Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia

prawa

prawa

Warszawa, 29 stycznia 2011 r.

Warszawa, 29 stycznia 2011 r.

Osoba fizyczna – osoba

Osoba fizyczna – osoba

prawna

prawna



Osoba fizyczna – jednostka ludzka

Osoba fizyczna – jednostka ludzka



Każdy człowiek bez względu na wiek, płeć, rasę, narodowość,

Każdy człowiek bez względu na wiek, płeć, rasę, narodowość,

wyznanie, pochodzenie, tożsamość seksualną, poglądy, stan zdrowia

wyznanie, pochodzenie, tożsamość seksualną, poglądy, stan zdrowia



Od narodzenia – od rozpoczęcia porodu/konieczności wykonania cesarki

Od narodzenia – od rozpoczęcia porodu/konieczności wykonania cesarki



Warunkowo prawa może nabywać nasciturus, pod warunkiem, że

Warunkowo prawa może nabywać nasciturus, pod warunkiem, że

urodzi się żywy

urodzi się żywy



Odszkodowanie

Odszkodowanie



Prawa spadkowe

Prawa spadkowe



Reprezentacja przed sądem

Reprezentacja przed sądem



Ale nie ochrona życia jak człowiek – uszkodzenie dziecka

Ale nie ochrona życia jak człowiek – uszkodzenie dziecka

poczętego, legalne przypadki aborcji

poczętego, legalne przypadki aborcji



Prawa embrionów in vitro?

Prawa embrionów in vitro?



Do śmierci – stwierdzenie śmierci pnia mózgu

Do śmierci – stwierdzenie śmierci pnia mózgu



Osoba prawna – twór społeczny, któremu ustawa nadaje podmiotowość

Osoba prawna – twór społeczny, któremu ustawa nadaje podmiotowość

prawną, np.

prawną, np.



Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego

Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego



Organizacje pozarządowe – stowarzyszenia i fundacje

Organizacje pozarządowe – stowarzyszenia i fundacje



Spółki prawa handlowego – akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółki prawa handlowego – akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością



Szkoły wyższe

Szkoły wyższe

Identyfikacja osoby

Identyfikacja osoby



Każda osoba fizyczna jest zindywidualizowana:

Każda osoba fizyczna jest zindywidualizowana:



Pesel, ew. NIP

Pesel, ew. NIP



Imię i nazwisko

Imię i nazwisko



Data i miejsce urodzenia

Data i miejsce urodzenia



Dane dotyczące imion i nazwisk rodziców

Dane dotyczące imion i nazwisk rodziców



Płeć

Płeć



Dane te wpisywane są do aktu urodzenia – aktu

Dane te wpisywane są do aktu urodzenia – aktu

stanu cywilnego

stanu cywilnego



Miejsce zameldowania

Miejsce zameldowania



Dodatkowo wpisywane do ewidencji ludności – w

Dodatkowo wpisywane do ewidencji ludności – w

dowodzie osobistym

dowodzie osobistym



Każda osoba prawna jest zindywidualizowana:

Każda osoba prawna jest zindywidualizowana:



Firma = nazwa

Firma = nazwa



Logo

Logo



Adres siedziby

Adres siedziby



Nr KRS, NIP, REGON

Nr KRS, NIP, REGON

Zdolność prawna

Zdolność prawna

Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków

Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków



Zdolność prawną ma każdy człowiek

Zdolność prawną ma każdy człowiek



Zdolność prawna może być ograniczona z powodu:

Zdolność prawna może być ograniczona z powodu:



Wieku – osoby poniżej 18 lat nie mają prawa do zawarcia

Wieku – osoby poniżej 18 lat nie mają prawa do zawarcia

małżeństwa

małżeństwa



Ubezwłasnowolnienia – osobom ubezwłasnowolnionym nie

Ubezwłasnowolnienia – osobom ubezwłasnowolnionym nie

przysługuje władza rodzicielska

przysługuje władza rodzicielska



Obywatelstwa – osoby niebędące obywatelami RP nie mają

Obywatelstwa – osoby niebędące obywatelami RP nie mają

obowiązku służby wojskowej

obowiązku służby wojskowej



Płci – kobiety nie mają obowiązku służby wojskowej, mężczyźni nie

Płci – kobiety nie mają obowiązku służby wojskowej, mężczyźni nie

mają prawa do zwolnienia chorobowego z tytułu ciąży

mają prawa do zwolnienia chorobowego z tytułu ciąży



Skazujący wyrok karny orzekający zakaz praw publicznych –

Skazujący wyrok karny orzekający zakaz praw publicznych –

odbiera bierne i czynne prawo wyborcze

odbiera bierne i czynne prawo wyborcze



Zdolność prawną mają osoby prawne

Zdolność prawną mają osoby prawne



Jednak jej zakres nie obejmuje uprawnień i obowiązków związanych

Jednak jej zakres nie obejmuje uprawnień i obowiązków związanych

ściśle z jednostką ludzką

ściśle z jednostką ludzką



Nie mają prawa do życia, ochrony zdrowia itp. – ale prawo do

Nie mają prawa do życia, ochrony zdrowia itp. – ale prawo do

istnienia – o upadłości orzeka sąd

istnienia – o upadłości orzeka sąd



Nie mają prawa do małżeństwa, władzy rodzicielskiej itp. – ale

Nie mają prawa do małżeństwa, władzy rodzicielskiej itp. – ale

prawo do łączenia się czy tworzenia nowych osób prawnych

prawo do łączenia się czy tworzenia nowych osób prawnych



Nie mają praw socjalnych – pewne gwarancje rządowe

Nie mają praw socjalnych – pewne gwarancje rządowe

Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych – zdolność do tego, aby za pomocą

Zdolność do czynności prawnych – zdolność do tego, aby za pomocą

własnych czynności prawnych nabywać prawa i zaciągać zobowiązania

własnych czynności prawnych nabywać prawa i zaciągać zobowiązania



Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej może być

Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej może być

ograniczona z powodu:

ograniczona z powodu:



Wieku

Wieku



Do lat 13 – brak zdolności do czynności prawnych

Do lat 13 – brak zdolności do czynności prawnych



Między 13 a 18 – ograniczona zdolność do czynności

Między 13 a 18 – ograniczona zdolność do czynności

prawnych

prawnych



Ubezwłasnowolnienia

Ubezwłasnowolnienia



Całkowite – brak zdolności do czynności prawnych

Całkowite – brak zdolności do czynności prawnych



Częściowe – ograniczona zdolność do czynności prawnych

Częściowe – ograniczona zdolność do czynności prawnych



Zdolność do czynności prawnych osoby prawnej nie może być

Zdolność do czynności prawnych osoby prawnej nie może być

ograniczona

ograniczona



wykonują je organy wynikające ze statutu, np.:

wykonują je organy wynikające ze statutu, np.:



Minister, Prokuratoria Generalna

Minister, Prokuratoria Generalna



Burmistrz, prezydent miasta, wójt

Burmistrz, prezydent miasta, wójt



Zarząd

Zarząd



Rektor

Rektor



Dyrektor szpitala

Dyrektor szpitala

Zdolność sądowa

Zdolność sądowa



Odmianą zdolności do czynności prawnych jest zdolność sądowa –

Odmianą zdolności do czynności prawnych jest zdolność sądowa –

do samodzielnego występowania w sądzie

do samodzielnego występowania w sądzie



Wyjątkowo zdolność tę mogą mieć grupy osób, które nie mają

Wyjątkowo zdolność tę mogą mieć grupy osób, które nie mają

osobowości prawnej, jeśli ustawa im taką zdolność nada, np.

osobowości prawnej, jeśli ustawa im taką zdolność nada, np.



wspólnota mieszkaniowa

wspólnota mieszkaniowa



spółka cywilna

spółka cywilna



Zdolność sądowa osób fizycznych z reguły związana jest ze

Zdolność sądowa osób fizycznych z reguły związana jest ze

zdolnością prawną z wyjątkiem:

zdolnością prawną z wyjątkiem:



w sądzie karnym odpowiedzialność ponosi się od lat 17

w sądzie karnym odpowiedzialność ponosi się od lat 17



w sądzie dla nieletnich odpowiedzialność ponosi się bez

w sądzie dla nieletnich odpowiedzialność ponosi się bez

dolnej granicy wieku

dolnej granicy wieku



w sądzie rodzinnym występować można od lat 13

w sądzie rodzinnym występować można od lat 13



Jeśli dana osoba prawna nie ma organu, albo osoba fizyczna

Jeśli dana osoba prawna nie ma organu, albo osoba fizyczna

pozbawiona zdolności sądowej i niemająca przedstawiciela, albo

pozbawiona zdolności sądowej i niemająca przedstawiciela, albo

nie ma kontaktu z daną osoba, to w sądzie reprezentuje ją kurator:

nie ma kontaktu z daną osoba, to w sądzie reprezentuje ją kurator:



Dla osoby prawnej

Dla osoby prawnej



Dla osoby nieobecnej

Dla osoby nieobecnej



Dla nasciturusa

Dla nasciturusa



Dla małoletniego

Dla małoletniego

Ubezwłasnowolnienie

Ubezwłasnowolnienie

całkowite

całkowite

Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę, która:

Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę, która:



ukończyła 13 lat

ukończyła 13 lat



nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem wskutek:

nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem wskutek:



Choroby psychicznej

Choroby psychicznej



Niedorozwoju umysłowego

Niedorozwoju umysłowego



Innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności

Innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności

pijaństwa lub narkomanii

pijaństwa lub narkomanii



Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie jest pozbawiona zdolności

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie jest pozbawiona zdolności

do czynności prawnych

do czynności prawnych



Czynności prawne dokonane przez osobę ubezwłasnowolnioną

Czynności prawne dokonane przez osobę ubezwłasnowolnioną

całkowicie są nieważne

całkowicie są nieważne



Jednakże jeśli zawarła ona umowę należącą do umów powszechnie

Jednakże jeśli zawarła ona umowę należącą do umów powszechnie

zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego,

zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego,

umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że

umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że

pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby ubezwłasnowolnionej

pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby ubezwłasnowolnionej

całkowicie

całkowicie



Ustanawia się dla niej opiekuna, chyba że pozostaje ona jeszcze

Ustanawia się dla niej opiekuna, chyba że pozostaje ona jeszcze

pod władzą rodzicielską

pod władzą rodzicielską



Opiekun reprezentuje osobę ubezwłasnowolnioną, podejmuje

Opiekun reprezentuje osobę ubezwłasnowolnioną, podejmuje

decyzje za nią, w jej imieniu, czasami konieczna jest zgoda sądu

decyzje za nią, w jej imieniu, czasami konieczna jest zgoda sądu

opiekuńczego, zdanie osoby ubezwłasnowolnionej brane jest pod

opiekuńczego, zdanie osoby ubezwłasnowolnionej brane jest pod

uwagę w zasadzie jedynie w sytuacjach dotyczących jej leczenia

uwagę w zasadzie jedynie w sytuacjach dotyczących jej leczenia



Opiekun może samodzielnie decydować w zasadzie wyłącznie w

Opiekun może samodzielnie decydować w zasadzie wyłącznie w

sprawach zwykłego zarządu majątkiem ubezwłasnowolnionego

sprawach zwykłego zarządu majątkiem ubezwłasnowolnionego

całkowicie, do ważniejszych spraw konieczna jest zgoda sądu

całkowicie, do ważniejszych spraw konieczna jest zgoda sądu

Ubezwłasnowolnienie

Ubezwłasnowolnienie

częściowe

częściowe

Ubezwłasnowolnić częściowo można:

Ubezwłasnowolnić częściowo można:



Osobę, która ukończyła 18 lat,

Osobę, która ukończyła 18 lat,



Jeśli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia

Jeśli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia

całkowitego, ale potrzebuje pomocy do prowadzenia

całkowitego, ale potrzebuje pomocy do prowadzenia

spraw wskutek:

spraw wskutek:



Choroby psychicznej

Choroby psychicznej



Niedorozwoju umysłowego

Niedorozwoju umysłowego



Innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w

Innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w

szczególności pijaństwa lub narkomanii

szczególności pijaństwa lub narkomanii



Osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma ograniczoną

Osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma ograniczoną

zdolność do czynności prawnych

zdolność do czynności prawnych



Ustanawia się dla niej kuratora

Ustanawia się dla niej kuratora



Do ważności czynności prawnej podejmowanej przez

Do ważności czynności prawnej podejmowanej przez

osobę ubezwłasnowolnioną częściowo, którą zaciąga ona

osobę ubezwłasnowolnioną częściowo, którą zaciąga ona

zobowiązania lub rozporządza swoim prawem, wymagana

zobowiązania lub rozporządza swoim prawem, wymagana

jest w zasadzie zgoda kuratora

jest w zasadzie zgoda kuratora

Ubezwłasnowolnienie

Ubezwłasnowolnienie

częściowe

częściowe



Ważność umowy, która została zawarta bez uprzedniego

Ważność umowy, która została zawarta bez uprzedniego

wyrażenia zgody przez kuratora, zależy od jej potwierdzenia

wyrażenia zgody przez kuratora, zależy od jej potwierdzenia

przez niego – druga strona umowy może wyznaczyć kuratorowi

przez niego – druga strona umowy może wyznaczyć kuratorowi

termin, w którym ma wyrazić swoje zdania, jeśli termin upłynie

termin, w którym ma wyrazić swoje zdania, jeśli termin upłynie

bez zajęcia stanowiska przez kuratora, umowa przestaje wiązać

bez zajęcia stanowiska przez kuratora, umowa przestaje wiązać



Jeśli osoba ubezwłasnowolniona częściowo dokona jednostronnej

Jeśli osoba ubezwłasnowolniona częściowo dokona jednostronnej

czynności prawnej bez zgody kuratora, czynność ta jest nieważna

czynności prawnej bez zgody kuratora, czynność ta jest nieważna



Osoba częściowo ubezwłasnowolniona może bez zgody kuratora:

Osoba częściowo ubezwłasnowolniona może bez zgody kuratora:



Zawierać umowy w drobnych bieżących sprawach życia

Zawierać umowy w drobnych bieżących sprawach życia

codziennego

codziennego



Nawiązywać stosunek pracy i dysponować własnym

Nawiązywać stosunek pracy i dysponować własnym

zarobkiem

zarobkiem



Dysponować przedmiotami oddanymi do użytkowania

Dysponować przedmiotami oddanymi do użytkowania



Podejmować decyzje co do własnego leczenia, jeśli zabieg nie

Podejmować decyzje co do własnego leczenia, jeśli zabieg nie

niesie ryzyka dla życia lub zdrowia

niesie ryzyka dla życia lub zdrowia



Kurator nie może sam decydować za osobę ubezwłasnowolnioną

Kurator nie może sam decydować za osobę ubezwłasnowolnioną

częściowo, sąd może orzec surowsze warunki – gdzie wymagana

częściowo, sąd może orzec surowsze warunki – gdzie wymagana

jest zgoda sądu (także w zakresie samodzielnego decydowania

jest zgoda sądu (także w zakresie samodzielnego decydowania

osoby ubezwłasnowolnionej częściowo)

osoby ubezwłasnowolnionej częściowo)

Inne skutki

Inne skutki

ubezwłasnowolnienia

ubezwłasnowolnienia

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może zawrzeć związku

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może zawrzeć związku

małżeńskiego, a jeśli to zrobiła, nie informując o

małżeńskiego, a jeśli to zrobiła, nie informując o

ubezwłasnowolnieniu, każdy z małżonków może żądać

ubezwłasnowolnieniu, każdy z małżonków może żądać

unieważnienia małżeństwa, chyba że ubezwłasnowolnienie zostało

unieważnienia małżeństwa, chyba że ubezwłasnowolnienie zostało

uchylone

uchylone

Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną

Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną

lub niedorozwojem umysłowym

lub niedorozwojem umysłowym



Jeśli jednak stan zdrowia i umysłu tej osoby nie zagraża

Jeśli jednak stan zdrowia i umysłu tej osoby nie zagraża

małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa, sąd może

małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa, sąd może

zezwolić na zawarcie małżeństwa

zezwolić na zawarcie małżeństwa



Unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej lub

Unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej lub

niedorozwoju umysłowego może żądać każdy z małżonków,

niedorozwoju umysłowego może żądać każdy z małżonków,

chyba że choroba ustała

chyba że choroba ustała



Gdy nie zachowano formy sądowej

Gdy nie zachowano formy sądowej



Gdy strona nie wiedziała o chorobie

Gdy strona nie wiedziała o chorobie

Ubezwłasnowolnienie w czasie małżeństwa powoduje ustanie

Ubezwłasnowolnienie w czasie małżeństwa powoduje ustanie

wspólności majątkowej małżeńskiej

wspólności majątkowej małżeńskiej

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może uznać dziecka, do

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może uznać dziecka, do

uznania dziecka przez osobę ubezwłasnowolnioną częściowo

uznania dziecka przez osobę ubezwłasnowolnioną częściowo

potrzebna jest zgoda kuratora

potrzebna jest zgoda kuratora

Osoba ubezwłasnowolniona nie może sprawować władzy rodzicielskiej,

Osoba ubezwłasnowolniona nie może sprawować władzy rodzicielskiej,

być opiekunem, adoptować dziecka

być opiekunem, adoptować dziecka

Osoba ubezwłasnowolniona nie może sporządzić testamentu, a

Osoba ubezwłasnowolniona nie może sporządzić testamentu, a

dziedziczy zawsze z dobrodziejstwem inwentarza

dziedziczy zawsze z dobrodziejstwem inwentarza

Procedura

Procedura

ubezwłasnowolnienia

ubezwłasnowolnienia

Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu podejmuje sąd okręgowy

Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu podejmuje sąd okręgowy

wydział cywilny w składzie trzech sędziów zawodowych, miejsca

wydział cywilny w składzie trzech sędziów zawodowych, miejsca

zamieszkania osoby, której wniosek dotyczy

zamieszkania osoby, której wniosek dotyczy

Wniosek o ubezwłasnowolnienie mogą złożyć jedynie:

Wniosek o ubezwłasnowolnienie mogą złożyć jedynie:



Małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona

Małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona



Krewni w linii prostej

Krewni w linii prostej



Rodzeństwo

Rodzeństwo



Przedstawiciel ustawowy

Przedstawiciel ustawowy



Prokurator

Prokurator

Osoba, która ma zostać ubezwłasnowolniona, nie może składać

Osoba, która ma zostać ubezwłasnowolniona, nie może składać

wniosku o ubezwłasnowolnienie siebie

wniosku o ubezwłasnowolnienie siebie

Jeśli osoba ma przedstawiciela ustawowego, tylko on i

Jeśli osoba ma przedstawiciela ustawowego, tylko on i

prokurator mogą wnosić o ubezwłasnowolnienie

prokurator mogą wnosić o ubezwłasnowolnienie

Uczestnikami postępowania są:

Uczestnikami postępowania są:



Osoba, której wniosek dotyczy

Osoba, której wniosek dotyczy



Jej małżonek

Jej małżonek



Jej przedstawiciel ustawowy

Jej przedstawiciel ustawowy



Prokurator

Prokurator

Organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy

Organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy

ochrona praw osób niepełnosprawnych, udzielanie pomocy

ochrona praw osób niepełnosprawnych, udzielanie pomocy

osobom niepełnosprawnym lub ochrona praw człowieka, mogą

osobom niepełnosprawnym lub ochrona praw człowieka, mogą

wstąpić do postępowania w każdym jego stadium

wstąpić do postępowania w każdym jego stadium

Procedura

Procedura

ubezwłasnowolnienia

ubezwłasnowolnienia

Wnioskować o ubezwłasnowolnienie można tylko dla dobra tej osoby,

Wnioskować o ubezwłasnowolnienie można tylko dla dobra tej osoby,

jeśli sąd stwierdzi, że wniosek był nadużyciem i nie miał na celu

jeśli sąd stwierdzi, że wniosek był nadużyciem i nie miał na celu

służenia osobie, która miała zostać ubezwłasnowolniona, wniosek

służenia osobie, która miała zostać ubezwłasnowolniona, wniosek

oddala, a wnioskodawcę może ukarać grzywną do 1000 zł

oddala, a wnioskodawcę może ukarać grzywną do 1000 zł

Do wniosku o ubezwłasnowolnienie należy dołączyć:

Do wniosku o ubezwłasnowolnienie należy dołączyć:

1.

1.

świadectwo lekarza psychiatry o stanie psychicznym tej osoby –

świadectwo lekarza psychiatry o stanie psychicznym tej osoby –

jeśli przyczyną ubezwłasnowolnienia ma być choroba psychiczna

jeśli przyczyną ubezwłasnowolnienia ma być choroba psychiczna

2.

2.

Opinię psychologa – jeśli przyczyną ubezwłasnowolnienia ma być

Opinię psychologa – jeśli przyczyną ubezwłasnowolnienia ma być

niepełnosprawność intelektualna

niepełnosprawność intelektualna

3.

3.

Zaświadczenie z poradni uzależnień – jeśli przyczyną

Zaświadczenie z poradni uzależnień – jeśli przyczyną

ubezwłasnowolnienia ma być narkomania lub alkoholizm

ubezwłasnowolnienia ma być narkomania lub alkoholizm

Osobę, której wniosek dotyczy, sąd musi

Osobę, której wniosek dotyczy, sąd musi

zawsze

zawsze

wysłuchać

wysłuchać

niezwłocznie po wszczęciu postępowania w obecności psychologa i

niezwłocznie po wszczęciu postępowania w obecności psychologa i

lekarza psychiatry/neurologa

lekarza psychiatry/neurologa

Wysłuchanie może się odbyć w sądzie – osobę można wyjątkowo

Wysłuchanie może się odbyć w sądzie – osobę można wyjątkowo

przymusowo sprowadzić do sądu (na postanowienie to służy

przymusowo sprowadzić do sądu (na postanowienie to służy

zażalenie), albo w miejscu jej pobytu przez wyznaczonego sędziego

zażalenie), albo w miejscu jej pobytu przez wyznaczonego sędziego

Jeśli z osobą nie można było się porozumieć, jest to zaznaczane w

Jeśli z osobą nie można było się porozumieć, jest to zaznaczane w

protokole po wysłuchaniu psychologa i lekarza

protokole po wysłuchaniu psychologa i lekarza

Doradca tymczasowy

Doradca tymczasowy

Sąd może ustanowić – z urzędu lub na wniosek - dla dorosłej osoby,

Sąd może ustanowić – z urzędu lub na wniosek - dla dorosłej osoby,

której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, na czas trwania

której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, na czas trwania

postępowania doradcę tymczasowego, jeśli przemawiają za tym

postępowania doradcę tymczasowego, jeśli przemawiają za tym

interesy tej osoby.

interesy tej osoby.

Przed ustanowieniem doradcy trzeba wysłuchać osobę, której dotyczy

Przed ustanowieniem doradcy trzeba wysłuchać osobę, której dotyczy

wniosek o ubezwłasnowolnienie.

wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Takim doradcą tymczasowym ustanawia się przede wszystkim małżonka,

Takim doradcą tymczasowym ustanawia się przede wszystkim małżonka,

krewnego lub inną osobę bliską, jeśli nie sprzeciwia się temu interes

krewnego lub inną osobę bliską, jeśli nie sprzeciwia się temu interes

osoby, dla której ma on być ustanowiony. Sąd może zwrócić się do

osoby, dla której ma on być ustanowiony. Sąd może zwrócić się do

organizacji działającej na rzecz osób niepełnosprawnych o wskazanie

organizacji działającej na rzecz osób niepełnosprawnych o wskazanie

osoby, która powinna zostać doradcą tymczasowym.

osoby, która powinna zostać doradcą tymczasowym.

W wypadku ustanowienia doradcy tymczasowego osoba ma ograniczoną

W wypadku ustanowienia doradcy tymczasowego osoba ma ograniczoną

zdolność do czynności prawnych, a doradca uprawnienia kuratora.

zdolność do czynności prawnych, a doradca uprawnienia kuratora.

Postanowienie o ustanowieniu doradcy jest skuteczne od momentu

Postanowienie o ustanowieniu doradcy jest skuteczne od momentu

doręczenia go osobie, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

doręczenia go osobie, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Doradca traci swoje uprawnienia, gdy orzeczono o

Doradca traci swoje uprawnienia, gdy orzeczono o

nieubezwłasnowalnianiu osoby albo w momencie ustanowienia dla

nieubezwłasnowalnianiu osoby albo w momencie ustanowienia dla

ubezwłasnowolnionego przedstawiciela ustawowego.

ubezwłasnowolnionego przedstawiciela ustawowego.

Procedura

Procedura

ubezwłasnowolnienia

ubezwłasnowolnienia

W postępowaniu osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być

W postępowaniu osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być

zbadana przez biegłego lekarza – psychiatrę lub neurologa oraz psychologa.

zbadana przez biegłego lekarza – psychiatrę lub neurologa oraz psychologa.

Opinia, oprócz oceny stanu zdrowia psychicznego, powinna zawierać

Opinia, oprócz oceny stanu zdrowia psychicznego, powinna zawierać

umotywowaną ocenę zakresu jej zdolności do samodzielnego kierowania swoim

umotywowaną ocenę zakresu jej zdolności do samodzielnego kierowania swoim

postępowaniem i prowadzenia swoich spraw.

postępowaniem i prowadzenia swoich spraw.

Na wniosek dwóch lekarzy – zostać poddana pod obserwację na okres 6 tygodni,

Na wniosek dwóch lekarzy – zostać poddana pod obserwację na okres 6 tygodni,

który można przedłużyć do 3 m-cy (postanowienie podlega zażaleniu).

który można przedłużyć do 3 m-cy (postanowienie podlega zażaleniu).

Sąd może zdecydować, że osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie,

Sąd może zdecydować, że osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie,

nie będzie faktycznie brać udziału w postępowaniu (nie będzie wzywana na

nie będzie faktycznie brać udziału w postępowaniu (nie będzie wzywana na

rozprawy, słuchana z wyjątkiem pierwszego przesłuchania, ani informowana o

rozprawy, słuchana z wyjątkiem pierwszego przesłuchania, ani informowana o

innych czynnościach), jeśli sąd uzna to, ze względu na jej stan zdrowia –

innych czynnościach), jeśli sąd uzna to, ze względu na jej stan zdrowia –

stwierdzony przez biegłego lekarza psychiatrę/neurologa oraz psychologa po

stwierdzony przez biegłego lekarza psychiatrę/neurologa oraz psychologa po

przeprowadzonym badaniu – za niecelowe. Wtedy ustanawia się dla niej

przeprowadzonym badaniu – za niecelowe. Wtedy ustanawia się dla niej

kuratora na czas trwania postępowania.

kuratora na czas trwania postępowania.

Ubezwłasnowolniony jest uprawniony do zaskarżenia orzeczenia o

Ubezwłasnowolniony jest uprawniony do zaskarżenia orzeczenia o

ubezwłasnowolnieniu (a także innych w czasie rozprawy), nawet jeśli ma

ubezwłasnowolnieniu (a także innych w czasie rozprawy), nawet jeśli ma

doradcę tymczasowego.

doradcę tymczasowego.

W orzeczeniu końcowym sąd stwierdza, czy ubezwłasnowolnienie jest częściowe,

W orzeczeniu końcowym sąd stwierdza, czy ubezwłasnowolnienie jest częściowe,

czy całkowite.

czy całkowite.

Po orzeczeniu ubezwłasnowolnienia sąd okręgowy przekazuje sprawę sądowi

Po orzeczeniu ubezwłasnowolnienia sąd okręgowy przekazuje sprawę sądowi

rejonowemu, wydziałowi opiekuńczemu, celem powołania opiekuna albo

rejonowemu, wydziałowi opiekuńczemu, celem powołania opiekuna albo

kuratora.

kuratora.

Sąd może uchylić ubezwłasnowolnienie lub zmienić je z częściowego na całkowite i

Sąd może uchylić ubezwłasnowolnienie lub zmienić je z częściowego na całkowite i

odwrotnie, gdy zajdą ku temu przyczyny. Może podjąć decyzję także z urzędu. O

odwrotnie, gdy zajdą ku temu przyczyny. Może podjąć decyzję także z urzędu. O

uchylenie albo zmianę może wnioskować ubezwłasnowolniony.

uchylenie albo zmianę może wnioskować ubezwłasnowolniony.

Niepoczytalność

Niepoczytalność



Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej,

Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej,

upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych,

upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych,

nie mógł

nie mógł

w czasie czynu

w czasie czynu

rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim

rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim

postępowaniem.

postępowaniem.



Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania

Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania

znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym

znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym

stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

kary

kary



Przepisów powyższych nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan

Przepisów powyższych nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan

nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie

nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie

poczytalności, które przewidywać lub mógł przewidzieć.

poczytalności, które przewidywać lub mógł przewidzieć.



W celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego sąd, a

W celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego sąd, a

w postępowaniu przygotowawczym prokurator, powołuje co najmniej

w postępowaniu przygotowawczym prokurator, powołuje co najmniej

dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Może być oddany na ich wniosek

dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Może być oddany na ich wniosek

pod obserwację na 4 tygodnie z możliwością przedłużenia do 8 tygodni.

pod obserwację na 4 tygodnie z możliwością przedłużenia do 8 tygodni.



Jeżeli zostanie ustalone, że podejrzany dopuścił się czynu w stanie

Jeżeli zostanie ustalone, że podejrzany dopuścił się czynu w stanie

niepoczytalności, a istnieją podstawy do zastosowania środków

niepoczytalności, a istnieją podstawy do zastosowania środków

zabezpieczających, prokurator po zamknięciu śledztwa lub dochodzenia

zabezpieczających, prokurator po zamknięciu śledztwa lub dochodzenia

kieruje sprawę do sądu z wnioskiem o umorzenie postępowania i

kieruje sprawę do sądu z wnioskiem o umorzenie postępowania i

zastosowanie

zastosowanie

środków zabezpieczających

środków zabezpieczających

.

.

Do zobaczenia na kolejnym

Do zobaczenia na kolejnym

spotkaniu!

spotkaniu!