Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia

prawa

prawa

Warszawa, 6 października

Warszawa, 6 października

2009 r.

2009 r.

Zagadnienia tematyczne

Zagadnienia tematyczne

1.

1.

Źródła prawa, procedura tworzenia prawa

Źródła prawa, procedura tworzenia prawa

2.

2.

Prawa człowieka w konstytucji i prawie międzynarodowym

Prawa człowieka w konstytucji i prawie międzynarodowym

3.

3.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza

4.

4.

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza

5.

5.

Władza sądownicza – sądy i trybunały

Władza sądownicza – sądy i trybunały

6.

6.

Prawo i instytucje Unii Europejskiej oraz Rady Europy

Prawo i instytucje Unii Europejskiej oraz Rady Europy

7.

7.

Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej a

Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej a

ubezwłasnowolnienie

ubezwłasnowolnienie

8.

8.

Prawo autorskie – odpowiedzialność karna, cywilna i

Prawo autorskie – odpowiedzialność karna, cywilna i

dyscyplinarna za plagiat

dyscyplinarna za plagiat

9.

9.

Podstawy prawa karnego – pojęcie przestępstwa i kary

Podstawy prawa karnego – pojęcie przestępstwa i kary

10.

10.

Podstawy postępowania z nieletnimi

Podstawy postępowania z nieletnimi

11.

11.

Podstawy postępowania z osobami uzależnionymi

Podstawy postępowania z osobami uzależnionymi

12.

12.

Przemoc w rodzinie

Przemoc w rodzinie

13.

13.

Prawo wobec osób niepełnosprawnych

Prawo wobec osób niepełnosprawnych

14.

14.

Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe

Pojęcie prawa i normy

Pojęcie prawa i normy

prawnej

prawnej



Prawo = system norm ustanowionych przez

Prawo = system norm ustanowionych przez

organy władzy publicznej

organy władzy publicznej



Norma prawna = zakaz albo nakaz

Norma prawna = zakaz albo nakaz

określonego postępowania

określonego postępowania



Aby dana norma obowiązywała musi:

Aby dana norma obowiązywała musi:



Być wydana przez odpowiedni organ z

Być wydana przez odpowiedni organ z

zachowaniem odpowiedniej procedury

zachowaniem odpowiedniej procedury



Być zgodna z normami wyższego rzędu –

Być zgodna z normami wyższego rzędu –

weryfikacja przez Trybunał Konstytucyjny

weryfikacja przez Trybunał Konstytucyjny



Akty normatywne są generalne i abstrakcyjne

Akty normatywne są generalne i abstrakcyjne

– akty stosowania prawa (wyroki, decyzje

– akty stosowania prawa (wyroki, decyzje

administracyjne) są konkretne i indywidualne

administracyjne) są konkretne i indywidualne

Hierarchia aktów prawnych

Hierarchia aktów prawnych



Konstytucja

Konstytucja



Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią

Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią

zgodą wyrażoną w ustawie

zgodą wyrażoną w ustawie



Ustawy, pozostałe ratyfikowane umowy

Ustawy, pozostałe ratyfikowane umowy

międzynarodowe

międzynarodowe



Rozporządzenia

Rozporządzenia



Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego



Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji

Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji

– nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą

– nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą

stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są

stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są

wiążące w hierarchii danej instytucji

wiążące w hierarchii danej instytucji



Zarządzenia

Zarządzenia



Uchwały

Uchwały



Postanowienia

Postanowienia



Wytyczne

Wytyczne

Ustawa

Ustawa



Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi,

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi,

Prezydentowi, Radzie Ministrów, grupie 100 tyś. obywateli

Prezydentowi, Radzie Ministrów, grupie 100 tyś. obywateli

mających bierne prawo wyborcze

mających bierne prawo wyborcze



Projekt rozpatruje się w trzech czytaniach, poprawki mogą

Projekt rozpatruje się w trzech czytaniach, poprawki mogą

wnosić: wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów,

wnosić: wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów,

projekt może być opracowywany w komisji

projekt może być opracowywany w komisji



Ustawę przyjmuje się zwykłą większością głosów w obecności

Ustawę przyjmuje się zwykłą większością głosów w obecności

co najmniej połowy posłów

co najmniej połowy posłów



Uchwaloną ustawę przekazuje się do Senatu

Uchwaloną ustawę przekazuje się do Senatu



Senat ma 30 dni na: przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie

Senat ma 30 dni na: przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie

poprawek, odrzucenie w całości – jeśli w ciągu 30 dni nic nie

poprawek, odrzucenie w całości – jeśli w ciągu 30 dni nic nie

zrobi, ustawę uważa się za przyjętą

zrobi, ustawę uważa się za przyjętą



Jeśli Senat zaproponował poprawki, albo odrzucił ustawę,

Jeśli Senat zaproponował poprawki, albo odrzucił ustawę,

wraca ona do Sejmu – ten uchwałę Senatu może odrzucić

wraca ona do Sejmu – ten uchwałę Senatu może odrzucić

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

połowy ustawowej liczny posłów, inaczej uchwałę (poprawkę

połowy ustawowej liczny posłów, inaczej uchwałę (poprawkę

lub odrzucenie) Senatu uważa się za przyjętą

lub odrzucenie) Senatu uważa się za przyjętą

Ustawa

Ustawa



Następnie ustawę przedstawia się Prezydentowi do podpisu –

Następnie ustawę przedstawia się Prezydentowi do podpisu –

ma na to 21 dni, może w tym czasie wystąpić do Trybunału

ma na to 21 dni, może w tym czasie wystąpić do Trybunału

Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z

Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z

Konstytucją, nie może odmówić jej podpisania, jeśli Trybunał

Konstytucją, nie może odmówić jej podpisania, jeśli Trybunał

stwierdzi zgodność, jeśli jednak Trybunał stwierdził jej

stwierdzi zgodność, jeśli jednak Trybunał stwierdził jej

niezgodność z Konstytucją, prezydent odmawia jej podpisania

niezgodność z Konstytucją, prezydent odmawia jej podpisania



Jeśli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału, może z

Jeśli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału, może z

umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do

umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do

ponownego rozpatrzenia

ponownego rozpatrzenia



Sejm może przyjąć ustawę ponownie w tym samym brzmieniu

Sejm może przyjąć ustawę ponownie w tym samym brzmieniu

większością 3/5 w obecności co najmniej połowy posłów; w

większością 3/5 w obecności co najmniej połowy posłów; w

takim wypadku Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę, nie

takim wypadku Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę, nie

może jej skierować do Trybunału

może jej skierować do Trybunału



Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w

Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w

Dzienniku Ustaw

Dzienniku Ustaw

Ratyfikowane umowy

Ratyfikowane umowy

międzynarodowe

międzynarodowe



Umowa międzynarodowa najpierw jest podpisywana (przez organ

Umowa międzynarodowa najpierw jest podpisywana (przez organ

wskazany w umowie), co nie znaczy, że obowiązuje w porządku

wskazany w umowie), co nie znaczy, że obowiązuje w porządku

krajowym

krajowym



Ratyfikuje ją Prezydent RP i ogłasza w Dz. U., wtedy dopiero wchodzi w

Ratyfikuje ją Prezydent RP i ogłasza w Dz. U., wtedy dopiero wchodzi w

życie i jest bezpośrednio stosowana

życie i jest bezpośrednio stosowana



Ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w

Ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w

ustawie, jeśli dotyczy ona:

ustawie, jeśli dotyczy ona:



Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych

Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych



Wolności, praw i obowiązków obywatelskich wynikających z Konstytucji

Wolności, praw i obowiązków obywatelskich wynikających z Konstytucji



Członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej

Członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej



Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym



Spraw uregulowanych w ustawie lub do których Konstytucja wymaga ustawy

Spraw uregulowanych w ustawie lub do których Konstytucja wymaga ustawy



Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w

Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w

ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami, prawo organizacji

ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami, prawo organizacji

międzynarodowej ma pierwszeństwo przed ustawami, jeśli to wynika z

międzynarodowej ma pierwszeństwo przed ustawami, jeśli to wynika z

ratyfikowanego przez RP aktu konstytuującego tę organizację

ratyfikowanego przez RP aktu konstytuującego tę organizację



RP może przekazać na podstawie umowy międzynarodowej organizacji

RP może przekazać na podstawie umowy międzynarodowej organizacji

międzynarodowej kompetencje organów państwowych w niektórych

międzynarodowej kompetencje organów państwowych w niektórych

sprawach – ustawa wyrażająca na to zgodę uchwalana jest większością

sprawach – ustawa wyrażająca na to zgodę uchwalana jest większością

2/3 posłów i senatorów w obecności co najmniej ich połowy, wyrażenie

2/3 posłów i senatorów w obecności co najmniej ich połowy, wyrażenie

zgody może mieć formę referendum – uchwałę w sprawie wyboru formy

zgody może mieć formę referendum – uchwałę w sprawie wyboru formy

wyrażania zgody podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w

wyrażania zgody podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w

obecności co najmniej połowy posłów

obecności co najmniej połowy posłów

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 2 kwietnia 1997 r.

z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Konstytucję uchwala Sejm i Senat:

Konstytucję uchwala Sejm i Senat:



Projekt zmiany może przedłożyć co najmniej 1/5 posłów, Senat lub

Projekt zmiany może przedłożyć co najmniej 1/5 posłów, Senat lub

Prezydent RP

Prezydent RP



Pierwsze czytanie projektu może się odbyć nie wcześniej niż 30 dni po

Pierwsze czytanie projektu może się odbyć nie wcześniej niż 30 dni po

przedłożeniu go w Sejmie

przedłożeniu go w Sejmie



Sejm uchwala zmianę większością co najmniej 2/3 głosów w obecności

Sejm uchwala zmianę większością co najmniej 2/3 głosów w obecności

co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, a następnie – w terminie

co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, a następnie – w terminie

nie dłuższym niż 60 dni – Senat w tym samym brzmieniu, bezwzględną

nie dłuższym niż 60 dni – Senat w tym samym brzmieniu, bezwzględną

większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby senatorów

większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby senatorów



Uchwalenie zmian dotyczących suwerenności RP (rozdział I), praw i

Uchwalenie zmian dotyczących suwerenności RP (rozdział I), praw i

obowiązków obywateli (rozdział II) i sposobu zmiany Konstytucji

obowiązków obywateli (rozdział II) i sposobu zmiany Konstytucji

(rozdział XII) nie może się odbyć wcześniej niż 60 dni po pierwszym

(rozdział XII) nie może się odbyć wcześniej niż 60 dni po pierwszym

czytaniu – 1/5 posłów, Senat lub Prezydent RP może zażądać, w

czytaniu – 1/5 posłów, Senat lub Prezydent RP może zażądać, w

terminie 45 dni po uchwaleniu przez Senat, przeprowadzenia

terminie 45 dni po uchwaleniu przez Senat, przeprowadzenia

referendum zatwierdzającego. Marszałek Sejmu organizuje referendum

referendum zatwierdzającego. Marszałek Sejmu organizuje referendum

w terminie 60 dni od złożenia takiego wniosku. Zmiana przechodzi, jeśli

w terminie 60 dni od złożenia takiego wniosku. Zmiana przechodzi, jeśli

odpowiedziała się za nią większość głosujących

odpowiedziała się za nią większość głosujących



Po zakończeniu procedury Marszałek Sejmu przedkłada ustawę

Po zakończeniu procedury Marszałek Sejmu przedkłada ustawę

zmieniającą Konstytucję do podpisu Prezydentowi RP, który ma 21 dni

zmieniającą Konstytucję do podpisu Prezydentowi RP, który ma 21 dni

na jej podpisanie i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw (Dz. U.)

na jej podpisanie i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw (Dz. U.)

Rozporządzenia

Rozporządzenia



Wydawane są przez organy wskazane

Wydawane są przez organy wskazane

w Konstytucji:

w Konstytucji:



Prezydent

Prezydent



Rada Ministrów

Rada Ministrów



Ministrowie

Ministrowie



Na podstawie upoważnienia zawartego

Na podstawie upoważnienia zawartego

w ustawie i w celu jego wykonania

w ustawie i w celu jego wykonania



Upoważnienie określa organ właściwy

Upoważnienie określa organ właściwy



Organ upoważniony nie może przekazać

Organ upoważniony nie może przekazać

swoich kompetencji

swoich kompetencji



Zakres spraw przekazanych do

Zakres spraw przekazanych do

uregulowania

uregulowania



Wytyczne dotyczące treści aktu

Wytyczne dotyczące treści aktu

Akty prawa wewnętrznego

Akty prawa wewnętrznego



Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia

Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia

Prezesa Rady Ministrów i Ministrów mają

Prezesa Rady Ministrów i Ministrów mają

charakter wewnętrzny i obowiązują tylko

charakter wewnętrzny i obowiązują tylko

jednostki organizacyjnie podległe organowi

jednostki organizacyjnie podległe organowi

wydającemu te akty.

wydającemu te akty.



Zarządzenia są wydawane tylko na

Zarządzenia są wydawane tylko na

podstawie ustawy.

podstawie ustawy.



Uchwały i zarządzenia nie mogą one

Uchwały i zarządzenia nie mogą one

stanowić podstawy decyzji wobec obywateli,

stanowić podstawy decyzji wobec obywateli,

osób prawnych oraz innych podmiotów.

osób prawnych oraz innych podmiotów.



Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co

Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co

do ich zgodności z powszechnie

do ich zgodności z powszechnie

obowiązującym prawem przez Trybunał

obowiązującym prawem przez Trybunał

Konstytucyjny.

Konstytucyjny.

Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego

Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo

Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo

stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze

stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze

gminy.

gminy.

Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty

Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty

prawa miejscowego w zakresie:

prawa miejscowego w zakresie:



wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,

wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,



organizacji urzędów i instytucji gminnych,

organizacji urzędów i instytucji gminnych,



zasad zarządu mieniem gminy,

zasad zarządu mieniem gminy,



zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń

zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń

użyteczności publicznej.

użyteczności publicznej.



jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania

jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania

wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w

wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w

ustawie. 

ustawie. 

W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych

W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych

przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może

przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może

wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony

wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony

życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju

życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju

i bezpieczeństwa publicznego.

i bezpieczeństwa publicznego.



Przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę

Przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę

grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie

grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie

o wykroczeniach.

o wykroczeniach.

Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego ustanawia:

Akty prawa miejscowego ustanawia:



rada gminy w formie uchwały.

rada gminy w formie uchwały.



członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować,

członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować,

w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej

w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej

wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów

wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów

bezpośrednich organu samorządu terytorialnego

bezpośrednich organu samorządu terytorialnego



W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe

W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe

może wydać wójt, w formie zarządzenia.

może wydać wójt, w formie zarządzenia.



Zarządzenie podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji

Zarządzenie podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji

rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia

rady gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia

bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej

bądź nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej

sesji rady.

sesji rady.



W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy

W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy

zatwierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin

zatwierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin

utraty jego mocy obowiązującej.

utraty jego mocy obowiązującej.



Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości

Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości

wójtom sąsiednich gmin i staroście powiatu, w którym

wójtom sąsiednich gmin i staroście powiatu, w którym

leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu.

leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu.

Do zobaczenia za tydzień!

Do zobaczenia za tydzień!