Ryzyko w
działalności
banku

1.

Ryzyko kredytowe

Plan wykładu



Istota i rodzaje ryzyka



Zarządzanie ryzykiem



Ryzyko kredytowe

Ryzyko a niepewność



Niepewność ma wymiar informacyjny
- przyczyną jest brak informacji dotyczących
skutków decyzji



Ryzyko ma wymiar finansowy - można
oszacować oczekiwane skutki decyzji:



rezultat osiągnięty w przyszłości jest nieznany ale
są możliwe do zidentyfikowania jego przyszłe
alternatywy



szanse wystąpienia tych możliwych alternatyw są
znane

Istota ryzyka cd.



Ryzyko jest to zagrożenia nieosiągnięcia

zamierzonych celów [B. Gruszka, Z. Zawadzka]



Ryzyko […] można by określić jako

prawdopodobieństwo zajścia sytuacji, że korzyść

rzeczywista będzie odmienna od oczekiwanej [J.

Kowalczyk]



Ryzyko rozumiane jest jako zagrożenie lub szansa

[K. Jajuga, T. Jajuga]

Rodzaje ryzyka w działalności
gospodarczej - kryterium
efektu



Ryzyko systematyczne (podstawowe, rynkowe)
odnosi się do ogółu społeczeństwa lub grup ludzi,
nie może być kontrolowane (nawet częściowo) np.
ryzyko inflacji, zmiany pogody, zmiany popytu



Ryzyko specyficzne (indywidualne,
niesystematyczne) odnosi się do zdarzeń które
można kontrolować lub przewidywać; przyczyną
są indywidualne decyzje np. bankructwo firmy,
zarządzanie, płynność

Rodzaje ryzyka - kryterium
alternatywy wyniku



Ryzyko czyste - jedynym skutkiem działalności
może być wystąpienie szkody; przedmiotem
ubezpieczeń są jedynie ryzyka czyste



Ryzyko spekulacyjne – sytuacja, w której mogą
występować straty (mniejsze lub większe od
przewidywanych) albo zyski

Rodzaje ryzyka – kryterium
mierzalność skutków



Ryzyko finansowe (mierzalne, ilościowe)



Ryzyko niefinansowe (niemierzalne, jakościowe)
- w banku definiowane jako ryzyko operacyjne

Ryzyko bankowe -
tradycyjnie



Kredytowe



Płynności



Stopy procentowej



Walutowe

Ryzyka finansowe
w działalności banku



ryzyko związane z partnerem transakcji (kredytowe) –

niewywiązanie się partnera transakcji lub pogorszenie jego

standingu (np. ryzyko niespłacenia kredytów, ryzyko spadku

wartości dłużnych papierów wartościowych, ryzyko spadku kursu

posiadanych przez bank akcji, utraty wartości udziałów itp..)



ryzyko płynności – ryzyko przejściowej lub całkowitej utraty

płynności przez bank



ryzyko rynkowe (cenowe) – możliwość zmiany warunków

finansowych w wyniku zmiany stóp procentowych, kursów walut i

kursów akcji:



ryzyko stopy procentowej, spowodowane niekorzystnymi

tendencjami w zakresie rynkowych stóp procentowych



ryzyko walutowe



ryzyko spadku kursów akcji wynikające z ogólnego spadku

kursów na giełdzie

Proces zarządzania
ryzykiem

1.

Identyfikacja ryzyka – określenie, jakie rodzaje ryzyka

i w jakim zakresie wpływają na dany bank

2.

Pomiar ryzyka (kwantyfikacja) polega na ustaleniu,

na jak duże ryzyko narażony jest bank.

3.

Sterowanie polega na zabezpieczeniu przed skutkami

ryzyka. Bank może przyjąć

postawę aktywną lub

pasywną

.

4.

Kontrola podejmowanych przedsięwzięć

.

Zarządzanie ryzykiem cd.



Postawa (strategia) pasywna polega na biernym ponoszeniu

ryzyka bez podejmowania prób wyeliminowania go lub ograniczenia,

tworzenie funduszy rezerwowych dla zamortyzowania wpływu strat.



Postawa (strategia) aktywna polega na podejmowaniu przez

podmiot takich działań, które mogą wyeliminować lub ograniczyć

straty:



Unikanie ryzyka poprzez nieangażowanie się w transakcje, których

ryzyko jest szczególnie duże



Zmniejszanie wielkości ryzyka (np. poprzez analizę zdolności

kredytowej)



Przenoszenie ryzyka na inne podmioty (np. ubezpieczenie

kredytów)



Dywersyfikacja ryzyka



Hedging polegający do utworzeniu do pozycji otwartej pozycji

odwrotnej

Ryzyko kredytowe w banku



Ryzyko kredytowe oznacza prawdopodobieństwo powstania

sytuacji, w której klient banku nie spłaca w terminie podjętych

zobowiązań z tytułu kredytów lub pożyczek, gwarancji,

poręczeń czy akredytyw.



Ryzyko to dotyczy spłaty kapitału wraz z odsetkami i innymi

prowizjami:



kredytów



gwarancji, poręczeń, akceptów bankowych, akredytyw



lokat międzybankowych



operacji dewizowych



obrotu papierami dłużnymi i akcjami

Indywidualne ryzyko kredytowe

i ryzyko portfela



Indywidualne ryzyko kredytowe dotyczy
pojedynczego kredytu



Ryzyko portfela łączne ryzyko banku z tytułu
działalności kredytowej



Łączne ryzyko kredytowe nie jest prostą sumą ryzyk
indywidualnych gdyż zależy również od współzależności
między pojedynczymi kredytami.

Indywidualne ryzyko
kredytowe



Metodami ograniczania ryzyka w odniesieniu do
pojedynczego kredytu są:



badanie zdolności kredytowej przed
udzieleniem kredytu



zabezpieczenia kredytu



sprawdzanie zdolności kredytowej po
udzieleniu kredytu (monitoring kredytowy)

Zdolność kredytowa



Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej.



Zdolność kredytowa jest to zdolność do spłaty kredytu wraz z

odsetkami w umownych terminach spłaty.



Kredytobiorca jest zobowiązany na żądanie banku dokumenty i

informacje niezbędne do dokonywania oceny tej zdolności.



Bank może udzielić kredytu podmiotowi nie posiadającemu

zdolności kredytowej pod warunkiem:



ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu



przedstawienia programu naprawy sytuacji finansowej podmiotu, który

zapewni uzyskanie zdolności

Zdolność kredytowa –
elementy podlegające ocenie



Wiarygodność prawna kredytobiorcy (ujęcie

formalnoprawne) – zdolność do podejmowania

czynności prawnych



Wiarygodność ekonomiczna kredytobiorcy (ujęcie

ekonomiczne):



personalny aspekt oceny – związany z osobą

kredytobiorcy (charakter, kwalifikacje zawodowe,

reputacja, zdolności menedżerskie itp.)



ekonomiczny – analiza elementów charakteryzujących

dotychczasową i perspektywiczną sytuację

ekonomiczno-finansową kredytobiorcy oraz jakość

prawnych zabezpieczeń kredytu

Badanie zdolności
kredytowej przedsiębiorstw



Modele jakościowe – wykorzystują
niemierzalne i opisowe kryteria oceny



Modele ilościowe – wykorzystuję ilościowe
elementy oceny ryzyka



Modele mieszane

Badanie zdolności kredytowej
przedsiębiorstw



Analiza wskaźnikowa – na podstawie przedkładanej przez klienta

dokumentów, ocenia się na ile sytuacja klienta gwarantuje spłatę

zobowiązań (wskaźniki rentowności, płynności, sprawności

działania, zadłużenia, struktury majątku i kapitału itp..)



Metoda punktowa – polega na przypisywaniu określonym

wskaźnikom punktów, w zależności od sumy punktów klient jest

klasyfikowany do określonej grupy ryzyka



Analiza dyskryminacyjna - wykorzystująca modele statystyczno-

matematyczne pozwalające oszacować ryzyko niespłacenia kredytu

przez potencjalnego kredytobiorcę



Ocena przedsięwzięć inwestycyjnych

Badanie zdolności kredytowej
osób fizycznych



Metoda dochodowa – przy badaniu zdolności

uwzględnia się dochody klienta, bieżące

zobowiązania; dochody rozporządzalne powinny

być wyższe od rat wnioskowanego kredytu



Metoda punktowa (credit scoring) - klient

otrzymuje punkty z tytułu wybranych przez bank

cech (dochody, majątek, zawód wykonywany,

płeć, okres zatrudnienia w ostatnim miejscu pracy

itd.) – ich suma decyduje o przypisaniu do

określonej grupy klientów według ryzyka

Prawne zabezpieczenia kredytów



Zabezpieczenie kredytu pozwala na odzyskanie

części lub całości środków zaangażowanych w

kredycie



Wśród prawnych zabezpieczeń wyróżnia się

zabezpieczenia:



osobiste – odpowiedzialność osobista osoby dającej

zabezpieczenie (weksel in blanco, poręczenie cywilne,

awal, gwarancja bankowa)



rzeczowe – odpowiedzialność ograniczona do

wybranych składników majątku (hipoteka, zastaw

rejestrowy, zastaw, blokada środków na rachunku

bankowym, kaucja)

Ustalanie prawnego
zabezpieczenia



Wartość zabezpieczenia adekwatna do skali
ryzyka



Wybór formy zabezpieczenia (lub zabezpieczeń)
proponowanych we wniosku kredytowym



Moment ustanowienia i monitoring
zabezpieczenia

Portfel kredytowy w banku



Zarządzanie portfelem kredytowym polega na

odpowiednim rozproszeniu (dywersyfikacji)

ryzyka kredytowego.



Portfel kredytowy jest analizowany z punktu

widzenia:



wielkości kredytów



rodzajów kredytów



kredytobiorców



branż



regionów



rodzajów zabezpieczenia



Limity zaangażowania wynikają z polityki

wewnętrznej banków i regulacji prawnych

Instrumenty sterowania ryzykiem
portfela kredytowego wynikające z
regulacji



limit koncentracji zaangażowań



rezerwy na ryzyko związane z działalnością
banków



wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka
kredytowego

Limit koncentracji zaangażowań

Zaangażowania banku obejmują:



wierzytelności banku



udzielone zobowiązania pozabilansowe



posiadane przez bank bezpośrednio lub pośrednio akcje lub udziały w

innym podmiocie



inne wskazane w ustawie zaangażowania

Suma zaangażowań obciążonych ryzykiem:



jednego podmiotu



lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie

nie może przekroczyć limitu koncentracji

zaangażowań

czyli 25% funduszy własnych banku

Limit koncentracji zaangażowań

- zaangażowania wobec

banków



Zaangażowanie wobec banku lub grupy podmiotów

powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie

składających się z co najmniej jednego banku nie

może przekroczyć 25% funduszy własnych albo

równowartości 150 mln EUR w zależności od tego

która z tych wartości jest wyższa, a suma

zaangażowań wszystkich pozostałych podmiotów

należących do tej grupy nie może przekroczyć 25%

funduszy własnych



Jeśli 150 mln EUR > 25% funduszy własnych, wartość

zaangażowania nie może przekroczyć limitu

określonego przez bank. O jego wysokości

informowana jest co roku KNF. Limit nie może

przekraczać 100% funduszy własnych.

Rezerwy na ryzyko związane z
działalnością banków



Rezerwa na ryzyko ogólne – wysokość

rocznego odpisu na ryzyko ogólne może

wynieść co najwyżej 1,5% niespłaconej

kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych



Rezerwy celowe tworzone w odniesieniu

tzw. ekspozycji kredytowych

Rezerwy celowe – ich wysokość zależy
od kategorii ekspozycji kredytowych



normalne związane z ekspozycjami kredytowymi

wynikającymi z pożyczek i kredytów detalicznych tworzy

się w wysokości co najmniej stanowiącego 1,5 %

podstawy tworzenia rezerw celowych



„pod obserwacją” na podstawie indywidualnej oceny

ryzyka, jednak nie mniej niż

1,5 %

podstawy



kategorii zagrożonych tj. : "poniżej standardu",

"wątpliwe" i "stracone" tworzy się na podstawie

indywidualnej oceny ryzyka obciążającego daną

ekspozycję, jednak w wysokości co najmniej

wymaganego poziomu rezerw, stanowiącego w relacji do

podstawy tworzenia rezerw celowych:



20 % - w przypadku kategorii "poniżej standardu";



50 % - w przypadku kategorii "wątpliwe";



100 % - w przypadku kategorii "stracone".

Klasyfikacja ekspozycji
kredytowych



Klasyfikacji dokonuje się według:



kryterium terminowości spłaty kredytu –

w odniesieniu do ekspozycji kredytowych Skarbu

Państwa, ekspozycji kredytowych wobec osób

fizycznych, udzielonych na cele nie związane z

działalnością gospodarczą, ekspozycji kredytowych

wynikających z pożyczek detalicznych;



dwóch kryteriów: terminowość spłaty i sytuacja

ekonomiczno-finansowa dłużnika

Kolejny slajd – kategorie pozostałych ekspozycji

kredytowych

Dziękuję za
uwagę