Jama Brzuszna

• Znajomośc anatomii topograficznej

jest warunkiem prawidłowej oceny

zdjęc przeglądowych jamy brzusznej.

Ważne jest czy dany narząd ma

strukturę litą, czy zawiera płyn lub

gaz .Gaz w żołądku,w niektórych

czesciach jelita grubego sprawia że ta

narządy są dobrze widoczne. Tłuszcz

otaczający torebkę nerkową pomaga

w uwidocznieniu tych narządów.

• Ruchomośc narządów przestrzeni

zaotrzewnowej jest znacznie mniejsza

przez co są one bardziej narażone na

urazy.

• W przestrzeni zaotrzewnowej znajdują się:

• Nerki

• Nadnercza

• Zstępujący i dalszy odcinek dwunastnicy

• Okrężnica wstępująca i zstępująca

• Mięśnie biodrowo lędźwiowe

• Aorta brzuszna

• W przestrzeni wewnątrzotrzewnowej leżą:
• Żołądek
• Jelito cienkie (bez w/w cześci dwunastnicy)
• Okrężnica (bez w/w części)
• Wątroba
• Pęcherzyk żółciowy
• Trzustka
• Śledziona

• Narządy wewnątrzotrzewnowe

można podzielic ze względu na
umiejscowienie w umownych
kwadratach jamy brzusznej

• PGK- wątroba, pęcherzyk żółciowy
• LGK- żołądek,śledziona
• PDK – kątnica
• LDK- esica

Metody obrazowania

poszczególnych narządów

• Żołądek: zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej, badania

kontrastowe, TK, TK z kontrastem

• Jelito cienkie: Kontrastowe(baryt),zdjęcie przeglądowe jamy

brzusznej

• Jelito grube: RTG przeglądowe, badanie kontrastowe,

• Wątroba: TK, USG, MR i badania izotopowe

• Pęcherzyk żółciowy: Najczęściej USG,ECPW-Endoskopowa

chalangiopankreatografia

• wsteczną lub PCh- przezskórna cholangiografia

• Trzustka: trudna do zobrazowania: TK z kontrastem,ECPW,USG

• Sledziona: USG,TK

• Nerki: Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej, USG, Urografia dożylna,

• Moczowody: zdjęcia urograficzne

• Nadnercza: TK, MR

• Pęcherz moczowy: zdjęcie przeglądowe, badanie urograficzne,USG

• Aorta: USG metodą Dopplerowską ,TK, MR, arteriografia

• Uraz jamy brzusznej(tępy)
• Zdjęcia przeglądowe jamy brzusznej i

klatki piersiowej w pozycji stojącej i
leżącej

• TK jamy brzusznej i miednicy małej

Tomografia komputerowa

• Jest metodą badania radiologicznego

dającą obraz poprzecznych lub

skośnych warstw ciała przez

przepuszczenie przez nie wiązek

promieniowania rentgenowskiego

pod różnymi kątami na detektory a

następnie za pomocą komputera

odtworzenie obrazu na monitorze.

Systemy tomografii

komputerowej

• Tradycyjny- stół z pacjentem jest przesuwany

skokami, umożliwiając zobrazowanie kolejno

po sobie następujących, wybranych

przekrojów ciała. Pomiędzy ekspozycjami

pacjent swobodnie oddycha.

• System spiralnej TK- ciągła rotacja lampy i

automatyczny, stały przesuw stołu. Badanie

w fazie bezdechu. Znaczne skrócenie czasu

badania, większe możliwości przetwarzania

obrazu ( prezentacja

trójwymiarowa, wirtualna endoskopia).

USG

• Ultradźwięki umożliwiają :

• uwidocznienie powierzchni granicznych

narządów i tkanek miękkich bez użycia

środków kontrastujących,

• nieinwazyjne, atraumatyczne badanie

pacjentów,

• określanie wymiarów badanych narządów,

głębokości ich położenia, wyznaczanie

powierzchni ich przekrojów,

• oglądanie narządów w ruchu,

• uzyskanie informacji o przepływie krwi.

Zasada działania USG

• Fala ultradźwiękowa o natężenie nieszkodliwym dla

pacjenta i badającego jest przekazywana w głąb

ciała ludzkiego za pomocą przetwornika

piezoelektrycznego.

• Nadajnik pobudza przetwornik do krótkotrwałej

tłumionej oscylacji.

• Jeśli to mechaniczne drganie napotyka na swojej

drodze granicę między narządami, nieciągłość w

biologicznej tkance, jamy wypełnione płynem,

zwapnienia, pęcherzyki powietrza albo ciała obce

to część energii zostaje odbita, pozostała część

przechodzi dalej.

c.d

• Przetwornik odpowiada na mechaniczne

drganie fali odbitego echa wytworzeniem

odpowiedniego sygnału elektrycznego.

• Sygnał ulega przetworzeniu na sygnał

luminancji na ekranie kineskopu

• Na podstawie korelacji między punktem

świecącym na ekranie a odległością przebytą

przez falę ultradźwiękową w tkance powstaje

obraz organizacji warstw napotykanych

przez wiązkę ultradźwiękową w kierunku, w

którym został skierowany przetwornik.

Rezonas Magnetyczny

• Wykorzystywane są własności magnetyczne jąder atomu wodoru-protonów.

• Umieszcza się pacjenta w silnym polu magnetycznym wystarczającym do

niewielkiego namagnesowania poszczególnych tkanek. Podstawą selekcji

danej warstwy jest zjawisko jądrowego rezonansu magnetycznego, czyli

pochłaniania impulsów fal elektromagnetycznych o częstotliwości radiowej

przez jądra atomowe umieszczone w stałym polu magnetycznym. Wysłane

w kierunku pacjenta leżącego wewnątrz magnesu impulsy pobudzające są

pochłaniane tylko przez tę warstwę, która spełnia warunek rezonansu.

Następstwem rezonansowego pochłaniania impulsu fali jest powstanie

wewnątrz warstwy wirującego pola magnetycznego, które może być

wykryte przez cewki otaczające ciało pacjenta. Na podstawie sygnału echa

komputer oblicza rozkład amplitudy sygnału w płaszczyźnie warstwy , co

odpowiada otrzymaniu mapy składowej poprzecznej wektora magnetyzacji

protonów.

• Bezwzględne przeciwwskazania do MR stanowią : rozrusznik serca,

ferromagnetyczny klips naczyniowy na tętnicach mózgowych lub w ich

bezpośrednim sąsiedztwie, odłamek metalowy w oku lub w okolicy

narządów ważnych dla życia, nieusuwalny neurostymulator oraz metalowy

lub elektroniczny implant uszny, zaszyte pod skórą miniaturowe aparaty

słuchowe.

Środki cieniujące

stosowane w

rentgenodiagnostyce

• Są to substancje pochłaniające

promieniowanie rentgenowskie,
bardziej lub mniej niż otaczające
tkanki ciała.

• Środki cieniujące negatywne,
• Środki cieniujące pozytywne.

Środki cieniujące

negatywne

• Mały współczynnik pochłaniania

promieni X

• Powietrze,
• Tlen,
• Podtlenek azotu,
• Dwutlenek węgla,
• Gazy szlachetne.

Środki cieniujące

pozytywne

• Znacznie bardziej niż tkanki ciała

pochłaniają promieniowanie X

• Bar,
• Jod,
• Pierwiastki o wysokich liczbach

atomowych.

Środki nierozpuszczalne w

wodzie

• Siarczan baru(baryt)- badanie

kontrastowe przewodu
pokarmowego.

• Olejowe środki cieniujące

( mieszanina estrów etylowych, kw.
tłuszczowych oraz jodowego oleju
makowego-Lipiodol ultrafluid)-
sialografia, limfografia.

Środki nierozpuszczalne w

wodzie

• Siarczan baru(baryt)- badanie

kontrastowe przewodu pokarmowego.

• Olejowe środki cieniujące ( mieszanina

estrów etylowych, kw. tłuszczowych
oraz jodowego oleju makowego-
Lipiodol ultrafluid)- sialografia,
limfografia.

Powikłania po podaniu

środków cieniujących

•

odczyny idiosynkratyczne,

•

odczyny nieidiosynkratyczne,

•

odczyny mieszane.

•

Odczyny idiosynkratyczne ( anafilaktoidalne )

•

Występują nagle, naśladując reakcje alergiczne. Nie zależą od dawki.

•

Pokrzywka i świąd,

•

Skurcz oskrzeli, obrzęk krtani,

•

Wstrząs.

•

Odczyny nieidiosynkratyczne

•

Mają podłoże chemotoksyczne, osmotyczne lub bezpośrednio związane z

toksycznością narządową. Zależą od dawki, drogi i miejsca podania, stężenia oraz

budowy środka cieniującego.

•

Ból przy wstrzyknięciu,

•

Spadek RR,

•

Wpływ na częstość akcji serca,

•

Wymioty,

•

Objawy neurotoksyczne,

•

Uszkodzenia naczyń.

Wolne powietrze w jamie

otrzewnowej

(pneumoperitoneum)
• Oznacza istotne zagrożenie związane zazwyczaj z

perforacją przewodu pokarmowego(np. powikłanie

ciężkiego urazu zewnętrznego)

• Rozpoznanie pneumoperitoneum na zdjęciu

przeglądowym:

• Należy wykonac zdjęcie przeglądowe jamy

brzusznej w pozycji stojącej (choty stoi lub siedzi

kilka minut)i leżącej ( jako pierwsze, chory leży na

lewym boku) leżąca na plecach ( często jedyna

pozycja w której można zrobic u chorych po

ciężkim urazie )oraz typowe zdjęcie klatki

piersiowej.

Objawy

• Objaw podwójnej ściany-gaz zawarty w

jamie otrzewnowej oraz w pętlach jelita
obrysowuje obie powierzchnie ściany
jelita ( co najmniej 1 litr powietrza w
otrzewnej)

• Powietrze przywątrobowe
• Objaw trójkąta- przestrzeń wolnego

powietrza pomiędzy trzema pętlami jelita

• Powietrze w przestrzeni

zaotrzewnowej(retropneumoperitone
um)

• Przyczyny:
• Uraz- najczęściej penetrujące do w/w

przestrzeni urazy zewnętrzne, ciężkie
urazy ze złamaniem kości miednicy

j. Brzuszna TK

Śledziona

• jest najczęściej uszkodzonym organem jamy

brzusznej ,u ok 25% pacjentów z urazem jamy
brzusznej można wykazac w TK uszkodzenie
śledziony. W badaniu fizykalnym można
wyczuc obecne wzmożenie napięcia powłok
brzusznych w lewym górnym kwadrancie j.b
(50-60%)oraz spadek RR (30%)

• TK (z kontrastem również)jest metodą wyboru

dla obrazowania tego typu urazów , czułość
95%

sledziona

Szczelina peknięcia

sledziony

Rozerwanie śledziony

Rozerwanie śledziony z

aktywnym krwawieniem

Wątroba

• Po śledzionie drugim narządem jamy

brzusznej który ulega uszkodzeniu jest
wątroba (ok. 30%).Uraz prawego płata
jest częstszy niż lewego, tylnego
segmentu prawego płata najcześciej.
Śmiertelność z powodu tępego urazu
sięga miedzy 8-25% i często jest
związana z masywnym,
niekontrolowanym krwawieniem. TK
służy do oceny rozmiarów krwawienia.

Płyn okolowątrobowy(krew)

Rozerwany prawy płat watroby

z krawiakiem

Krawiak

wewnątrzwatrobowy

Kwr+ aktywne krawienie

Trzustka

• Urazy trzustki występują w ok. 3-10%

urazów brzucha. Mechanizm urazu

• Wynika z ucisku między kręgosłupem i

scianą jamy brzusznej podczas
gwałtownego ucisku na ta okolicę.Urazy
sledziony często wystepują razem z innymi
co łączy się z wysoka śmiertelnością
ok25%. 50% smiertelnośc urazów
śledziony wynika z masywnego
krwawienia z naczyń trzewnych.

c.d

• TK trzustki może byc prawidłowe po

urazie nawet do 12 godzin dlatego w
przypadku watpliwości należy po tym
czasie wykona powtórne badanie
szczególnie jeżeli inne wyniki badań
na to wskazują.

Pancreatic lacereation

Pancreatic pseudocyst

Nerki

• Urazy nerek występują w ok 15-40%

urazów jamy brzusznej. TK jest
wymagane tylko w przypadku
wielonarządowym urazie. TK jest
niejako mniej obciązającym
badaniem niż dożylna urografia którą
stosuje się dla uwidocznienia
uszkodzen nerek