Etyka w komunikowaniu

opracowała i prowadzi dr Krystyna Najder-Stefaniak

II

Etyka = nauka, której celem jest

- dochodzić źródeł powstawania moralności,

- badać efekty jakie moralność lub jej brak wywiera

na ludzi

- oraz szukać podstawowych przesłanek

filozoficznych,

na podstawie których dałoby się w racjonalny

sposób tworzyć zbiory nakazów moralnych.

Poglądy etyczne przybierają zwykle formę teorii,

na którą składa się zespół pojęć

i wynikających z nich twierdzeń,

na podstawie których można formułować

zbiory nakazów moralnych.

Teorie etyczne

mogą być zarówno próbą udowadniania

słuszności

funkcjonujących powszechnie

nakazów moralnych,

jak i mogą stać w ostrej opozycji

do powszechnej moralności,

kwestionując zasadność części

bądź nawet wszystkich aktualnie

obowiązujących w danym społeczeństwie

nakazów.

Współczesny podział teorii etycznych

zaproponowany przez R. Carnapa:

Ze względu na zakres obowiązywania norm

moralnych:

- teorie obiektywistyczne

zakładają, że normy etyczne mają charakter

uniwersalny

i można je wywieść z ogólnych założeń, a następnie

zastosować do wszystkich ludzi

- teorie subiektywistyczne

zakładają, że normy etyczne są

wytworem poszczególnych ludzi

/prowadzi to do wniosku, że

jeśli istnieją jakieś wspólne normy, to są one

wynikiem podobnej zawartości umysłów większości

ludzi,

lub nawet, że nie ma czegoś takiego jak wspólne

normy

i każdy posługuje się swoim prywatnym

systemem nakazów moralnych/

Ze względu na źródło pochodzenia norm moralnych:

- naturalizm - systemy takie próbują wywodzić

normy moralne z nauk przyrodniczych i ew.

społecznych,

- antynaturalizm - systemy takie starają się

dowodzić, że normy moralne muszą pochodzić z

"góry", np. od Boga lub z przesłanek ściśle

racjonalnych bez odnoszenia się do danych

eksperymentalnych

- emotywizm - systemy te traktują nakazy moralne

jako wyraz i przedłużenie ludzkich emocji,

lub bardziej ogólnie jako efekt działania ludzkiej

psychiki

i twierdzą, że moralność jest po prostu jednym

ze zjawisk psychologicznych.

Ze względu na ocenę zachowań ludzi:

- motywizm - systemy motywistyczne zakładają, że

o moralnej ocenie danego czynu decyduje przede

wszystkim motyw

- efektywizm - systemy efektywistyczne zakładają,

że o moralnej ocenie danego czynu decyduje

wyłącznie jego efekt

- nominalizm - systemy takie abstrahują zarówno

od motywu jak i efektu /dobre w obrębie danego

systemu moralnego jest po prostu to, co jest zgodne

z nakazami tego systemu/

argumenty

deontologiczne - czy podmiot postępowania nie

naruszył pewnych zasad?

konsekwencjalistyczne - jakie są bliższe lub

dalsze konsekwencje postępowania?

Podpowiedzi:

złoty środek

złota reguła

imperatywy Kanta

ZŁOTY ŚRODEK

Arystoteles:

Cnota jest w środku między skrajnościami

tchórzostwo męstwo zuchwalstwo

skąpstwo hojność rozrzutność

ZŁOTA REGUŁA

zasada wyrażona przez Jezusa w Kazaniu na Górze

(Ewangelia Mateusza 7, werset 12)

sformułowanie pozytywne:

Postępuj tak wobec innych,

jak chciałbyś, by inni postępowali wobec

ciebie.

sformułowanie negatywne:

Nie czyń innym tego,

czego nie chciałbyś, by inni czynili tobie.

IMPERATYW KATEGORYCZNY KANTA

Postępuj tylko według takiej maksymy,

dzięki której możesz zarazem chcieć,

żeby stała się prawem powszechnym.

(Postępuj tak, jak chciałbyś, by wszyscy

postępowali)

IMPERATYW PRAKTYCZNY KANTA

Postępuj tak, byś człowieczeństwa

tak w swojej osobie, jako też w osobie każdego

innego używał zawsze zarazem jako celu, nigdy

tylko jako środka.

(Nigdy żadnego człowieka nie wolno traktować

instrumentalnie)

etyka obowiązku

etyka praw

etyka wartości

ETYKA PRAW

Prawa wszystkich ludzi powinny być respektowane

Prawo jednostki do czegoś oznacza posiadanie

tytułu, upoważnienia do tego, by działać w pewien

sposób lub być odpowiednio traktowanym przez

innych bez proszenia o pozwolenie kogokolwiek lub

bycia zależnym od dobrej woli innych ludzi.

Prawa upoważniają nas do pewnych roszczeń wobec

innych albo do nie ingerowania innych w nasze

sprawy.

PRAWA CZŁOWIEKA

to prawa wynikające z prawa naturalnego.

Przysługują ludziom z samej racji bycia ludźmi;

rządzący nie mogą takich praw dawać ani odbierać.

Prawa człowieka są uniwersalne i bezwarunkowe.

Uniwersalność oznacza, że posiadają je wszyscy

ludzie bez względu na rasę, płeć narodowość lub

jakiekolwiek inne warunki urodzenia lub obecnego

stanu.

Bezwarunkowość oznacza, że prawa te

przysługują ludziom bez względu na praktyki lub

instytucje funkcjonujące w społeczeństwie.