CHOROBY

ŚRODOWISKOWE

Autorzy: Katarzyna Potejko

Mirosław Kryczek, Andrzej

Bobiński

SPIS TREŚCI:

1. Definicja choroby środowiskowej
2. Podział chorób środowiskowych
3. Omówienie niektórych chorób

środowiskowych

4. Źródła

1. DEFINICJA

CHOROBY

ŚRODOWISKOWEJ

Choroba środowiskowa jest wyrazem
patologicznej adaptacji organizmu do
środowiska.

W większości przypadków choroby
środowiskowe są spowodowane
wpływami niewielkimi pod względem
intensywności , dlatego stanowią wyraz
przekroczenia możliwości adaptacyjnych
organizmu.

Czynniki,które decydują o zagrożeniu

zdrowia, rozpatrywane podczas oceny
wpływu środowiska:

1. Biologiczne, fizykochemiczne i

psychospołeczne właściwości czynnika
szkodliwego

2. Umiejscowienie czynnika szkodliwego w

organizmie

3. Rozpowszechnienie czynnika

szkodliwego

4. Skala zagrożeń
5. Trend zmian intensywności zagrożeń
6. Właściwości patogenezy

7. Czynniki współistniejące, które mają
wpływ na charakter i intensywność zmian
8. Występowanie i liczebność grup ryzyka
w populacji poddanej ekspozycji na dany
czynnik szkodliwy
9. Możliwość i skuteczność zapobiegania
ekspozycji oraz przeciwdziałania
uszkodzeniom
10. Praktyczne zastosowanie i efektywność
środków zapobiegawczych

W patogenezie chorób

środowiskowych upatruje się

najczęściej powstania uszkodzenia

układu immunologicznego, w tym

wywoływania nadwrażliwości na

bodźce środowiskowe

2. PODZIAŁ CHORÓB

ŚRODOWISKOWYCH

1. Zanieczyszczenie

środowiska

A)Przewlekłe niespecyficzne choroby
dróg oddechowych
B)Wieloczynnikowa nadreaktywność
chemiczna
C)Schorzenia związane z
budownictwem
D)Legionelloza
E)Gorączka z Pontiac
F)Gorączka nawilżaczowa

G)Nadreaktywne zapalenie płuc
H)Nadreaktywny nieżyt górnych
dróg oddechowych
I)Zespół złego budownictwa

2.Przeciążenie układu
immunologicznego

A) Zespół przewlekłego

przemęczenia

B) Zespół Zatoki Perskiej

3. Zanieczyszczenie żywności,

niewłaściwe żywienie

A)Toksyczny zespół oleju jadalnego

B)Nabyty zespół upośledzenia

immunologicznego pochodzenia
żywieniowego

4. Inne przyczyny

A) Zespół długu czasowego

B) Padaczka stroboskopowa

3.OMÓWIENIE

NIEKTÓRYCH

CHORÓB

ŚRODOWISKOWYCH

Schorzenia związane z
budownictwem

Dopiero pod koniec lat 70-tych w
pismach medycznych pojawiło się
określenie "Zespołu Chorego
Budynku" (Sick Buildig Syndrome),
pod którym krył się zespół dolegliwości,
których podłoża dopatrywano się w
oddziaływaniu na organizm elementów
konstrukcyjnych, oraz wyposażenia
domu .

W 1987 roku Światowa Organizacja

Zdrowia ustaliła listę objawów związanych

z przebywaniem w"chorych" budynkach.

Znalazły się na niej oprócz dolegliwości

typowo alergicznych takich jak zapalenie

śluzówek, astma oskrzelowa, przewlekłe

zapalenia krtani i oskrzeli, również

choroby nie związane z występowaniem

uczuleń - migreny, rozdrażnienie,

zaburzenia koncentracji..

Na liście Organizacji znalazły się także:

choroba legionistów ( wywołana

zakażeniem bakterią Legionella) ,

gorączka klimatyzacyjna (humidifier fever)

a także choroby nowotworowe, będące

następstwem oddziaływania substancji

rakotwórczych takich jak dym tytoniowy,

azbest czy radon. Wszystkie te choroby,

pojawiające się w następstwie

przebywania w nadmiernie

zanieczyszczonym środowisku

wewnętrznym nazwano zespołem chorób

związanych z budynkiem - Building

Related Illness

Szkodliwe związki mogą się wydzielać (w
bardzo różnym stężeniu, w zależności od
technologii i procesów produkcyjnych) z
tak popularnych materiałów budowlanych,
jak:
•materiały drewnopochodne i izolacje
termiczne (szkodliwa substancja:
formaldehyd)
•niektóre kleje (szkodliwe substancje:
formaldehyd, toluen, fenole)
•płyty pilśniowe (szkodliwa substancja:
ksylomit)
•żywiczne materiały posadzkowe
(szkodliwe substancje: toluen, styren,
butanol, cykloheksan)
wyroby z PCV (szkodliwe substancje:
toluen, dekan, dwuetyloheksanol)

najczęstsze przyczyny problemów
zdrowotnych osób, użytkujących "chore
budynki". Są to:
•czynniki chemiczne (emisja szkodliwych
substancji)
•zjawiska radiacyjne (w tym także
jonizacja powietrza na skutek
promieniowania radioaktywnego)
•zjawiska elektrostatyczne (w tym także
jonizacja powietrza na skutek elektryzacji)
•czynniki biologiczne (grzyby, pleśnie i
drobnoustroje)
•ograniczona wymiana powietrza
wewnętrznego
•oddziaływania wibracyjne i hałas
•zagrożenia, wynikające ze stylu życia
użytkowników

PRZEWLEKŁE

NIESPECYFICZNE

CHOROBY DRÓG

ODECHOWYCH

Do przewlekłych nieswoistych chorób

układu oddechowego można

zaliczyć:

1. Zapalenie gardła
2. Zapalenie oskrzeli
3. Zapalenie tchawicy
4. Rozedma płuc
5. Dychawica oskrzelowa

Czynnik etiologiczny :

1. Pleśnie
2. Związki chemiczne
3. Fotopowielanie
4. Urządzenia wentylacyjne

Objawy kliniczne:
1. Schorzenia o podłożu alergicznym
2. Przewlekły kaszel
3. Wzmożona produkcja śluzu
4. Duszności
5. Świszczący oddech (niezależnie od

innych chorób gorączkowych)

6. Upośledzenie sprawności wentylacyjnej

płuc

~ Wzrost zanieczyszczenia powietrza
powoduje zwiększoną częstość
zachorowania na przewlekłe
niespecyficzne choroby dróg
oddechowych

~ Okresy zaostrzenia objawów
trwające ok. 3miesiące z okresami
remisji utrzymują się przez co
najmniej 2 lata

Legionelloza

Definicja:
Choroba gorączkowa układu

oddechowego, która

może występować epidemicznie lub

sporadycznie.

~ na rozwój choroby szczególnie podatni

są :

1. Starsi ludzie
2. Chorzy na cukrzycę
3. Chorzy z osłabioną odpornością
4. Zaintubowani

~ Legionella Pneumophila jest
odpowiedzialna za 90% wszystkich
przypadków choroby

~ Bakterie są rozpowszechnione w
urządzeniach wodociągowych, wieżach
chłodniczych, urządzeniach
klimatyzacyjnych, prysznicach, w ciepłych
źródłach wód mineralnych

~ Zarazki nie rozmnażają się w
temperaturze poniżej 20ºC, a w
temperaturze powyżej 60ºC giną

Objawy:
1. Gorączka
2. Dreszcze
3. Bóle głowy i mięśni
4. Suchy kaszel
5. Atypowe zapalenie płuc
6. Dolegliwości żołądkowo-jelitowe
7. Hiponatriemia
8. Splątanie

Leczenie:
~ leczenie należy rozpocząć wcześnie, już
w razie podejrzenia choroby !
~ każde zapalenie płuc o nieustalonej
etiologii należy leczyć tak, jak legionelozę
~ stosuje się antybiotyki makrolidowe:
Erytromycynę, Roksytromycynę,
Klarytromycynę, Azytromycynę
~ Lek podaje się przez 3 tygodnie

Gorączka z Pontiac

~ Choroba wywołana przez Legionellę.

~ Schorzenie na podłożu alergicznym

~ Gorączka po ekspozycji na bioaerozol

~ Charakteryzuje się objawami
grypopodobnymi

Gorączka „nawilżaczowa”

~ Choroba jest wywołana przez bakterie,

pleśnie (bioaerozol), związki chemiczne
znajdujące się w urządzeniach
klimatyzacyjnych, nawilżaczach

~ Jest to schorzenie na tle alergicznym
~ Gorączka utrzymuje się przez 4 - 12 h

po ekspozycji

~ Charakteryzuje się objawami

grypopodobnymi kaszlem, dreszczami

Nadreaktywne zapalenie

płuc

Przyczyny:
1. Pył drzewny
2. Bakterie (bioaerozol)
3. Związki chemiczne
4. Urządzenia klimatyzacyjne

~ Schorzenie na tle alergicznym
~ Może mieć charakter ostry lub

przewlekły

~ Rozwija się w wyniku długotrwałej

ekspozycji na patogeny biologiczne;

~ objawy zbliżone do odoskrzelowego
zapalenia płuc:

1. Kaszel
2. Dreszcze
3. Gorączka
4. Świsty
5. Bóle mięśniowe

Zespół złego budownictwa

Przyczyny :
• Zanieczyszczenia pyłowe
• Zanieczyszczenia chemiczne
• Alergeny
• Niewłaściwe parametry

mikroklimatyczne (temp. , wilgotność)
w pomieszczeniu mieszkalnym

• Przeciążenia sensoryczne
• Hipochondria
• Jony dodatnie
• Pola elektromagnetyczne

Objawy :
1. Podrażnienie oczu , nosa , krtani ,

gardła

2. Chrypka
3. Uczucie suchości skóry
4. Parestezje ,
5. Objawy zmęczenia ,
6. Nudności
7. Bóle i zawroty głowy
8. Zwiększona częstość nieżytów dróg

oddechowych

9. Zwiększona częstość napadów
kaszlu
10. obniżenie koncentracji uwagi ,
pamięci zdolności do pracy
umysłowej

Zespół przewlekłego

zmęczenia

Przyczyny :
• Nadmierna wrażliwość na czynniki

środowiska

• Obniżona odporność
• Depresje
• Infekcje wirusowe
• Stres środowiskowy (zanieczyszczenia)

Rozpoznanie:
1. Kryteria główne ( gdy utrzymują się

przynajmniej 6 miesięcy):

A) występowanie trwałego lub zmiennego

zmęczenia

B) niepełny wypoczynek nocny
C) obniżona zdolność wysiłkowa (o 50%)
D) wykluczenie innych stanów klinicznych

mogących wywołać takie objawy

2. Kryteria fizykalne:
A) temp.oralna 38,6 ; temp.analna 38,8°C
B) suchy nieżyt gardła
C) powiększenie węzłów chłonnych

szyjnych lub pachowych

3. Kryteria pomocnicze:
A) podwyższenie temp. ciała –37,5-38,6°C
B) częste nieżyty gardła i krtani
C) bolesne węzły chłonne szyjne lub

pachowe

D) osłabienie i bóle mięśni

E) wędrujące bóle stawów
F) drażliwość
G) fobie
H) osłabienie pamięci
I) trudności koncentracji uwagi
J) depresja
K) powysiłkowe zmęczenie utrzymujące się

ponad 24h

L) bóle głowy
M) zaburzenia snu

zapobieganie :

1. ogólne środki wzmacniające
2. sport

Zespół Zatoki Perskiej

~ Po wojnie nad Zatoką Perską, gdzie
używano broń uranową (ZU) odnotowano
wzrost liczby przypadków raka u żołnierzy
walczących w tym okresie oraz wzrost
zwyrodnień noworodków wśród ludności
Iraku.
~ nawet maleńka drobinka ZU wewnątrz
organizmu szkodzi otaczającym komórkom
tkanki
~ u byłych żołnierzy stwierdzono
zaburzenia funkcji mózgu , krwotoki,
zaburzenia ze strony przewodu
pokarmowego,chroniczne zmęczenie,
migrena, depresja

• Oficer

propagandowy
NATO trzyma
pocisk uranowy
na prasówce o
nieszkodliwości
ZU.

Niezależny biochemik niemiecki, profesor
Albrecht Schott, pierwszy w świecie badał
(na własny koszt) chromosomy
kombatantów znad Zatoki, z Bośni i z
Kosowa. Stwierdził nieprawidłowości do 14
razy wyższe niż normalnie, co może
oznaczać, że potomstwo odziedziczy raka i
choroby.

Dr Hary Sharma, emerytowany profesor z
kanadyjskiego Uniwersytetu Waterloo i dr
Neboysha Ljepojevic, profesor fizyki
teoretycznej na Uniwersytecie w Londynie,
obliczyli na podstawie badań skażenia
kombatantów z Zatoki, że śmiertelnego
raka nabawi się 3 tys. do 21 tys. na każde
100 tys. żołnierzy.

Padaczka stroboskopowa

Od dawna do indukcji napadu epilepsji

(padaczki)stosuje się światło

stroboskopowe.Jest to czuły test

pozwalający wykryć czy człowiek nie ma w

mózgu uszkodzonych obszarów będących

źródłami chaotycznych wyładowań

powodujących  napady epilepsji .

Ciekawostka

:Japończycy przeżyli szok gdy

podczas filmu o pokemonach po kilkoro
dzieci na seansie demonstrowało atak
choroby.Początkowo podejrzewano że jest
to wina samego filmu.Neurolodzy szybko
wytłumaczyli to dość powszechne
zjawisko.Eksplozja kolorów wywołała
podobny efekt jak lampa stroboskopowa.

Zespół długu czasowego

~ okres synchronizacji rytmu
biologicznego do czasu lokalnego
nazwano stanem długu czasowego

~ najbardziej typowe dolegliwości osób
żyjących w stanie długu czasowego to
zaburzenia snu, czynności przewodu
pokarmowego (utrata
łaknienia,wzmożony apetyt, zaparcia,
nieregularne godziny defekacji,po
pewnym czasie rozwijają się stany
chorobowe - przewlekłe zapalenia
żołądka, zapalenia górnego odcinka
przewodu pokarmowego, choroba
wrzodowa i przewlekłe zapalenia jelit)
oraz obniżenie zdolności do pracy
umysłowej i fizycznej

4. ŹRÓDŁA

• „Higiena” podręcznik dla studentów

pielęgniarstwa pod redakcją
J.K.Karczewskiego

• „Medycyna wewnętrzna” Gerd Herold
• Artykuł: „Syndrom chorego budynku”

Dr inż. Błażej Zgoła

• Artykuł: Broń Uranowa – 2 ( ZU )