Model pamięci
operacyjnej

Ujęcie Baddeleya

Pamięć operacyjna

(robocza)

Przechowuje i przetwarza informacje w

ograniczonym czasie.
Ma ograniczoną pojemność.
Związki z uwagą, świadomością („tu i

teraz”).
Bieżąca aktywność pamięci:

utrzymywanie planu i celu działania,

utrzymywanie przetwarzanych

informacji (pochodzących z percepcji,

pamięci długotrwałej, a także

produktów wcześniejszych operacji

poznawczych).

Prace nad modelem

Procedura podwójnego zadania –

jednoczesne wykonywanie dwóch

czynności (konkurujących o

ograniczone zasoby poznawcze)

Przykład:

1.

Powtarzanie w pamięci serii cyfr.

2.

Ocena czytanych zdań (prawda/fałsz)

-

A jest poprzedzane przez B „BA”;

-

B poprzedza A „AB”;

-

A nie jest poprzedzane przez B „BA”.

Model Baddeleya i Hitcha
(1974)

Elementy modelu

1.

Centralny system (ośrodek)
wykonawczy, któremu podległe są,
działające niezależnie od siebie:

2.

Pętla fonologiczna (artykulacyjna).

3.

Notes wizualno-przestrzenny
(zapis wzrokowo-przestrzenny).

Centralny ośrodek

wykonawczy

System uwagowy o ograniczonej pojemności.
Nadzoruje służebne (niewolnicze) podsystemy.
Kieruje uwagą i zasobami poznawczymi.
Kontaktuje się z pamięcią długotrwałą.
Podejmuje decyzje.
Wykonuje operacje poznawcze wyższego
rzędu.
Jego sprawność (dokładność, szybkość) zależy
od obciążenia podsystemów.

Badania

centralnego ośrodka

wykonawczego

Technika podwójnego zadania, np.: (1)

obciążenie ośrodka (generowanie liter

w przypadkowej kolejności) i (2)

obciążenie systemu służebnego

(tłumienie artykulacji) bądź

centralnego ośrodka (sortowanie kart

wg określonej zasady).
Mniej obciąża centralny ośrodek

zaangażowanie systemu podległego, niż

wykonywanie dwóch zadania w ramach

jego pracy.

Pętla fonologiczna

Operuje informacją opartą na mowie.
Struktura (podsystemy):

1.

Magazyn fonologiczny – przechowuje
informację akustyczną (maks. 2 sek.);
lokalizacja mózgowa: rejon szczeliny
Sylwiusza, lewa półkula.

2.

Bezgłośne powtarzanie –
podtrzymywanie informacji, zamiana z
kodu wizualnego na akustyczny;
lokalizacja: obszar Broca.

Badania pętli fonologicznej

Efekt długości słowa: zakres pamięci
bezpośredniej słów zależy od ich
długości.
ZN: różne języki; liczba sylab; rodzaj
samogłosek; tempo czytania.

Badania pętli fonologicznej

Tłumienie artykulacyjne (stłumienie
artykulacji): uniemożliwienie
bezgłośnego powtarzania (np.
poprzez stałe wymawianie
nieistotnego słowa).



Znosi efekt długości słowa;



Obniża zakres pamięci
bezpośredniej.

Wnioski z badań

nad pętlą fonologiczną

Zakres pamięci bezpośredniej słów
jest wyznaczony przez 2 czynniki:

1.

Czas rozpadu śladu pamięciowego w
magazynie fonologicznym (2 sek.).

2.

Czas potrzebny na odświeżenie
śladu przez bezgłośną artykulację.

Znaczenie pętli

fonologicznej

Wykonywanie operacji
matematycznych.
Nabywanie przez dzieci słownika
(mowy).
Nauka czytania.
Uczenie się drugiego języka.

Notes wizualno-

przestrzenny

Podtrzymuje informację wzrokową
(wzrokowo-przestrzenną) i wykonuje
operacje przestrzenne
(wyobrażeniowe: rotację, skaning itd.).
Lokalizacja mózgowa: prawa półkula,
pola Brodmanna – 6, 19, 40, 47.

Badania notesu

wizualno-przestrzennego

Shepard: rotacja wyobrażeniowa.
Kosslyn: skaning wyobrażeniowy.
Lee Brooks oraz modyfikacja jego
badań: np. skaning wyobrażonej litery
F oraz wykonywanie dodatkowego
zadania: (a) zadanie przestrzenne
(śledzenie ruchomego punktu); (b)
zadanie wizualne (ocena jasności
punktu świetlnego).

Struktura notesu

wizualno-przestrzennego

Składniki:

1.

Bierny magazyn wizualny –
przechowuje wzrokowe cechy
przedmiotów i scen.

2.

Aktywny system przestrzenny
(wewnętrzny skryba) –
odpowiedzialny za planowanie i
kontrolowanie ruchu.

Model Baddeleya (2000)

Centralny system wykonawczy –
nadrzędny.
Notes wizualno-przestrzenny
(połączenie z LTM: wzorce
percepcyjne, semantyka wizualna).
Pętla fonologiczna (LTM: wiedza
językowa).
Bufor epizodyczny (LTM: epizodyczna
pamięć długotrwała) – element dodany
do modelu (kolejny system służebny).

Bufor epizodyczny

Tymczasowy magazyn
zintegrowanych czasowo i
przestrzennie informacji o epizodach.
Ma ograniczoną pojemność.
Ma wielomodalny kod.
Łączy informacje pochodzące z
systemów służebnych i pamięci
długotrwałej.

Przykłady badań

pojemności pamięci

operacyjnej

Ciągi zdań: (1) Ocena, czy czytane zdania
mają sens. + (2) Pamiętanie ostatniego
wyrazu każdego zdania.
Układy kropek (kolejne kartki): (1)
Liczenie na głos kropek. + (2) Pamiętanie,
ile kropek było na poprzednich kartkach.
Seria operacji matematycznych i
występujących po nich słów – po całej
serii należało odtworzyć zapamiętane
słowa.

Pamięć długotrwała

Systemy, reprezentacje,

struktury

Pamięć proceduralna

Umiejętności i nawyki.
Torowanie.
Warunkowanie.
Uczenie się nieasocjacyjne.
Uczenie się utajone.

Pamięć deklaratywna

Pamięć semantyczna.
Pamięć epizodyczna.

Reprezentacja

wiedzy deklaratywnej

Twierdzenia, sądy.
Wyobrażenia.
Logogeny i imageny – model
podwójnego kodowania.

Struktura

pamięci semantycznej

Modele sieciowe.
Modele porównywania cech.
Modele schematów, ram i skryptów
poznawczych.