Działalność kredytowa

banków

Definicja kredytu (art. 69, ust.1)

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do

dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w

umowie

kwotę

środków

pieniężnych

z

przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca

zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach

określonych

w

umowie,

zwrotu

kwoty

wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w

oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji

od udzielonego kredytu.

2

Elementy umowy kredytowej (art. 69, ust.2)

2. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i

określać w szczególności:

1) strony umowy,
2) kwotę i walutę kredytu,
3) cel, na który kredyt został udzielony,
4) zasady i termin spłaty kredytu,
5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
7) zakres

uprawnień

banku

związanych

z

kontrolą

wykorzystania i spłaty kredytu,

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy

środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
10)warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

3

Istotne warunki umowy kredytowej

Umowa kredytu może określać, że od kredytu postawionego do

dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego
przysługuje bankowi odrębna prowizja.

(Art. 77.)

Zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, z

tym że w razie stosowania stopy zmiennej należy:

1) określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy

procentowej kredytu,

2) powiadomić w sposób określony w umowie kredytobiorcę,

poręczyciela oraz, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, inne
osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia
kredytu o każdej zmianie stopy jego oprocentowania.

(Art. 76.)

4

Cechy umowy kredytowej

1)

Jest umową konsensualną – dochodzi do skutku już w
momencie jej zawarcia,

2)

Jest umową dwustronnie zobowiązującą :

•

bank oddaje do dyspozycji kredytobiorcy środki pieniężne,

•

kredytobiorca: korzysta z tych środków w sposób zapisany
w umowie, zwraca środki oraz określone odsetki w
terminach określonych w umowie, uiszcza wcześniej
ustalone prowizje,

3)

jest umową odpłatną (odsetki, odsetki karne, prowizje),

4)

jest

umową

terminową

–

zawsze

istnieje

termin

obowiązywania umowy,

5)

jest umową celową,

6)

jest umową o charakterze pieniężnym,

5

Funkcje kredytu 1

Funkcja emisyjna – polega na tym, że kredyt jest źródłem

kreacji

pieniądza

bezgotówkowego.

Udzielenie

kredytu

wprowadza do cyrkulacji nowy pieniądz, zaś jego spłata

polega na wycofaniu pieniądza z obiegu. O wpływie na ilość

pieniądza

w

obiegu

decyduje

więc

saldo

kredytów

udzielonych i spłaconych w danym czasie.

Funkcja dochodowa – polega na tym, że kredyt tworzy

dodatkowe

dochody

kredytobiorcy.

Prowadzi

to

do

zwiększenia popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego oraz

rekompensuje spadek popytu wynikający z tworzenia

oszczędności i rezerw. Zwiększenie dochodów ma charakter

przejściowy, gdyż kredyt podlega zwrotowi.

6

Funkcje kredytu 2

Funkcja interwencyjna – polega na tym, że w

gospodarce rynkowej polityka kredytowa może
służyć do osłabiania zaburzeń koniunkturalnych.
Kredyt jest narzędziem oddziaływania na popyt, a
więc może być wykorzystywany przy przywracaniu
równowagi rynkowej. Akcja kredytowa będzie
nasilana w okresach osłabienia koniunktury (D<S),
a ograniczana w okresach jej poprawy (D>S).

Funkcja kontrolna – polega na tym,

że bank

udzielający

kredytu

ma

prawo

wglądu

w

działalność

jednostek

gospodarczych

w

celu

badania zdolności kredytowej i oceny standingu
finansowego ewentualnego kredytobiorcy.

7

Definicja pożyczki

Przez umowę pożyczki bank zobowiązuje się

przenieść

na

własność

pożyczkobiorcy

określoną ilość pieniędzy, a pożyczkobiorca

zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość

pieniędzy oraz zapłacić bankowi odsetki

8

Kredyt a pożyczka

• Kredyt oznacza postawienie środków do dyspozycji kredytobiorcy, a więc

właścicielem środków pozostaje bank. Pożyczka to przeniesienie środków
na własność kredytobiorcy.

• Kredyt jest udzielany na konkretne cele, pożyczka niekoniecznie.

• Bank ma prawo do kontroli wykorzystania kredytu zgodnie z umową,

pożyczki warunek ten nie dotyczy.

• Kredyt jest odpłatny, pożyczka niekoniecznie, przy czym w praktyce

pożyczka bankowa jest odpłatna.

• Umowa kredytowa musi być zawarta na piśmie, umowa pożyczki tylko,

gdy kwota pożyczki przekracza 500 zł, przy czym w praktyce banki
zawierają na piśmie każdą umowę pożyczki.

• Umowa kredytu uregulowana jest w Prawie bankowym a umowa

pożyczki w Kodeksie Cywilnym.

• Umowa kredytu zawsze jest umową terminową, a w przypadku pożyczki

termin nie musi zostać określony.

• Pożyczka może mieć charakter zarówno pieniężny jak i przedmiotowy, w

przypadku kredytu mamy zawsze umowę o charakterze pieniężnym.

9

Procedura kredytowa

WNIOSEK O KREDYT

→

→

→

→

ocena możliwości i preferencji banku

decyzja

→

→

→

→

NIE (odmowa udzielenia kredytu)

↓↓↓↓

TAK

↓↓↓↓

FORMALNA OCENA WNIOSKU KREDYTOWEGO

decyzja

→

→

→

→

NIE (odrzucenie wniosku kredytowego)

↓↓↓↓

TAK

↓↓↓↓

ANALIZA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ

decyzja

→

→

→

→

NIE (odrzucenie wniosku kredytowego)

↓↓↓↓

TAK

↓↓↓↓

UZGODNIENIE SZCZEGÓŁOWYCH WARUNKÓW
UMOWY KREDYTOWEJ (NEGOCJACJE)

↓↓↓↓

UMOWA KREDYTOWA

10

Elementy wniosku kredytowego

1.

informacje ogólne o kredytobiorcy, m.in.:

·

oznaczenie wnioskodawcy,

·

siedzibę lub miejsce zamieszkania,

·

miejsce prowadzenia działalności gospodarczej,

·

REGON, NIP/PESEL,

2.

informacje dotyczące wnioskowanego kredytu:

·

kwotę i walutę kredytu,

·

przeznaczenie kredytu,

·

okres kredytowania,

·

termin postawienia środków do dyspozycji kredytobiorcy,

·

termin i źródła spłaty kredytu.

3.

oświadczenie wnioskodawcy o:

·

posiadaniu lub nieposiadaniu rachunku w innym banku,

·

korzystaniu z kredytu, pożyczki, gwarancji, poręczenia lub awalu

w innym banku (nazwa banku, kwota) lub o nie korzystaniu z
finansowania w innym banku,

·

wysokości zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń, gwarancji, awali,

·

posiadaniu wymagalnych zobowiązań,

4.

zestawienie załączników do wniosku.

11

Podział kredytów (kryterium preferencyjności)

12

KREDYTY

PREFERENCYJNE

KOMERCYJNE

Podział kredytów (kryterium waluty)

13

KREDYTY

ZŁOTOWE

WALUTOWE

Podział kredytów (kryterium okresu zapadalności)

14

KREDYTY

KRÓTKOTERMINOWE

ŚREDNIOTERMINOWE

DŁUGOTERMINOWE

Podział kredytów (kryterium podmiotu kredytobiorcy)

15

KREDYTY

DLA OSÓB

FIZYCZNYCH

DLA

PRZEDSIĘBIORSTW

Dane statystyczne

Dane statystyczne - kredyty

Dane statystyczne – kredyty

mieszkaniowe

Dane statystyczne – kredyty

mieszkaniowe

Dane statystyczne – kredyty

konsumpcyjne

Dane statystyczne – kredyty przedsiębiorstw

Dane statystyczne

– kredyty sektora

budżetowego

Podział kredytów (kryterium celu)

23

KREDYTY

OBROTOWE

Na przedsięwzięcie

inwestycyjne

INWESTYCYJNE

Na uzupełnienie

aktywów

W rachunku

bieżącym

W rachunku
kredytowym

Podział kredytów obrotowych

24

KREDYTY OBROTOWE

W RACHUNKU BIEŻĄCYM

W RACHUNKU KREDYTOWYM

docelowy

linia kredytowa (w tym:

odnawialny i nieodnawialny

kasowy

Na sfinansowanie należności

otwarty

stała zaliczka

overdraft

Rodzaje kredytów

Kredyt rolowany
Jest to kredyt w którym bank wielokrotnie przedłuża jego

termin spłaty przez okres ustalony w umowie i określonych
terminach

- Podpisywany na długi okres czasu,
- Przedłużany w okresach rocznych (rzadziej kwartalnych)
- Na zmienną stopę procentową
Kredyt pomostowy
Udzielny jest dla klientów potrzebujących wsparcia finansowego

przed udzieleniem kredytu zasadniczego.

- Udzielenie kredytu zasadniczego automatyczni spłaca kredyt

pomostowy

- Wykorzystywany w przypadku projektów inwestycyjnych,

których realizacja uzależniona jest od podjęcia działań
przygotowawczych

25

Weksel

26

Weksel - rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub

na

zlecenie,

w

którym

wystawca

weksla

zobowiązuje się bezwarunkowo, że zapłaci sumę
wekslową odbiorcy weksla lub

że inna osoba

(trasat)

dokona

na

rzecz

odbiorcy

weksla

(remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej.

Rodzaje weksli

Rodzaje weksli:
finansowy - wystawiany jako zabezpieczenie uzyskanej

pożyczki, czy zaciągniętego kredytu,

towarowy - wystawiany na pokrycie zobowiązania za

nabyty towar,

własny (sola) - wystawiany przez dłużnika jako

zobowiązanie do zapłaty,

obcy (trata) - wystawiany przez wierzyciela (trasanta),

który

poleca

swojemu

dłużnikowi

(trasatowi)

dokonanie zapłaty na rzecz wskazanej osoby
trzeciej (beneficjent). Może być on zaakceptowany
przez

trasata,

co

powoduje

potwierdzenie

zobowiązania i powstanie zobowiązania do zapłaty.

27

Kredyt dyskontowy

Dyskonto jest to odsprzedaż weksla przed terminem płatności

bankowi komercyjnemu. Bank potrąca stopę dyskonta od
dnia dyskonta włącznie do dnia wykupu (rok - 360 dni;
miesiąc - 30 dni) oraz prowizję.

Kredyt dyskontowy uzyskuje osoba dyskontująca weksel, a

spłaca go dłużnik wekslowy w momencie wykupu. Bank,
który weksel zdyskontował nie musi przetrzymywać go do
terminu płatności, może zaciągnąć na jego podstawie
kredyt redyskontowy w NBP.

28

Wystawca weksla (nabywca

towaru - dłużnik)

Remitent (sprzedawca

towaru - wierzyciel)

BANK

towar

weksel

Redyskonto weksli

Redyskonto polega na sprzedaży wcześniej zdyskontowanych

weksli przez bank komercyjny do NBP przed terminem
płatności. Redyskonta dokonują oddziały okręgowe NBP.
Kwota kredytu jest równa sumie wekslowej pomniejszonej o
odsetki redyskontowe naliczone od dnia redyskonta do dnia
płatności weksla.

NBP przyjmuje do redyskonta weksle:

- wystawione z wymogami prawa wekslowego,
- od których uiszczono opłatę skarbową w określonej wysokości,
- pochodzące z dokonanych obrotów gospodarczych,
- podpisane co najmniej przez – budzących zaufanie jako solidni płatnicy

wystawcę i akceptanta,

- których termin płatności upływa nie później niż za 3 miesiące od daty

przyjęcia do redyskonta

- z terminem płatności w oznaczonym dniu,
- płatne w bankach, w których dłużnicy mają rachunki,
- opatrzone indosem in blanco banku, który weksel zdyskontował,
- bez wzmianek w tekście i indosach ograniczających prawo przenoszenia

własności lub prawo zwrotnego poszukiwania,

29

Kredyt akceptacyjny

30

Wystawca weksla (nabywca

towaru - dłużnik)

Remitent (sprzedawca

towaru - wierzyciel)

BANK – trasat

towar

Akceptacja weksla

weksel

Kredyt akceptacyjny

Bank zobowiązując się do akceptowania ciągnionych na niego

weksli staje się głównym dłużnikiem wekslowym. Posiadacz
rachunku wystawia weksel trasowany na bank, polecając
dokonanie zapłaty w ciężar tego rachunku. Bank akceptuje
weksel zobowiązując się do zapłaty w terminie płatności.
Posiadacz rachunku powinien dostarczyć środki na wykup
weksla. Jeśli tego nie uczyni, bank dokonuje wykupu ze
środków

własnych

(kredyt

akceptacyjny)

i

dokonuje

zwrotnego księgowania na rachunku wystawcy. Kredyt może
być udzielony w formie doraźnych transakcji lub linii kredytu
akceptacyjnego.

•

znajduje to zastosowanie w operacjach zagranicznych z
udziałem polskich importerów

•

sprzedającego przed skutkami zatorów płatniczych

•

może być udzielany w doraźnych transakcjach lub w formie
linii kredytu akceptacyjnego

31

Kredyt awalowy

32

Wystawca weksla (nabywca

towaru - dłużnik)

Remitent (sprzedawca

towaru - wierzyciel)

BANK – awalista

towar

Awal weksla

Bank

zobowiązując

się

do

awalizowania

weksli

staje

się

współdłużnikiem solidarnym.

weksel

brak spłaty weksla

Rodzaje kredytów do samodzielnego opracowania

Kredyt lombardowy

Kredyt hipoteczny (z uwzględnieniem

sposobu pozyskiwania kapitału przez
banki hipoteczne)

Kredyt konsorcjalny

33

34

Kredyty konsumpcyjne

Kredyty udzielane osobom fizycznym nie prowadz

ą

cym

działalno

ś

ci gospodarczej. Słu

żą

finansowaniu osobistych

potrzeb kredytobiorców.

35

KREDYT KONSUMPCYJNY A KONSUMENCKI

Kredyt konsumpcyjny - kredyt bankowy udzielany na określone
potrzeby osób fizycznych (zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych
ludności), a jego spłata jest indywidualnie ustalana z bankiem.
Zabezpieczenia kredytu stanowią najczęściej dochody kredytobiorcy
lub poręczenia innych osób, a wysokość kredytu zależy od możliwości
spłaty przez osobę zaciągającą kredyt.

Kredyt konsumencki - każdy kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane
z prowadzeniem działalności gospodarczej. Reguluje go Ustawa

z

dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011, nr
126, poz .715).

Art. 3. 1. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w
wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej
niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub
daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.

2. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:

1) umowę pożyczki;
2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,
jeżeli

konsument

jest

zobowiązany

do

poniesienia

jakichkolwiek

kosztów

związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
4) umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby
trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego
ś

wiadczenia;

5) umowę o kredyt odnawialny.

3. Za umowę o kredyt konsumencki nie uważa się umów dotyczących odroczenia

terminu spełnienia świadczenia niepieniężnego, którego przedmiotem jest stałe lub
sukcesywne świadczenie usług lub dostaw towarów tego samego rodzaju, jeżeli
konsument jest zobowiązany do zapłaty za spełnione świadczenie lub dostawę
towaru w ustalonych odstępach czasu w trakcie obowiązywania umowy.

36

KREDYT KONSUMENCKI

37

KREDYT KONSUMENCKI

Art. 7. 1. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy w reklamach dotyczących kredytu
konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego podaje
konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny:
1) stopę oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w
całkowitym koszcie kredytu;
2) całkowitą kwotę kredytu;
3) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.

Art. 7. 2. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy, w stosownych przypadkach,
dodatkowo podaje konsumentowi:
1) czas obowiązywania umowy;
2) całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta oraz wysokość rat;
3) cenę towaru lub usługi oraz kwotę wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt
przewidującej odroczenie płatności.

Art. 7. 3. Jeżeli do zawarcia umowy o kredyt konsumencki, na warunkach określonych w
reklamie, niezbędne jest zawarcie umowy dodatkowej, w szczególności umowy
ubezpieczenia, a kosztu takiej umowy nie można z góry określić, kredytodawca lub
pośrednik kredytowy podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i
widoczny informację o tym obowiązku wraz z rzeczywistą roczną stopą oprocentowania.

Art. 8. 1. Informacje, o których mowa w art. 7 ust. 1-3, kredytodawca lub pośrednik
kredytowy podaje na podstawie reprezentatywnego przykładu.

Art. 9. 1. Kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany
do dokonania oceny ryzyka kredytowego konsumenta.

Art. 9. 2. Ocena ryzyka kredytowego dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych
od konsumenta lub na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych
kredytodawcy.

Art. 10. Jeżeli kredytodawca odmówi konsumentowi udzielenia kredytu konsumenckiego
na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych kredytodawcy,
kredytodawca niezwłocznie przekazuje konsumentowi bezpłatną informację o wynikach
tego sprawdzenia oraz wskazuje bazę danych, w której tego sprawdzenia dokonano.

Art. 53. 1. Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o
kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.

Art. 53. 3. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przy zawarciu

umowy wręczyć konsumentowi, na trwałym nośniku, wzór oświadczenia o odstąpieniu od
umowy,

Art. 54. 1. Konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy o kredyt
konsumencki, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu.

Art. 57. Jeżeli konsument skorzystał z przyznanego mu, na podstawie odrębnych
przepisów, prawa do odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi, to
odstąpienie konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt wiązany.

38

KREDYT KONSUMENCKI

Art. 48. 1. Konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części
kredytu przed terminem określonym w umowie.

Art. 48. 2. Kredytodawca nie może uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od jego
poinformowania przez konsumenta.

Art. 49. 1. W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w
umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o
który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed
tą spłatą.

Art. 50. 1. Kredytodawca może zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed
terminem, pod warunkiem że ta spłata przypada na okres, w którym stopa
oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego w okresie dwunastu kolejnych
miesięcy kredytu jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w
sektorze przedsiębiorstw.

Art. 50. 2. Prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać 1%
spłacanej części kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty
kredytu przekracza jeden rok.

Art. 50. 3. W przypadku gdy okres, o którym mowa w ust. 2, nie przekracza jednego
roku, prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać 0,5%
spłacanej części kwoty kredytu.

39

KREDYT KONSUMENCKI

Art. 359 Kodeksu cywilnego:

§ 21 Maksymalna wysoko

ść

odsetek wynikaj

ą

cych z czynno

ś

ci prawnej nie

mo

ż

e w stosunku rocznym przekroczy

ć

czterokrotno

ś

ci wysoko

ś

ci stopy

kredytu

lombardowego

Narodowego

Banku

Polskiego

(odsetki

maksymalne).

§ 22 Je

ż

eli wysoko

ść

odsetek wynikaj

ą

cych z czynno

ś

ci prawnej

przekracza

wysoko

ść

odsetek

maksymalnych,

nale

żą

si

ę

odsetki

maksymalne.

40

KREDYT KONSUMENCKI