1

Katarzyna Kaczmarek

2

M. Kofta
Stereotyp spiskowy jako centralny
składnik antysemityzmu
[w:] M. Kofta i A. Jasińska-Kania
(red.), Stereotypy i uprzedzenia

3

www.pardon.pl

4

FORUM

5

STEREOTYP SPISKOWY -

utrwalone przeświadczenie, że
określona grupa dąży do
zapanowania nad naszą grupą
działając w podstępny (niejawny)
sposób

(M.Kofta)

6

SĄDY SKŁADAJĄCE SIĘ NA
TREŚĆ STEREOTYPU
SPISKOWEGO:

1) Przypisywanie grupie żądzy
władzy, dążenia do dominacji
(„panowania nad światem”)

“jak Polska (a nawet i świat)-
długa i szeroka to każdy mądry
Polak wie kto rozdaje karty w
polsce (i na świecie!!)”

7

2) Podkreślanie tajności
(spiskowości) wysoce
skoordynowanych działań grupy

“kochani dajcie spokój przecież ok 90%
przdstawicieli rzdowych ma korzenie
żydowskie, jak czytam w internecie. Nie
przyznaja się w Polsce do swego
pochodzenia ,ale gdy są w Izraelu to
zakładaja krymki”

8

3) dopatrywanie się wysokiego
stopnia egoizmu i solidarności
grupowej

4) traktowanie poszczególnych
członków grupy jako wiernych
wykonawców „woli grupy”

“jak ją okradają, sprzedają i
niszczą ekonomicznie i
gospodarczo tą swoją żydowską
wrednością, mentalnością i
solidarnością.”

9

Istotnym czynnikiem przy tworzeniu się
stereotypu spiskowego może być

DŁUGOTRWAŁY
KONFLIKT
MIĘDZYGRUPOWY

w którym grupa obca okazuje się silniejsza.

10

11

autorstwo: Léon Poliakov

12

grupa obca odznacza

się dyspozycją do

„produkowania zła”

13

Grupa działa, przygotowując swe
niecne plany, w zadziwiająco
całościowy, zintegrowany sposób.

Wroga nam aktywność grupy jest
często „zdalnie sterowana” z
odległego centrum dowodzenia
(piekła) .

14

Grupa działa w sposób niewidzialny,
tajny, materializują się dopiero
negatywne skutki tych działań.

15

(zwykle należący
do domeny
politycznej)

16

17

*

Poręczne wyjaśnienie

negatywnych zjawisk
społecznych

“Jest ich cała masa a co najgorsza są
NA WSZYSTKICH WAŻNYCH
STANOWISKACH, GDZIE MOGĄ
ROBIĆ PRAWNIE CZY BEZPRAWNIE
TO CO IM SIE PODOBA”

18

*

Rekonstrukcja scenariuszy

przeszłych

wydarzeń

“To nie jest przypadek, że większość
kadry NKWD stanowili żydzi a i w
szeregach gestapo było ich nie mało”

“ogromna wiekszosc przywodcow
"postepowej" Solidarnosci, ktora
weszla pod koniec lat 80' w sojusz z
komunistami, to byli Zydzi (Geremek,
Michnik, Kuron, ...)”

19

*

łatwiejsze generowanie

prawdopodobnych scenariuszy
zdarzeń przyszłych

(z

udziałem konspirującej przeciw
„nam” grupy obcej)

“przecież to żydzi robią
wszystko,żeby z Polski zrobić
Izrael!Poniekąd to już się im
udało!”

“POLSKA- Ziemia obiecana”

*

uwrażliwianie percepcyjnie i

emocjonalnie

na domniemane

zagrożenia dla grupy

własnej

20

*

motywacja do kolektywnej

samoobrony

“Jeśli chcą wojny to mogą ją miec
ale z polakami nie wygrają”

21

* dostarczenie moralnego
uzasadnienia dla dyskryminowania
i dehumanizowania przedstawicieli
grupy obcej

“Kiedys nic do Zydow nie mialem.
Niewiele o nich wiedzialem, ale
nauczony, ze byli naszymi
"wspolnikami" w cierpieniu
odczuwalem do nich nic sympatii.
Od pewnego czasu nienawidze ich.
Nienawidze dlatego, ze
rozpowszechniaja oszczerstwa o
moim kraju i narodzie.”

22

STEREOTYP

KLASYCZNY

STEREOTYP SPISKOWY

PRZEDMIOT

Typowy członek

grupy

Grupa jako całość

RODZAJ TEORII

Korelacyjna

(implikacyjna)

Przyczynowa

TREŚĆ

Różna dla różnych grup Uniwersalna

EWALUACJA

Zróżnicowana

Negatywna

CO REGULUJE

Relacje face-to-face

Relacje między grupą

własną a obcą jako całością

(polityczne)

23

*

stereotypy spiskowe sprzyjają

przyjmowaniu

zgeneralizowanych
negatywnych postaw w stosunkach

międzygrupowych

24

*

ich negatywny wpływ zaznacza

się

silniej w stosunku do

Polaków obcego
pochodzenia niż do obcokrajowców

*

stereotypy spiskowe różnych

narodów

są ściśle ze sobą

powiązane

*

stereotypy spiskowe aktywizują

się

przed ważnym

wydarzeniem
politycznym

25

*

stereotyp spiskowy wpływa nie

tylko na

oceny, ale i na procesy

poszukiwania

informacji o

pochodzeniu etnicznym

*

stereotyp spiskowy jest

mocnym

predyktorem

uprzedzeń „gorących”

wobec

osób pochodzenia żydowskiego,
nie jest natomiast istotnie związany
z

uprzedzeniami „chłodnymi”

26

27

Kofta, Sędek 1992

Dążą do panowania

nad światem

NARODOWOŚCI

Jawnie

Skrycie

Amerykanie

41,5

9,7

Żydzi

13,0

32,4

Francuzi

3,9

1,9

28

Chcą decydować o

finansach

NARODOWOŚCI

Jawnie

Skrycie

Amerykanie

78,5

5,3

Żydzi

20,3

37,7

Rosjanie

19,3

17,4

29

Percepcja grupy jako realnie
istniejącego, zintegrowanego bytu,
wzmaga myślenie spiskowe

Wartości kolektywistyczne -
hamują skłonność do myślenia
spiskowego

Wartości nacjonalistyczne - nasilają

30