Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia

prawa

prawa

Warszawa, 10 listopada 2009

Warszawa, 10 listopada 2009

r.

r.

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny



Skład:

Skład:

15 sędziów,

15 sędziów,

wybieranych przez Sejm na 9 lat,

wybieranych przez Sejm na 9 lat,

spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą,

spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą,

zgłoszonych przez 50 posłów lub Prezydium Sejmu,

zgłoszonych przez 50 posłów lub Prezydium Sejmu,

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

połowy obecnych,

połowy obecnych,

bez prawa do reelekcji

bez prawa do reelekcji



Status sędziów:

Status sędziów:

Analogiczny do sędziów powszechnych:

Analogiczny do sędziów powszechnych:

nieodwołalność (wyłącznie w wypadku zrzeczenia się

nieodwołalność (wyłącznie w wypadku zrzeczenia się

stanowiska lub skazania wyrokiem sądu powszechnego lub

stanowiska lub skazania wyrokiem sądu powszechnego lub

dyscyplinarnego),

dyscyplinarnego),

immunitet,

immunitet,

zakaz łączenia stanowisk i przynależności do partii,

zakaz łączenia stanowisk i przynależności do partii,

podległość

podległość

wyłącznie

wyłącznie

Konstytucji,

Konstytucji,

prawo powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko

prawo powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny



Funkcje TK:

Funkcje TK:



Orzekanie w sprawie konstytucyjności i legalności

Orzekanie w sprawie konstytucyjności i legalności

aktów normatywnych

aktów normatywnych



Zgodności z Konstytucją ustaw i aktów międzynarodowych

Zgodności z Konstytucją ustaw i aktów międzynarodowych



Zgodności ustaw z aktami międzynarodowymi

Zgodności ustaw z aktami międzynarodowymi

ratyfikowanymi za zgodą wyrażoną w ustawie

ratyfikowanymi za zgodą wyrażoną w ustawie



Zgodności przepisów wydawanych przez centralne organy

Zgodności przepisów wydawanych przez centralne organy

państwowe z Konstytucją, umowami międzynarodowymi i

państwowe z Konstytucją, umowami międzynarodowymi i

ustawami – np. rozporządzenia, zarządzenia i in

ustawami – np. rozporządzenia, zarządzenia i in



Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych

Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych



Orzekanie w sprawach konstytucyjności celów lub

Orzekanie w sprawach konstytucyjności celów lub

działalności partii politycznych

działalności partii politycznych



Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między

Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między

centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

centralnymi konstytucyjnymi organami państwa



Rozstrzyganie w sprawie stwierdzenia przeszkody w

Rozstrzyganie w sprawie stwierdzenia przeszkody w

sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP

sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP

Postępowanie przed TK

Postępowanie przed TK



Prewencyjna kontrola konstytucyjności:

Prewencyjna kontrola konstytucyjności:

Prezydent przed podpisaniem ustawy lub ratyfikacją umowy

Prezydent przed podpisaniem ustawy lub ratyfikacją umowy

międzynarodowej może wystąpić do TK o zbadania jej

międzynarodowej może wystąpić do TK o zbadania jej

zgodności z Konstytucją

zgodności z Konstytucją



Represyjna kontrola konstytucyjności:

Represyjna kontrola konstytucyjności:



Wniosek mogą złożyć odnośnie do każdego aktu

Wniosek mogą złożyć odnośnie do każdego aktu



Prezydent,

Prezydent,



Marszałek Sejmu,

Marszałek Sejmu,



Marszałek Senatu,

Marszałek Senatu,



Prezes Rady Ministrów,

Prezes Rady Ministrów,



50 posłów,

50 posłów,



30 senatorów,

30 senatorów,



Pierwszy Prezes SN,

Pierwszy Prezes SN,



Prezes NSA,

Prezes NSA,



Prokurator Generalny,

Prokurator Generalny,



Prezes NIK,

Prezes NIK,



Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich

Postępowanie przed TK

Postępowanie przed TK



Represyjna kontrola konstytucyjności, cd.:

Represyjna kontrola konstytucyjności, cd.:



Wniosek mogą złożyć co do niektórych aktów:

Wniosek mogą złożyć co do niektórych aktów:



Jednostki samorządu terytorialnego, Ogólnokrajowe

Jednostki samorządu terytorialnego, Ogólnokrajowe

organy związków zawodowych, Ogólnokrajowe władze

organy związków zawodowych, Ogólnokrajowe władze

organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,

organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,

Kościoły i związki wyznaniowe

Kościoły i związki wyznaniowe

odnośnie do aktów ich dotyczących

odnośnie do aktów ich dotyczących



Krajowa Rada Sądownictwa – odnośnie do aktów

Krajowa Rada Sądownictwa – odnośnie do aktów

dotyczących niezależności sądów i niezawisłości sędziów

dotyczących niezależności sądów i niezawisłości sędziów



Pytanie prawne – sąd w każdym postępowaniu sądowym

Pytanie prawne – sąd w każdym postępowaniu sądowym



Skarga konstytucyjna – każda osoba, której konstytucyjne

Skarga konstytucyjna – każda osoba, której konstytucyjne

prawa lub wolności zostały naruszone przez istnienie

prawa lub wolności zostały naruszone przez istnienie

sprzecznego z Konstytucją aktu, na podstawie którego sąd lub

sprzecznego z Konstytucją aktu, na podstawie którego sąd lub

organ administracji orzekł ostatecznie

organ administracji orzekł ostatecznie



w terminie 3 m-cy od prawomocności orzeczenia

w terminie 3 m-cy od prawomocności orzeczenia



przymus adwokacki

przymus adwokacki

Trybunał Stanu

Trybunał Stanu



Skład:

Skład:



Przewodniczący – Pierwszy Prezes SN

Przewodniczący – Pierwszy Prezes SN



Dwóch zastępców

Dwóch zastępców



16 członków

16 członków



Wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na

Wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na

czas trwania kadencji

czas trwania kadencji



Z kandydatur zgłoszonych przez Marszałka Sejmu lub grupę co

Z kandydatur zgłoszonych przez Marszałka Sejmu lub grupę co

najmniej 35 posłów

najmniej 35 posłów



Bezwzględną ilością głosów w obecności co najmniej połowy

Bezwzględną ilością głosów w obecności co najmniej połowy



Połowa musi mieć kwalifikacje do zajmowania stanowiska

Połowa musi mieć kwalifikacje do zajmowania stanowiska

sędziego

sędziego



Status sędziów:

Status sędziów:



Podlegają tylko Konstytucji i ustawom

Podlegają tylko Konstytucji i ustawom



Immunitet formalny

Immunitet formalny



Nieodwoływalność z wyjątkiem przesłanek ustawowych

Nieodwoływalność z wyjątkiem przesłanek ustawowych

Odpowiedzialność przed Trybunałem

Odpowiedzialność przed Trybunałem

Stanu

Stanu

Przed TS odpowiadają:

Przed TS odpowiadają:



Prezydent – za naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z

Prezydent – za naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z

zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania

zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania

oraz popełnienie przestępstwa – na wniosek 2/3 członków

oraz popełnienie przestępstwa – na wniosek 2/3 członków

Zgromadzenia Narodowego

Zgromadzenia Narodowego



Prezes i członkowie Rady Ministrów – za naruszenie Konstytucji lub

Prezes i członkowie Rady Ministrów – za naruszenie Konstytucji lub

ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie

ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie

swojego urzędowania oraz popełnienie przestępstwa w związku z

swojego urzędowania oraz popełnienie przestępstwa w związku z

zajmowanym stanowiskiem – na wniosek 3/5 liczby posłów

zajmowanym stanowiskiem – na wniosek 3/5 liczby posłów



Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiT, Naczelny Dowódca Sił

Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiT, Naczelny Dowódca Sił

Zbrojnych - za naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z

Zbrojnych - za naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z

zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania –

zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania –

na wniosek Sejmu przyjęty bezwzględną większością głosów w

na wniosek Sejmu przyjęty bezwzględną większością głosów w

obecności co najmniej połowy

obecności co najmniej połowy



Posłowie i senatorowie – za złamanie zakazów prowadzenia

Posłowie i senatorowie – za złamanie zakazów prowadzenia

działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu

działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu

państwa lub samorządu terytorialnego oraz nabywania tego

państwa lub samorządu terytorialnego oraz nabywania tego

majątku – na wniosek j.w.

majątku – na wniosek j.w.

Bezczynność w postępowaniu

Bezczynność w postępowaniu



Jeśli sprawa toczy się długo, a zwłoka wynika z

Jeśli sprawa toczy się długo, a zwłoka wynika z

winy organu, to osoba ma prawo do dochodzenia

winy organu, to osoba ma prawo do dochodzenia

przyspieszenia biegu, a nawet odszkodowania:

przyspieszenia biegu, a nawet odszkodowania:



w postępowaniu administracyjnym – sprawa ma być

w postępowaniu administracyjnym – sprawa ma być

załatwiona w ciągu miesiąca (wyjątkowo dwóch) –

załatwiona w ciągu miesiąca (wyjątkowo dwóch) –

inaczej przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu

inaczej przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu

administracyjnego

administracyjnego



w postępowaniu sądowym nie ma terminów, ale

w postępowaniu sądowym nie ma terminów, ale

sprawa powinna być załatwiona bez zbędnej zwłoki –

sprawa powinna być załatwiona bez zbędnej zwłoki –

inaczej strona może złożyć skargę do sądu wyższego

inaczej strona może złożyć skargę do sądu wyższego

rzędu

rzędu



od spraw, w których była karygodna bezczynność,

od spraw, w których była karygodna bezczynność,

strona może złożyć skargę do Trybunału Praw

strona może złożyć skargę do Trybunału Praw

Człowieka w Strasburgu

Człowieka w Strasburgu



w karnym postępowaniu przygotowawczym – są

w karnym postępowaniu przygotowawczym – są

ustalone ścisłe terminy, które mogą skutkować, np.

ustalone ścisłe terminy, które mogą skutkować, np.

uchyleniem aresztu, lub wymagają przedłużenia przez

uchyleniem aresztu, lub wymagają przedłużenia przez

odpowiednie organy wyższego rzędu

odpowiednie organy wyższego rzędu

Prawo wspólnotowe

Prawo wspólnotowe

T r a k t a t y

( p r a w o p i e r w o t n e )

R o z p o r z ą d z e n i a

( p r a w o w t ó r n e

b e z w z g l ę d n i e o b o w i ą z u j ą c e )

D y r e k t y w y

( p r a w o w t ó r n e

z o b o w i ą z k i e m d o s t o s o w a n i a

p r a w a k r a j o w e g o d o d y r e k t y w y )

D e c y z j e

( p r a w o w t ó r n e

b e z w z g l e d n i e o b o w i ą z u j ą c e

k o n k r e t n y c h a d r e s a t ó w )

R e z o l u c j e , S t a n o w i s k a , O p i n i e ,

Z a l e c e n i a , R e k o m e n d a c j e , K o m e n t a r z e

S t r a t e g i e , W y t y c z n e , D e c y z j e R a m o w e , i t p

( p r a w o w t ó r n e n i e w i ą ż ą c e )

Prawo pierwotne

Prawo pierwotne



Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

1951

1951



Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą –

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą –

tzw. Traktat Rzymski 1957

tzw. Traktat Rzymski 1957



Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii

Atomowej 1957

Atomowej 1957



Konwencja o pewnych instytucjach wspólnych dla Wspólnot

Konwencja o pewnych instytucjach wspólnych dla Wspólnot

Europejskich 1957

Europejskich 1957



Traktat o fuzji instytucji 1965

Traktat o fuzji instytucji 1965



Jednolity Akt Europejski 1986

Jednolity Akt Europejski 1986



Traktat o Unii Europejskiej – tzw. Traktat z Maastricht 1992

Traktat o Unii Europejskiej – tzw. Traktat z Maastricht 1992



Traktat o zmianie Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu

Traktat o zmianie Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu

ustanawiającego Wspólnotę Europejską tzw. Traktat

ustanawiającego Wspólnotę Europejską tzw. Traktat

Amsterdamski 1999

Amsterdamski 1999



Traktat o zmianie Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu

Traktat o zmianie Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu

ustanawiającego Wspólnotę Europejską tzw. Traktat

ustanawiającego Wspólnotę Europejską tzw. Traktat

Nicejski 2001

Nicejski 2001

Konstytucja dla Europy

Konstytucja dla Europy

29 października 2004 r. przedstawiciele 25 krajów Unii Europejskiej

29 października 2004 r. przedstawiciele 25 krajów Unii Europejskiej

podpisali Traktat o ustanowieniu Konstytucji dla Europy. Od tego

podpisali Traktat o ustanowieniu Konstytucji dla Europy. Od tego

momentu zaczął się proces ratyfikacji przez kraje członkowskie

momentu zaczął się proces ratyfikacji przez kraje członkowskie

Traktat składał się z 4 części:

Traktat składał się z 4 części:



Część I - Podstawowe postanowienia dotyczące Unii i jej kompetencji,

Część I - Podstawowe postanowienia dotyczące Unii i jej kompetencji,



Część II – Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej

Część II – Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej



Część III - Polityka i funkcjonowanie Unii - najobszerniejsza część

Część III - Polityka i funkcjonowanie Unii - najobszerniejsza część



Część IV - Postanowienia ogólne i końcowe.

Część IV - Postanowienia ogólne i końcowe.

Konstytucja dla Europy miała wejść w życie zamiast dotychczasowych

Konstytucja dla Europy miała wejść w życie zamiast dotychczasowych

praw pierwotnych Unii. Uchylone miały zostać Traktat rzymski i

praw pierwotnych Unii. Uchylone miały zostać Traktat rzymski i

Traktat z Maastricht oraz wszystkie traktaty i akty je zmieniające i

Traktat z Maastricht oraz wszystkie traktaty i akty je zmieniające i

uzupełniające.

uzupełniające.

Aby konstytucja weszła w życie, powinna była zostać ratyfikowana przez

Aby konstytucja weszła w życie, powinna była zostać ratyfikowana przez

wszystkie 25 krajów członkowskich. W zależności od prawa

wszystkie 25 krajów członkowskich. W zależności od prawa

obowiązującego w poszczególnych państwach, ratyfikacji traktatu

obowiązującego w poszczególnych państwach, ratyfikacji traktatu

dokonuje parlament lub naród w drodze referendum. Referenda

dokonuje parlament lub naród w drodze referendum. Referenda

odbyły się w Hiszpanii (wynik: TAK, 20 lutego 2005), we Francji

odbyły się w Hiszpanii (wynik: TAK, 20 lutego 2005), we Francji

(wynik: NIE, 29 maja 2005) i w Holandii (wynik: NIE, 1 czerwca 2005).

(wynik: NIE, 29 maja 2005) i w Holandii (wynik: NIE, 1 czerwca 2005).

Wobec wyników NIE Traktat nie wszedł w życie

Wobec wyników NIE Traktat nie wszedł w życie

Traktat lizboński z 13 grudnia 2007 r.

Traktat lizboński z 13 grudnia 2007 r.



Traktat lizboński zmienia aktualne traktaty UE i WE, ale ich nie zastępuje.

Traktat lizboński zmienia aktualne traktaty UE i WE, ale ich nie zastępuje.



Europa stanie się bardziej demokratyczna i przejrzysta:

Europa stanie się bardziej demokratyczna i przejrzysta:



Większe znaczenie Parlamentu Europejskiego:

Większe znaczenie Parlamentu Europejskiego:



Parlament Europejski, wybierany w wyborach bezpośrednich przez obywateli

Parlament Europejski, wybierany w wyborach bezpośrednich przez obywateli

UE, zostanie wyposażony w istotne nowe kompetencje w dziedzinie

UE, zostanie wyposażony w istotne nowe kompetencje w dziedzinie

prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych.

prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych.



Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecyzji zapewni

Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecyzji zapewni

Parlamentowi Europejskiemu pozycję równorzędną z Radą (reprezentującą

Parlamentowi Europejskiemu pozycję równorzędną z Radą (reprezentującą

państwa członkowskie) przy przyjmowaniu zdecydowanej większości unijnych

państwa członkowskie) przy przyjmowaniu zdecydowanej większości unijnych

aktów prawnych.

aktów prawnych.



Większe zaangażowanie parlamentów krajowych:

Większe zaangażowanie parlamentów krajowych:



parlamenty narodowe zyskają większe możliwości udziału w pracach UE, w

parlamenty narodowe zyskają większe możliwości udziału w pracach UE, w

szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie

szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie

podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć

podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć

lepsze wyniki (zasada pomocniczości).

lepsze wyniki (zasada pomocniczości).



Większy wpływ obywateli:

Większy wpływ obywateli:



dzięki inicjatywie obywatelskiej milion obywateli z różnych państw

dzięki inicjatywie obywatelskiej milion obywateli z różnych państw

członkowskich będzie mógł zwrócić się do Komisji o przedłożenie nowego

członkowskich będzie mógł zwrócić się do Komisji o przedłożenie nowego

wniosku legislacyjnego.

wniosku legislacyjnego.



Podział kompetencji:

Podział kompetencji:



wyraźna klasyfikacja kompetencji pozwoli wyjaśnić relacje między państwami

wyraźna klasyfikacja kompetencji pozwoli wyjaśnić relacje między państwami

członkowskimi i Unią Europejską.

członkowskimi i Unią Europejską.



Wystąpienie z Unii:

Wystąpienie z Unii:



w traktacie lizbońskim po raz pierwszy wyraźnie przewidziano możliwość

w traktacie lizbońskim po raz pierwszy wyraźnie przewidziano możliwość

wystąpienia z Unii.

wystąpienia z Unii.

Do zobaczenia za tydzień!

Do zobaczenia za tydzień!