Władza

Mgr Magdalena Szpunar

Po co ludziom władza?

Przyczyny autoteliczne: posiadanie jej
daje poczucie siły, przewagi, potęgi,
znaczenia oraz bezpieczeństwa
Przyczyny instrumentalne: jest
wymienialna na inne dobra, podnosi
szanse dostępu do cennych dóbr
( wyższe zarobki, możliwości
manipulacji, lepsze informacje,
kontakty osobiste)

Władza – dobro rzadkie

Jest dobrem rzadkim – może istnieć
wtedy, gdy mają ją niektórzy, a inni
są jej pozbawieni – muszą być ci,
którzy rządzą i ci którzy są rządzeni
Gdyby wszyscy mieli władzę,
władza z samej definicji nie
istniałaby

Władza wg. P. Blau

Władza rodzi się z nierównorzędnych,
niezrównoważonych, pozbawionych
wzajemności asymetrycznych relacji
międzyludzkich
Interakcje między ludźmi sprowadzają
się do wymiany jakichś dóbr czy
wartości, niekoniecznie materialnych

Poddajemy się władzy

partnera, gdy:

Nie możemy zapłacić lub zrewanżować

się za otrzymywane przez partnera

dobra lub usługi
Partner ma monopol na potrzebne

nam dobra bądź usługi
Nie możemy się obejść bez tych dóbr
Nie mamy możliwości wymuszenia

tych dóbr, czy usług siłą lub przemocą

Posiadający władzę, aby ją

umocnić musi

Nie przyjmować za swoje dobra, czy usługi

niczego innego jak podległość (obojętność na

próby odwzajemniania w innej „walucie”)
Monopolizować własne dobra, czy usługi,

odcinając podległych sobie od dostępu do

alternatywnych źródeł
Wzmagać przez indoktrynację lub

propagandę poczucie niezbędności

oferowanych dóbr i usług
Zabezpieczyć się przed możliwością buntu

Aby uniezależnić się od

władzy należy:

Zwiększać zasób strategicznych dóbr, które

mogą być wymienione za wolność
Pozyskiwać innych źródeł potrzebnych dóbr,

czy usług – likwidować monopol władcy
Uczyć się rezygnacji z dóbr, czy usług, za

które nie można zapłacić inaczej niż

zniewoleniem, uniezależnić się
Zwiększać własną siłę nacisku na partnera,

aż do możliwości zdobycia potrzebnych

dóbr, czy usług przemocą

Czym jest władza?

Władza to relacja między jednostkami, w której

istnieje prawdopodobieństwo, że jedna z nich

przeprowadzi swą wolę mimo oporu drugiej /M.

Weber/
Władza to zdolność narzucenia swojej woli / R.

Merton/
Władza to kontrola nad działaniami innych /Parsons/
Władza to możliwość podejmowania wiążących

decyzji /Lasswell/
Wymuszenie zgodnego ze swoimi intencjami

zachowania innych /Shils/

Władza legalna

Umocowana prawnie lub tradycjonalnie
np. uznanie świętości praw, bądź tradycji
Prerogatywy władcze, a także selekcja
tych osób jest ściśle określona przez prawo
Osoby u władzy mają określone
kompetencje, a objęcie ich pozycji określa
prawo tj. nominacja, wybory, powołanie do
służby, czy zatrudnienie

Władza legalna

Wg. M. Webera
władzą legalną
jest przede
wszystkim władza
biurokratyczna
oparta o normy
prawne i
kompetencje osób
ją sprawujących

Władza tradycyjna

Ma umocowanie w regułach, ale nie
w przepisach prawnych
Powszechnie przyjmowane i
usankcjonowane swoją trwałością
sposoby realizowania i wyłaniania
władzy np. władza starszyzny w
plemieniu, ojca w rodzinie
patriarchalnej

Władza charyzmatyczna

Oparta na osobistej relacji
pomiędzy sprawującymi władzę, a
podporządkowanymi
Charyzma opiera się na pewnych
szczególnych zdolnościach,
talentach, interpretowanych często
jako ponadludzkie

Lech Wałęsa

Aleksander Kwaśniewski

Władza tradycyjna

Jan Paweł II

Przywództwo

Wyłanianie się przywódców

jest konieczne z powodu:
Potrzeby koordynacji działań

zmierzających do realizacji

celów grupowych
Potrzeby zapewnienia

integracji i spoistości grupy
Z potrzeby afirmowania

ważnych dla grupy ideałów

poprzez dostarczanie wzorów

osobowych

Jaka władza?

Władza eksperta: oparta o najlepszą
wiedzę i umiejętności
Władza wodzireja: oparta o osobę o
zdolnościach towarzyskich i
animatorskich
Władza moralizatora: oparta o
osobę, która stanowi wzorzec do
naśladowania

Kryteria wyłaniania

przywódcy

Zewnętrzne: związane ze statusem
danej jednostki w społeczeństwie
np. zasoby materialne, prestiż,
sława, znaczne wpływy, wiedza
Wewnętrzne: związane z
działaniami w grupie np. wysoki
stopień pewności siebie,
dominujący charakter

Style przywództwa

Autokratyczny: sprawuje władzę
samodzielnie i monopolistycznie, stoi
ponad grupą
Demokratyczny: koordynuje, doradza,
sugeruje decyzje członkom grupy
Permisyjny: realizuje ustalenia
swobodnie podjęte przez grupę i
minimalnie wpływa na proces decyzji w
grupie

Najlepsze przywództwo?

O sukcesie przywództwa decyduje:
Efektywność zadaniowa

pozwala członkom realizować

swoje instrumentalne cele
Autoteliczne satysfakcje z

uczestnictwa płynące ze

spoistości grupy, jej zintegrowania

wysokiego morale

Dwa typy przywódców

Nawet w zbiorowościach

przypadkowo dobranych

ludzi dobranych do celów

eksperymentalnych,

spontanicznie wyłaniają się

dwie role przywódcze. Jedna

z osób jest skierowana na

zorganizowanie działań, a

druga dba o dobrą

atmosferę
Są to dwie funkcje władzy tj.

organizowanie zbiorowych

działań oraz likwidowanie

konfliktów

Społeczne źródła władzy

Bogactwo
Prestiż
Sprawność
organizacyjna
Własność środków
produkcji
Przewaga liczebna

Jak ją osiągnąć?

Poprzez zastosowanie
środków przymusu
bądź groźby ich użycia
Posłuszeństwo wynika
z uznania czyichś
uprawnień do
wydawania poleceń –
władza prawomocna