osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie

skierowania do pracy w czasie odbywania kary
pozbawienia wolności lub tymczasowego
aresztowania

• Duchowni

Objęci obowiązkowo ubezpieczeniami
emerytalnymi i rentowymi

13

???

Pracownicy mający ustalone prawo do emerytury lub

renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają

dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i

rentowemu, nie podlegają zaś dobrowolnemu

ubezpieczeniu społecznemu chorobowemu zgodnie z

przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 października

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U.

Nr 137, poz. 887 ze zm.) w związku z art. 1 ust. 1

ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie

choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636).

Wyrok S.Apel. w Białymstoku, 8.11.2000, III AUa

726/00, OSA 2001/6/23

14

14

Okres obowiązkowego

ubezpieczenia chorobowego

(art.

13 usus)

• pracownicy - od dnia nawiązania

stosunku pracy do dnia ustania tego

stosunku,

• członkowie spółdzielni - od dnia

rozpoczęcia wykonywania pracy na

rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej

wykonywania,

• osoby odbywające służbę zastępczą - od

dnia powołania lub skierowania do tej

służby do dnia zwolnienia z tej służby

15

15

Okres dobrowolnego

ubezpieczenia chorobowego

(art.

14 usus)

1. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami

emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje

od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi

ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia,

w którym wniosek został zgłoszony, z

zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem

chorobowym następuje od dnia wskazanego we

wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do

ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie

dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.

w terminie 7 dni od daty powstania tytułu ubezpieczenia,

Art. 36 ust. 5. Osoby, które obejmowane są ubezpieczeniami

społecznymi na zasadach dobrowolności … zgłaszają wniosek

o objęcie ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym.

16

16

Okres dobrowolnego

ubezpieczenia chorobowego

(art.

14 usus)

2. Ubezpieczenia chorobowe ustają:
1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych

ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym

wniosek został złożony,

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie

opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w

przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z

nimi współpracujących, duchownych; w uzasadnionych

przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może

wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z

zastrzeżeniem ust. 2a,

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.
2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część

miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe

ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten

przysługuje.

3. Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania

wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby

lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

17

17

Zasiłek chorobowy

• Niezdolność do pracy z powodu

choroby

• Powstanie niezdolności do pracy

podczas ubezpieczenia chorobowego

• Okres wyczekiwania

18

18

Niezdolność do pracy (art. 6

uśp)

1. Zasiłek chorobowy przysługuje

ubezpieczonemu, który stał się
niezdolny do pracy z powodu
choroby w czasie trwania
ubezpieczenia chorobowego.

Art. 53

1.Przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich

wysokości dowodami stwierdzającymi
czasową niezdolność do pracy z powodu
choroby, konieczność osobistego
sprawowania opieki nad chorym członkiem
rodziny, pobyt w stacjonarnym zakładzie
opieki zdrowotnej – są zaświadczenia
lekarskie, o których mowa w art. 55.
„ na odpowiednim druku, według wzoru
określonego w przepisach”

19

• Gramatyczna wykładnia tego przepisu [art. 53] w

związku z art. 6 i 7 ustawy prowadzi do wniosku, iż
zaświadczenie lekarskie jest jedynym dopuszczalnym
dowodem na okoliczność niezdolności do pracy. W
braku odpowiedniego zaświadczenia lekarskiego nie
można zatem mówić o niezdolności do pracy rodzącej
prawo do zasiłku chorobowego.
wyrok SN, 25.07.2006, I UK 42/06, OSNP 2007/15-
16/232

• O dacie powstania niezdolności do pracy decyduje

dzień określony w zwolnieniu lekarskim jako termin jej
wystąpienia
wyrok SN, 23.09.1999,, II UKN 119/99, OSNAPiUS
2000/24/908

20

• prawo do zasiłku chorobowego nie jest uzależnione od

tego, czy zakład służby zdrowia wystawił na
właściwym formularzu zaświadczenie o czasowej
niezdolności do pracy z powodu choroby

• organ rentowy co prawda ustala prawo do zasiłku

chorobowego wyłącznie na podstawie zaświadczeń
lekarskich, jednakże sąd władny jest dokonywać
ustaleń co do okoliczności, od których zależy prawo do
zasiłku chorobowego, na podstawie innych dowodów,
w tym dowodu z opinii biegłych.

wyrok SN, 17.11.2000, II UKN 53/00, OSNAPiUS 2002/11/277

• „Pogląd ten jest oparty na dyskusyjnym założeniu, że

sądy nie są związane przepisem art. 53 ust. 1 ustawy
przy rozpoznawaniu spraw o prawo do zasiłku
chorobowego.”

wyrok SN, 25.07.2006, I UK 42/06, OSNP 2007/15-16/232

21

22

Niezdolność do pracy (art. 6

uśp)

2. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu

choroby traktuje się niemożność

wykonywania pracy:

1) w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ

albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o

chorobach zakaźnych i zakażeniach:

Ustawa z 6.9.2001

o chorobach zakaźnych i zakażeniach, Dz.U. Nr 126, poz. 1384

2) z powodu przebywania w:

a)

stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w

celu leczenia uzależnienia alkoholowego,

b)

stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu

leczenia uzależnienia od środków odurzających lub

substancji psychotropowych;

3)

wskutek poddania się niezbędnym

badaniom lekarskim przewidzianym dla

kandydatów na dawców komórek, tkanek i

narządów.

23

23

Powstanie niezdolności do

pracy

Art. 6 ust. 1. Zasiłek chorobowy przysługuje

ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z

powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia

chorobowego.

Art. 7. Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie,

która stała się niezdolna do pracy po ustaniu

tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli

niezdolność do pracy trwała bez przerwy co

najmniej 30 dni i powstała:

1)nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu

ubezpieczenia chorobowego;

2)nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu

ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej,

której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej

choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie

dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

(kod E)

24

24

Okres wyczekiwania

Art. 4. 1. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku

chorobowego:
1) po upływie 30 dni nieprzerwanego

ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega

obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
2) po upływie 90 dni nieprzerwanego

ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest

ubezpieczony dobrowolnie.

2. Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których

mowa w ust. 1, wlicza się poprzednie okresy

ubezpieczenia chorobowego, jeżeli:

- przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub

- była spowodowana urlopem wychowawczym,

urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej

służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

• Ubezpieczenie społeczne rolników?

• Pracownicy tymczasowi?

25

26

26

Okres wyczekiwania

3. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo

do zasiłku chorobowego przysługuje:

1)absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali

objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do

ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia

ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia

studiów wyższych;

2)jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została

wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;

3)ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy

co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia

chorobowego;

4)posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia

chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Ciąża

27

27

Wyłączenie prawa do zasiłku

• Pracownik odsunięty od pracy z powodu podejrzenia o

nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej - nie podjął

proponowanej innej pracy niezabronionej takim

osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom

zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim

przeszkoleniu.

• Za cały okres niezdolności do pracy - jeżeli

niezdolność ta spowodowana została w wyniku

umyślnego przestępstwa lub wykroczenia

popełnionego przez tego ubezpieczonego.

• Zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

• Wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności -

pracy zarobkowej lub wykorzystanie zwolnienia w

sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

• Niezdolność do pracy spowodowana nadużyciem

alkoholu – 5 dni

(kod C)

28

28

Zasiłek po ustaniu tytułu

(art. 13 ust. 1uśp)

1. Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w

czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu

niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu

ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu

ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:
1)

ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności

do pracy;
2)

kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność

zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub

dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo

do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby;
3)

nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia (art. 4

ust.1);
4)

jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku

przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;
5)

podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników

określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy

po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli

ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku

chorobowego.

29

29

Okres zasiłkowy

Art. 8. Zasiłek chorobowy przysługuje

przez okres trwania niezdolności do

pracy z powodu choroby lub

niemożności wykonywania pracy
- nie dłużej jednak niż przez 182 dni,

a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana

została gruźlicą (kod D)
lub występuje w trakcie ciąży (kod B)

- nie dłużej niż przez 270 dni

W zaświadczeniu lekarskim, na pisemny wniosek
ubezpieczonego, nie umieszcza się kodu „B” i „D”

(art.

57 ust. 2)

30

30

Okres zasiłkowy

Art. 9. 1. Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie

okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak

również okresy niemożności wykonywania pracy.

2. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy

poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej

tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy

ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej

niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.

(kod A)

3. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu

niezdolności do pracy przypadającego w okresach

wyczekiwania.

31

31

Okres zasiłkowy

Art. 12. 1. Zasiłek chorobowy nie

przysługuje za okresy niezdolności do
pracy, w których ubezpieczony na
podstawie przepisów o
wynagradzaniu zachowuje prawo do
wynagrodzenia. Okresy te wlicza się
do okresu zasiłkowego.

32

32

Okres zasiłkowy

Art. 12. 2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za

okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:
1) urlopu bezpłatnego;
2) urlopu wychowawczego;
3) tymczasowego aresztowania lub odbywania kary

pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w

których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia

chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na

podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania

kary pozbawienia wolności lub tymczasowego

aresztowania.

3. Okresów niezdolności do pracy, o których mowa w

ust. 2, w których zasiłek nie przysługuje, nie wlicza

się do okresu zasiłkowego.

33

33

Wysokość zasiłku

chorobowego

• 80 % podstawy wymiaru zasiłku

• 70 % podstawy wymiaru zasiłku

• 100 % podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli

niezdolność do pracy lub niemożność

wykonywania pracy:

1) przypada w okresie ciąży;

(kod B)

2) powstała wskutek poddania się niezbędnym

badaniom lekarskim przewidzianym dla

kandydatów na dawców komórek, tkanek i

narządów oraz zabiegowi pobrania komórek,

tkanek i narządów;

3) powstała wskutek wypadku w drodze do pracy

lub z pracy.

34

34

Obniżenie o 25%

Zaświadczenie lekarskie ubezpieczony jest obowiązany

dostarczyć nie później niż w ciągu 7 dni od daty jego

otrzymania płatnikowi zasiłków.

Ubezpieczony, którego płatnik składek zgłasza do

ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20

ubezpieczonych, obowiązany jest dostarczyć

zaświadczenie lekarskie w ciągu 7 dni od daty jego

otrzymania płatnikowi składek, który przekazuje je

niezwłocznie do ZUS, podając datę dostarczenia tego

zaświadczenia przez ubezpieczonego.

Niedopełnienie obowiązku - obniżenie o 25 % wysokości

zasiłku przysługującego za okres
od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia

dostarczenia zaświadczenia lekarskiego,
chyba że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z

przyczyn niezależnych od ubezpieczonego

35

35

Świadczenie rehabilitacyjne

18.1. Świadczenie rehabilitacyjne

przysługuje ubezpieczonemu, który

– po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
– jest nadal niezdolny do pracy,
– a dalsze leczenie lub rehabilitacja

lecznicza rokują odzyskanie zdolności do
pracy.

36

36

Okres pobierania świadczenia

rehabilitacyjnego

18.2. Świadczenie rehabilitacyjne

przysługuje

• przez okres niezbędny do

przywrócenia zdolności do pracy,

• nie dłużej jednak niż przez 12

miesięcy.

37

37

18.7. Świadczenie rehabilitacyjne nie

przysługuje osobie uprawnionej do :

• emerytury lub renty z tytułu niezdolności do

pracy,

• zasiłku dla bezrobotnych,
• zasiłku przedemerytalnego lub do

świadczenia przedemerytalnego oraz

• do urlopu dla poratowania zdrowia,

udzielonego na podstawie odrębnych
przepisów.

38

Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje

za :

• okresy: niezdolności do pracy: w których ubezpieczony na podstawie

przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia

(wlicza się do okresu zasiłkowego), przypadającej w czasie: urlopu

bezpłatnego; urlopu wychowawczego; tymczasowego aresztowania

lub odbywania kary pozbawienia wolności (wyj. ubezp. chorobowe

osób wykonujących odpłatnie pracę w czasie odbywania kary

pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania) (nie wlicza

się do okresu zasiłkowego)

• okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba

niezdolna do pracy: ma ustalone prawo do emerytury lub renty,

kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność

zarobkową, nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia w

okresie wyczekiwania, jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych,

przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, podlega

obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników

• cały okres niezdolności do pracy, jeżeli spowodowana w wyniku

umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego

ubezpieczonego

• cały okres zwolnienia - ubezpieczony wykonuje w okresie orzeczonej

niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie

od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia

• zaświadczenie lekarskie, które zostało sfałszowane

39

39

Wysokość świadczenia

rehabilitacyjnego

• 90 % podstawy wymiaru zasiłku

chorobowego - za okres pierwszych

trzech miesięcy,

• 75 % tej podstawy za pozostały okres,
• 100 % tej podstawy - jeżeli niezdolność

do pracy przypada w okresie ciąży

Waloryzacja podstawy wymiaru zasiłku

40

40

Art. 20.

Przepis art. 53 § 5 Kodeksu pracy stosuje się

odpowiednio do pracownika pobierającego

świadczenie rehabilitacyjne, jeżeli zgłosi on swój

powrót do pracodawcy niezwłocznie po

wyczerpaniu tego świadczenia, choćby nastąpiło

to po upływie 6 miesięcy od rozwiązania stosunku

pracy.

Art. 53 § 5 k.p. Pracodawca powinien w miarę

możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który

w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o

pracę bez wypowiedzenia, zgłosi swój powrót do

pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn.

41

41

Art. 53.
§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez

wypowiedzenia:

1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek

choroby trwa:
a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był

zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6

miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu

wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia

rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy

pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co

najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy

została spowodowana wypadkiem przy pracy albo

chorobą zawodową

42

42

Zasiłek wyrównawczy

Art. 23.
1. Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu

pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy,

wykonującemu pracę:
1) w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji

zawodowej,
2) u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy,

dostosowanym do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej

pracy, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas

rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego

wynagrodzenia.

2. O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej orzeka

wojewódzki ośrodek medycyny pracy lub lekarz orzecznik Zakładu

Ubezpieczeń Społecznych.

3. Zasiłek wyrównawczy przysługuje przez okres rehabilitacji

zawodowej

4. Prawo do zasiłku wyrównawczego ustaje:

1) z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do

innej pracy, nie później jednak niż po 24 miesiącach od dnia, w

którym ubezpieczony będący pracownikiem podjął rehabilitację;
2) jeżeli z uwagi na stan zdrowia ubezpieczonego będącego

pracownikiem rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa.

43

43

Zasiłek macierzyński (art. 29)

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w

okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie

urlopu wychowawczego:

1) urodziła dziecko;
2) przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a

w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o

odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i

wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego

przysposobienia;

3) przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z

wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej

z dzieckiem, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w

przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o

odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia.

- Odpowiednio do ubezpieczonego

44

44

Zasiłek macierzyński (art.

30)

Art. 30.
1. Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia

dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli

ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:
1) wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;
2) z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym

orzeczeniem sądu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zasiłek macierzyński

przysługuje za okres odpowiadający części urlopu

macierzyńskiego, która przypada po porodzie.

3. Ubezpieczonej będącej pracownicą, z którą rozwiązano stosunek

pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji

pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia,

przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku

macierzyńskiego.

4. Ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie

umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania

określonej pracy, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3

Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu – przysługuje

prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Okres

• okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako

okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu

na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres

dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres

urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego

lub okres dodatkowego urlopu na warunkach

urlopu macierzyńskiego

• okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako

okres urlopu ojcowskiego (art. 29 ust. 5)

– prawo do zasiłku macierzyńskiego powstało w

okresie urlopu wychowawczego - zasiłek

macierzyński przysługuje za okres odpowiadający

części urlopu macierzyńskiego, która przypada po

porodzie

• śmierć ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka

zasiłek przysługuje ubezpieczonemu- ojcu dziecka lub

innemu ubezpieczonemu członkowi najbliższej rodziny,

jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową

w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem

• skrócenia okresu pobierania zasiłku na wniosek

ubezpieczonej-matki dziecka po wykorzystaniu przez nią

zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni
zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu - ojcu dziecka,

który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub przerwał

działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki

nad dzieckiem.

• okres wypłaty zasiłku zmniejsza się o okres wypłaty tego

zasiłku ubezpieczonej-matce dziecka

Urlop i zasiłek dla ojca, gdy

matka jest w szpitalu

Art. 180 § 6

1

. Po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie

urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, pracownikowi –

ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu

macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym pracownica

uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu

na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie

osobistej opieki nad dzieckiem.
§ 6

2

. W przypadku, o którym mowa w § 6

1

, urlop macierzyński

pracownicy przerywa się na okres, w którym z takiego urlopu

korzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko.
§ 6

3

. Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego w okolicznościach, o

których mowa w § 6

1

i w § 6

2

, nie może przekroczyć wymiaru

określonego w § 1.

Art. 29a u.ś.p. zasiłek – również ubezpieczonemu – ojcu dziecka

przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres

urlopu macierzyńskiego przysługującego pracownikowi –

ojcu wychowującemu dziecko.

Wysokość zasiłku

• 100 % podstawy wymiaru zasiłku.

• Pomniejszana proporcjonalnie do wymiaru

czasu pracy, w którym pracownik łączy

korzystanie z dodatkowego urlopu

macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na

warunkach urlopu macierzyńskiego z

wykonywaniem pracy u pracodawcy

udzielającego takiego urlopu

• Art. 182

1

§ 4 k.p.

• Od 01.01.2010 (art. 12)

49

49

Zasiłek opiekuńczy

Art. 32.

• 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu

zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu
konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do

których dziecko uczęszcza,

b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się

dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi
sprawowanie opieki,

c) pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w

stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;

2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
3) innym chorym członkiem rodziny.

wyrok TK P 45/06 (Dz.U. z 2007 r. Nr 47, poz. 318)

Art. 180 § 6

1

. Po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie

urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, pracownikowi –

ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części

urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym

pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze

względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie

osobistej opieki nad dzieckiem.

Art. 32a. 1. W przypadku określonym w art. 180 § 6

1

Kodeksu pracy

ubezpieczonemu - ojcu dziecka
przysługuje dodatkowo, niezależnie od zasiłku określonego w

art. 32, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, jeżeli

przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu

sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innego
ubezpieczonego członka najbliższej rodziny.

51

51

Zasiłek opiekuńczy

• przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu

konieczności osobistego sprawowania opieki,

• nie dłużej niż przez okres:

1) 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest

nad dziećmi;
2) 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest

nad innymi członkami rodziny

• łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres

nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

• niezależnie od liczby członków rodziny uprawnionych do zasiłku

opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków

rodziny wymagających opieki

• nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie

rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym,

mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny

(nie dotyczy opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku

do 2 lat)

52

Podstawa wymiaru zasiłków (art.

36)

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego

przysługującego ubezpieczonemu

będącemu pracownikiem stanowi

• przeciętne miesięczne wynagrodzenie
• wypłacone
• za okres 12 miesięcy kalendarzowych
• poprzedzających miesiąc, w którym

powstała niezdolność do pracy

• u płatnika składek w okresie

nieprzerwanego ubezpieczenia

chorobowego, w trakcie którego powstała

niezdolność do pracy

53

53

Art. 3 pkt 4. przychód – kwotę

stanowiącą podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie
chorobowe ubezpieczonego
niebędącego pracownikiem, po
odliczeniu kwoty odpowiadającej
13,71% podstawy wymiaru składki
na ubezpieczenie chorobowe

W razie rozbieżności pomiędzy rzeczywiście
uzyskanym przez pracownika przychodem
ze stosunku pracy a oświadczeniem płatnika
składek (pracodawcy) zawartym w jego
czynnościach obliczenia i przekazania składki
do ZUS, ubezpieczony ma prawo domagać
się weryfikacji czynności płatnika i ustalenia
prawidłowego wymiaru zasiłku chorobowego.

wyrok SN,

24.01.2006, I UK 122/05, OSNP

2007/1-2/26

54

55

Art. 41 u.s.u.s.

8. Informacje zawarte w raportach płatnik

składek przekazuje ubezpieczonemu w

celu ich weryfikacji.

8a. Informacja, o której mowa w ust. 8,

powinna zawierać także datę jej

sporządzenia oraz podpis płatnika składek

lub osoby przez niego upoważnionej.

9. Przepisy ust. 1–8 stosuje się odpowiednio

do składek na ubezpieczenie zdrowotne

56

Reklamacja

11. Ubezpieczony zgłasza na piśmie lub do protokołu do

płatnika składek wniosek o sprostowanie informacji

zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie 3

miesięcy od otrzymania informacji, o których mowa w ust.

8, jeżeli, jego zdaniem, nie są one zgodne ze stanem

faktycznym. O fakcie tym informuje Zakład.
W razie nieuwzględnienia przez płatnika składek reklamacji

w terminie jednego miesiąca od daty jej wpływu, na

wniosek ubezpieczonego, Zakład po przeprowadzeniu

postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.

12. Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje informacji

zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie

określonym w ust. 11, to informacje te uznaje się za

zgodne ze stanem faktycznym, chyba że informacje

dotyczące okresu objętego raportem zakwestionuje Zakład,

wydając decyzję.

(odpowiednio do raportów korygujących – ust. 14)

57

13. Jeżeli Zakład zakwestionuje i zmieni

informacje przekazane przez płatnika składek,
zawiadamia o tym ubezpieczonego i płatnika
składek.
Jeżeli w terminie określonym w ust. 11 (3 mies.
od otrzymania informacji przez ubezpieczonego)
osoba ubezpieczona i płatnik składek nie złożą
wniosku o zmianę stanowiska Zakładu,
informacje uznane przez Zakład traktuje się
jako prawdziwe. W razie złożenia takiego
wniosku, Zakład po przeprowadzeniu
postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.

• Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego

wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych
okolicznościach, uznane za nieważne jako dokonane z
naruszeniem zasad współżycia społecznego,
polegającym na świadomym osiąganiu
nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń
społecznych kosztem innych uczestników tego systemu
(art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Wyrok SN, 09.08.2005, III UK 89/05, OSNAPiUS 2006/11-12/192

• Samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet

gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku
macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej
sprzeczne z prawem. Dlatego uzasadnione jest
twierdzenie, że nieważnością dotknięte zostały jedynie
uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za
pracę.

wyrok SN, 06.02.2006, III UK 156/05, LEX nr 272549

58

59

wynagrodzenie osiągnięte przez

ubezpieczonego

________________________

12

(lub za pełne miesiące kalendarzowe

ubezpieczenia – ewentualnie po

uwzględnieniu usprawiedliwionej

nieobecności w pracy – art. 38)

60

60

45 ust. 1 :

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu

pracy w  pełnym wymiarze czasu pracy nie może

być niższa od kwoty minimalnego

wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty

odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia,

a  w  przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust.

2 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o

minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr

200, poz.  1679, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z

2005 r. Nr  157, poz. 1314) – od kwoty

wynagrodzenia, o którym mowa w tym przepisie, po

odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego

wynagrodzenia.

61

Podstawa wymiaru zasiłku

chorobowego przysługującego za okres

po ustaniu tytułu ubezpieczenia

chorobowego (art. 46)

nie może być wyższa niż
kwota wynosząca
100 % przeciętnego
wynagrodzenia.

(ogłaszanego dla celów emerytalnych)

62

Okres zatrudnienia krótszy niż 12

miesięcy

• przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne

miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (art. 36 ust. 2):

• przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego

ubezpieczenia (art. 37) - wynagrodzenie, które

ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby,

gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy:

– stała miesięczna wysokość wynagrodzenia: określone w

umowie o pracę lub w innym akcie

– pracował choćby 1 dzień: wynagrodzenia za przepracowane

dni robocze ÷ przez liczbę dni przepracowanych x liczbę dni,

które był obowiązany przepracować w tym miesiącu

– nie osiągnął żadnego wynagrodzenia: zmienne składniki

wynagrodzenia - pracownicy zatrudnieni na takim samym lub

podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego

przysługuje zasiłek chorobowy

63

Zmiana wymiaru czasu pracy (art. 40)

• podstawę wymiaru zasiłku chorobowego

stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego

wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta

nastąpiła w miesiącu, w którym powstała

niezdolność do pracy, lub w miesiącach,

o których mowa w art. 36.
Podwyższenie wynagrodzenia pracownikowi

na skutek regulacji płac w okresie pobierania

zasiłku chorobowego nie wpływa na zmianę

podstawy wymiaru pobieranego zasiłku.

uchwała SN, 13.07.1977, II UZP 7/77, OSNC 1978/1/8

64

Nie uwzględnia się składników

wynagrodzenia (art. 41)

1. 

jeżeli postanowienia układów zbiorowych pracy lub przepisy

o wynagradzaniu nie przewidują zmniejszania ich za

okres pobierania zasiłku

2.przysługujących tylko do określonego

terminu (w myśl umowy o pracę lub innego

aktu, na podstawie którego powstał

stosunek pracy) lub których wypłaty

zaprzestano na podstawie układu

zbiorowego pracy lub przepisów o

wynagradzaniu - przy ustalaniu podstawy

wymiaru zasiłku chorobowego należnego za

okres po tym terminie

Art. 41 ust. 1 u.ś.p., rozumiany w taki sposób, że w

podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nie

uwzględnia się wypłaconych pracownikowi - w

okresie przyjętym do jej ustalenia - składników

wynagrodzenia, od których pracownik ten uiścił

składkę na ubezpieczenie chorobowe, a które nie

są mu wypłacane w okresie pobierania

wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy

wskutek choroby albo zasiłku chorobowego, jest

niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust.

3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

wyrok TK, 24.06.2008, SK 16/06

Art. 41 ust. 1 u.ś.p.: Przy ustalaniu podstawy

wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia
się składników wynagrodzenia, do których
pracownik zachowuje prawo w okresie
pobierania tego zasiłku zgodnie z
postanowieniami układów zbiorowych
pracy lub przepisami o wynagradzaniu,
jeżeli są one wypłacane za okres
pobierania tego zasiłku.

Ustawa z dnia 28 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa

66

67

Rozp. w sprawie szczegółowych zasad

ustalania podstawy wymiaru składek

§ 2. 1. Podstawy wymiaru składek nie stanowią

następujące przychody:

24)składniki wynagrodzenia, do których pracownik

ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za

czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego,

macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia

rehabilitacyjnego, w myśl postanowień

układów zbiorowych pracy lub przepisów o

wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za

okres pobierania tego wynagrodzenia lub

zasiłku,

25)dodatki uzupełniające 80% zasiłek chorobowy

wypłacane przez pracodawców - do kwoty nie

przekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym

100% przychodu pracownika, stanowiącego

podstawę wymiaru składek

68

Premie, nagrody i inne składniki

przysługujące (art. 42):

1. za okresy miesięczne - wlicza się do podstawy wymiaru

zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi

za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie

przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.

2. za okresy kwartalne - wlicza się do przeciętnego miesięcznego

wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy

wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną

dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery

kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała

niezdolność do pracy.

3. za okresy roczne - wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku

chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą

kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający

miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

4. za inne okresy – odpowiednio
5. Jeżeli te składniki wynagrodzenia nie zostały wypłacone do

czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków

chorobowych, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się

składniki wypłacone za okres poprzedni.

69

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala
się na nowo, jeżeli między okresami
pobierania zasiłków zarówno tego
samego rodzaju, jak i innego rodzaju
nie było przerwy albo
przerwa była krótsza niż 3
(pełne) miesiące kalendarzowe
(art. 43).

70

odpowiednio przy ustalaniu

podstawy wymiaru

• świadczenia rehabilitacyjnego,
• zasiłku wyrównawczego,
• zasiłku macierzyńskiego,
• zasiłku w wysokości zasiłku

macierzyńskiego i

• zasiłku opiekuńczego

71

71

Wniosek do ZUS o ustalenie

uprawnień

• Ubezpieczony
• Płatnik składek

72

72

Kontrola (art. 68)

ZUS oraz płatnicy zasiłków (powyżej 20

ubezpieczonych) są uprawnieni do
kontrolowania ubezpieczonych co do

prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy

zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do

formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie

szczegółowych zasad i trybu kontroli

prawidłowości wykorzystywania zwolnień

lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli

zaświadczeń lekarskich
Dz.U. 1999 Nr 65 poz. 743

73

73

Kontrola formalna zaświadczeń

lekarskich

• Obowiązek płatnika składek

zgłaszającego do ubezpieczenia
chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych

• Sprawdzenie, czy zaświadczenie lekarskie

– nie zostało sfałszowane - do lekarza

leczącego o wyjaśnienie sprawy

– zostało wydane zgodnie z przepisami – o

wyjaśnienie do ZUS

74

74

Kontrola prawidłowości

wykorzystywania zwolnień

• Praca zarobkowa
• Cel zwolnienia
• Inni członkowie rodziny pozostający

we wspólnym gospodarstwie mogący
zapewnić opiekę

• W miarę potrzeby, bez stałych

terminów, okresy nasilenia

75

75

76

76

• Protokół
• Wątpliwości: rozstrzyga ZUS (w miarę

potrzeby opinia lekarza leczącego)

• Spór: decyzja

Potrącenia z zasiłku chorobowego (art.

66)

1. Wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku

ustało albo okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało.

2. Jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z

winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o
których mowa w art. 15–17 i art. 59 ust. 6 i 7,
wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z
należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących
oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń
społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

3. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie

zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł
wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.

77

Egzekucja

Do egzekucji ze świadczeń pieniężnych
przysługujących z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa stosuje się
przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych
w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym i
rentowym.

• Art. 833 § 5 K.p.c.
• Art. 10 § 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o

postępowaniu egzekucyjnym w administracji
(tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.):

78

Art. 139 u.e.r.FUS

(kolejność)

1) świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej,
2) kwoty nienależnie pobranych świadczeń
3) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na

zaspokojenie należności alimentacyjnych;

4) należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela

na podstawie przedłożonego przez niego tytułu
wykonawczego;

5) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na

pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

6) kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub

pielęgnacyjnych oraz świadczeń rodzinnych w razie braku
możliwości potrącenia z wypłacanych …

9) świadczenia dla bezrobotnych
10) z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do

świadczeń w domach pomocy społecznej, …

79

Granice

1) świadczeni alimentacyjne - do wysokości

60% świadczenia;

2) należności egzekwowanych związanych z

odpłatnością za pobyt w domach pomocy
społecznej, zakładach opiekuńczo-
leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych
do wysokości 50% świadczenia;

3) innych egzekwowanych należności - do

wysokości 25% świadczenia.

80

Kwoty wolne od egzekucji (potrąceń)

1) 50% kwoty najniższej emerytury lub

renty (świadczenia alimentacyjne,
sumy egzekwowane na mocy
tytułów wykonawczych)

2) 60% kwoty najniższej emerytury lub

renty - inne;

3) 20% najniższej emerytury lub renty

- odpłatność

81

82

82

82

Emerytury i renty

83

83

83

Emerytura dla ubezpieczonych

urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.

Art. 24. 1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31

grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu

wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat

dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn

Art. 25. 1. Podstawę obliczenia emerytury stanowi

kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z

uwzględnieniem waloryzacji składek

zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do

końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego

przysługuje wypłata emerytury, oraz

zwaloryzowanego kapitału początkowego

Art. 26. 1. Emerytura stanowi równowartość kwoty

będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia

przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku

równym wiekowi przejścia na emeryturę danego

ubezpieczonego.

Wysokość okresowej emerytury

kapitałowej

(art. 24 uek)

podana przez ofe kwota środków
zgromadzonych na rachunku członka
na ostatni dzień miesiąca
poprzedzającego miesiąc, od którego
zostanie przyznana emerytura

__________________________________

średnie dalsze trwanie życia

84

Art. 184

1. Ubezpieczonym urodzonym po 31.12.1948 r. przysługuje

emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,
33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy
osiągnęli:
1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze wymaganym w przepisach
dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku
niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do

ofe albo złożenia wniosku o przekazanie środków
zgromadzonych na rachunku w ofe, za pośrednictwem ZUS,
na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku
pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego
pracownikiem.

85

86

86

86

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy

przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił

łącznie następujące warunki:
1) jest niezdolny do pracy;
2) ma wymagany okres składkowy i

nieskładkowy;
3) niezdolność do pracy powstała w

okresach… albo nie później niż w ciągu 18

miesięcy od ustania tych okresów. - nie

stosuje się do ubezpieczonego, który

udowodnił okres składkowy i nieskładkowy

wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety

lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest

całkowicie niezdolny do pracy.

87

87

87

okres składkowy i nieskładkowy wynoszący

łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed

ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w

wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w

wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w

wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w

wieku powyżej 30 lat

88

88

88

Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:
1) 24% kwoty bazowej, oraz
2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów

składkowych;

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów

nieskładkowych;

4) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu

brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych

oraz nieskładkowych, przypadających od dnia

zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym

rencista ukończyłby 60 lat.

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy

wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do

pracy.

89

89

89

Art. 125. 1. Pracodawcy obowiązani są do:
1) współdziałania z pracownikiem w gromadzeniu dokumentacji

niezbędnej do przyznania świadczenia;

2) wydawania pracownikowi lub organowi rentowemu

zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i

ich wysokości;

3) przygotowania wniosku o emeryturę i przedłożenia go za

zgodą pracownika organowi rentowemu nie później niż na 30 dni

przed zamierzonym terminem przejścia pracownika na

emeryturę, z uwzględnieniem art. 182;

4) przygotowania, za zgodą pracownika, wniosku o rentę z tytułu

niezdolności do pracy i przedłożenia go organowi rentowemu na

30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych;

5) poinformowania bezzwłocznie, po śmierci pracownika,

pozostałej po nim rodziny o warunkach uzyskania renty

rodzinnej, przygotowania wniosku o rentę i przedłożenia go

organowi rentowemu.

Art. 182 Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., do których

nie stosuje się art. 46-47, 50, 50a oraz 50e, zgłaszają wnioski o
emeryturę bezpośrednio w organie rentowym.

90

90

90

Obowiązki płatnika składek

• na żądanie organu rentowego - wystawienie dokumentów

(zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów składkowych oraz

okresów nieskładkowych

• wystawienie dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia

okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym

charakterze, okresów pracy górniczej oraz okresów pracy na

kolei

• wystawienie zaświadczenia o wysokości przychodu

stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia

społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten

przysługuje, a także o wysokości wypłaconych wynagrodzeń za

czas niezdolności do pracy, świadczeń i zasiłków oraz innych

należności

Płatnik składek jest zobowiązany przechowywać listy płac, karty

wynagrodzeń albo inne dowody, na podstawie których

następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty,

przez okres 50 lat od dnia zakończenia przez ubezpieczonego

pracy u danego płatnika.

91

91

91

Zawieszanie lub

zmniejszanie świadczeń

• Prawo do emerytur i rent ulega

zawieszeniu lub świadczenia te ulegają

zmniejszeniu w związku z osiąganiem

przychodu

• nie stosuje się do emerytów, którzy

ukończyli 60 lat (kobiety) lub 65 lat

(mężczyźni)

• Na wniosek

92

92

92

Zawieszanie lub

zmniejszanie świadczeń

• Prawo do emerytury lub renty ulega

zawieszeniu lub świadczenia te ulegają
zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z
tytułu działalności podlegającej obowiązkowi
ubezpieczenia społecznego oraz z tytułu
służby.

• Za działalność podlegającą obowiązkowi

ubezpieczenia społecznego uważa się
zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową
albo prowadzenie pozarolniczej działalności

93

93

93

• Zawieszenie - przychód w kwocie wyższej niż

130% przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy,

od 1 grudnia 2009 r. - 4048,10 zł / 2009 r. - 48
285,20 zł

• Zmniejszenie - 70% przeciętnego miesięcznego

wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy nie
wyżej jednak niż 130% tej kwoty

od 1 grudnia 2009 r. - 2179,70 zł / 2009 r. - 25
999,80 zł

94

94

94

Zawiadamianie o podjęciu

działalności

Art. 127.
1.

Emeryt lub rencista jest zobowiązany zawiadomić

organ rentowy o podjęciu działalności i o wysokości

osiąganego z tego tytułu przychodu, a po upływie

roku kalendarzowego - o wysokości tego przychodu

uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

• nie dotyczy emerytów, którzy 60 lat (kobiety) lub 65

lat (mężczyźni) ukończyli przed podjęciem

działalności.

2. Obowiązki określone w ust. 1 spoczywają

odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a

w przypadku osoby pełniącej służbę - na właściwej

komórce kadrowej.

95

95

95

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie

szczegółowych zasad zawieszania lub

zmniejszania emerytury i renty
Dz.U. Nr 58, poz. 290 z późn. zm.

§ 3: Emeryt i rencista zawiadamia o podjęciu

(zaprzestaniu) pracy – niezwłocznie

+ czy jego zamiarem jest osiąganie przychodu

– powodującego lub niepowodującego

zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń
Zawiadomienie potwierdza pracodawca

informując o wysokości ustalonego

wynagrodzenia

96

?

Emerytka z tytułu pracy w
szczególnych warunkach:

- umowa o pracę,
- umowa o dzieło z własnym pracodawcą,
- na 2 miesiące umowa zlecenia,
- dodatkowo umowa o dzieło

97

97

97

§ 5 – Łączna kwota w roku

1. Emeryt i rencista zawiadamia organ rentowy do

końca lutego każdego roku o łącznej kwocie

dochodu osiągniętego w ubiegłym roku

kalendarzowym.

2. Zakład pracy zawiadamia organ rentowy do końca

lutego każdego roku o łącznej kwocie dochodu

osiągniętego przez emeryta lub rencistę w ubiegłym

roku kalendarzowym.

3. Urząd skarbowy zawiadamia organ rentowy do

końca maja każdego roku o łącznej kwocie dochodu

osiągniętego przez emeryta lub rencistę w ubiegłym

roku kalendarzowym z wykonywania pozarolniczej

działalności gospodarczej, wolnego zawodu lub innej

samodzielnej działalności o podobnym charakterze, z

wyłączeniem działalności twórczej i artystycznej.

98

98

Wypadki przy pracy

i

choroby zawodowe

99

99

99

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane

przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które

nastąpiło w związku z pracą:

1)

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika

zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika

czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)

w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji

pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem

wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do

świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek,

któremu pracownik uległ:

1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych, chyba że

wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika,

które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych

mu zadań;

2)

podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u

pracodawcy organizacje związkowe

100

100

100

Wypadek przy pracy?

1) pobicie pracownika?

2) pracownik w czasie i w miejscu pracy

spożył alkohol metylowy w błędnym
przekonaniu, iż jest to inny rodzaj
alkoholu nie stwarzający zagrożenia
dla życia człowieka. Stało się to
możliwe wskutek niewłaściwego
zabezpieczenia (oznakowania) i
przechowywania trucizn w zakładzie?

101

101

101

Wypadek przy pracy?

3) udzielenie przez delegowanego

pracownika pomocy (przysługi)

gospodyni, u której przebywa on na

kwaterze w okresie delegacji służbowej?

4) pracownik uległ wypadkowi w czasie

meczu piłkarskiego zorganizowanego

przez zarząd banku, w którym pracował,

mający na celu zgromadzenie funduszy

na dofinansowanie letniego wypoczynku

wychowanków ośrodka szkolno-

wychowawczego dla dzieci z wadami

słuchu?

102

102

102

Wypadek przy pracy?

5) wkroczenie sprzed stojącego przy

krawężniku autobusu na jezdnię o

znacznym natężeniu ruchu, w miejscu

nie przeznaczonym do przejścia dla

pieszych, bez upewnienia się, czy

przejście będzie bezpieczne i bez

obserwowania ruchu pojazdów?

6) wracając z pracy do domu pracownik

udał się do banku, aby spłacić kredyt.

Pracownik złamał nogę na schodach

banku?

Ustalanie okoliczności i przyczyn

wypadku przy pracy

(pracowniczego)

• Zawiadomienie o wypadku
• Usuniecie zagrożenia i zabezpieczenie

miejsca

• Zespół powypadkowy
• Sporządzenie protokołu powypadkowego
• Zatwierdzenie protokołu powypadkowego

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009
r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 14 poz. 80)

103

104

104

Art. 189 k.p.c.

Powód może żądać ustalenia przez
sąd istnienia lub nieistnienia
stosunku prawnego lub prawa, gdy
ma w tym interes prawny.

105

105

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia

16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu

ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy

pracy

(Dz.U. 2004 nr 227 poz. 2298)

POUCZENIE
II. Poszkodowany pracownik, a w razie wypadku

śmiertelnego, uprawniony członek rodziny zmarłego
pracownika, może wystąpić do sądu rejonowego –
sądu pracy w …. Z powództwem o ustalenie i
sprostowanie protokołu na podstawie art. 189 Kodeksu
postępowania cywilnego. Z powództwem takim, w
interesie poszkodowanego pracownika, może wystąpić
również organizacja związkowa, działająca u
pracodawcy zatrudniającego poszkodowanego
pracownika.

106

106

Powództwo o ustalenie, że konkretne
zdarzenie było wypadkiem przy pracy w
rozumieniu art. 3 ustawy z 30.10.2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, jest dopuszczalne na
podstawie art. 189 KPC.

Wyrok SN, 05.06.2007, I UK 8/07, M.P.Pr.
2007/9/494

107

107

107

Rodzaje świadczeń

z tytułu wypadków przy pracy

1) zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego, którego

niezdolność do pracy spowodowana została
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

2) świadczenie rehabilitacyjne – dla

ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku
chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a
dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują
odzyskanie zdolności do pracy;

3) zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonego

będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie
uległo obniżeniu wskutek stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

108

108

108

Rodzaje świadczeń

z tytułu wypadków przy

pracy

4) jednorazowe odszkodowanie – dla

ubezpieczonego, który doznał stałego
lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu;

5) jednorazowe odszkodowanie – dla

członków rodziny zmarłego
ubezpieczonego lub rencisty;

109

109

109

Rodzaje świadczeń

z tytułu wypadków przy

pracy

6) renta z tytułu niezdolności do pracy – dla

ubezpieczonego, który stał się niezdolny do
pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej;

7) renta szkoleniowa – dla ubezpieczonego, w

stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na
niezdolność do pracy w dotychczasowym
zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy
lub chorobą zawodową;

8) renta rodzinna – dla członków rodziny zmarłego

ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do
renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej;

110

110

110

Rodzaje świadczeń

z tytułu wypadków przy

pracy

9) dodatek do renty rodzinnej

– dla sieroty zupełnej;

10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia

111

111

111

Odszkodowanie za utratę

lub uszkodzenie

przedmiotów

Pracownikowi, który uległ wypadkowi

przy pracy, przysługuje od pracodawcy

odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie

w związku z wypadkiem przedmiotów

osobistego użytku oraz przedmiotów

niezbędnych do wykonywania pracy,
z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia

pojazdów samochodowych oraz wartości

pieniężnych.

(art. 237

1

§ 2 Kodeksu pracy)

112

112

k.c. ?

Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest

do jej naprawienia.

Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju

zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego

powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do

naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na

koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także

sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność

do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub

zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od

zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie

ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Art. 445. § 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd

może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem

zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności

oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia

stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
§ 3. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko

wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało

wytoczone za życia poszkodowanego.

113

113

113

Koordynacja systemów

zabezpieczenia społecznego w UE

i

świadczenia opieki zdrowotnej

114

114

114

Art. 42 [51] TWE

Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną

w artykule 251, przyjmuje w dziedzinie

zabezpieczenia społecznego środki niezbędne

do ustanowienia swobodnego przepływu

pracowników, w tym celu Rada ustanawia

system umożliwiający pracownikom-migrantom

oraz uprawnionym osobom od nich zależnym:

a)

zaliczanie okresów uwzględnianych w prawie

poszczególnych państw, w celu nabycia i zachowania

prawa do świadczenia oraz naliczania wysokości

świadczeń,

b)

wypłatę świadczeń osobom zamieszkałym na

terytoriach państw członkowskich.

Rada stanowi jednomyślnie w toku całej

procedury określonej w art. 251.

115

115

115

Rozporządzenie nr

1408/71

rozporządzenie Rady (EWG) nr

1408/71 z 14 czerwca 1971r.

dotyczące stosowania systemów

zabezpieczenia społecznego do

pracowników, osób pracujących na

własny rachunek oraz członków ich

rodzin przemieszczających się w

granicach Wspólnoty

Specjalne wydanie polskie: Rozdział 05 Tom 3 str. 3

116

116

116

Rozporządzenie nr 574/72

rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z 21

marca 1972r. ustalające procedurę wykonania

rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71,

dotyczącego stosowania systemów

zabezpieczenia społecznego do pracowników,

osób pracujących na własny rachunek oraz

członków ich rodzin przemieszczających się w

granicach Wspólnoty

Specjalne wydanie polskie: Rozdział 05 Tom 3 str. 3

117

117

117

Rozporządzenie nr 859/2003

rozporządzenie Rady (WE) nr 859/2003 z

14 maja 2003r. rozszerzające

postanowienia rozporządzenia (EWG) nr

1408/71 i rozporządzenia (EWG) nr 574/72

na obywateli państw trzecich, którzy nie

są jeszcze objęci tymi postanowieniami

wyłącznie ze względu na ich obywatelstwo

(Dz.U. L 124 z 20.05.2003, str. 1)
Specjalne wydanie polskie: Rozdział 05 Tom 4 str.

317

118

118

118

Rozporządzenie nr 883/2004

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29
kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego

(Dz.U. L 166 z 30.04.2004, sprostowanie: L 200 z 07.06.2004, str. 1)
Specjalne wydanie polskie: Rozdział 05 Tom 5 str. 72

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 988/2009 z dnia
16 września 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w
sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz
określające treść załączników
Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1

Stosowane od 1 maja 2010 r.

Rozporządzenie Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009
z dnia 16 września 2009 r. dotyczące
wykonywania rozporządzenia (WE) nr
883/2004 w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego

Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1

119

120

120

120

Cele regulacji

• Koordynacja, nie harmonizacja
• Gwarancje dla osób przemieszczających się
• Sytuacja osoby przemieszczającej się nie

powinna być gorsza niż osoby, która nie
skorzystała ze swobody przepływu
(mieszkała i pracowała, w tym samym
kraju)

• Bez nadmiernych korzyści dla osób

przemieszczających się

121

121

121

Zakres terytorialny

• Unia Europejska
• Europejski Obszar Gospodarczy

(Islandia, Lichtenstein i Norwegia)

• Szwajcaria

Układy stowarzyszeniowe

(Turcja, Algieria, Maroko, Tunezja)

122

122

122

Zasady koordynacji

Zasada równego traktowania
Zasada przynależności do jednego

systemu

Zasada zachowania praw w trakcie

nabywania

Zasada zachowania praw nabytych
Zasada

współpracy

instytucji

zabezpieczenia

społecznego

(pomocy

urzędowej,

lojalnej

współpracy)